1-3. 1) ¿Baʼaxten sajakchaj Ester bin tʼaan yéetel u yíicham? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-il u núukil?

JEʼEX u bin u náatsʼal tu palacioil u kaajil Susaeʼ, Estereʼ ku yilik u controlarkuba utiaʼal maʼ u sen chiʼichnaktal. Baʼaleʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ tumen tak chéen u nojchil le palacio beetik u sajaktaloʼ. U pakʼiloʼob de ladrilloʼobeʼ ku léetsʼbal u coloriloʼob, teʼ pakʼoʼoboʼ póolaʼan wakaxoʼob yaan u xiikʼoʼob, leonoʼob yéetel arqueroʼobiʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan kaʼach columnaʼob de tuunichoʼob yéetel estatuaʼob jatsʼutstakoʼobiʼ. Le palaciooʼ jach jatsʼuts u yilaʼal, tak le tuʼux yanoʼ jatsʼuts tumen beetaʼan tu yóokʼol junpʼéel kaʼanal chuun pakʼ. Tsʼoʼoleʼ tiʼ yaan kaʼach naatsʼ tiʼ le witsoʼob yaan u nieveil ku kʼaabaʼtikoʼob Zagrosoʼ, aktáan xan tiʼeʼ tiʼ yaan kaʼach le kiʼichkelem río Coaspes sáaskʼaleʼen u jaʼiloʼ. Le kiʼichkelem palacioaʼ beetaʼan utiaʼal maʼ u tuʼubsaʼal bukaʼaj páajtalil yaan tiʼ le máax ku bin u yil Esteroʼ, le máax xan ku yaʼalikuba «le nojoch reyoʼ». Le u yíicham Ester xanoʼ.

² Asuero, le u yíicham Esteraʼ, maʼ jeʼex le íichamtsil ku páaʼtik utiaʼal u tsʼoʼokol u beel juntúul koʼolel judía chúukaʼan u yóol jeʼex letiʼoʼ. * Asueroeʼ maʼatech u yeʼesik kabal óolal jeʼex Abrahán, le ka tu yuʼubaj u tʼaan u yatan jeʼex aʼalaʼabiktiʼ tumen Diosoʼ (Gén. 21:12). Letiʼeʼ maʼ u yojel óoliʼ mix baʼal tiʼ Jéeoba, u Dios Esteriʼ, mix tiʼ le leyoʼob u tsʼaamoʼ. Baʼaxeʼ jach u kʼaj óol u ley le persaʼoboʼ, yéetel u yojel le leyoʼ maʼatech u chaʼik u beetaʼal le baʼax táan u tuklik u beetik u yatanoʼ: u yantal tu táan u reyil Persia kex maʼ invitartaʼaniʼ. Wa ku beetik máak kaʼach lelaʼ jeʼel u kíimsaʼaleʼ. Baʼaleʼ Estereʼ ku náatsʼal teʼ palaciooʼ yéetel ku yantal aktáan tiʼ u trono le reyoʼ, kex ku yuʼubik táan u bin u kʼububa utiaʼal ka kíimsaʼak (xok Ester 4:11; 5:1).

³ Le koʼolel jach yaan u fejaʼ, ¿baʼaxten ku bin tu táan le rey kex u yojel jeʼel u kíimsaʼaleʼ? ¿Baʼax jeʼel k-kanik tiʼ letiʼeʼ? Utiaʼal k-ojéeltikeʼ, yáaxeʼ koʼox ilik bix úuchik u kʼuchul u beetuba u reinail Persia.

4. ¿Bix líikʼik Ester, yéetel bix úuchik u bin kajtal tu yotoch Mardoqueo, u primooʼ?

⁴ Estereʼ kimen kaʼach u taataʼob. Maʼ ojéelaʼan óoliʼ mix baʼal tu yoʼolaloʼobiʼ, chéen ojéelaʼan tu tsʼáajoʼob le kʼaabaʼ Hadassá tiʼ Esteroʼ. Le kʼaabaʼ jeʼelaʼ ich hebreo yaan, yéetel u kʼáat u yaʼal «mirto», junpʼéel chan pakʼal jach jatsʼuts, sak u looloʼob yéetel kiʼiboktak. Le ka kíim u taataʼoboʼ, juntúul u primo Ester chan yaan u jaʼabil ku kʼaabaʼtik Mardoqueoeʼ, tu chʼaʼaj óotsilil tiʼeʼ ka tu bisaj kajtal tu yotoch. Mardoqueoeʼ tu tséentaj Ester bey u hijaeʼ (Est. 2:5-7, 15).

