1, 2. 1) Toʼon k-meyajtik Dioseʼ, ¿baʼax beetik u kiʼimaktal k-óol? 2) ¿Máax jeʼel u páajtal u yáantik le táankelmoʼob u naʼatoʼob baʼax u kʼáat u yaʼal u yokjaʼ máakoʼ?

CHRISTOPHEREʼ chéen doce años yaantiʼ ka taakchaj u yokjaʼ. Juntúul ancianoeʼ tu yaʼalajtiʼ: «In kʼaj óolech desde ta chaambalil. Jach kiʼimak in wóol in wuʼuyik taak a wokjaʼ, chéen baʼaleʼ taak in kʼáatiktech: ‹¿Baʼaxten a kʼáat a beete?›». ¿Máasaʼ jach maʼalob le kʼáatchiʼ beetaʼabtiʼaʼ? Toʼoneʼ ku kiʼimaktal k-óol ken k-il u milesil táankelmoʼob yéetel x-lóoʼbayanoʼob ku yokjaʼob cada año (Ecl. 12:1). Chéen baʼaleʼ le taatatsiloʼob yéetel le ancianoʼob teʼ múuchʼuliloʼ maʼalob ka u yiloʼob wa tu juunal le táankelmoʼob yéetel le x-lóoʼbayanoʼob ku chʼaʼtuklik u yokjaʼoboʼ yéetel wa tsʼoʼok u naʼatkoʼob baʼax u kʼáat u yaʼal u yokjaʼ máak.

 ² Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ ken k-kʼub k-kuxtal tiʼ Dios yéetel ken okjaʼanakoʼoneʼ k-káajsik junpʼéel túumben kuxtal utiaʼal k-meyajtik Jéeoba. Lelaʼ yaan u beetik k-kʼamik yaʼab bendicionoʼob, chéen baʼaleʼ yaan xan k-aktáantik chʼaʼpachtajiloʼob tiʼ le Kʼaasilbaʼaloʼ (Pro. 10:22; 1 Ped. 5:8). Le oʼolaleʼ le taatatsiloʼob ku meyajtikoʼob Jéeobaoʼ unaj u jóoʼskoʼob tiempo utiaʼal u yáantik u paalaloʼob u naʼatoʼob baʼax u kʼáat u yaʼal u beetkuba máak disipuloil tiʼ Cristo. Wa juntúul táankelem wa x-lóoʼbayan maʼ u j-jaajkunaj Jéeoba u taataʼobeʼ, unaj u yáantaʼal tumen le ancianoʼob u naʼat baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Dios yéetel u yokjaʼoʼ (xok Lucas 14:27-30). Utiaʼal u beetik máak junpʼéel najeʼ, kʼaʼabéet u preparartikuba maʼalob yéetel tuláakal baʼax kun kʼaʼabéettaltiʼ. Láayliʼ bey unaj u beetik juntúul táankelem wa x-lóoʼbayan taak u yokjaʼoʼ, kʼaʼabéet u preparartikuba maʼalob táanil tiʼ u yokjaʼ. Beyoʼ jeʼel u chúukpajal u yóol tiʼ Jéeoba «tak tu xuuleʼ» (Mat. 24:13). ¿Baʼax jeʼel u yáantik le táankelmoʼob yéetel le x-lóoʼbayanoʼob utiaʼal ka u meyajtoʼob mantatsʼ Jéeobaoʼ? Koʼox ilik.

3. 1) ¿Bix tu yeʼesil Jesús yéetel Pedro jach kʼaʼanaʼan le okjaʼoʼ? (Mat. 28:19, 20; 1 Ped. 3:21.) 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-il teʼ xookaʼ, yéetel baʼaxten?

³ Wa teech táankelmech wa x-lóoʼbayanech yéetel a kʼáat okjaʼeʼ, jach maʼalob le baʼax taak a beetkoʼ. U yokjaʼ máak utiaʼal u beetkuba j-jaajkunaj tiʼ Jéeobaeʼ junpʼéel nojoch privilegio. Leloʼ junpʼéel baʼax unaj u beetik tuláakal u disipuloʼob Cristo yéetel jach kʼaʼanaʼan ka u beet máak utiaʼal ka u salvartuba tu kʼiinil le nojoch muʼyajiloʼ (Mat. 28:19, 20; 1 Ped. 3:21). Ken okjaʼanakecheʼ táan a prometertik tiʼ Jéeoba yaan a meyajtik tuláakal u kʼiiniloʼob a kuxtal. Utiaʼal a wilik wa táan a cumplirtik a promesaeʼ, maʼalob ka tuukulnakech tiʼ le óoxpʼéel kʼáatchiʼobaʼ: «¿Tsʼoʼok wa u yiijchajal wa u kʼantal in tuukul? ¿Baʼaxten taak in wokjaʼ? ¿Tsʼoʼok wa in naʼatik baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Jéeoba?». Koʼox ilik u núukil le kʼáatchiʼobaʼ.

