¿Baʼax kun luʼsbil tumen u Reino Dios?
«Le yóokʼol kaabaʼ táan u bin u xuʼulultiʼ bey xan tiʼ u tsʼíibolaloʼob, baʼaleʼ le máax ku beetik baʼax u kʼáat Dioseʼ yaan u pʼáatal utiaʼal mantatsʼ.» (1 JUAN 2:17)
1, 2. 1) ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼaleʼ le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ bey jeʼex juntúul kʼasaʼan máak nukaʼaj kíimsbileʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.) 2) ¿Bix ken u yuʼubiluba le angeloʼob yéetel le máakoʼob ken tsʼoʼokok u xuʼulsaʼal le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ?
TUKULT lelaʼ: juntúul kʼasaʼan máak yaan carceleʼ táan u bisaʼal kíimsbil. Mientras táan u jóoʼsaʼal utiaʼal ka bisaʼakeʼ joʼopʼ u yawtaʼal tiʼ tumen le policíaʼoboʼ: «¡Tsʼoʼoktech beyoʼ, yaan a kíimsaʼal!». ¿Baʼaxten awtaʼab tiʼ leloʼ? Kex minaʼan mix junpʼéel kʼojaʼanil tiʼ le máakaʼ aʼalaʼan yaan u kíimsaʼal yéetel táan u náatsʼal u yorail. Le oʼolal jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ tsʼoʼok tiʼ beyoʼ. *
2 Le kʼasaʼan yóokʼol kaab tuʼux kajaʼanoʼonaʼ bey jeʼex le kʼasaʼan máak táan u bisaʼal kíimsbiloʼ, jach taʼaytak u kʼuchul u yorail u xuʼulsaʼal. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le yóokʼol kaabaʼ táan u bin u xuʼulultiʼ» (1 Juan 2:17). Jéeobaeʼ u tsʼaamaj u kʼiinil u xuʼulsik le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ, le kʼiin jeʼeloʼ jach taʼaytak u kʼuchul. Beoraaʼ koʼox tuukul tiʼ le máak ku bisaʼal kíimsbiloʼ, ¿jach wa tu jaajil yaan u kíimsaʼal? Maʼ xaaneʼ maʼ, tumen yaan máax jeʼel u tʼaan tu favoreʼ. Uláakʼoʼob xaneʼ jeʼel u páaʼtkoʼob u yúuchul wa baʼax utiaʼal ka perdonartaʼak jach tu tsʼook horaeʼ. Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ juntúul jach maʼalob Juez, maʼ ken u kʼex baʼax tsʼoʼok u yaʼalik, yaan u xuʼulsik le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ (Deu. 32:4). Yaan u beetik jach teʼ kʼiin u yaʼalmoʼ. Ken tsʼoʼokkeʼ tuláakal le angeloʼob yéetel le máakoʼob kun pʼáatloʼob kuxtaloʼ yaan u tsʼáaikoʼob cuenta Jéeobaeʼ juntúul maʼalob Juez yéetel maʼalob baʼax ku beetik. Tuláakal máak kun kiʼimaktal u yóol.
3. ¿Baʼaxoʼob kun luʼsbil tumen u Reino Dios?
3 «Le yóokʼol kaabaʼ táan u bin u xuʼulul.» ¿Baʼax táakaʼan ichil le baʼaloʼob táan u bin u xuʼulul teʼ yóokʼol kaabaʼ? Táakaʼan le baʼaloʼob kʼaastak k-ilik u yúuchul teʼ kʼiinoʼobaʼ. Tuláakal le baʼaloʼobaʼ maʼ kun xáantal ken pʼáatak minaʼan. Le baʼaxoʼob kun luʼsbilaʼ táakaʼan ichil «u maʼalob péektsilil le Reino[oʼ]» (Mat. 24:14). Teʼ xookaʼ yaan k-ilik kanpʼéel baʼax kun luʼsbil tumen u Reino Dios: le kʼasaʼan máakoʼoboʼ, le organizacionoʼob maʼ maʼalob baʼax ku beetkoʼoboʼ, le kʼasaʼaniloʼ yéetel le baʼaxoʼob beetik u muʼyaj máakoʼ. Ken k-xakʼalt cada junpʼéeleʼ yaan k-kanik 1) bix u beetik k-muʼyaj, 2) baʼax ken u beet Jéeoba yéetel 3) baʼaxoʼob ken u tsʼáa tu lugar le baʼaxoʼob kʼaastak ken u luʼsoʼ.