5, 6. 1) ¿Baʼaxoʼob tu kaʼansaj Mardoqueo tiʼ Ester? 2) ¿Bix kuxlik kaʼach Mardoqueo yéetel Ester tu kaajil Susa?

⁵ Mardoqueo yéetel Estereʼ bisaʼaboʼob kajtal tu noj kaajil Persia, maʼ xaaneʼ teʼelaʼ pʼektaʼaboʼob tu yoʼolal u religionoʼob yéetel tu yoʼolal u Ley le judíoʼoboʼ. Mardoqueoeʼ mantatsʼ tu kaʼansaj tiʼ Ester bix u chʼaʼik óotsilil Jéeoba yéetel bix úuchik u salvartik u kaajal; lelaʼ le beet u biskubaʼob tubeel. Beoraaʼ Jéeobaeʼ taʼaytak kaʼach u kaʼa salvartik u kaajal (Lev. 26:44, 45). Bey túunoʼ Mardoqueo yéetel Estereʼ jach u yaabiltmubaʼob kaʼachi.

⁶ Mardoqueoeʼ tiʼ ku meyaj kaʼach tu palacioil Susaeʼ yéetel tsʼaʼan junpʼéel nojoch meyaj u beete. Letiʼeʼ suuk kaʼach u jóokʼol kutal tu jool le palacio yéetel jujuntúul tiʼ u j-meyajoʼob le reyoʼ (Est. 2:19, 21; 3:3). Mix tuʼux ku chíikpajal baʼax meyajil ku beetik kaʼach Ester tu x-lóoʼbayanil, baʼaleʼ maʼ xaaneʼ tu atendertaj Mardoqueo yéetel tu beetaj u meeyjil u yotochoʼob. Maʼ xaaneʼ letiʼobeʼ kajaʼanoʼob kaʼach tuláakʼ u tséel le río, le tuʼux kajaʼan le máaxoʼob óotsiloʼoboʼ. Letiʼ kaʼacheʼ jatsʼuts wal u yilik u bin tu mercadoil Susa, tuʼux ku koʼonol baʼaloʼob de oro, plata yéetel uláakʼ baʼaloʼob jatsʼutstak. ¡Estereʼ junpuliʼ maʼ tu tuklaj wa yaan u kʼuchul u kʼiinil u yantaltiʼ tuláakal le baʼaloʼobaʼ! Letiʼeʼ maʼ u yojel baʼax kun úuchul kaʼach yéetel u kuxtaliʼ.

7. ¿Baʼaxten luʼsaʼab Vasti u beet u reinail, yéetel baʼax úuch ka tsʼoʼoki?

⁷ Junpʼéel kʼiineʼ ojéeltaʼab tuláakal tuʼux junpʼéel baʼal úuch tu yotoch le reyoʼ. Le táan u beetaʼal junpʼéel kʼiinbesajil tuʼux yaan  máakoʼob ayikʼaloʼob táan u yukʼikoʼob vino yéetel táan u jaantkoʼob kiʼikiʼ baʼaloʼobeʼ, Asueroeʼ tu túuxtaj tʼanbil Vasti, le reina jach kiʼichpanoʼ. Letiʼeʼ tiʼ yaan kaʼach tiʼ uláakʼ kʼiinbesajil tuʼux chéen koʼoleloʼob yaniʼ, baʼaleʼ maʼ tu yóotaj bin tu yiknal le reyoʼ. Le rey túunoʼ sen pʼuʼuji, tu yuʼubaj mixbaʼalkúuntaʼab tumen le reinaoʼ, le oʼolaleʼ tu kʼáataj tiʼ le máaxoʼob áantik gobernar baʼax castigoil unaj u tsʼáaik tiʼ Vasti. Bey túunoʼ le reyoʼ tu chʼaʼtuklaj u luʼsik u beet u reinail yéetel u kaxtik u jeel. U j-meyajoʼob túuneʼ jóokʼ u kaxtoʼob ichil tuláakal le reino tuláakal le x-chʼúupalaloʼob maas kiʼichpantakoʼob utiaʼal u yéeyaʼal juntúul túumben atan tiʼ le reyoʼ (Est. 1:1–2:4).