4, 5. 1) ¿Baʼaxten k-aʼalik tak juntúul paal jeʼel u páajtal u yokjaʼeʼ? 2) ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u yiijtal u tuukul máak?

⁴ Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik wa chéen le máaxoʼob tsʼoʼok u yantal u edaboʼob jeʼel u páajtal u yokjaʼoboʼ yéetel maʼatech u yaʼalik bukaʼaj años unaj u yantal tiʼ máak utiaʼal u yokjaʼ. U libroil Proverbioseʼ, ku yaʼalik: «Yéetel baʼaxoʼob ku beetik juntúul paaleʼ ku yilaʼal wa maʼalob baʼax ku beetik» (Pro. 20:11, Traducción del Nuevo Mundo, TNM). Jeʼex k-ilkoʼ tak juntúul paal jeʼel u naʼatik baʼax maʼalob yéetel baʼax maʼ maʼalobiʼ, tsʼoʼoleʼ jeʼel u naʼatik xan baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Dioseʼ. Le oʼolaleʼ wa juntúul paal ku naʼatik lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ tsʼoʼok u yiijtal u tuukul yéetel jeʼel u páajtal u kʼubik u kuxtal tiʼ Jéeoba yéetel u yokjaʼeʼ (Pro. 20:7, TNM).

⁵ ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u yiijtal u tuukul máak? Maʼ u kʼáat u yaʼal wa kʼaʼanaʼan u chukik máak wa baʼax edabiliʼ mix u kʼáat u yaʼal kʼaʼabéet u nojochtal máak utiaʼal ka yiijchajak u tuukuliʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le máax «tsʼoʼok u yiijtal u tuukuloʼ» séeb u kʼaj óoltik baʼax maʼalob yéetel baʼax maʼ maʼalobiʼ (Heb. 5:14). Juntúul máak beyaʼ mantatsʼ ku tsʼíiboltik u beetik baʼax maʼalob. Tsʼoʼoleʼ maʼ tu jáan chaʼik u túulchʼintaʼal u beet baʼax maʼ maʼalobiʼ. Maʼ táan xan u máan máak tu paach utiaʼal u yaʼaliktiʼ baʼax unaj u beetkiʼ. Jeʼex k-ilkoʼ juntúul paal tsʼoʼok u yokjaʼeʼ ku beetik baʼax maʼalob kex chéen tu juunal yaan (ket yéetel Filiposiloʼob 2:12).

6, 7. 1) ¿Bix kuxaʼanil kaʼach Daniel Babilonia? 2) ¿Bix tu yeʼesil Daniel yiijchajaʼan u tuukul?

⁶ ¿Jeʼel wa u páajtal u yiijchajal u tuukul juntúul paaleʼ? Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ Daniel. Letiʼeʼ maʼ sen nojoch ka náachkuntaʼab tiʼ u taataʼob utiaʼal ka bisaʼak Babiloniaiʼ. Maʼ xaaneʼ Danieleʼ kuxlaj ich máakoʼob maʼatech u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Dios. Ka kʼuch Babiloniaeʼ anchaj ichil le máaxoʼob yéeyaʼab utiaʼal u meyaj tu yotoch le reyoʼ, le oʼolaleʼ jach maʼalob úuchik u tratartaʼal (Dan. 1:3-5, 13). Maʼ xaaneʼ hasta maas maʼalob meyaj tsʼaʼabtiʼ Babilonia ke le kun tsʼaabiltiʼ kaʼach tu kaajil Israeloʼ.

⁷ ¿Bix tu yilil Daniel le túumben kuxtal anchajtiʼoʼ? ¿Tu beetaj wa u kʼexpajal u tuukul yéetel u pʼáatal minaʼan u fe? Maʼatech. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ ‹tu tsʼáaj u yóol utiaʼal maʼ u kʼebantal› yéetel maʼ u yantal mix baʼal u yil yéetel u adorartaʼal uláakʼ diosoʼob (Dan. 1:8). ¿Máasaʼ jach tu yeʼesaj yiijchajaʼan u tuukul?

