1-3. 1) ¿Baʼaxten k-aʼalik bey kʼalaʼanoʼoneʼ? 2) ¿Baʼax ken u beet Jéeoba utiaʼal u jáalkʼabtikoʼon?

MÁANS ta tuukuleʼ ka kʼaʼalal cárcel yoʼolal junpʼéel baʼax maʼ a beetmiʼ yéetel ku yaʼalaʼaltech mix bikʼin kan jóokʼol. Ka wuʼuyik tsʼoʼok tech beyoʼ tumen mix baʼal ku páajtal a beetik. Baʼaleʼ teʼ súutukoʼ ka wojéeltik yaan juntúul máak jeʼel u yáantkecheʼ, tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik yaan u jóoʼsikech. ¿Bix jeʼel a wuʼuyikabaeʼ?

² Mix juntúul tiʼ toʼon jeʼel u páajtal u púutsʼul tiʼ le kíimiloʼ tumen bey u kʼalmoʼoneʼ. Chéen Jéeoba jeʼel u jáalkʼabtikoʼoneʼ, tsʼoʼoleʼ u yaʼalmaj yaan u xuʼulsik le kíimiloʼ (1 Corintios 15:26).

³ ¡Máans ta tuukul bix ken a wuʼuyilaba kéen pʼáatak minaʼan kíimil! Jéeobaeʼ maʼ chéen yaan u xuʼulsik le kíimiloʼ, letiʼeʼ ku yaʼalik «yaan u kaʼa kuxtal le máaxoʼob kimenoʼo[boʼ]» (Isaías 26:19). Letiʼe baʼax kʼaj óolaʼan bey kaʼapúut kuxtaloʼ.

4. 1) ¿Baʼax jeʼel u líiʼsik k-óol kéen kíimik juntúul k-láakʼtsil wa k-amigoeʼ? 2) ¿Máaxoʼob jach u amigoʼob kaʼach Jesús?

⁴ K-sen muʼyaj kéen kíimik juntúul k-láakʼtsil wa juntúul k-amigo. K-uʼuyik bey ku yeʼetsʼel k-puksiʼikʼaleʼ, tumen maʼ tu páajtal k-beetik mix baʼal utiaʼal k-kaʼa kuxkíintik. Baʼaleʼ le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ ku líiʼsik k-óol (xok 2 Corintios 1:3, 4). Koʼox ilik  junpʼéel baʼax eʼesik Jéeoba yéetel Jesúseʼ u kʼáat u kaʼa kuxkíintoʼob k-láakʼtsiloʼob bey xan k-amigoʼob. Ka taal Jesús way Luʼumeʼ suuk kaʼach u bin u xíimbalt Lázaro, Marta yéetel María, tumen jach u amigoʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Jesúseʼ u yaabiltmaj kaʼach Marta, María bey xan Lázaro» (Juan 11:3-5). Baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ Lázaroeʼ kíimi.

5, 6. 1) ¿Baʼax tu beetaj Jesús ka tu yilaj táan u yokʼol u láakʼtsiloʼob yéetel u amigoʼob Lázaro? 2) ¿Bix u yáantkoʼon k-ojéeltik bix tu yuʼubiluba Jesús le ka kíim Lázarooʼ?

⁵ Jesúseʼ bin u líiʼs u yóol Marta yéetel María. Ka tu yuʼubaj Marta táan u taal Jesúseʼ bin u chʼaʼ u beel teʼ joʼokajoʼ. Kex kiʼimak u yóol Marta úuchik u taal Jesúseʼ tu yaʼalajtiʼ: «Yuumtsil, wa way yanech kaʼacheʼ bejlaʼa maʼ tu kíimil in wíitsʼineʼ». Tu tuklaj mix baʼal jeʼel u páajtal u beetik Jesúseʼ. Ka tu yilaj Jesús tak María táan u yokʼoleʼ yaachaj u yóoleʼ ka joʼopʼ xan u yokʼol (Juan 11:21, 33, 35). Tu yuʼubaj bukaʼaj yajil u kíimil máax k-yaabiltmaj.

⁶ Ku líiʼsik k-óol k-ojéeltik bix u yuʼubikuba Jesús yoʼolal le kíimiloʼ. Jéeoba, u Taataeʼ, bey xan u yuʼubikubaoʼ (Juan 14:9). Maʼ tun xáantaleʼ Jéeoba, le Dios yaan tuláakal páajtalil tiʼoʼ, yaan u xuʼulsik le kíimil jeʼex u yaʼalmiloʼ.

