Jack nge Marie-Line e ra tababgow ko pigpig u polo’ e tayim rorow u taabang ni ka nap’an e duw ni 1988. Gali cha’ney e ba mom ngorow ni ngar thilyegew rarogorow nge m’ag ko par ko gin ka ranow ngay, ma boor e maruwel nni pi’ ngorow ni m’agan’row ngay ni ngar rin’ew u Guadeloupe nge French Guiana ni bay u tan e branch u France e chiney. Ngad fithed in e deer ngorow.

Mang e k’aringmew ni ngam tababgow ko pigpig u polo’ e tayim romew?

Marie-Line: Gu ilal u Guadeloupe ma nap’an ni ku gub bitir mab ga’ nug ma un ko chitinag ko machib u polo’ reb e rran. Chitinag e ir reb e Pi Mich nib pasig ko machib. Rib t’uf e girdi’ rog, ere nap’an ni yug gu mu’ ko skul ko duw ni 1985, ma aram mug tabab ko pioneer.

Jack: Nap’an ni ku gub bitir ma gubin ngiyal’ ni gu ma chag ko pi walag ni yad ma pigpig u polo’ e tayim rorad ma yad baadag e machib. Nap’an nra tal e skul ma gu ma un ko auxiliary pioneer. Ma Sabado nge Madnom e gamad ma yan u bus nggu warod guyed boch e pioneer ni nggu machibgad u taabang ko gin yad ma machib riy. Gamad ma machib u polo’ reb e rran, ma tomuren mug warod nga dap’el’ay nggu toffangad. Rib gel e felfelan’ nu ug ted e ngiyal’ nem.

De n’uw nap’an nga tomuren nug leay Marie-Line ko duw ni 1988, me lungug u wan’ug, ‘Mang ndab gu yoornagew e tin gamow be rin’ ni fan ko machib e chiney nib puf rogomow?’ Ere gu tabab ni nggu un ngak Marie-Line ko pioneer. Reb e duw nga tomuren mug unew ko skul ko pioneer, ma nga tomuren min dugliymow ni nggu mangew special pioneer. U m’on nnog ngomow ni nggu warow nga French Guiana, ma boor e maruwel ni ug rin’ew u Guadeloupe ni gamow ma felfelan’ ngay.

Boor e maruwel nib thilthil ni kam rin’ew u lan e pi duw ni ke yan. Ere mang e ke ayuwegmew ni ngam thilyegew rarogomew ni nge m’ag ko gin kafin mmarow ngay?

Marie-Line: Pi walag u Bethel u French Guiana e yad manang ni fare thin ko Isaiah 6:8 e aram e thin nu Bible nri gamow baadag. Ere nap’an ni yad ra callnagmow, mab ga’ nsom’on e yad ma k’ak’aringmow mar gaargad, “Ki gimew manang fare thin nu Bible nri gimew baadag?” Nap’an ni yad ra yog e re n’ey, ma aram e kug nangew ni ngkun pi’ reb e maruwel ngomow nib thil. Ere ma lungumow, “Gamow baaray! Mu l’ogmow!”

Da gur ma taarebrogonnagew e maruwel ni ug rin’ew kafram ko tin kafin ni pi’ ngomow nib beech ni bochan e rayog ni nge dab gu felfelan’gow ko maruwel nib beech  ni kan pi’ ngomow. Ku gamow ma athamgil ni nggu m’ag fagergow ko pi walag ko gin kafin ni pi’mow ngay.

Jack: Kafram e bay boch e walag ndubrad ni nggu chuwgow, ere ra guyed rogon ni ngar k’aringed gamow ni nggu thilyegew e lem romow ni bochan e yad baadag ni nggu parew u bang nib chugur ngorad. Machane nap’an nug chuwgow u Guadeloupe, ma bay reb e walag ni pumoon ni puguran ngomow fare thin ni yog Jesus ni bay ko Matthew 13:38 ni be gaar: “Fare gi milay’ e eram e fayleng.” Ere nap’an nra thil bayay e maruwel romow, ma gamow ma puguran ngomow ni ka taabang i ban’en e gamow be pigpig riy ndemtrug ko uw e gamow bay riy. Bin riyul’ riy e, girdi’ nge gin ngan machib riy e aram e n’en th’abi ga’ fan!

Nap’an ni gamow ra taw ko gin kafin ni pi’mow ngay, ma gamow ma guy ni girdi’ ni yad be par u rom e yad ba felfelan’ ko par rorad. Ere gamow ma guy rogon ni nge taareb rogon e par romow ko par rorad. Rayog nib thil e ggan ni yima kay u rom. Machane gamow ma kay e n’en yad ma kay, maku gamow ma unum e n’en yad ma unum. Machane gamow ma kol ayuw dab gu wew ara gu unumew ban’en ni gamow ra m’ar ngay. Ku gamow ma athamgil ni ngaug weliyew fel’ngin gubin e maruwel ni ug rin’ew.