8. 1) ¿Baʼaxten chiʼichnakchaj Mardoqueo yoʼolal Ester? 2) Jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ, ¿bix unaj u yilik máak le kiʼichpaniloʼ? (Ilawil xan Proverbios 31:30.)

⁸ Jeʼex máanik le jaʼaboʼoboʼ, Mardoqueoeʼ jach kiʼimakchaj u yóol ka tu yilaj bix u bin u nojochtal u prima, juntúul x-chʼúupal jach kiʼichpan. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik yoʼolal Ester: «Jach kiʼichpan kaʼachi, tʼaʼaj xan u yilaʼal» (Est. 2:7). Baʼaleʼ Mardoqueoeʼ chiʼichnakchaj xan tumen u yojleʼ, jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ, maʼ chéen u kiʼichpanil máak kʼaʼabéetiʼ, baʼaxeʼ unaj u yeʼesik naʼatil yéetel kabal óolal. Wa maʼ tu yeʼesik máak le jatsʼuts modosaʼ jeʼel u káajal u tuklik minaʼan uláakʼ máax jeʼex letiʼeʼ yéetel jeʼel u káajal u creertkubaeʼ (xok Proverbios 11:22). ¿Baʼax ta tʼaan kun úuchul yéetel Ester? U kiʼichpaniloʼ, ¿jeʼel wa u bisik u beet baʼax kʼaaseʼ? Lelaʼ chéen ken máanak kʼiin kun ilbil.

9. 1) ¿Baʼax úuch le ka ilaʼab Ester tumen u j-meyajoʼob le reyoʼ, yéetel baʼaxten jach yaachaj u yóol Mardoqueo? 2) ¿Baʼaxten tu chaʼaj Mardoqueo u tsʼoʼokol u beel Ester yéetel juntúul máax maʼatech u meyajtik Dios? (Ilawil le cuadro yaan teʼ táan juʼun 138.)

⁹ Le ka ilaʼab bukaʼaj kiʼichpanil Ester tumen u j-meyajoʼob Asueroeʼ, bisaʼab tu palacio le rey yaan teʼ tuláakʼ u tséel le ríooʼ (Est. 2:8). Bukaʼaj wal yaachajik u yóol Mardoqueo úuchik u bisaʼal Estereʼ, tumen jach u yaabiltmaj bey u hijaeʼ. U jaajileʼ letiʼeʼ maʼ u kʼáat ka tsʼoʼokok u beel yéetel juntúul máax maʼatech u meyajtik Dios kex juntúul rey, baʼaleʼ maʼ béeychaj u beetik mix baʼaliʼ. * Chéen tukult bix úuchik u jáajan tsoʼolol u nuʼuk tiʼ Ester tumen Mardoqueo le jach taʼaytak u bisaʼaloʼ. Le táan u bisaʼal teʼ palaciooʼ, Estereʼ yaʼab baʼaloʼob ku máan wal tu tuukuleʼ, táan wal kaʼach u tuklik baʼax kun úuchultiʼeʼ.

10, 11. 1) ¿Bix jeʼel kaʼach u kʼuchul u yuʼububa Ester yoʼolal le baʼaxoʼob ku tsʼaʼabaltiʼoʼ? 2) ¿Bix k-ojéeltik Mardoqueoeʼ jach taak kaʼach u yojéeltik bix u bin tiʼ Ester?

¹⁰ Jeʼex le uláakʼ x-chʼúupalaloʼob yéeyaʼaboʼob ichil tuláakal le reinooʼ, jach séeb úuchik u kʼexpajal u kuxtal Ester. Ichiloʼobeʼ  jejeláas tʼaan u yojloʼob, jejeláas baʼaloʼob suuk u beetkoʼob yéetel jejeláas bix u modosoʼob. Tuláakal le x-chʼúupalaloʼobaʼ ku kanáantaʼaloʼob tumen Hegai, juntúul tiʼ u soldadoʼob le reyoʼ. Ichil junpʼéel jaʼabeʼ letiʼeʼ ku yilik u maas kiʼichpankúuntaʼal le x-chʼúupalaloʼoboʼ, ichil tuláakal le baʼax ku beetaʼaltiʼoboʼ táakaʼan u tsʼaʼabal masaje tiʼob yéetel kiʼibok aceiteʼob (Est. 2:8, 12). ¿Bix ta tʼaan u yuʼubikuba Ester yoʼolal tuláakal le baʼax ku tsʼaʼabaltiʼaʼ? Yaʼab tiʼ le x-chʼúupalaloʼoboʼ joʼopʼ u creertkubaʼob, joʼopʼ u yuʼubikoʼob bey minaʼan uláakʼ jeʼex letiʼobeʼ yéetel chéen chʼíikoʼob u yil u maas kiʼichpantaloʼob. Baʼaleʼ Estereʼ, ¿bey wa xan tu yuʼubilubaoʼ?