7, 8. 1) ¿Baʼaxten maʼ u kʼáat kaʼach Marta ka luʼsaʼak u maak le muknaloʼ? 2) ¿Baʼax jatsʼuts milagroil tu beetaj Jesús?

⁷ Ka kʼuch Jesús tu muknal Lázaroeʼ yaan junpʼéel nuxiʼ tuunich makmil le jooloʼ. Ka túun tu yaʼalaj: «Luʼseʼex le tuunichoʼ». Baʼaleʼ Martaeʼ maʼ u kʼáat kaʼachiʼ, tumen tsʼoʼok kanpʼéel kʼiin kíimik Lázaro (Juan  11:39). Maʼ u yojel kaʼach baʼax ken u beet Jesús yoʼolal u yíitsʼiniʼ.

⁸ Ka luʼsaʼab le tuunichoʼ Jesúseʼ tu kʼaʼam aʼalaj: «¡Lázaro, jóokʼen!». Ka túun jóokʼ Lázaro «bakʼaʼan u yookoʼob bey xan u kʼaboʼob yéetel nookʼ» (Juan 11:43, 44). ¡Kaʼa kuxlaji! ¡Bukaʼaj wal úuchik u kiʼimaktal u yóol Marta yéetel Maríaeʼ! U láakʼtsiloʼob yéetel u amigoʼobeʼ páajchaj u kaʼa ilkoʼob, u méekʼikoʼob yéetel u tsikbaloʼob tu yéetel. Bey úuchik u kaʼa kuxkíintaʼal Lázaro tumen Jesúsoʼ.

9, 10. 1) ¿Máax tsʼáa páajtalil tiʼ Jesús utiaʼal u kaʼa kuxkíintik máak? 2) ¿Bix u yáantkoʼon k-ojéeltik yaan máaxoʼob kaʼa kuxkíintaʼaboʼob?

⁹ ¿Bix páajchajik u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼob tumen Jesúsoʼ? Jéeoba tsʼáa u páajtalil tiʼ. Táanil tiʼ u kaʼa kuxkíintik Lázaroeʼ orarnaj tiʼ Jéeoba utiaʼal u kʼáatik áantaj (xok Juan 11:41, 42). Le Bibliaoʼ ku tʼaan xan tiʼ juntúul chan x-chʼúupal de 12 años jach kʼojaʼanchaji. Jairo, u taataeʼ, jach chiʼichnakchajeʼ ka bin u kʼáat óolt tiʼ Jesús ka u tsʼake. Minaʼan uláakʼ u paalal, chéen le chan x-chʼúupaloʼ. Le táan u tʼaan yéetel Jesúsoʼ tíipʼ jujuntúul máakoʼobeʼ ka tu yaʼaloʼobtiʼ: «¡A hijaeʼ tsʼoʼok u kíimil! Maʼ tsaaj u seguer a waʼalik tiʼ le j-Kaʼansaj ka taalakoʼ». Baʼaleʼ Jesúseʼ tu yaʼalaj tiʼ Jairo: «Maʼ a chʼaʼik saajkil, chéen eʼes yaan a fe». Ka kʼuchoʼob tu yotoch Jairoeʼ táan u yokʼol le máakoʼoboʼ, ka tu yaʼalaj Jesús tiʼob: «Xuʼuluk a wokʼoleʼex, tumen maʼ kimeniʼ, chéen táan u wenel». U taata yéetel u maama le chan x-chʼúupaloʼ maʼ xaaneʼ maʼ tu naʼatoʼob baʼaxten tu yaʼalaj Jesús  leloʼ. Jesúseʼ tu yaʼalaj ka u beet uts u jóokʼol le máakoʼoboʼ, ka ook yéetel le taatatsiloʼob tuʼux yaan le chan x-chʼúupaloʼ. Tu machaj u kʼabeʼ ka tu yaʼalajtiʼ: «Chan x-chʼúupal, kin waʼaliktech: ¡Líiʼkech!». Jach kiʼimakchaj u yóoloʼob ka tu yiloʼob u líikʼil yéetel u xíimbal u chan hijaʼob. ¡Kaʼa kuxkíintaʼab tumen Jesús! (Marcos 5:22-24, 35-42; Lucas 8:49-56). Desde teʼ kʼiin jeʼeloʼ kéen u yiloʼob u chan hijaʼobeʼ ku kʼaʼajaltiʼob baʼax tu beetaj Jéeoba tu yoʼolaloʼob yéetel u yáantaj Jesús. *

