U TIPʼAʼANIL
U jaajil tu yoʼolal le Taataoʼ, le Hijooʼ yéetel le espíritu santooʼ
MÁAXOʼOB creertik u kaʼansajil le Trinidadoʼ ku yaʼalkoʼobeʼ le Taataoʼ, le Hijooʼ yéetel le Espíritu Santooʼ, óoxtuloʼob ichil utúul Dios. Ku yaʼalkoʼobeʼ mix utúul maas nojoch tiʼ uláakʼiʼ, tuláakal ku páajtal u beetkoʼob yéetel mix utúul yanchaj káajal tiʼ. Le kaʼansaj túunaʼ ku yaʼalikeʼ le Taataoʼ Dios, le Hijooʼ Dios yéetel le Espíritu Santooʼ Dios, baʼaleʼ chéen utúuliliʼob.
Yaʼab tiʼ le máaxoʼob creertik le Trinidadoʼ ku yaʼalkoʼobeʼ maʼ tu páajtal u tsolkoʼob le kaʼansajaʼ. Kex beyoʼ, maʼ xaaneʼ
ku tuklikoʼobeʼ tiʼ yaan teʼ Bibliaoʼ. Baʼaleʼ le tʼaan Trinidadoʼ mix utéen ku chíikpajal teʼ Bibliaoʼ. Baʼaxeʼ ¿yaan wa tuʼux teʼ Biblia ku tsʼáaik naʼatbil yaan upʼéel Trinidadoʼ? Utiaʼal k-núukikeʼ, koʼox ilik upʼéel teksto suuk u chʼaʼachiʼitaʼal tumen le máaxoʼob ku kaʼansikoʼob yaan upʼéel Trinidadoʼ.LE TʼAANOʼ «DIOSILIʼEʼ»
Juan 1:1 ku yaʼalik: «Ka [káaj] tuláakaleʼ, yaniliʼi le tʼaanoʼ. Le tʼaanoʼ tiʼ yaniliʼi tu yiknal Jajal Dioseʼ, letiʼeʼ [Diosiliʼeʼ]». Teʼ versículo 14 tiʼ le capituloaʼ, le apóstol Juanoʼ ku yeʼesikeʼ Jesuseʼ letiʼ «le tʼaanoʼ» (Juan 1:14). Ikil túun u yaʼalik Juan 1:1 Diosiliʼ le Tʼaanoʼ, yaan máaxoʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ le Hijo yéetel le Taataoʼ utúuliliʼob.
Kʼaʼabéet k-kʼaʼajsikeʼ u Evangelioi Juaneʼ tsʼíibtaʼab ich griego, tsʼoʼoleʼ ka suʼut tiʼ yaanal tʼaanoʼob. Baʼaleʼ yaan tiʼ le máaxoʼob sut u tʼaanil le Bibliaoʼ, ka tu sutoʼob u tekstoi Juan 1:1, maʼ tu yaʼaloʼob wa Diosiliʼ le Tʼaanoʼ. ¿Baʼax oʼolal? Tumen ka tu xokoʼob jach baʼax ku yaʼalik le griego tsʼíibtaʼabik le Bibliaoʼ kʼuch u naʼatoʼobeʼ le tekstoaʼ kʼaʼabéet u suʼutul yaanal bixi. ¿Bix túun? Yaan Bibliaʼobeʼ bey u sutkoʼob le tekstoaʼ: «le Tʼaanoʼ diosil yanik kaʼachi», «le Tʼaanoʼ utúul dios kaʼachi», «dios yanik kaʼach le Tʼaanoʼ» (Los escritos originales de la comunidad del discípulo “amigo” de Jesús, de Senén Vidal; The New Testament in an Improved Version; Cuarto Evangelio. Cartas de Juan, de J. J. Bartolomé). Le bix sutaʼanik Juan 1:1 teʼ Bibliaʼobaʼ ku yeʼesikeʼ le Tʼaanoʼ maʼ letiʼ Jajal Diosiʼ, le oʼolal tsʼíibaʼan yéetel minúscula le tʼaan diosoʼ. * Baʼaxeʼ tumen jach nojoch yanik ichil u angeloʼob Jéeobaeʼ, ku yaʼalaʼaleʼ le Tʼaanoʼ «utúul dios». Teʼ Juan 1:1, le tʼaan «diosoʼ» chéen táan u tsʼáaik naʼatbileʼ le Tʼaanoʼ «jach nojoch u páajtalil».