Marie-Line: Ku boor ban’en ni gamow ma fil rok e pi walag ko gin un pi’mow ngay. Keb ngan’ug ban’en ni buch ko yay nsom’on nug warow nga French Guiana. Rofen nem e ri be aw e n’uw nib gel, ere gu lemnagew nthingar ni son nge tal e n’uw mfin ni yan ko machib. Machane me fitheg reb e walag nib pin ni gaar, “Darow?” Me lungug ngak, “Uw rogon?” Me gaar, “Mu fek e umbrella rom, ma gadow yan u rat.” Aram e ngiyal’ nug fil rogon ni nggu wan u rat u tan e umbrella. Faan gomanga dag fil rogon ni nggu rin’ e re n’ey, ma dabiyog ni ngaug machib u ngal’an e n’uw!

Sogonap’an 15 yay ni kam chuwgow u bang kam marow mu parew nga bang. Ere bay ban’en nrayog ni nga mognew nra ayuweg yugu boch e girdi’ u rogon ni ngar chuwgad nga ranod ra pared nga bang, fa?

Marie-Line: Rayog ni nge mo’maw’ ni ngad chuwgad nga darod ra pared nga bang. Machane, ba ga’ fan ni ngam gay bang nrayog ni ngam toffan riy u tomuren ni kam sul ko machib.

Jack: Ba ga’ ni gu ma achey lan e naun romow. Ra manang e pi walag u branch ndab gu parew u bang nib n’uw nap’an, mab ga’ ni ma lungurad ngog, “Jack, dariy fan ni ngam maachaw e yaney!”

Marie-Line e kari salap u rogon ni nge kunuy e chugum romow nga taabang u nap’an nra taw nga nap’an ni nggu chuwgow nggu warow gu parew nga bang! Ma tay gubin ban’en nga lan e kahol me yoloy downgin reb nge reb ni bod e “kolosis,” ara “taang,” ara “singgil.” Ere nap’an ni gamow ra taw ko gin nggu parew riy ma ke mom ni nggu nangew e gin ni nggu tew e pi kahol nem ngay. Ku ma yoloy nga but’ e pi n’en ni bay u lan reb nge reb e pi kahol nem ya nge papey ni nggu piriegew e tin nib t’uf romow.

 Marie-Line: Bochan ni kug nangew rogon ni nggu yarmiyew e chugum romow, ma aram fan nnap’an ni yug gamow ra taw ko gin kan pi’mow ngay ma rayog ni nggu tababgow ko maruwel romow.

Uw rogon ni gimew ma yarmiy e tayim romew ya nge yag nim ‘ngongliyew urngin e maruwel ni kan pi’ ngomew nrogon e tapigpig rok Got’?​—2 Tim. 4:5.

Marie-Line: Montag e aram e rofen ni gamow ma toffan mug fal’egew rogomow ni fan ko muulung. Ma L’agruw Fen e Maruwel nge tin ka bay e rran nga tomuren e gamow ma machib.

Jack: Yugu aram rogon ni bay urngin e awa nthingar gu yognagew, machane gathi aram e n’en nri gamow ma tiyan’mow ngay. Machib e aram e n’en th’abi ga’ fan u wan’mow. Ri gamow ma athamgil ni nggu machibnagew urngin e girdi’ ni kug mada’nagew ko ngiyal’ ni gamow ra chuw u tabinaw nge mada’ ko ngiyal’ ni kug sulow.

Marie-Line: Gubin ngiyal’ nug ma fek e tract u nap’an ni gamow ra yan nga bang ni nggu toffangow ma gamow abich. Bay boch e girdi’ ni yad ma ning e pi babyor rodad ngomow ni yugu aram rogon ndawor gognew ngorad ni gamow e Pi Mich Rok Jehovah. Aram fan ni gamow ma kol ayuw u rogon e munmad ni gamow ma tay nge ngongol romow. Ma guy e girdi’ e pi n’ey.

Jack: Ku gamow ma ayuweg e girdi’ ni ngar nanged ni ireray e tin riyul’ u daken e tin nib fel’ ni gamow ma rin’ ko gin gamow ma par riy. Gu ma feng e babyor ni ke mul nga but’, mug n’ag e dow, mug reknag yuwan e gek’iy ni ke mul nga but’ u wuru’ e naun romow. Ma guy e piin buguli yoror romow e pi n’ey, ere yu ngiyal’ e yad ma fith ni ma lungurad, “Bay e Bible rom ni ga ra pi’ ba ken ngog?”

Ba ga’ ni um machibgow ko pi binaw ni fin munmun min yan ngay ko machib. Ere bay ban’en ni buch romew ko pi milekag ney ni um marow ngay ni ke par u lanin’mew, fa?