¹¹ Mardoqueoeʼ jach chiʼichnakchaj tumen maʼ u yojel wa táan u bin utsil tiʼ Esteriʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ sáamsamal ku yilik u náatsʼal tak teʼ naj tuʼux yaan le x-chʼúupalaloʼob utiaʼal u yilik bix yanik Esteroʼ (Est. 2:11). Le baʼax ku yuʼubik u yaʼalaʼal tu yoʼolal Ester, maʼ xaaneʼ tumen juntúul máax ku meyaj teʼ najoʼ, ku beetik u kiʼimaktal u yóol. ¿Baʼaxten?

12, 13. 1) ¿Bix lúubik Ester tiʼ u maasil máakoʼob? 2) ¿Baʼaxten kiʼimakchaj u yóol Mardoqueo?

 ¹² Estereʼ lúub utsil tiʼ Hegai, le oʼolaleʼ tu tsʼáaj siete koʼoleloʼob meyajtik yéetel tu beetaj u atendertaʼal maas maʼalob tiʼ u maasil x-chʼúupalaloʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ tiʼ tuláakal le tiempo yanchaj teʼeloʼ, Estereʼ lúub «utsil tiʼ tuláakal le máaxoʼob» ilkoʼ (Est. 2:9, 15). ¿Baʼax beet u jach lúubul utsil tiʼ tuláakal máak? ¿Chéen wa tu yoʼolal u kiʼichpanil? Maʼatech. Letiʼeʼ tu yeʼesaj jatsʼuts modos.

¹³ Koʼox ilik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ: «Estereʼ maʼ tu yaʼalaj tiʼ baʼax chʼiʼibal u taaliʼ wa máaxoʼob u láakʼtsiloʼob, tumen Mardoqueoeʼ tu sen kʼubéentajtiʼ bik u yaʼale» (Est. 2:10). Jeʼex k-ilkoʼ, u primoeʼ tu yaʼalajtiʼ maʼ u yaʼalik wa judía, tumen u yojel pʼektaʼan u chʼiʼibal tumen yaʼab tiʼ le máaxoʼob ku meyajoʼob yéetel le reyoʼ. Le oʼolaleʼ kex minaʼan u primo tu yiknaleʼ, Estereʼ tu yeʼesaj naʼatil yéetel tu yuʼubaj u tʼaan. ¡Bukaʼaj wal úuchik u kiʼimaktal u yóol Mardoqueoeʼ!

14. ¿Bix jeʼel u beetik le paalaloʼob jeʼex Esteroʼ?

 ¹⁴ Teʼ kʼiinoʼobaʼ ken u yuʼub tʼaan le paalaloʼob kex mix máak ilkoʼobeʼ ku beetkoʼob u kiʼimaktal u yóol u taataʼob bey xan le máaxoʼob tsʼaʼanoʼob kanáantkoʼoboʼ. Kex tiʼ yanoʼob ichil máaxoʼob kʼasaʼanoʼob yéetel ku biskoʼob junpʼéel kʼaakʼas kuxtaleʼ, letiʼobeʼ maʼatech u beetkoʼob beyoʼ, baʼaxeʼ ku beetkoʼob baʼax maʼalob. Jeʼex Estereʼ letiʼobeʼ ku beetkoʼob u kiʼimaktal u yóol Jéeoba, u Taataʼob yaan teʼ kaʼanoʼ (xok Proverbios 27:11).

15, 16. 1) ¿Baʼax beet u lúubul utsil Ester tiʼ le reyoʼ? 2) ¿Baʼaxten talamchaj tiʼ Ester le bix úuchik u kʼexpajal u kuxtalaʼ?

