1. Faanra bay reb e walag ni pumoon ni be lemnag reb e walag nib pin ni nge leay, ma mang boch e deer nsusun e nge fith fare walag nib pin ir riy?

URNGIN e Kristiano e yad bay u tan pa’ Jesus Kristus ni ir e en ma yog e thin rodad nib flont. Machane nap’an nra mabgol reb e ppin nib Kristiano, ma aram e ke par nga tan pa’ reb e pumoon ndawori flont. Re n’ey e gathi ban’en nib mom. Ere faanra bay reb e walag ni pumoon ni be lemnag reb e walag nib pin ni nge leay, ma fare walag nib pin e susun ni nge fith ir ni nge gaar: ‘Mang e be dag nre walag ney e ra mang reb i lolugen e tabinaw nib manigil? Ba m’on u wan’ e pigpig rok ngak Jehovah, fa? Faanra danga’, me ere mang fan ni gu be lemnag nrayog rok ni nge ayuwegmow ni nge par nib fel’ e tha’ u thilmad Jehovah u tomuren ni gamow ra mabgol?’ Ku arrogon fare walag nib pin nsusun e ngki fith ir ni nge gaar: ‘Mang boch e fel’ngin ni bay rog nra fal’eg e mabgol romow? Gag be’ ni gub gum’an’ ma gub gol ko girdi’, fa? Ba chugur e tha’ u thilmow Jehovah, fa?’ (Ekl. 4:9, 12) Faanra dugliy reb e ppin boch ban’en nib fel’ rogon u m’on ni nge un ko mabgol, ma aram e rayog ni nge par e mabgol rok nib manigil ma bay e felfelan’ riy.

2. Mang e gad ra weliy ko re article ney?

² Bokum milyon e walag nib pin ni yad ma dag e kanawo’ nib fel’ nrayog ni ngan folwok riy u rogon ni yad ma fol rok pi figirngirad. Ba manigil e n’en yad be rin’! Gad ba felfelan’ ni gad be pigpig e pi walag nib pin ney ni yad ba yul’yul’ ngak Jehovah u taabang! Re article ney e gad ra weliy riy e fulweg u dalip e deer ni be gaar: (1) Mang boch e magawon nrayog ni nge mada’nag e piin leengiy? (2) Mang fan ni ma mel’eg reb e ppin ni nge fol rok figirngin? (3) Mang e rayog ni nge fil e piin figirngiy nge piin leengiy ni Kristiano rok Jesus, nge Abigail, nge Maria ni leengin Josef maku chitiningin Jesus u murung’agen rogon ni ngaun fol maku yibe tayfan mat’awun e en be yog e thin?

3. Mang fan ni urngin wu’ e mabgol ni yad ma mada’nag e magawon?

³ Mabgol e aram reb e tow’ath ni ke yib rok Got ndariy ban’en riy nib kireb, machane girdi’ ni yad be un ko mabgol e dawor ra flontgad. (1 John 1:8) Aram fan ni ke ginang e Thin rok Got e piin mabgol u m’on riy ni yad ra mada’nag boch e magawon ni be yog e Bible ni aram boch e “gafgow ni be pirieg e piin ni mabgol.” (1 Kor. 7:28) Mu tay fanam i yan u boch e magawon nrayog ni nge mada’nag reb i leengiy.

4. Mang fan nrayog ni nge lemnag reb i leengiy ni faanra fol rok figirngin ma aram e ra m’ug riy ni ir be’ ndariy fan?

⁴ Bochan rogon nni chuguliy reb e ppin, ma rayog ni nge lemnag ni faanra fol rok figirngin ma aram e ra m’ug riy ni ir be’ ndariy fan. Marisol ni ma par u Meriken e yog ni gaar: “Gin nug ilal riy e yima yog ko piin nib pin riy nthingari taareb rogorad ngak e piin pumoon u gubin ban’en. Gu manang ni ke pi’ Jehovah mat’awun e piin pumoon ma ke dugliy nthingari fol e piin leengiy, maku bay rogon ni ngaun tayfan e piin leengiy. Machane gubin ngiyal’ nib mo’maw’ ngog ni nge puluw rogon e lem rog u murung’agen mat’awun figirngig.”