KʼAʼABÉET K-ILIK BAʼAX ULÁAKʼ TU YAʼALAJ JUAN
Maʼ yaʼab máak naʼatik le griego meyajnaj utiaʼal u tsʼíibtaʼal le Bibliaoʼ. ¿Bix túun jeʼel u yojéeltaʼal jach baʼax tu yóotaj u yaʼal le apóstol Juanoʼ? Utiaʼal k-naʼatikeʼ, koʼox ketik yéetel utúul maestro ku tsolik upʼéel baʼal tiʼ u j-xoknáaloʼob. Ku tsʼoʼokol u tsoliktiʼobeʼ, Juan 1:1, kʼaʼabéet kaʼa bin tu Evangelioi Juan utiaʼal k-ilik baʼax uláakʼ ku yaʼalik tu yoʼolal Jesús. Ken k-il baʼax uláakʼ ku yaʼalikeʼ, tiʼ ken k-maas naʼat baʼax u kʼáat u yaʼal Juan 1:1.
letiʼobeʼ jejeláas bix tu naʼatiloʼob baʼax tu kaʼansajtiʼob. Le j-xoknáaloʼoboʼ, ¿bix jeʼel u yojéeltkoʼob jach baʼax tu yóotaj u kaʼans le maestrooʼ? Kʼaʼabéet u yaʼalkoʼob tiʼeʼ ka u maas tsoltiʼob le baʼax tu kaʼansajoʼ, beyoʼ jeʼel u maas naʼatkoʼob baʼax tu yóotaj u yaʼaleʼ. Toʼon xaneʼ utiaʼal k-naʼatik tubeel baʼax u kʼáat yaʼalLáayliʼ teʼ capituloaʼ, teʼ versículo 18, Juaneʼ tu tsʼíibtaj: «Mix juntéen ilaʼak Jajal Dios tumen mix máak». Baʼaleʼ Jesús, u Hijo Dioseʼ, ilaʼabi, tumen Juaneʼ tu yaʼalaj: «Le Tʼaanoʼ tu beetuba máakil ka j-kajlaj ichiloʼon. Toʼoneʼ t-ilaj u kiʼichkelmil» (Juan 1:14). Wa Jesús ilaʼabeʼ, ¿bix túun u yaʼalaʼal láayliʼ letiʼ Jajal Dioseʼ? Juan xaneʼ ku yaʼalikeʼ le Tʼaanoʼ tiʼ yaan kaʼach «tu yiknal Jajal Dioseʼ». ¿Bix túun jeʼel u yantal Jesús «tu yiknal Jajal Dios» wa láayliʼ letiʼ Jajal Dioseʼ? Juan 17:3 ku yeʼesik xaneʼ Jesús yéetel u Taata yaan teʼ kaʼanoʼ, maʼ utúuliliʼobiʼ. Teʼeloʼ Jesuseʼ tu yaʼaleʼ u Taataeʼ letiʼ u «juntúuliliʼ Jajal Dios». Óoliʼ tu tsʼoʼokbal xan u Evangelioeʼ, Juaneʼ ku yaʼalik lelaʼ: «[Le baʼaloʼobaʼ] tsʼíibtaʼaboʼob utiaʼal ka a woksaj óolteʼex Jesuseʼ letiʼ le Cristooʼ, u Paal Jajal Dios» (Juan 20:31). Teʼelaʼ ku yaʼalaleʼ Jesuseʼ u Paal Jajal Dios, maʼ Jajal Diosiʼ. K-ilik túuneʼ le uláakʼ baʼaxoʼob ku yaʼalik u Evangelio Juanaʼ ku yeʼesik bix kʼaʼabéet k-naʼatik Juan 1:1. Jesuseʼ utúul «dios», tumen jach nojoch yanik tu tséel le angeloʼoboʼ, baʼaleʼ maas kabal yanik tiʼ Jajal Dios.