¹⁵ Koʼox kaʼa tʼaan tiʼ Ester. Le ka kʼuch u yorail u bisaʼal tu táan le reyoʼ, jeʼel u páajtal kaʼach u chʼaʼik jeʼel baʼalak adornoiloʼob utiaʼal u maas kiʼichpankúuntkubaeʼ. Baʼaleʼ letiʼeʼ chéen tu tsʼáaj le tsʼaʼabtiʼ tumen Hegaioʼ (Est. 2:15). Estereʼ tu tukleʼ maʼ chéen u kiʼichpanil kun beetik u lúubul utsil tiʼ le reyoʼ, baʼaxeʼ kʼaʼabéet u yeʼesik kabal óolal yéetel maʼ u nojbaʼalkúuntkuba jeʼex u beetik le máaxoʼob áantik le rey gobernaroʼ. ¿Maʼalob wa le bix u tuukulaʼ?

¹⁶ Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Asueroeʼ tu sen yaabiltaj Ester, mix juntéen kaʼach u yaabiltmaj uláakʼ koʼolel beyoʼ, letiʼeʼ tu tiaʼaltaj u yaakunaj Asuero, máan tipʼaʼan uts beetaʼabtiʼ, maʼ bey tiʼ uláakʼ x-chʼúupaloʼob [...] anchajoʼob yéeteleʼ, ka tu tsʼáaj túun [...] bey [reina] utiaʼal u jeelint Vasti» (Est. 2:17). Bey túunoʼ le x-chʼúupal judía óotsilaʼ kʼuch u beetuba reina yéetel u yatan le máax maas yaan u páajtalil teʼ kʼiinoʼoboʼ. ¡Jach túun kʼexpaj u kuxtal Ester! ¿Yaan wa ta tʼaan u káajal u creertkuba yoʼolal u túumben kuxtalaʼ? Mix tu tuukul máani.

17. 1) Estereʼ, ¿bix úuchik u seguer u yuʼubik u tʼaan Mardoqueo? 2) ¿Baʼaxten kʼaʼanaʼan k-beetik jeʼex Ester teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹⁷ Estereʼ maʼ xuʼul u yuʼubik u tʼaan Mardoqueo jeʼex suukil u beetkoʼ. Maʼ tu yaʼalaj tiʼ mix máak wa judía jeʼex aʼalaʼabiktiʼoʼ. Juntéenjeakeʼ le ka tu yojéeltaj Mardoqueo taak u kíimsaʼal le rey tumen máaxoʼob pʼekmiloʼ, tu yaʼalaj tiʼ Ester baʼax ken u beete, Ester túuneʼ tu beetaj beyoʼ, tu salvartaj u kuxtal le reyoʼ (Est. 2:20-23). Estereʼ tuláakal súutukil tu yeʼesaj kabal óolal yéetel tu yuʼubaj tʼaan, lelaʼ tu chíikbesaj jach nojoch u fe. Teʼ kʼiinoʼobaʼ le máakoʼoboʼ maʼatech u yilkoʼob u kʼaʼanaʼanil u yuʼubikoʼob tʼaan yéetel ku beetkoʼob chéen baʼax u kʼáatoʼob, baʼaleʼ toʼoneʼ unaj k-ilik k-beetik jeʼex Estereʼ. Wa yaan k-fe jeʼex Estereʼ yaan k-ilik k-uʼuyik tʼaan.