Jack: Bay boch e binaw u Guiana nib mo’maw’ ni ngan yan ngay ko machib. Ere ra reb e wik mab ga’ ni gamow ma milekag u lan 370 e mayel (600 km) ni gamow be yan u bogi kanawo’ nib kireb. Ri dab gu pagew talin e milekag nug tew nga St. Élie ni bay u bangi ban’en ni ka nog yu Amazon ngay. Gu warow u karrow ngu bowoch u lan in e awa mfin gu tawgow ngaram. Yooren e girdi’ ni yad ma par u rom e yad ma gay e gol. Ere bay boch i yad nra pied noch yang i gol ngomow ni puluwon e pi babyor rodad! Nap’an ni blayal’, ma aram mug pagew reb e video ni ngan guy ni ke ngongliy e ulung rodad. Boor e girdi’ ni yad ma par u rom nra bad e ngaram.

Marie-Line: Kafin nog ku Jack ni nge yan nga reb e binaw ni ka nog yu Camopi ngay ni nge pi’ e welthin ni fan ko Puguran. Ra nggu warow ko re binaw ney ma thingar gu afgow nga bowoch nggu warow u lan ba lul’ ni ka nog e Oyapock River ngay u lan aningeg e awa. Rib gel e felfelan’ nug tew ko re n’ey nug rin’ew.

Jack: Gin nib sop’ling ko re lul’ nem e ba gel e gireng riy ma rayog ni ngan maad’ad riy. Nap’an nra chugur e bowoch ko yungi n’em ma ri gamow ma ngat ko ran nib ga’ ni gamow be guy ni be yan u lan e lul’. Cha’ ni be kol e yap’ ko bowoch e thingari nang rogon ni nge yannag fare bowoch nib fel’ rogon ko yungin nib gel e gireng riy. Machane rib gel e felfelan’ nug tew ko re n’ey nug rin’ew. Yugu aram rogon ni kemus ni 6 e Pi Mich ni ur moyed ko re muulung nem, machane sogonap’an 50 e girdi’ nra uned ko re Puguran nem nib muun boch e girdi’ ngay ni ka nog e Amerindians ngorad!

Marie-Line: Ireray boch ban’en nib manigil nrayog ni nge rin’ e piin fel’ yangaren ni yad baadag ni ngar yoornaged e tin yad be rin’ ni fan ngak Jehovah. Ba t’uf ni nge pagan’um ngak Jehovah u nap’an nra buch e pi n’ey rom, ma re n’ey e ra gelnag e michan’ rom. Ba ga’ ni gamow ma guy rogon ni ma ayuwegmow Jehovah.

Boor e thin ni kam filew. Ere ba mom ngomew ni ngam filew yugu reb e thin, fa?

Jack: Danga’. Gu fil e pi thin ney ya ban’en nib t’uf ni nggu rin’. Ka dawori yag ni nggu beeg e thin nu Bible u nap’an e muulung ni yima tay u lan e wik ko thin ni Sranantongo *, me t’uf ni nggu yarmiy e Fol Wulyang ko Damit! Tomuren mug fith reb e walag ni pumoon ko ke nang fan e n’en ni kug weliy fa danga’, me fulweg ni gaar, “Bay yu ngiyal’ nda gur nanged fan e n’en ga be yog, machane ba manigil.” Rib ga’ e ayuw ni i pi’ e piin bitir ngog. Nap’an nra gu oloboch ma yad ma yog ngog, machane piin yad ba piilal e dariy ban’en ni yad ma yog. Boor ban’en nug fil ko piin bitir.

Marie-Line: Bay reb e binaw ni yima machib riy ni dalip e girdi’ riy ni gamad ma fil e Bible ni bagayad e ma non ko thin ni French, ma bagayad e thin ni Portuguese, ma bagayad e thin ni Sranantongo. I yog reb e walag nib pin ngog nib fel’ nsom’on e nggu fil e Bible ngak e arorad ni ma non ko bin baaram e thin ni gathi ri gub salap riy, mug tay e en ma non ko bin baaram e thin ni gub salap riy ko tomur. Boch nga tomuren mfin gu nang nib puluw e re n’em ni yog ngog.

Immoy reb e rran nug fil e Bible ngak e cha’ ni baaram  ni ma non ko thin ni Sranantongo nsom’on, mfin gu wan gguy e cha’ ni baaram ni ma non ko thin ni Portuguese. Ere nap’an nug tababgow ko fol Bible me gaar reb e walag nib pin ni ke un ngog, “Marie-Line, bay e magawon!” Mfin gu nang ni gu be non ko thin ni Sranantongo ngak be’ nib pin nu Brazil ko bin nggu non ko thin ni Portuguese!