KʼASAʼAN MÁAKOʼOB
4. ¿Bix k-uʼuyikba yoʼolal le baʼaloʼob kʼaastak ku beetik le kʼasaʼan máakoʼoboʼ?
4 ¿Bix u beetik k-muʼyaj le kʼasaʼan máakoʼoboʼ? Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ «tu tsʼook kʼiinoʼobeʼ yaan u yilaʼal yaayaj kʼiinoʼob yéetel istikyaj ken u máansil u kuxtal máak». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj xan: «Le kʼasaʼan máakoʼob bey xan le máaxoʼob yaanal máak u taaskubaʼoboʼ, yaan u bin u maas kʼastaloʼob» (2 Tim. 3:1-5, 13). ¿Tsʼoʼok wa a tsʼáaik cuenta bix u béeytal le tʼaanoʼobaʼ? Yaʼab máak ku muʼyaj yoʼolal le baʼaxoʼob ku beetik le kʼasaʼan máakoʼoboʼ. Yaʼabeʼ u pʼekmaj u yéet máakil tumen yaanal u raza, tsʼoʼoleʼ yanoʼobeʼ minaʼan u puksiʼikʼal u kíims u yéet máakiloʼob. Yanoʼob xaneʼ ku taʼakikoʼob le baʼaloʼob kʼaastak ku beetkoʼoboʼ. Uláakʼoʼobeʼ ku yeʼeskoʼob bey taak u yáantkoʼob máakeʼ chéen baʼaleʼ láayliʼ kʼasaʼanoʼobeʼ. Kex maʼ jach tiʼ toʼon ku beetik u kʼasaʼaniloʼobeʼ láayliʼ k-muʼyaj tu yoʼolal le baʼaxoʼob ku beetkoʼoboʼ. Ku yaatal k-óol ken k-uʼuy baʼax ku beetaʼal tiʼ mejen paalal, tiʼ le máaxoʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼoboʼ yéetel tiʼ uláakʼ máakoʼob maʼ tu páajtal u defenderkubaʼob. Tumen jach píit kʼaas le baʼax ku beetkoʼoboʼ jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ beyoʼob tsʼíitsʼik baʼalcheʼob wa demonioʼobeʼ (Sant. 3:15). Chéen baʼaleʼ kiʼimak k-óol, tumen le Bibliaoʼ ku kaʼansikeʼ yaan u xuʼulsaʼaloʼob.
5. 1) ¿Baʼaxten maʼ u xuʼuls Jéeoba le kʼasaʼan máakoʼoboʼ? 2) ¿Baʼax kun úuchul tiʼ le máaxoʼob maʼ u kʼáat u kʼex u kuxtaloʼoboʼ?
5 ¿Baʼax ken u beet Jéeoba? Teʼ kʼiinoʼobaʼ Jéeobaeʼ táan u tsʼáaik tiempo tiʼ le máakoʼob utiaʼal ka u kʼex u kuxtaloʼoboʼ (Isa. 55:7). Kex tsʼoʼok u yaʼalik yaan u xuʼulsik le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ, letiʼeʼ jeʼel u perdonartik le máakoʼob ku kʼexik u kuxtaloʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ yaan u xuʼulsaʼaloʼob wa maʼ tu kʼexik u kuxtaloʼob yéetel wa maʼ tu jáawal u tsʼáaikubaʼob tu tséel u kʼasaʼan yóokʼol kaab Satanás táanil tiʼ le nojoch muʼyajiloʼ. Jéeobaeʼ yaan u luʼsik tuláakal le kʼasaʼan máakoʼoboʼ (xok Salmo 37:10). Teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab máak jach u yojel u taʼak le baʼaxoʼob kʼaastak ku beetkoʼ, yéetel yaan horaeʼ chéen ku yilaʼal (Job 21:7, 9). Baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku kʼaʼajsiktoʼon: «[Dioseʼ] ku kanáantik u kuxtal le xiiboʼ, u yojel xan tuʼux ku máan. Minaʼan sen éeʼjochʼeʼenil ka páatak u balik baʼax ku beetik le loolob máakoʼ» (Job 34:21, 22). Le máakoʼob kʼasaʼanoʼoboʼ maʼ tu páajtal u taʼakikubaʼob tiʼ Jéeoba. Letiʼeʼ jach chíikaʼan u yilik tuláakal le baʼax ku beetkoʼoboʼ. Ken tsʼoʼokok Armagedoneʼ mix juntúul kʼasaʼan máak kun pʼáatal waʼatal, yaan u láaj míistaʼaloʼob (Sal. 37:12-15).