18. 1) ¿Baʼaxten ta tʼaan maʼ tu yóotaj chintal Mardoqueo tu táan Amaniʼ? (Ilawil xan le tsolajiloʼ.) 2) ¿Bix tsʼoʼok u yeʼeskoʼob junpʼéel fe jeʼex le anchaj tiʼ Mardoqueo yaʼab máaxoʼob meyajtik Dios teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹⁸ Ka máan kʼiineʼ, le reyoʼ tu tsʼáaj junpʼéel nojoch meyaj u beet  juntúul wíinik ku kʼaabaʼtik Amán (Hamán). Asueroeʼ tu tsʼáaj bey u maas nojchil ichil le máaxoʼob áantik gobernaroʼ, le oʼolaleʼ maases letiʼ tsolnuʼuktik le reyoʼ. Le rey xanoʼ tu yaʼalaj ka chinlak tuláakal máak tu táan Amán (Est. 3:1-4). Kex Mardoqueo ku yuʼubik u tʼaan le reyoʼ, maʼ chinlaj tu táan Amaniʼ tumen utiaʼal letiʼeʼ u beetik lelaʼ bey ka u mixbaʼalkúunt Dioseʼ. U yojleʼ Amaneʼ agaguita, leloʼ u kʼáat u yaʼaleʼ ku taal tiʼ u chʼiʼibal Agag, le rey amalekita kíimsaʼab tumen le profeta Samueloʼ (1 Sam. 15:33). U kajnáaliloʼob Amalekeʼ jach kʼasaʼanoʼob yéetel binoʼob tu contra Jéeoba yéetel tu contra u kaajal, le oʼolal Jéeobaeʼ tu yaʼalaj yaan u xuʼulsaʼaltiʼob (Deu. 25:19). * Le oʼolaleʼ, ¿jeʼel wa u bin kaʼach u chinuba Mardoqueo tu táan juntúul u láakʼtsil le rey amalekitaoʼ? Jach junpuliʼ maʼ. Le baʼax tu beetaʼ ku kʼaʼajsiktoʼon le baʼax tsʼoʼok xan u beetik yaʼab máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼob tiʼ Jéeoba desde úuchjeakiloʼ. Kex ka aʼalaʼak u kíimsaʼaloʼobeʼ letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼob: «Unaj k-uʼuyik u tʼaan Dios bey k-gobernanteeʼ, maʼ u tʼaan chéen máakoʼobiʼ» (Bax. 5:29).

19. ¿Baʼax tu chʼaʼtuklaj u beetik Amán, yéetel baʼax tu beetaj utiaʼal ka kʼaʼamak tumen le reyoʼ?

¹⁹ Tumen maʼ tu yóotaj Mardoqueo chintal tu táan Amaneʼ, letiʼeʼ tu chʼaʼtuklaj bix ken u kíimsil Mardoqueo junmúuchʼ yéetel u kaajal. Yáaxeʼ tu tsikbaltaj tiʼ Asuero baʼaloʼob maʼ jaajtak yoʼolal le judíoʼoboʼ, baʼaleʼ maʼ tu chʼaʼchiʼitaj u kʼaabaʼobiʼ. Tu yaʼalajtiʼeʼ kex junpʼíitoʼob yéetel ‹u junpáaykuntmubaʼobeʼ›, jach tercoʼob yéetel maʼatech u yuʼubikoʼob tʼaan, le oʼolal jeʼel tak u líikʼloʼob tu contra le reyoʼ. Tu tsʼookeʼ tu yaʼalaj u tsʼáaik yaʼab taakʼin tiʼ le rey utiaʼal u xuʼulsaʼaloʼoboʼ. * ¿Baʼax tu yaʼalaj Asuero? Tu tsʼáaj u anillo tiʼ utiaʼal u sellartik le ley ku yaʼalik ka xuʼulsaʼaktiʼoboʼ yéetel utiaʼal u sellartik jeʼel baʼalak uláakʼ leyil ka kʼaʼabéetchajkeʼ (Est. 3:5-10, TNM).

20, 21. 1) ¿Bix tu yuʼubiluba Mardoqueo yéetel le uláakʼ judíoʼob yoʼolal le baʼax tu túuxtaj aʼalbil Amanoʼ? 2) ¿Baʼax tu kʼáataj Mardoqueo tiʼ Ester ka u beete?

²⁰ Tu séebaʼanileʼ, Amaneʼ tu túuxtaj yaʼab máakoʼob yóoʼ tsíimin u yaʼaloʼob tuláakal tuʼux yaan u kíimsaʼal tuláakal le judíoʼoboʼ. ¡Chéen tukult bix tu yuʼubiluba le judíoʼob yanoʼob Jerusalenoʼ!, letiʼobeʼ maʼ úuch lukʼkoʼob tu kaajil Babilonia utiaʼal u jel líiʼskoʼob le kaajoʼ. Minaʼan kaʼach mix u baʼpakʼiloʼob utiaʼal u kanáantkubaʼob. Mardoqueoeʼ jach chiʼichnakchaj tu yoʼolaloʼob, bey xan tu yoʼolal  u amigoʼob yéetel u láakʼtsiloʼob yanoʼob tu kaajil Susaoʼ. Tumen jach lúub u yóoleʼ tu jataj u nookʼ, tu búukintaj toʼotoʼoch nookʼ, ka tu tosaj u taʼanil kʼáakʼ tu pool ka joʼopʼ u máan ichil le kaaj táan u yaayaj awat okʼoloʼ. Baʼaleʼ Amaneʼ joʼopʼ u káaltal yéetel le reyoʼ, junpuliʼ maʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ le judíoʼoboʼ mix tiʼ u amigoʼob Mardoqueo yanoʼob Susaoʼ (xok Ester 3:12–4:1).