KʼAʼABÉET K-ILIK BAʼAX KU YAʼALIK ULÁAKʼ LIBROʼOB TIʼ LE BIBLIAOʼ
Koʼox kaʼa tʼaan tiʼ le maestroeʼ. Tukulteʼ, kex tsʼoʼok u kaʼa tsolik tiʼ le j-xoknáaloʼob le baʼax maʼ tu naʼatoʼoboʼ, yaan tiʼ letiʼobeʼ láayliʼ yaanal baʼax ku tuklikoʼobeʼ. ¿Baʼax uláakʼ jeʼel u páajtal u beetkoʼobeʼ? Jeʼel u páajtal u yaʼalkoʼob tiʼ uláakʼ maestro ka xan tsoʼoloktiʼob tumen letiʼeʼ. Wa letiʼ xan ku tsolik jeʼex le yáax maestrooʼ, óoliʼ tuláakal le j-xoknáaloʼoboʼ yaan u kʼuchul u jach naʼatoʼob baʼax tu yóotaj u yaʼal le yáax maestrooʼ. Toʼon xaneʼ, wa láayliʼ táan k-tuklik le apóstol Juan tu yóotaj u yaʼal utúuliliʼ Jesús yéetel Jajal Dioseʼ, jeʼel u páajtal k-beetik jeʼex le j-xoknáaloʼoboʼ. Jeʼel u páajtal k-ilik baʼax tu yaʼalaj uláakʼ tiʼ le máaxoʼob tsʼíib le Bibliaoʼ. Utúul tiʼ letiʼobeʼ Mateo. Mateoeʼ tu tsʼíibtaj le baʼax tu Mateo 24:36). Le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ, ¿bix u yeʼesik maʼ utúuliliʼ yéetel Jajal Diosiʼ?
yaʼalaj Jesusaʼ: «Baʼax kʼiin wa baʼax ora ken [kʼuchuk u xuul le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ], mix máak u yojel, mix u angeliloʼob kaʼan, mix u Paal Máak. Chéen Jajal Dios le Taata u yojeloʼ» (Jesuseʼ ku yaʼalikeʼ le Taataoʼ maas yaʼab baʼal u yojel ke le Hijooʼ. Baʼaleʼ wa Jesús láayliʼ Jajal Dioseʼ, unaj u yojéeltik tuláakal baʼax u yojel le Taataoʼ. Lelaʼ ku yeʼesik túuneʼ le Hijo yéetel le Taataoʼ maʼ utúuliliʼobiʼ. Kex beyoʼ, yaan máax jeʼel u yaʼalik lelaʼ: «Jesús kaʼacheʼ Dios suunajaʼan wíiniki, teʼelaʼ tʼaanaj bey wíinikeʼ». Koʼox tuklik jaaj lelaʼ. Baʼaleʼ ¿kux túun le espíritu santooʼ? Wa jaaj le espíritu santo utúuliliʼ yéetel le Taataoʼ, ¿baʼaxten túun Jesuseʼ maʼ tu yaʼalaj wa le espíritu santooʼ u yojel baʼax kʼiin ken taalak le u xuuloʼ? Jesuseʼ tu yaʼaleʼ chéen le Taata u yojeloʼ.
Ken a kan u maasil tiʼ le Bibliaoʼ yaan a wilikeʼ yaʼab uláakʼ tekstos ku yeʼeskoʼob maʼ utúuliliʼ Jesús yéetel Jajal Diosiʼ. Tuláakloʼobeʼ ku yeʼesiktoʼon u jaajil tu yoʼolal le Taataoʼ, le Hijooʼ yéetel le espíritu santooʼ (Salmo 90:2; Beetaʼanoʼob 7:55; Colosailoʼob 1:15).
^ xóot’ol 2 Utiaʼal a wojéeltik u maasil tu yoʼolal Juan 1:1, ilawil le xook «¿La Palabra era ‹Dios›, o ‹un dios›?», tiʼ le revista La Atalaya 1 tiʼ noviembre tiʼ 2008, beetaʼan tumen u j-jaajkunajoʼob Jéeoba.