8. ¿Baʼax jeʼel u páajtal a kanik tiʼ Danieleʼ?

⁸ ¿Baʼax jeʼel u páajtal a kanik tiʼ Danieleʼ? Juntúul máax yiijchajaʼan u tuukuleʼ kex ka túuntaʼak u yóoleʼ maʼ tu chaʼik u táabsaʼal. Maʼ tu jáajan kʼexik u tuukul jeʼex u jáajan kʼexpajal u color u yootʼel juntúul camaleoneʼ. Le chan baʼalcheʼaʼ bey juntúul chan tóolokeʼ yéetel u coloril u wíinklileʼ ku bin u kʼexpajal según tuʼux ku jiʼikuba. Le máax yiijchajaʼan u tuukuleʼ le tiaʼan teʼ Najil Reinooʼ maʼatech u beetik bey jach u amigo Dioseʼ, pero teʼ escuelaoʼ ku beetik baʼax ku beetik u yéet xookoʼob, baʼaxeʼ kex táan u burlartaʼaleʼ ku chúukpajal u yóol tiʼ Dios (xok Efesoiloʼob 4:14, 15).

9, 10. 1) ¿Bix u yáantkech a tuukul tiʼ baʼax ta beetaj le u tsʼook ka aʼalaʼabtech ka a beet baʼax maʼ maʼalobiʼ? 2) ¿Baʼax ku yeʼesik máak ken okjaʼanak?

⁹ U jaajileʼ tuláakloʼon k-beetik baʼax maʼ maʼalob yaan horaiʼ, kex táankelmoʼon wa kex tsʼoʼok u chan antal k-edad (Ecl. 7:20). Pero wa a kʼáat okjaʼeʼ unaj a  wilik wa tu jaajil a kʼáat a beet baʼax ku yaʼalik Jéeoba. Tukult lelaʼ: «¿Tsʼoʼok wa u chan máan kʼiin joʼopʼok in wilik in beetik baʼax ku yaʼalik Jéeoba?». Tukult xan baʼax ta beetaj le u tsʼook juntéen ka joʼopʼ u sen aʼalaʼaltech ka a beet baʼax maʼ maʼalobiʼ. ¿Béeychaj wa a chʼaʼtuklik baʼax maas maʼalob ka a beete? Maʼ xaaneʼ jeʼex Danieleʼ táan u sen aʼalaʼaltech ka aprovechart baʼax a wojel a beet utiaʼal ka xiʼiktech utsil teʼ yóokʼol kaabaʼ. Wa táan u yúuchultech lelaʼ, ¿ka naʼatik wa baʼax u kʼáat Jéeoba ka a beete? (Efe. 5:17).

¹⁰ ¿Baʼaxten kʼaʼanaʼan a tuukul tiʼ le kʼáatchiʼobaʼ? Tumen lelaʼ yaan u yáantkech a wil wa preparadoech utiaʼal a wokjaʼ. Ken okjaʼanakecheʼ ka weʼesik tiʼ u maasil tsʼoʼok a prometertik tiʼ Jéeoba a yaabiltik yéetel a meyajtik tuláakal u kʼiiniloʼob a kuxtal (Mar. 12:30). Tuláakal máax ku yokjaʼeʼ jach u chʼaʼtukultmaj u beetik le baʼax tsʼoʼok u prometertik tiʼ Jéeobaoʼ (xok Mateo 5:33).

11, 12. 1) ¿Baʼax kʼaʼabéet u tuklik juntúul máax taak u yokjaʼ? 2) ¿Baʼax jeʼel u yáantkech a wil le okjaʼ jeʼex u yilik Jéeobaoʼ?

¹¹ Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ tuláakal máax meyajtik Jéeoba yéetel kiʼimak óolal, tak le táankelem paalaloʼoboʼ (Sal. 110:3). Wa taak a wokjaʼeʼ unaj a tuklik wa ta puksiʼikʼal ku síijil a beetik bey xan wa ta juunal ka chʼaʼtuklik a beetik. Le oʼolaleʼ maʼalob ka a tukult baʼaxten taak a wokjaʼ maases wa desde ta chichnil kaʼansaʼabtech u jaajil.