¹⁰ Le máaxoʼob kaʼa kuxkíintaʼaboʼob tumen Jesúsoʼ kíimoʼob tu kaʼatéen. Baʼaleʼ ku líiʼsik k-óol k-ojéeltik bix úuchik u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob. Jéeobaeʼ u kʼáat u líiʼs le kimenoʼoboʼ yéetel bey ken u beetiloʼ.

11. ¿Baʼax k-kanik yoʼolal Lázaro teʼ Eclesiastés 9:5?

¹¹ Le Bibliaoʼ juntaatsʼ u yaʼalikeʼ «le kimenoʼoboʼ maʼ u yojloʼob mix baʼaliʼ» (Eclesiastés 9:5). Bey pʼáatik Lázaro ka kíimoʼ: maʼ u yojel baʼax ku yúuchul tu baʼpachiʼ. Jeʼex tu yaʼalil Jesúsoʼ pʼáat bey chéen táan u weenleʼ (Juan 11:11).

12. ¿Bix k-ojéeltik tu jaajil kaʼa kuxkíintaʼab Lázaro?

¹² Yaʼab máax il u kaʼa kuxkíintaʼal Lázaro. Tak le máaxoʼob pʼekmil Jesús tu yojéeltoʼoboʼ. Mix máak jeʼel u yaʼalik wa maʼ jaajeʼ, tumen táan u yilkoʼob kuxaʼan  Lázaro (Juan 11:47). Tsʼoʼoleʼ yaʼab tiʼ le máaxoʼob bin u xíimbaltoʼob Lázarooʼ tu creertoʼob Dios túuxtmil Jesús. Le máaxoʼob pʼekmil Jesúsoʼ kʼuuxilnajoʼobeʼ ka joʼopʼ u yilkoʼob bix ken u kíimsiloʼob Jesús yéetel Lázaro (Juan 11:53; 12:9-11).

13. ¿Bix k-ojéeltik jach jaaj yaan u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ?

¹³ Jesúseʼ tu yaʼaleʼ yaan u kaʼa kuxtal «tuláakal le máaxoʼob yanoʼob ichil le muknaloʼoboʼ» (Juan 5:28). U kʼáat u yaʼaleʼ yaan u kaʼa kuxkíintaʼal tuláakal le máaxoʼob yanoʼob tu tuukul Jéeobaoʼ. ¿Jeʼel wa túun u kʼaʼajal tiʼ Jéeoba bix cada juntúul utiaʼal u kaʼa kuxkíintikeʼ? Tukult lelaʼ: le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ u yojel bix u kʼaabaʼ cada junpʼéel tiʼ le estrellaʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ (xok Isaías 40:26). Wa kʼajaʼantiʼ u kʼaabaʼ u millonesil estrellaʼobeʼ maas séeb jeʼel u kʼaʼajsik bix le máakoʼob ken u kaʼa kuxkíintoʼ. Tsʼoʼoleʼ wa letiʼ beetmil tuláakal baʼaleʼ jeʼel xan u páajtal u líiʼsik le kimenoʼoboʼ.

14, 15. ¿Baʼax k-kanik tiʼ Job yoʼolal le kaʼa kuxtaloʼ?

¹⁴ Job, juntúul utsul máakeʼ, tu creertaj le kaʼa kuxtaloʼ. Juntéenjeakeʼ tu kʼáataj: «Le kéen kíimik máakeʼ, ¿jeʼel wa u páajtal u kaʼa kuxtaleʼ?». Ka túun tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Le kéen a tʼaneneʼ yaan in núukiktech. Yaan a tsʼíiboltik a kaʼa ilik le máax a beetmaj yéetel a kʼaboʼoboʼ». Jobeʼ u yojel Jéeobaeʼ jach ku tsʼíiboltik u kaʼa kuxkíintik le kimenoʼoboʼ (Job 14:13-15).