5. Mang boch ban’en ni ma lemnag boch e pumoon u murung’agen e piin nib pin nde puluw ko Bible?

⁵ Machane, sana rayog ni ke leay reb e ppin reb e pumoon ni ma lemnag ni piin nib pin e yad ba sobut’ ko pumoon. Ivon nreb e walag nib pin ni ma par u South America e yog ni gaar: “Gin gu ma par riy e ma abich e pumoon nsom’on mfini migid e ppin. Ra kab buliyel be’ ma yima lemnag nthingari lum me klin, ma matin u lan e tabinaw nge pi walag nib pin e yad ma pigpig ko bitir ni pagel, maku yima yog ko piin pagel ni yad e ‘ba ga’ lungurad u lan e tabinaw.’” Bay reb e walag nib pin ni ka nog Yingling ngak ni ma par u Asia ni yog ni gaar: “Bay ban’en ni yima yog ko thin rog ni be yip’ fan ni piin nib pin e de t’uf ni nge yoor ban’en ni ngar nanged ara ngar salapgad u boch ban’en. Yad e ba milfan ngorad e maruwel u lan e tabinaw, machane dariy mat’awrad ni ngar weliyed ngak figirngirad rogon lanin’rad u boch ban’en.” Be’ ni figirngiy ni ke af e mit ney e lem ngak ndariy e t’ufeg riy ma de puluw ko Bible e ma mo’maw’nag rogon e par rok leengin, ma der folwok rok Jesus, maku de m’agan’ Jehovah ko n’en ma rin’.​—Efe. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. Mang e ba t’uf ni nge rin’ e piin leengiy ya ngar gelnaged e tha’ u thilrad Jehovah?

⁶ Kad weliyed ko fa binem e article nib m’agan’ Jehovah ngay ni nge ayuweg e piin figirngiy ni Kristiano chon e tabinaw rorad ni ngar pigpiggad ngak Jehovah ma ngkur pied e tin nib t’uf ko par rorad. (1 Tim. 5:8) Machane pi walag nib pin ni kar uned ko mabgol e yugu aram rogon ni boor pa’ u puluwrad, machane ba t’uf ni ngar ted e tayim u gubin e rran ni ngar beeged e Thin rok Got mar fal’eged i lemnag, mar meybilgad ngak Jehovah ni keb u gum’ircha’rad. Rayog ni nge mo’maw’ e re n’ey. Piin leengiy e boor pa’ u puluwrad. Ere rayog ni ngar lemnaged ndariy e tayim rorad ara gelngirad ni ngar rin’ed e pi n’ey, machane ba ga’ fan ni ngar ted e tayim ni fan ngay. Mang fan? Bochan ni baadag Jehovah ni nge bagadad me guy rogon ni nge par e tha’ u thilrow nib chugur.​—Acts 17:27.

7. Mang e ra momnag ngak e en leengiy ni nge tayfan figirngin me fol rok?

⁷ Riyul’ nsana ba t’uf ni ngari athamgil e en leengiy ni nga i fol rok figirngin ndawori flont. Machane, ra mom ngak ni nge tayfan figirngin me fol rok ni faanra manang fan ni be yog e Bible nib t’uf ni nge rin’ e re n’ey, ma kub m’agan’ ngay ni nge rin’.

8. Mang fan ni ma mel’eg e en leengiy ni Kristiano ni nge fol rok figirngin nrogon ni bay ko Efesus 5:22-24?

⁸ Ma mel’eg e en leengiy ni Kristiano ni nge fol rok figirngin ni bochan e aram e n’en ke yog Jehovah ni nge rin’. (Mu beeg e Efesus 5:22-24.)  Be pagan’ ngak e Chitamangin ni bay u tharmiy ni bochan e manang nib t’uf rok, maku manang ndabi yog ngak ni nge rin’ ban’en ni manang nde fel’ ngak.​—Deut. 6:24; 1 John 5:3.