6. Ken xuʼulsaʼak le kʼasaʼan máakoʼoboʼ, ¿máaxoʼob kun pʼáatal, yéetel baʼaxten jach ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltik?
6 ¿Baʼaxoʼob ken u tsʼáa Jéeoba tu lugar le kʼasaʼan máakoʼoboʼ? Jéeobaeʼ ku yaʼalik: «Le j-kabal óoloʼoboʼ bíin u tiaʼalintoʼob le luʼumaʼ, bíin kuxlakoʼob ichil nojoch jeetsʼel óolal». Tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik xan: «Le utsil máakoʼoboʼ bíin u tiaʼalintoʼob le luʼumaʼ; tiʼ bíin kajlakoʼob utiaʼal jaʼaboʼob minaʼan u xuul[iʼ]» (Sal. 37:11, 29). ¿Máax ‹le kabal u yóoloʼob› yéetel «le utsil máakoʼob» ku yaʼalik le tekstoaʼ? Le j-kabal óoloʼoboʼ letiʼe ku kaanbaloʼob yéetel ku beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Jéeobaoʼ. Le utsoʼoboʼ letiʼe máaxoʼob ku beetkoʼob yéetel kiʼimak óolal baʼax ku yaʼalik Jéeobaoʼ. Bejlaʼeʼ maas yaʼab máakoʼob kʼasaʼanoʼob yaan ke utsoʼob. Baʼaleʼ teʼ túumben luʼumoʼ chéen yaan u kuxtal le máaxoʼob kabal u yóoloʼob yéetel utsoʼoboʼ. Letiʼobeʼ yaan u sutkoʼob paraísoil le Luʼumaʼ.
ORGANIZACIONOʼOB MAʼ MAʼALOB BAʼAX KU BEETKOʼOBIʼ
7. ¿Bix u beetik u muʼyaj máak le organizacionoʼoboʼ?
7 ¿Bix u beetik k-muʼyaj le organizacionoʼob maʼ maʼalob baʼax ku beetkoʼoboʼ? U maas yaʼabil le baʼaxoʼob ku muʼyajtik máak bejlaʼoʼ maʼ chéen juntúul máak beetkiʼ, baʼaxeʼ letiʼe organizacionoʼoboʼ. Le religionoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ ku tuskoʼob u millonesil máak. Maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajil yoʼolal Dios mix yoʼolal le Bibliaoʼ, tsʼoʼoleʼ maʼatech u yaʼalikoʼob baʼax ku taal u kʼiin u yúuchul tiʼ le yóokʼol kaabaʼ bey xan tiʼ wíinik. Le kʼasaʼan gobiernoʼoboʼ ku beetkoʼob u yantal guerraʼob, u pʼektikuba máak tumen yaanal u raza, yéetel tu lugar u yáantkoʼob le óotsiloʼoboʼ ku maas pechʼ óoltikoʼob. Le gobiernoʼobaʼ jach ku ayikʼaltaloʼob yéetel ku yantal páajtalil tiʼob tumen ku chaʼik u maʼanloʼob yéetel ku yéeyikoʼob tiʼ máax ken u yeʼes u yutsiloʼob. Le nukuch empresaʼob xanoʼ táan u kʼaskúuntikoʼob le Luʼumaʼ, táan u xuʼupsikoʼob le baʼaloʼob kʼaʼabéet utiaʼal u yantal kuxtaloʼ. Tsʼoʼoleʼ utiaʼal u ayikʼaltal u yuumiloʼobeʼ ku tuskoʼob máaxoʼob óotsiloʼob. Jeʼex túun k-ilkoʼ le organizacionoʼoboʼ jach ku beetkoʼob u muʼyaj máak.
8. ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia kun úuchul tiʼ le organizacionoʼob ku tuklaʼal maʼalob yaniloʼoboʼ?