²¹ Mardoqueoeʼ u yojel maʼ unaj u pʼáatal chéen u méekʼmaj u kʼab táan u yilik baʼax ku yúuchliʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax túun jeʼel u beetkeʼ? Estereʼ, utiaʼal u líiʼsik u yóoleʼ, tu túuxtaj jatsʼuts nookʼoʼob tiʼ, baʼaleʼ letiʼeʼ maʼ tu yóotaj u kʼamiʼ. Mardoqueoeʼ úuch wal joʼopʼok u tuklik baʼaxten tu chaʼaj Jéeoba u tsʼoʼokol u beel Ester yéetel juntúul rey maʼ judíoiʼ, baʼaleʼ yoʼolal le baʼaxoʼob úuchaʼ kʼuch u naʼat baʼaxten. Tu séebaʼanil tu túuxtaj aʼalbil tiʼ Ester ka xiʼik tu táan le rey Asuero utiaʼal ka kʼáat óolnak «tu yoʼolal u yéet kaajaloʼob[oʼ]» (Est. 4:4-8).

22. ¿Baʼaxten sajak Ester bin tu táan le reyoʼ? (Ilawil xan le tsolajiloʼ.)

²² Le ka aʼalaʼab tiʼ Ester lelaʼ, tu yuʼubaj waʼalaj tak u puksiʼikʼal. Le baʼax ken u aktáantaʼ jach talam, le oʼolal yaan u kʼaʼabéettal u yeʼesik bukaʼaj muʼukʼaʼanil u fe. Yéetel le baʼax tu túuxtaj aʼalbil tiʼ Mardoqueooʼ tu yeʼesaj jach sajak. ¿Baʼaxten sajakchaji? Tumen jeʼex tu yaʼalil tiʼ u primooʼ le ley yaan tiʼ le persaʼoboʼ ku yaʼalikeʼ unaj  u kíimsaʼal juntúul máax ku bin tu táan le rey wa maʼ tʼaʼankoʼ. Utiaʼal maʼ u kíimsaʼal juntúul máax beetik lelaʼ, le reyoʼ kʼaʼabéet u tichʼik u jalaʼach xóolteʼ de oro. Baʼaleʼ wa maʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ Vasti chéen tumen maʼ bin ka túuxtaʼab tʼanbileʼ, ¿jeʼel wa ta tʼaan u chʼaʼik óotsilil tiʼ Estereʼ? Tsʼoʼoleʼ tsʼoʼok u máan treinta kʼiinoʼob maʼ túuxtaʼak tʼanbil tumen le reyoʼ, leloʼ maʼ xaaneʼ u kʼáat u yaʼaleʼ tsʼoʼok u xuʼulul u yutstal tu yich le reyoʼ (Est. 4:9-11). *

23. 1) ¿Baʼax tu yaʼalaj Mardoqueo utiaʼal u muʼukʼaʼankúuntik u fe Ester? 2) ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Mardoqueooʼ?

²³ Mardoqueoeʼ tu yilaj u muʼukʼaʼankúuntik u fe u prima, tu yaʼalajtiʼeʼ jeʼel bixakeʼ Jéeobaeʼ yaan u yilik u salvartik le judíoʼob yéetel u yáantajoʼ wa yéetel u yáantaj yaanal máax. Tu yaʼalaj xan tiʼeʼ wa maʼ tu beetik mix baʼaleʼ jach talam ka u salvartuba le ken maas chʼaʼpachtaʼakoʼoboʼ. Bey tu yeʼesil Mardoqueo jach u kʼubmaj u yóol tiʼ Jéeoba, le Dios mantatsʼ ku beetik baʼax ku yaʼalik yéetel mix bikʼin ku chaʼik u xuʼulsaʼal u kaajaloʼ (Jos. 23:14). Tu tsʼookeʼ tu yaʼalaj tiʼ Ester: «¡[Maʼ xaaneʼ] techeʼ kʼuchech a beetaba a x-ajawil [wa reinail] utiaʼal ka a wáantoʼon tiʼ le bix yaniloʼonaʼ!» (Est. 4:12-14). Jeʼex k-ilkoʼ Mardoqueoeʼ tu yeʼesaj jach muʼukʼaʼan u fe tiʼ Jéeoba Dios. ¿Bey wa xan k-fejoʼ? (Pro. 3:5, 6.)