¹⁵ ¿Bix a wuʼuyikaba ikil a wojéeltik yaan u kaʼa kuxtal le kimenoʼoboʼ? Maʼ xaaneʼ ka tuklik: «¿Yaan wa túun u kaʼa kuxtal in láakʼtsiloʼob yéetel in amigoʼob?».  Jach ku líiʼsik k-óol k-ojéeltik Jéeobaeʼ taak u kaʼa kuxkíintik le kimenoʼoboʼ. Koʼox ilik máaxoʼob ku yaʼalik le Biblia kun kaʼa kuxkíintbiloʼob yéetel tuʼux kun kajtaloʼob.

16. ¿Bix le kuxtal kun antal tiʼ le máaxoʼob kun kaʼa kuxtaloʼob way Luʼumoʼ?

¹⁶ Máaxoʼob kaʼa kuxkíintaʼaboʼob úuchjeakileʼ múul anchajoʼob yéetel u láakʼtsiloʼob bey xan yéetel u amigoʼob tu kaʼatéen way Luʼumeʼ. Maʼ kun xáantaleʼ bey xan kun úuchloʼ. Chéen baʼaleʼ le máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼoboʼ yaan u yantaltiʼob u páajtalil u kuxtaloʼob minaʼan u xuul. Tsʼoʼoleʼ maas jatsʼuts le kuxtal ken u yiloʼoboʼ, tumen maʼ tun antal baʼatelil mix kʼasaʼanil mix kʼojaʼanil.

17. ¿Máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼob?

¹⁷ ¿Máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼob? Jesúseʼ tu yaʼaleʼ yaan u kaʼa kuxtal «tuláakal le máaxoʼob yanoʼob ichil le muknaloʼoboʼ» (Juan 5:28, 29). Apocalipsis 20:13, ku yaʼalik: «Le kʼáaʼnáaboʼ [...], le kíimil yéetel le Muknaloʼ tu kʼuboʼob xan le kimenoʼob yaan ichiloʼoboʼ». ¡U millonesil máakoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼob! Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ yaan «u kaʼa kuxkíintaʼal le utsoʼoboʼ bey xan le kʼasaʼanoʼoboʼ» (xok Hechos 24:15). ¿Baʼax tu yóotaj u yaʼale?

18. ¿Máax le utsoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼoboʼ?

¹⁸ Ichil «le utsoʼoboʼ» tiaʼan le máaxoʼob chúukpaj u yóol u meyajtoʼob Jéeoba táanil tiʼ u taal Jesús  way Luʼumeʼ. Máakoʼob jeʼex Noé, Abrahán, Sara, Moisés, Rut yéetel Estereʼ yaan u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob way Luʼumeʼ. Teʼ Hebreos capítulo 11, jeʼel u páajtal a xokik u maasil tu yoʼolaloʼobeʼ. ¿Kux túun le máaxoʼob meyajtik Dios ku kíimloʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ? Letiʼobeʼ tiaʼanoʼob xan ichil «le utsoʼob» kun kaʼa kuxkíintbiloʼoboʼ.

19. 1) ¿Máax «le kʼasaʼanoʼoboʼ»? 2) ¿Baʼax ken u beet Jéeoba tu yoʼolaloʼob?

 ¹⁹ Ichil «le kʼasaʼanoʼoboʼ» tiaʼan u millonesil máakoʼob maʼ páajchaj u kʼaj óoltikoʼob Jéeobaiʼ. Kex kíimoʼobeʼ maʼ tuʼubsaʼanoʼob tumen Diosiʼ. Yaan u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob yéetel yaan u tsʼaʼabaltiʼob u páajtalil u kʼaj óoltikoʼob yéetel u meyajtikoʼob Jéeoba.

20. ¿Máaxoʼob maʼ kun kaʼa kuxkíintbiloʼob?

²⁰ ¿U kʼáat wa túun u yaʼal yaan u láaj kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ? Maʼ. Jesúseʼ tu yaʼaleʼ yaan máaxoʼob maʼ tun kaʼa kuxkíintbiloʼob (Lucas 12:5). ¿Máax aʼalik máax kun kaʼa kuxtal? Jéeoba, le Maas Nojoch Juezoʼ, baʼaleʼ tu tsʼáaj páajtalil tiʼ Jesús utiaʼal ka «u beet u juezil yóokʼol le kuxaʼanoʼob yéetel le kimenoʼoboʼ» (Hechos 10:42). Le máakoʼob maʼ tu xulik u beetkoʼob baʼaloʼob kʼaastakoʼ maʼ kun kaʼa kuxkíintbiloʼob (ilawil nota 18).