8 ¿Baʼax ken u beet Jéeoba? Le nojoch muʼyajiloʼ yaan u kaajal le ken líikʼik le gobiernoʼob tu contra le Nojoch Babilonia, wa le religionoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ. Teʼ Bibliaoʼ ku keʼetel le maʼ jaajil religionoʼob yéetel juntúul koʼolel chéen bey u máanoʼ (Apo. 17:1, 2, 16; 18:1-4). Le maʼ jaajil religionoʼoboʼ yaan u míistaʼaloʼob tumen Dios. ¿Baʼax kun úuchul yéetel le uláakʼ organizacionoʼoboʼ? Le Bibliaoʼ ku ketik le organizacionoʼob yéetel puʼukoʼob bey xan islaʼoboʼ tumen tu táan le máakoʼoboʼ maʼalob yaniloʼob (xok Apocalipsis 6:14). Chéen baʼaleʼ ku yaʼalik xaneʼ yaan u xuʼulsaʼal tuláakal le gobiernoʼob bey xan le organizacionoʼob tiaʼanoʼob tu contra u Reino Diosoʼ. Lelaʼ yaan u yúuchul tu taal u tsʼoʼokbal le nojoch muʼyajiloʼ (Jer. 25:31-33). Yaan u láaj xuʼulsaʼal le organizacionoʼob beetik baʼaloʼob maʼ maʼalobtakoʼ.
9. ¿Baʼaxten k-aʼalik teʼ túumben luʼumoʼ jatsʼuts bix kun kuxtal máakiʼ?
9 ¿Baʼax ken u tsʼáa Jéeoba tu lugar le organizacionoʼob ku beetkoʼob baʼaloʼob maʼ maʼalobtakoʼ? ¿Jach wa mix junpʼéel organización kun pʼáatal way Luʼumeʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Táan k-páaʼtik junpʼéel túumben kaʼan yéetel junpʼéel túumben Luʼum u yaʼalmaj Dios u tsʼáaiktoʼon; teʼeloʼobaʼ mantatsʼ yaan u yantal justiciaiʼ» (2 Ped. 3:13). Le úuchben kaʼanoʼ letiʼe kʼasaʼan gobiernoʼoboʼ yéetel le úuchben luʼumoʼ letiʼe máaxoʼob yanoʼob yaanal u páajtaliloʼ, yaan u kʼuchul u kʼiinil u xuʼulsaʼaloʼob. ¿Baʼax kun úuchul ken tsʼoʼokok? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik yaan u yantal junpʼéel «túumben kaʼan yéetel junpʼéel túumben Luʼum». Le túumben kaʼanoʼ letiʼe túumben gobierno yaan tu kʼab Jesucristo yéetel le 144,000 máaxoʼob kun áantikoʼ. Le túumben luʼumoʼ letiʼe máaxoʼob kun gobernartbil tumen u Reino Diosoʼ. Jesús yéetel le máaxoʼob kun áantik gobernaroʼ yaan u yeʼeskoʼob u jatsʼuts modos Jéeoba, le Dios beetik tuláakal baʼal tu tsoololoʼ (1 Cor. 14:33). Teʼ túumben luʼumoʼ yaan u beetaʼal baʼax uts tu tʼaan Jéeobaiʼ yéetel mix máak ken u beet chéen baʼax u kʼáat (Sal. 45:16). Le máakoʼobaʼ yaan u nuʼuktaʼaloʼob tumen Jesús bey xan le 144,000 kun múul gobernaroʼob tu yéeteloʼ. ¡Chéen tukult bix kun kuxtal máak le ken láaj luʼsaʼak le organizacionoʼob maʼ maʼalob baʼax ku beetkoʼoboʼ! Tu tsʼookeʼ yaan u pʼáatal chéen u gobierno Dios yéetel mix bikʼin u beetik baʼax kʼaas.
KʼASAʼANIL
10. 1) ¿Máakalmáak le baʼaloʼob kʼaastak ka wilik u beetaʼal teʼ tuʼux kajaʼanechoʼ? 2) ¿Bix a wuʼuyikaba teech yéetel a láakʼtsiloʼob yoʼolal le baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼaloʼ?