¹² Maʼ xaaneʼ tsʼoʼok a wilik u yokjaʼ yaʼab sukuʼunoʼob, yaneʼ maʼ xaaneʼ a amigoʼob wa a láakʼtsiloʼob. Chéen baʼaleʼ tukult maʼalob baʼaxten a kʼáat okjaʼ, maʼ a beetik chéen tumen tsʼoʼok a chan nojochtal wa tumen ka wilik táan u yokjaʼ u maasiloʼoboʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech a wil le okjaʼ jeʼex u yilik Jéeobaoʼ? Letiʼe a tuukul tiʼ baʼaxten kʼaʼabéet u yokjaʼ máakoʼ. Yaʼab baʼaxoʼob jeʼel u yáantkech a wil baʼaxten kʼaʼabéet a wokjaʼeʼ, lelaʼ letiʼe baʼax ken a kan teʼ xookaʼ bey xan tiʼ le ku segueroʼ.

13. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech a wil wa ta puksiʼikʼal ku síijil a wokjaʼeʼ?

¹³ Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkech a wil wa ta puksiʼikʼal ku síijil a wokjaʼeʼ letiʼe a wilik bix a oraroʼ. ¿Suuk wa a orar tiʼ Jéeoba? ¿Baʼax ka kʼáatik ichil a oracionoʼob? Le kʼáatchiʼobaʼ jeʼel u yáantkech a wil wa jach a amigo Jéeobaeʼ (Sal. 25:4). Yaʼab u téeneleʼ teʼ Biblia k-kaxtik u núukil le baʼax k-kʼáatik tiʼ Jéeobaoʼ. Uláakʼ baʼax jeʼel u yáantkech a maas bisaba yéetel Jéeobaeʼ, letiʼe a jóoʼsik u súutukil a xakʼalxookoʼ (Jos. 1:8). Tukle: «¿Suuk wa in jóoʼsik tiempo utiaʼal in xokik le Bibliaoʼ? ¿Uts tin tʼaan wa in wantal teʼ adoración ich familiaoʼ?». Le bix ken a núukil le kʼáatchiʼobaʼ yaan u yáantkech a wil wa preparadoech utiaʼal a chʼaʼtuklik a wokjaʼ.

14. ¿Baʼax u jelaʼanil u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Jéeoba yéetel le okjaʼoʼ?

¹⁴ Yaan tiʼ le táankelem paalaloʼob yéetel x-lóoʼbayanoʼoboʼ maʼ u naʼatoʼob wa yaan u jelaʼanil u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Jéeoba yéetel le okjaʼoʼ. Yanoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob tsʼoʼok u kʼubkoʼob u kuxtal tiʼ Jéeoba, pero maʼ preparadoʼob utiaʼal u yokjaʼobiʼ. Chéen baʼaleʼ lelaʼ maʼ bey unaj u beetaʼaliʼ. U kʼubik u kuxtal máak tiʼ Jéeobaeʼ letiʼe u yaʼalik ich oración táan u prometertik u meyajtik ichil tuláakal u kʼiiniloʼob u kuxtal. U yokjaʼ máakeʼ letiʼe u yeʼesik tu táan u  maasil tsʼoʼok u kʼubik u kuxtal tiʼ Jéeobaoʼ. Le oʼolaleʼ antes a wokjaʼeʼ kʼaʼabéet a naʼatik baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Dios.

15. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Jéeoba?

¹⁵ Ken a kʼub a kuxtal tiʼ Jéeobaeʼ táan a waʼaliktiʼ letiʼ u yuumil a kuxtal. Techeʼ táan a prometertik a tsʼáaik táanil ichil a kuxtal a meyajtik chéen letiʼ (xok Mateo 16:24). Le baʼax ka prometertik tiʼ Jéeobaaʼ maʼ chéen báaxaliʼ (Mat. 5:33). Le oʼolaleʼ, ¿bix jeʼel a weʼesik kuxaʼanech utiaʼal a meyajtik Jéeobaeʼ? ¿Bix jeʼel a weʼesik maʼ chéen táan a kaxtik a wutsiliʼ? (Rom. 14:8).

16, 17. 1) ¿Baʼax ejemplo eʼesik baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Dios? 2) ¿Jach baʼax táan u yaʼalik máak tiʼ Dios ken u kʼub u kuxtal tiʼ?