21, 22. 1) ¿Baʼax wíinklil ku tsʼaʼabal tiʼ le máaxoʼob ku binoʼob kaʼanoʼ? 2) ¿Máax yáax líiʼsaʼab utiaʼal u bin kaʼan?

²¹ Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ yaan máaxoʼob kun binoʼob kajtal teʼ kaʼanoʼ. Le máakoʼobaʼ maʼ tu kaʼa kuxkíintaʼaloʼob yéetel junpʼéel luʼumkabil wíinklil, baʼaxeʼ ku tsʼaʼabaltiʼob junpʼéel wíinklil maʼ tu páajtal u yilaʼal.

²² Jesús yáax líiʼsaʼab utiaʼal u kuxtal teʼ kaʼanoʼ (Juan 3:13). Óoxpʼéel kʼiin kíimsaʼakeʼ kaʼa kuxkíintaʼab tumen Jéeoba (Salmo 16:10; Hechos 13:34, 35). Apóstol Pedroeʼ tu yaʼaleʼ Jesúseʼ «kíim bey wíinikeʼ chéen baʼaleʼ kaʼa kuxkíintaʼab yéetel junpʼéel wíinklil utiaʼal u kuxtal teʼ kaʼanoʼ» (1 Pedro 3:18).  Jesúseʼ kaʼa kuxkíintaʼab bey juntúul ángel jach yaan u páajtalileʼ (1 Corintios 15:3-6). Baʼaleʼ teʼ Bibliaoʼ k-kanikeʼ yaan uláakʼ máakoʼob kun kuxtaloʼob teʼ kaʼanoʼ.

23, 24. ¿Máaxoʼob yaan ichil le «u chan múuchʼ taman[oʼoboʼ]», yéetel jaytúuloʼob?

²³ Táanil tiʼ u kíimil Jesúseʼ tu yaʼalaj tiʼ u discípuloʼob: «Táan in bin in preparart junpʼéel lugar utiaʼal a wantaleʼexiʼ» (Juan 14:2). ¿Tuláakal wa túun u discípuloʼob Jesús kun kaʼa kuxkíintbiloʼob tu yéetel teʼ kaʼanoʼ? Maʼ. Jesúseʼ tu yaʼaleʼ chéen «u chan múuchʼ taman[oʼob]» (Lucas 12:32). ¿Jaytúuloʼob? Tiʼ junpʼéel náayeʼ apóstol Juaneʼ tu yilaj Jesús teʼ kaʼan «waʼalakbal teʼ Montaña Siónoʼ, tu yéeteleʼ yaan 144,000 máakoʼob[iʼ]» (Apocalipsis 14:1).

²⁴ ¿Baʼax kʼiin u kaʼa kuxkíintaʼal le 144,000 máakoʼoboʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ kéen káajak u gobernar Cristo teʼ kaʼanoʼ (1 Corintios 15:23). Jesucristoeʼ tsʼoʼok u káajal u gobernar teʼ kaʼanoʼ yéetel óoliʼ tuláakal le 144,000 tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼaloʼoboʼ. Le u yalab pʼaatal way Luʼumoʼ chéen pʼelak u kíimil cada juntúuleʼ ku kuxkíintaʼal teʼ kaʼanoʼ. Baʼaleʼ u maas yaʼabil wíinikoʼobeʼ way Luʼum kun kaʼa kuxkíintbiloʼob utiaʼal u kajtaloʼob teʼ Paraísooʼ.

25. ¿Baʼax ken k-kan tuláakʼ xookoʼ?

²⁵ Maʼ tun xáantaleʼ Jéeobaeʼ yaan u jáalkʼabtikoʼon tiʼ le kíimiloʼ yéetel mix bikʼin ken k-kaʼa kíimil (xok Isaías 25:8). Chéen baʼaleʼ, ¿baʼax ken u beet le máaxoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ yaan u gobernaroʼob yéetel Jesús. Tuláakʼ xookoʼ yaan k-kanik u maasil yoʼolal le gobiernoaʼ.