9. Mang e ra buch ni faanra tay reb e walag nib pin ni Kristiano fan mat’awun figirngin?

⁹ Re fayleng ney e ma k’aring e piin nib pin ni nge dab ra folgad ko pi motochiyel rok Jehovah, ma ngar lemnaged ni faan yad ra fol rok e piin figirngirad ma aram e ra m’ug ndariy farad. Riyul’ ni piin yad ma garereg e mit ney e lem e dar nanged e Got rodad ni ma t’ufegey. Dabi pi’ Jehovah reb e motochiyel ngak e pi ppin ni fak nra m’ug riy ni yibe darifannagrad. Reb e walag nib pin ni ma athamgil u rogon nrayog rok ni nge fol rok Jehovah ni aram e nga i fol rok figirngin e ma mon’ognag e gapas u lan e tabinaw rok. (Ps. 119:165) Ra yib angin ngak figirngin, nge ir, nge pi fakrow.

10. Mang e rayog ni ngad filed ko n’en ni yog Carol?

¹⁰ Be’ ni leengiy ni ma fol rok figirngin ndawori flont e be micheg nib t’uf Jehovah rok ni ir e en ke dugliy ni nge pi’ mat’awun boch e girdi’ ni nga u rogned e thin, maku be tayfan. Carol ni ma par u South America e yog ni gaar: “Gu manang nra i oloboch figirngig. Ku gu manang nrogon e ngongol rog ngak u nap’an nra oloboch e be dag rogon feni ga’ fan u wan’ug e tha’ u thilmow Jehovah. Ere gu ma guy rogon ni ngaug fol rok ni bochan e gu baadag ni nggu rin’ e n’en nib m’agan’ e Chitamag ni bay u tharmiy ngay.”

11. Mang e ma ayuweg reb e walag nib pin ni ka nog Aneese ngak ni nga i n’ag fan e kireb, ma mang e rayog ni ngad filed ko n’en ni yog?

¹¹ Rayog ni nge mo’maw’ ngak e en leengiy ni nge tayfan figirngin me fol rok ni faanra be lemnag ndariy fan rogon laniyan’ nge pi magafan’ rok u wan’ figirngin. Machane, am tay fanam i yan ko n’en ma rin’ reb e walag nib pin ni ka nog Aneese ngak u nap’an nra buch e re n’ey. I gaar: “Gu ma guy rogon ndab gu damumuw. Da gur ma pagtalin ni gad gubin ni gad ma oloboch. Gu ma nameg ni nggu n’ag fan e kireb ni bod rogon Jehovah. Nap’an nug ra rin’ e re n’ey, ma ma gapas lanin’ug.” (Ps. 86:5) Be’ ni leengiy ni ma n’ag fan e kireb u wan’ e ba mom ngak ni nge fol.

12. Mang boch ban’en ni be weliy e Bible murung’agen?

¹² Sana rayog ni nge lemnag boch e girdi’ ni be’ ni ma fol rok figirngin e ir be’ nib marus. Machane, de riyul’ e re n’ey. Boor e girdi’ ni be weliy  e Bible murung’agrad ni ur folgad rok e en be yog e thin rorad, machane yad boch e girdi’ ndarur rusgad. Am lemnag e n’en nrayog ni ngad filed rok Jesus, nge Abigail, nge Maria.