24. ¿Bix tu yeʼesil Ester jach yaan u fe yéetel maʼ saajkiʼ?

²⁴ Estereʼ u yojel tsʼoʼok u kʼuchul u yorail u aktáantik jeʼel baʼaxakeʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ Mardoqueo ka u yaʼal tiʼ tuláakal le judíoʼob  ka múul ayunarnakoʼob óoxpʼéel kʼiinoʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yeʼesaj jach u kʼubmaj u yóol yéetel yaan u fe tiʼ Dios, tumen tu yaʼalaj le tʼaanoʼob kʼaj óolaʼan desde úuchjeakilaʼ: «Baʼaleʼ wa kin kíimsaʼaleʼ ka kíimsaʼaken» (Est. 4:15-17). Estereʼ sen payalchiʼinaj yéetel tuláakal u puksiʼikʼal ichil le óoxpʼéel kʼiinoʼobaʼ. Le ka kʼuch u yoraileʼ tu búukintaj u maas maʼalob nookʼoʼob utiaʼal u yutstal tu yich le reyoʼ yéetel jóokʼ utiaʼal u bin tu yiknal.

25. Tsol baʼax úuch le ka bin Ester u yil le reyoʼ.

²⁵ Jeʼex t-ilaj tu káajbal le xookaʼ, Estereʼ táan kaʼach u bin tu táan le reyoʼ. Le táan u binoʼ letiʼeʼ táan u sen payalchiʼ yéetel jach chiʼichnak. Beoraaʼ ku náatsʼal tak tu joonajil le tuʼux kulukbal le rey tu tronooʼ. Desde teʼeloʼ chíikaʼan u yilaʼal u mulixil u pool le reyoʼ bey xan u meʼex jach maʼalob kʼosaʼanil jeʼex suukil tiʼ le persaʼoboʼ. Estereʼ táan u jach paktik u táan u yich le rey utiaʼal u yilik wa táan u tsʼíikil wa kiʼimak u yóoloʼ. ¿Xáanchaj wa ka ilaʼab tumen le reyoʼ? Maʼ ojéelaʼaniʼ, baʼaleʼ Estereʼ tu yilaj bey xáanchaj úuchik u máan le tiempooʼ. Asueroeʼ ku chan jaʼakʼal u yóol ken u yil Ester, baʼaleʼ ku jáan kiʼimaktal u yóol yéetel ku tichʼik u jalaʼach xóolteʼ tu tojil Ester (Est. 5:1, 2).

26. ¿Baʼaxten maʼ unaj k-chʼaʼik saajkil jeʼex Estereʼ, yéetel baʼax ken k-il tuláakʼ xookiloʼ?

²⁶ Yéetel le baʼax tu beetaʼ Estereʼ béeychaj u yokol tʼaan yéetel le reyoʼ. Beyaʼ tu tsʼáajuba tu tséel Jéeoba yéetel u kaajal, kex u yojel jeʼel u kíimsaʼaleʼ. Le nojoch fe tu yeʼesaj Esteroʼ junpʼéel maʼalob ejemplo utiaʼal tuláakal le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ. Jach ku kiʼimakkúuntik k-óol k-kaambal tiʼ máaxoʼob tu yeʼesoʼob junpʼéel nojoch fe jeʼex Esteroʼ. Jesuseʼ tu yaʼaleʼ le yaabilajoʼ letiʼ kun eʼesik máax jach tu jaajil u disipuloʼob (xok Juan 13:34, 35). Maʼ chéen chʼaʼabil u yeʼesaʼal junpʼéel yaabilaj jeʼex le tu yeʼesaj Esteroʼ, tumen kʼaʼabéet maʼ sajak máakiʼ. Baʼaleʼ kex tsʼoʼok u bin tʼaan yéetel le rey utiaʼal u defendertik u kaajaloʼ, ¿bix ken u yeʼes Ester tiʼ le rey de ke Amán, le máax tsolnuʼuktikoʼ, juntúul máak jach kʼasaʼan? ¿Baʼax jeʼel u beetik utiaʼal u salvartik u yéet kaajaloʼobeʼ? Lelaʼ yaan k-ilik tuláakʼ xookiloʼ.