10 ¿Bix u beetik k-muʼyaj le kʼasaʼaniloʼ? Teʼ kʼiinoʼobaʼ le yóokʼol kaabaʼ chuup yéetel kʼasaʼanil, jeʼex núupkʼeban, tuus, ookol yéetel uláakʼ baʼaloʼob jach kʼaastak. Bejlaʼeʼ le baʼaloʼob yaan teʼ yóokʼol kaab utiaʼal u náaysik u yóol máakoʼ kex jach kʼaaseʼ ku beetaʼal u tuklik máak maʼalobtak. Lelaʼ tsʼoʼok u beetik u tuklaʼal maʼ maʼalob baʼax ku yaʼalik Jéeobaiʼ (Isa. 5:20). Le taatatsiloʼoboʼ jach táan u tsʼáaik u yóol u kanáant u paalal utiaʼal maʼ u lúubloʼob tiʼ le baʼaloʼob kʼaastakaʼ. U jaajileʼ tuláakal le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ, unaj u tsʼáaik u yóol u kanáantubaʼob yéetel u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik.
11. ¿Baʼax ku yeʼesiktoʼon le bix úuchik u xuʼulsaʼal Sodoma yéetel Gomorraoʼ?
11 ¿Baʼax ken u beet Jéeoba? Koʼox kʼaʼajsik baʼax tu beetaj Jéeoba utiaʼal u xuʼulsik le kʼasaʼanil tu kaajil Sodoma yéetel Gomorraoʼ (xok 2 Pedro 2:6-8). Loteʼ toj u kuxtal kaʼach tu táan Dios, chéen baʼaleʼ yaʼab úuchik u muʼyaj yoʼolal le baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼal tuʼux kajaʼanoʼ. Le oʼolal Jéeobaeʼ tu xuʼulsaj le máaxoʼob kʼasaʼanoʼob kajakbaloʼob Sodoma yéetel Gomorraoʼ. Le baʼax úuch teʼ kʼiinoʼoboʼ «tu yeʼesaj baʼax kun úuchul tiʼ le máaxoʼob ku tsʼáaikubaʼob tu contraoʼ». Jeʼex úuchik u xuʼulsik Jéeoba tiʼ le baʼaxoʼob kʼaastak beetaʼab teʼ kʼiinoʼoboʼ bey xan ken u xuʼulsil le baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼal teʼ kʼiinoʼobaʼ.
12. ¿Baʼax a kʼáat a beet teʼ túumben luʼumoʼ?
12 ¿Baʼaxoʼob ken u tsʼáa Jéeoba tu lugar le kʼasaʼaniloʼ? Teʼ túumben luʼumoʼ yaʼab baʼaxoʼob ken k-beet utiaʼal u kiʼimaktal k-óol. Yaan k-áantaj utiaʼal u suut Paraísoil le Luʼumaʼ yéetel yaan k-beetik k-otoch bey xan u yotoch k-láakʼtsiloʼob. Yaan xan k-kʼamik yéetel kiʼimak óolal u millonesil máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbil. Tsʼoʼoleʼ yaan k-áantkoʼob ka u kanoʼob u jaajil yoʼolal Jéeoba bey xan baʼax tsʼoʼok u beetik yoʼolal wíinik (Isa. 65:21, 22; Bax. 24:15). Teʼ kʼiinoʼoboʼ yaan u yantaltoʼon tiempo utiaʼal k-kiʼimakkúunsik k-óol bey xan utiaʼal k-alabartik Jéeoba.
BAʼAXOʼOB BEETIK U MUʼYAJ MÁAK
13. ¿Baʼaxoʼob ku sen muʼyajtaʼal úuchik u xuʼulul u yuʼubaʼal u tʼaan Jéeoba?
13 ¿Bix u beetik k-uʼuyikba le muʼyajiloʼ? Le yóokʼol kaabaʼ chuup yéetel máakoʼob kʼasaʼanoʼob, organizacionoʼob maʼ maʼalob baʼax ku beetkoʼobiʼ yéetel muʼyajil, tuláakal lelaʼ ku beetkoʼob u maas yaatal le kuxtalaʼ.
Tuláakal máak ku muʼyaj yoʼolal guerra, óotsilil, pʼektajil, kʼojaʼanil yéetel kíimil. Tuláakal le baʼaloʼobaʼ káaj úuchik u xuʼulul u yuʼubaʼal u tʼaan Jéeoba tumen Satanás, Adán yéetel Eva. Le oʼolal tak toʼon k-muʼyaj yoʼolal le baʼax tu beetoʼoboʼ.14. ¿Baʼaxoʼob ken u beet Jéeoba yéetel le baʼaxoʼob k-muʼyajtikoʼ?