Boor e walag ko gin um pigpiggow riy nri gimew ba t’uf rorad. Ere uw rogon ni ke yag ni nge fel’ e tha’ u thilmed e pi walag?

Jack: Be gaar e Proverbs 11:25 (BT): “Nge puf paam, ma aram e ra fel’ rogom.” Da gur magagawongow ni nggu rin’ed boch e girdi’ boch ban’en u taabang mu kug rin’ew boch ban’en ni fan ngorad. Baaray e n’en ma yog boch e walag ngog u murung’agen rogon ni ngan ayuweg min fal’eg e yungi n’en ni ke kireb ko Tagil’ e Liyor. Ma lungurad ngog: “Mu pag e pi walag u lan e ulung nge mang yad e rrin’ed e re maruwel nir.” Machane gu ma fulweg ni ma lungug: “Ku gag reb e walag. Ere faanra bay e maruwel nib t’uf ni ngan rin’, ma gu baadag ni nggu un i pi’ e ayuw.” Yugu aram rogon ni gad gubin ni gad baadag ni ngad ted ba ngiyal’ ni fan ngodad ni yigoo gadad, machane ba ga’ ni gamow ma puguran ngomow ndab gu pagew e re n’ey ni nge talegmow ndab kug rin’ew boch ban’en nib manigil ni fan ngak yugu boch e girdi’.

Marie-Line: Gamow ma athamgil ni nggu dagew ngak e pi walag ni gamow ma lemnag rarogorad. Bochan e re n’ey, ma aram me yag ni nggu nangew e ngiyal’ nib t’uf be’ ni nge par ko bitir rorad ara nge yan i fekrad u skul. Re n’ey e ku ma ayuwegmow ni nggu yarmiyew e tin kug lemnagew ni nggu rin’ew ya nge yib e tayim romow ni nggu ayuwegew e pi walag. Bochan e re n’ey, ma aram me yag ni nge chugur e tha’ u thilmad e pi walag, miki yag ni nggu ayuwegew yad ko ngiyal’ ni ke t’uf e ayuw rorad.

Mang boch e tow’ath ni ke yag ngomew ni bochan e kam marow nga yugu reb e nam ni ngam piew e ayuw ko machib?

Jack: Bochan e pigpig ni gamow ma tay u polo’ e tayim romow, mab ga’ ni bay e tayim ni gamow ma felfelan’ ko tin ke sunmiy Jehovah. Yugu aram rogon ni bay e magawon nug mada’nagew machane ba gapas lanin’mow ni bochan e gamow manang ni gamow be ayuweg e girdi’ rok Got ndemtrug e gin ni gamow bay riy.

Nap’an ni ku gub pagel ma nin’eg nga kalbus u French Guiana ni bochan e dab gu un ko salthaw. Dag lemnag nra yan i ba ngiyal’ mug sul ni gag reb e missionary min pi’ mat’awug ni nggu wan ko pi kalbus ni gag reb e tamachib. Arrogon, rib gol Jehovah ko pi tow’ath ni ma pi’!

Marie-Line: Reb e ban’en nri ma k’aring e felfelan’ ngog e nggu fanay e tayim rog ni fan ngak yugu boch e girdi’. Gamow ba felfelan’ ni gamow be pigpig ngak Jehovah. Re n’ey e ke yag ni nge gelnag e tha’ ko mabgol romow. Bay yu ngiyal’ ni ma fitheg Jack ko rayog ni nge pining ba wu’ e mabgol ni nggu abichgad u taabang nib t’uf ni ngan pi’ e athamgil nga lanin’row, fa dabiyog. Ba ga’ ni ma lungug ngak, “Ireyer e n’en ni gu be lemnag!” Ba ga’ ni aram e n’en ma buch.

Jack: Ka fin ni pirieg ni bay e prostate cancer rog. Yugu aram rogon ndabun Marie-Line ni nge rung’ag e re n’ey, machane ba ga’ ni ma lungug ngak: “Dawor gu pilibthir, machane mus ni faanra gum’ gabul, ma gu manang ni kug fanay e yafos rog ni nggu rin’ ban’en nib ga’ fan ni aram e nggu pigpig ngak Jehovah, ma re n’ey e ma k’aring e felfelan’ ngog.”​—Gen. 25:8.

Marie-Line: Boor e maruwel ni ke pi’ Jehovah ngomow ndag lemnagew nra pi’, ma kki pagmow ni nggu rin’ew boch e maruwel ndag lemnagew ni gamow ra rin’. Boor ban’en nib manigil ni kug rin’ew u lan e yafos romow. Demtrug e gin nra yog e ulung rok Jehovah ni nggu warow ngay ma gamow ra yan ni bochan e rib pagan’mow ni gubin ngiyal’ nra ayuwegmow Jehovah!