13. Mang fan ni ma fol Jesus rok Jehovah? Mu tamilangnag.

¹³ Jesus e ma fol rok Jehovah, machane gathi ma rin’ e re n’ey ni bochan e dariy ban’en ni manang ara dariy e salap rok. Bochan nrib mom mab tamilang rogon ni ma fil ban’en ko girdi’ ma be micheg ni ir be’ nib llowan’. (John 7:45, 46) Manang Jehovah ni boor ban’en nrayog rok Jesus, me pag ni ngar maruwelgow u taabang u nap’an ni be sunmiy urngin ban’en ni bay u tharmiy ngu fayleng. (Prov. 8:30; Heb. 1:2-4) Maku reb e, ka nap’an nni faseg Jesus ko yam’, ma ke pag Jehovah fan ‘urngin ban’en ngak u tharmiy ngu but’.’ (Matt. 28:18) Yugu aram rogon ni boor ban’en nrayog rok Jesus, machane ka ma taga’ ngak Jehovah ni nge pow’iy. Mang fan? Bochan nib t’uf e Chitamangin rok.​—John 14:31.

14. Mang e rayog ni nge fil e piin figirngiy (a) rok Jehovah u rogon ni ma lemnag e piin nib pin? (b) ko fapi thin ni bay ko Proverbs 31?

¹⁴ N’en nrayog ni nge fil e piin figirngiy. De tay Jehovah ni nga i fol e en leengiy rok figirngin ni bochan e be lemnag nib sobut’ e piin nib pin ngak e piin pumoon. Ke micheg Jehovah nriyul’ e re n’ey ni bochan e ke mel’eg boch e ppin nge pumoon ni ngar uned ngak Jesus ko gagiyeg. (Gal. 3:26-29) Ke dag Jehovah ni be pagan’ ngak Fak ni aram e ke pi’ mat’awun ni nge milfan boch ban’en ngak. Ere ku arrogon ni faanra ba gonop reb e pumoon, ma aram e ra pi’ mat’awun leengin ni nge milfan boch ban’en ngak. Be weliy e Bible boch ban’en nrayog ni nge rin’ be’ ni leengiy nib salap ko maruwel rok. Bod nrayog ni nga i yaliy rogon e maruwel ni yibe rin’ u lan e tabinaw, miki chuw’iy yungi binaw ma be pi’ boch nchuway’, maku be un ko siyobay. (Mu beeg e Proverbs 31:15, 16, 18.) Gathi ir reb e sib ndariy mat’awun ara dabiyog ni nga i weliy rogon laniyan’ u boch ban’en, ya ba pagan’ figirngin ngak ma ma motoyil ngak. (Mu beeg e Proverbs 31:11, 26, 27.) Faanra i dag reb i figirngiy e tayfan ngak leengin ni aray rogon, ma aram e ra felfelan’ leengin ngay ni nga i fol rok.

15. Mang e rayog ni nge fil e piin leengiy ko n’en ni rin’ Jesus?

¹⁵ N’en nrayog ni nge fil e piin leengiy. Yugu aram rogon urngin ban’en nib manigil ni rin’ Jesus, machane da i lemnag ni faanra fol rok Jehovah ni ir lolugen ma aram e ra m’ug riy ni ir be’ ndariy fan. (1 Kor. 15:28; Fil. 2:5, 6) Ku arrogon reb e ppin nib salap i rin’ e maruwel rok ni ma folwok rok Jesus ndabi lemnag nra m’ug ni ir be’ ndariy fan ni faanra i fol rok figirngin. Ra i ayuweg figirngin ni gathi kemus nri bochan e ba t’uf figirngin rok, ya bochan nib t’uf Jehovah rok ma be tayfan.

16. Mang boch e magawon ni mada’nag Abigail nrogon ni bay ko 1 Samuel 25:2, 3, 23-28? (Mu guy e sasing ni bay u wuru’ e re ke babyor ney.)