14 ¿Baʼaxoʼob ken u tsʼáa Jéeoba tu lugar le baʼaxoʼob k-muʼyajtikoʼ? Koʼox ilik jujunpʼéeliʼ. Jéeobaeʼ ku yaʼalikeʼ yaan u xuʼulsik le guerraʼoboʼ (xok Salmo 46:8, 9). Yaan u luʼsik le kʼojaʼaniloʼ (Isa. 33:24). Yaan xan u pʼáatal minaʼan kíimil (Isa. 25:8). Yéetel yaan u xuʼulsik le óotsililoʼ (Sal. 72:12-16). Jeʼex k-ilkoʼ Jéeobaeʼ yaan u luʼsik tuláakal le baʼax beetik k-muʼyaj teʼ kʼiinoʼobaʼ. Tu tsʼookeʼ yaan u xuʼulsik Satanás paʼteʼ yéetel u demonioʼob (Efe. 2:2).
15. ¿Baʼaxoʼob maʼ kun antal ken tsʼoʼokok Armagedón?
15 Chéen tukult wa ka pʼáatak minaʼan guerraʼob, mix nuʼukuloʼob utiaʼal baʼateʼel, hospitaloʼob, doctoroʼob, enfermeroʼob mix cementerioʼob. Tsʼoʼoleʼ maʼ tun antal kʼasaʼanil, maʼ kun kʼaʼabéettal policíaʼob mix u chʼotik u yotoch máak. Yaan u pʼáatal mix baʼal ken u beet u sajaktal máak.
16, 17. 1) ¿Bix ken k-uʼuyba le ken xuʼulsaʼak le baʼaxoʼob kʼaastakoʼ? Kete. 2) ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ k-xuʼulsaʼal paʼteʼ yéetel le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ?
16 ¿Bix kun kuxtal máak ken pʼáatak minaʼan muʼyajil? Maʼ xaaneʼ maʼ t-kaxtik bix jeʼel k-tsolikeʼ tumen tsʼoʼok u suuktal k-ilik chéen baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼal. Utiaʼal k-naʼatikeʼ tuukulnakoʼon tiʼ le máaxoʼob kajaʼanoʼob tu jáal junpʼéel noj bejoʼ, maʼ xaaneʼ letiʼobeʼ ku suuktal u yuʼubikoʼob u sen juum camionoʼob yéetel motoʼob. Le máaxoʼob xan kajaʼanoʼob naatsʼ tiʼ junpʼéel basurerooʼ ku suuktal xan u yuʼubikoʼob u book le baʼaloʼob ku puʼululoʼ. Jeʼex túun k-ilkoʼ kex líikʼoʼon ichil baʼaloʼob kʼaastakeʼ, ¿máasaʼ jach yaan u kiʼimaktal k-óol ken u luʼs Jéeoba tuláakal le baʼaloʼobaʼ?
17 ¿Bix ken k-uʼuyba le ken láaj luʼsaʼak le baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntikoʼon yéetel beetik k-muʼyajoʼ? Salmo 37:11, ku yaʼalik: «Le j-kabal óoloʼoboʼ bíin u tiaʼalintoʼob le luʼumaʼ, bíin kuxlakoʼob ichil nojoch jeetsʼel óolal». ¿Máasaʼ jach ku kiʼimakkúuntik k-óol k-ojéeltik baʼax ken u beet Jéeoba t-óolal? Teʼ kʼiinoʼob jach talamtakoʼobaʼ unaj k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ Jéeoba mix tiʼ u kaajal. Jach jatsʼuts baʼaloʼob ku taal u kʼiin u yúuchul, a tuukul tiʼ le baʼaloʼobaʼ yaan u yáantkech a maas creert yaan u béeytal. Tsʼoʼoleʼ ilawil a tsikbaltik tiʼ uláakʼ máakoʼob (1 Tim. 4:15, 16; 1 Ped. 3:15). Wa ka beetik beyoʼ maʼ kan xuʼulsbil paʼteʼ yéetel le kʼasaʼan yóokʼol kaab jach taʼaytak u xuʼulsaʼalaʼ, baʼaxeʼ yaan a kuxtal minaʼan u xuul ich kiʼimak óolal.
^ xóot’ol 1 Lelaʼ junpʼéel baʼax suuk u beetaʼal kaʼach tu carceliloʼob Estados Unidos.