¹⁶ Utiaʼal maas k-naʼatikeʼ koʼox ilik le ejemploaʼ. Koʼox aʼalikeʼ a papaeʼ ku síiktech junpʼéel terreno, chéen baʼaleʼ ku yaʼaliktecheʼ tiʼ letiʼ kun pʼáatal u documentoil yéetel chéen letiʼ jeʼel u páajtal u meyajtikeʼ. ¿Jeʼel wa a waʼalik jach tu jaajil tu síijtech le terrenooʼ?

¹⁷ Ken u kʼub u kuxtal máak tiʼ Jéeobaeʼ, ku yaʼaliktiʼ: «Jeʼel in kuxtalaʼ, beoraaʼ a tiaʼal». Jéeobaeʼ ku páaʼtik ka u cumplirt máak le baʼax ku prometertikaʼ. Chéen baʼaleʼ juntúul máax ku káajal u biskuba taʼakumbail yéetel juntúul xiʼipal wa x-chʼúupal maʼatech u meyajtik Dioseʼ, ¿táan wa u cumplirtik le baʼax tu yaʼalaj tiʼ Jéeobaoʼ? ¿Kux túun wa maʼ tu páajtal u jóokʼol kʼaʼaytaj yéetel ku peʼertik le muchʼtáambal yoʼolal u meyajoʼ? Juntúul máak beyaʼ maʼ táan u yeʼesik u kʼubmaj u kuxtal tiʼ Jéeobaiʼ. Lelaʼ bey jeʼex le taatatsil maʼ tu tsʼáaik tiʼ u hijo u documentoil le terreno tu síijtiʼoʼ. Ken k-kʼub k-kuxtal tiʼ Jéeobaeʼ, bey men cuenta táan k-aʼaliktiʼeʼ: «A tiaʼal in kuxtalaʼ, kin kʼubiktech». Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ yaan k-beetik baʼax u kʼáat Jéeoba, maʼ le baʼax k-kʼáat toʼoniʼ. Toʼoneʼ kʼaʼabéet k-beetik jeʼex Jesuseʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tsʼoʼok in wéemel teʼ kaʼan utiaʼal in beet le baʼax u kʼáat le máax túuxtenoʼ, maʼ utiaʼal ka in beet baʼax in kʼáatiʼ» (Juan 6:38).

18, 19. 1) Le baʼax tu yaʼalaj Rose yéetel Christopheroʼ, ¿baʼax ku yeʼesik tu yoʼolal u chʼaʼtuklik u yokjaʼ máak? 2) Techeʼ, ¿baʼax ka tuklik tu yoʼolal u yokjaʼ máak?

¹⁸ Jeʼex k-ilkoʼ le okjaʼoʼ junpʼéel baʼal jach unaj u tuklaʼal tubeel. Junpʼéel nojoch privilegio u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Jéeoba yéetel u yokjaʼ. Le táankelem paalaloʼob u yaabiltmoʼob Jéeoba yéetel ku naʼatkoʼob baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼubik u kuxtal máak tiʼ Dioseʼ, maʼ istikyaj u yilkoʼob u chʼaʼtuklikoʼob u yokjaʼobiʼ yéetel maʼatech u arrepentiroʼob. Juntúul chan x-chʼúupal ku kʼaabaʼtik Roseeʼ, tu yaʼalaj: «Jach in yaabiltmaj Jéeoba, minaʼan uláakʼ baʼax taasikten kiʼimak óolal ke in meyajtik. Le ka tin chʼaʼtuklaj in wokjaʼeʼ jach seguraen de ke minaʼan uláakʼ baʼax maas maʼalob jeʼel in beetkeʼ».

¹⁹ Christopher, le máax t-chʼaʼchiʼitaj tu káajbal le xookaʼ, 12 años yaantiʼ ka okjaʼanaji. Letiʼeʼ ku yaʼalikeʼ jach kiʼimak u yóol úuchik u chʼaʼtuklik u yokjaʼ. Le yaan 17 años tiʼoʼ káaj u beetik u precursoril, ka tu tsʼáaj xan 18 años tiʼeʼ tsʼaʼab u beet u siervo ministerialil yéetel bejlaʼeʼ táan u meyaj Betel. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «In wokjaʼeʼ, letiʼe baʼax maas maʼalob tsʼoʼok in beetkoʼ. Jach kiʼimak in wóol in meyajtik Jéeoba yéetel u kaajal». Wa teech a kʼáat okjaʼeʼ, ¿bix jeʼel a wilik wa preparadoecheʼ? Lelaʼ letiʼe baʼax ken k-il teʼ tuláakʼ xookoʼ.