¹⁶ Abigail e immoy figirngin ni ka nog Nabal ngak. Nabal e ir be’ ni goo ir e ma lemnag ir, mab ufanthin, maku der ma pining e magar ko girdi’. Yugu aram rogon, ma de guy Abigail rogon ni nge chuw ko mabgol rok. Rayog ni nge par ndabi yog ban’en me pag David nge fapi pumoon ni yad be un ngak ni ngar lied figirngin nge yim’. Machane, i rin’ e tin nrayog rok ni nge ayuweg e yafos rok Nabal nge girdien e tabinaw rorow ni yad boor. Am lemnag rogon nthingari gelnag laniyan’ ndabi rus ni nge yan i non ko fapi pumoon ni yad be fek talin e cham rorad ni 400 urngirad, me weliy murung’agen e re magawon nem ngak David u fithik’ e tayfan. Ki m’agan’ ngay ni nge yog ni ir e ba kireb e rok ko n’en ke rin’ figirngin. (Mu beeg e 1 Samuel 25:2, 3, 23-28.) I nang David ni Jehovah e ir e ke fanay e re ppin ney nder rus ni nge pi’ boch e fonow ngak ni aram e n’en ni taleg nde rin’ reb e oloboch nrib gel e ubchiya’ riy.

17. Mang e rayog ni nge fil e piin figirngiy ko fare chep ni murung’agen David nge Abigail?

 ¹⁷ N’en nrayog ni nge fil e piin figirngiy. Abigail e ir reb e ppin nib gonop. Mab gonop David ni motoyil ngak. Angin ni yib riy e yag ni nge siyeg ndabi li’ boch e girdi’ ndawor ra bucheged ban’en. Ku arrogon reb i figirngiy nib gonop nra fal’eg i lemnag rogon ni ke weliy leengin e tafinay rok u m’on ni nge dugliy ban’en nib ga’ fan. Sana n’en be lemnag leengin e rayog ni nge ayuweg ni nge siyeg ndabi dugliy ban’en nra yib wenegan nib kireb.

18. Mang e rayog ni nge fil e piin leengiy ko n’en ni rin’ Abigail?

¹⁸ N’en nrayog ni nge fil e piin leengiy. Be’ ni leengiy nib t’uf Jehovah rok ma ma tayfan e rayog ni nge yib fel’ngin ko tabinaw rok ni mus ni faanra der pigpig figirngin ngak Jehovah ara der ma fol ko pi motochiyel rok. Dabi guy rogon ni nge chuw ko mabgol rok. Ya n’en nra rin’ e ra guy rogon ni nge k’aring figirngin ni nge adag ni nge fil murung’agen Jehovah ni aram e nga i tayfan ma be fol rok. (1 Pet. 3:1, 2) Machane mus ni faanra dabi dugliy figirngin ni nge pigpig ngak Jehovah ni yugu aram rogon ni be rin’ e ngongol nib fel’, machane ra felfelan’ Jehovah ni be guy ni be fol rok figirngin maku be par nib yul’yul’ ngak Jehovah.

19. Ra uw rogon ma aram e dabi fol reb i leengiy rok figirngin?

¹⁹ Machane, be’ ni leengiy nib Kristiano ni ma fol e dabi fol rok figirngin ni faanra ke yog ngak ni nge rin’ ban’en nib togopuluw ko pi motochiyel ara kenggin e motochiyel u Bible. Bod nrayog ni nge yog figirngin reb e walag nib pin ni gathi ir reb e Pi Mich ngak fare pin ni nge ban, ara nge moro’ro’, ara nge un nga boch e ngongol nib togopuluw ko n’en be yog e Bible. Gubin e Kristiano nib muun e pi walag nib pin ngay ni yad ba mabgol e thingari m’on e yul’yul’ rorad ngak Jehovah Got. Faanra ka nog ngak reb e walag nib pin ni nge rin’ ban’en nib togopuluw nga reb i kenggin e motochiyel u Bible, ma susun e nge siyeg, me weliy u fithik’ e sumunguy fan ndabi rin’ fare n’em, machane nge weliy u reb e kanawo’ nib tamilang.​—Acts 5:29.

20. Uw rogon ni kad nanged nrib chugur e tha’ u thilin Maria nge Jehovah?

²⁰ Maria e rib chugur e tha’ u thilrow Jehovah. Ba tamilang ni boor e thin ni manang u lan fare Babyor nib Thothup. Immoy bayay ni yow be non Elizabeth ni chitiningin John ni Tataufe,  mab pag 20 yay ni sul u daken boch e thin ni bay ko Pi Babyor ko Bible nni Yoloy Nsom’on ni Thin ni Hebrew. (Luke 1:46-55) Kum lemnag e re n’ey: Yugu aram rogon ni kan m’ag e mabgol rok Maria nge Josef, machane de m’ug fare engel rok Jehovah ngak Josef nsom’on. Ya som’on e yan i non ngak Maria me yog ngak ni bayi gargeleg Fak Got. (Luke 1:26-33) Ri manang Jehovah Maria nib fel’ rogon mab pagan’ ngay nra t’ufeg Fak miki ayuweg nib fel’ rogon. Ku dariy e maruwar riy ni ulul Maria ni nge par nib fel’ e tha’ u thilrow Jehovah ngki mada’ nga tomuren ni ke yim’ Jesus min faseg nge yan nga tharmiy.​—Acts 1:14.

21. Mang e rayog ni nge fil e piin figirngiy ko n’en be yog e Bible u murung’agen Maria?

²¹ N’en nrayog ni nge fil e piin figirngiy. Reb i figirngiy nib gonop e ma felfelan’ ngay ni faanra manang leengin e thin nu Bible nib fel’ rogon. Dabi damumuw ngak ara lemnag ni be guy leengin rogon ni ir e nge mang lolugen e tabinaw. Manang nreb e walag nib pin ni manang e thin nu Bible nge pi kenggin e motochiyel nib fel’ rogon e rayog ni nge ayuweg e tabinaw rok nib fel’ rogon. Machane, mus ni faanra ba ga’ e tamilangan’ ko fare pin ngak figirngin, ma en figirngiy e ir e ba milfan ngak ni nge yarmiy rogon e fol Bible ni tabinaw ni yima tay nge boch ban’en ni ma rin’ fare tabinaw ni bay rogon ko liyor rorad ngak Jehovah.​—Efe. 6:4.

22. Mang e rayog ni nge fil e piin leengiy rok Maria?

²² N’en nrayog ni nge fil e piin leengiy. Be’ nib pin e thingari fol rok figirngin, machane kab milfan ngak ni nge guy rogon ni nge par nib gel e michan’ rok. (Gal. 6:5) Ere thingari tay e tayim ni nga i fil e Bible ni goo ir ma be fal’eg i lemnag. Re n’ey e ra ayuweg ni nga i par nib t’uf Jehovah rok ma be tayfan, miki felfelan’ ngay ni nga i fol rok figirngin.

23. Faanra i fol e piin leengiy, ma mang angin nra yib ngorad, nge tabinaw rorad, nge ulung?

²³ Piin leengiy ni yad ma fol rok figirngirad ni bochan e ba t’uf Jehovah rorad e yad ra felfelan’ miki par nib fel’ e mabgol rorad u wan’rad, ma yad ba thil ngak e piin ndarur folgad ko yaram ni ke tay Jehovah ni fan ngak e piin nga u rogned e thin. Piin leengiy ni aray rogon e ba manigil e kanawo’ ni yad be dag nrayog ni nge folwok e piin pagel nge rugod riy. Gathi kemus ni yad be ayuweg e tabinaw rorad ni nga i par ni bay e t’ufeg riy mab gapas, ya kub muun e ulung ngay. (Titus 2:3-5) Ngiyal’ ney e yooren e tapigpig rok Jehovah e yad bogi ppin. (Ps. 68:11) Ere gad gubin ndemtrug ko gad boch e pumoon ara ppin ma rayog ni ngad mon’ognaged e felfelan’ u lan e ulung. Bin migid e article e ra weliy rogon nrayog ni nge bagadad me rin’ e re n’ey.