“Mu Gelnigem ma Dab Mu Rus”

“Mu gelnigem ma dab mu rus . . . yi gag Somol ni Got rom, e gu ba’ rom.”​—JOSH. 1:7-9.

UW ROGON NI GA RA FULWEG?

Mang boch e kanawo’ ni dag Enok nge Noah riy nda ur rusgow?

Uw rogon ni par boch e ppin kakrom nib gel e michan’ rorad ma da ur rusgad?

Mang e ke rin’ boch e fel’ yangaren ni ke pi’ e athamgil nga lanin’um?

1, 2. (a) Mang e ba t’uf rodad yu ngiyal’ ya nge yog nda rin’ed e tin nib mat’aw? (b) Mang l’agruw e deer ni gad ra weliy ko re article ney?

 BE’ NDER rus e gathi ir be’ nib meewar. Rayog ni ngad lemnaged ni ir be’ nib gel. Machane, bay yu ngiyal’ nib t’uf ni nge dab da rusgad ya nge yog nda rin’ed e tin nib mat’aw.

² Immoy boch e girdi’ u Bible nda ur rusgad ni yugu aram rogon ni ur mada’naged boch ban’en nib mo’maw’. Ma boch i yad e i par nda i rus u fithik’ boch ban’en ni ma buch ko pi tapigpig rok Jehovah ni gubin e rran. Mang e gad ra fil ko pi girdi’ nem? Ma uw rogon ni ngad pared ndab ud rusgad?

I MACHIB U FITHIK’ E GIRDI’ NIB KIREB NDA I RUS

3. Mang e yog Enok nra buch rok e piin ni yad ba kireb?

³ U m’on ko fare Ran ni tharey e fayleng u nap’an Noah, mab t’uf ni nge dab ni rus ni ngan mang tapigpig rok Jehovah u fithik’ e girdi’ nib kireb. Enok ni “ir e man e bin medlip e mfen ngak ko girdi’ ni yib rok Adam” e i machibnag e re thin ni baaray ni gaar: “Mu sapgad! I Somol e bay yib ni ke un boor e biyu’ e engel rok nib thothup ngak, ni nge pufthinnag e girdi’ ni urngin, me gechignag urngin e girdi’ ntadenen ndariy fan Got u wun’rad, min gechignagrad ni bochan urngin e ngongol ni ur ngongliyed ndariy Got u lanin’rad nge urngin e thin nib kireb ni ke yog e pi girdi’ nem nib togopuluw ngak Got!” (Jude 14, 15) Rib mich u wan’ Enok nra buch e pi n’ey. Ma riyul’ ni yim’ e piin ni yad ba kireb u nap’an ni yib e ran nge tharey e fayleng.

4. Mang e buch u nap’an Noah nde taleg ni nge dab ki par ni “ba’ Got rok”?

⁴ Ba pag 650 e duw nga tomuren ni yim’ Enok me yib e Ran i tharey e fayleng ko duw ni 2370 B.C.E. Ba ngiyal’ u thilin e gal ngiyal’ i n’em e ni gargeleg Noah riy, me ilal nge yog reb e tabinaw ngak, mar toyed fapi pagel ni fak fare arke. Ku aram e ngiyal’ ni pilyeg boch e engel dowrad nga downgin e  girdi’ mar bad nga fayleng ngar pared e pi ppin nib pidorang mar fakayed boch e bitir ni pumoon ni ka nog e Nephilim ngorad. Ngiyal’ nem e kari gel e kireb ko girdi’, ma fayleng e ke sug ko cham. (Gen. 6:1-5, 9, 11) Yugu aram rogon e pi n’en ni i buch ma i par Noah ni “ba’ Got rok” ma i “machibnag e tin nib mat’aw” nda i rus. (Mu beeg e 2 Peter 2:4, 5.) Kub t’uf ni ngad pared e ngiyal’ ney ko tin tomuren e rran ndab da rusgad.

UR PAREW NIB GEL E MICHAN’ ROROW MA DA UR RUSGOW

5. Uw rogon ni i par Moses nib gel e michan’ rok ma da i rus?

⁵ I par Moses nib gel e michan’ rok ma da i rus. (Heb. 11:24-27) I fanay Got ko duw ni 1513 nge mada’ ko duw ni 1473 B.C.E. ni nge fek piyu Israel nga wuru’ yu Egypt me pow’iyrad ko yungi n’en ni u ranod riy u daken e ted. Yugu aram rogon ni lemnag Moses ndabiyog e re maruwel nem rok, machane me rin’. (Ex. 6:12) Boor yay ni u ranow Aron ni walagen nga p’eowchen Farao nu Egypt ma dar rusgow ni ngar weliyew ngak murung’agen fa Ragag i Gafgow nra fek Jehovah i yib nga Egypt ni nge ayuweg e girdi’ rok riy, me micheg ndariy gelngin e pi got rok piyu Egypt. (Ex., guruy ni 7-12) I par Moses nib gel e michan’ rok ma da i rus ni bochan e i ayuweg Got, maku er rogodad e ngiyal’ ney.​—Deut. 33:27.

6. Faanra ke fith girdien e am boch e deer ngodad, ma mang e ra ayuwegdad ni ngad weliyed e tin ni ke michan’dad ngay ndab da rusgad?

⁶ Ba t’uf ni ngad pared ndab da rusgad ni bod Moses, ya yog Jesus ni gaar: “Bay ni pufthinnagmed u p’eowchen e piin ni ba ga’ lungurad nge pi pilung ni bochag, ni bochan e nga mogned e Thin Nib Fel’ ni yib rok Got ngorad nge ngak e piin ni gathi yad piyu Israel. Ma ngiyal’ ni yad ra fekmed ko pufthin, e dabi magafan’med ko n’en ni nga mogned fa rogon ni nga mogned; ya ra taw ko ngiyal’ nem, ma bay ni pi’ ngomed e n’en ni nga mogned. Ya thin ni bay mogned e gathi thin romed; ya thin ni bay yib rok [“gelngin Got nib thothup,” NW].” (Matt. 10:18-20) Faanra ke fith girdien e am boch e deer ngodad ma ra ayuwegdad gelngin Jehovah nib thothup ni ngad pared nib gel e michan’ rodad, ma dab da rusgad, ma gad weliy e tin ni ke michan’dad ngay u fithik’ e tayfan.​—Mu beeg e Luke 12:11, 12. *

7. Mang fan ni i par Joshua nda i rus mab fel’ rogon?

⁷ Joshua ni ir e i pow’iy piyu Israel u tomuren Moses e yog ni nge gel e michan’ rok me par nda i rus ni bochan e i fil e pi Motochiyel rok Got ni gubin e rran. Nap’an ni be n’en ni nge yan piyu Israel nga lan fare Nam ni Kan Micheg ko duw ni 1473 B.C.E., me yog Got ngak Joshua ni gaar: “Ngam gelnigem, ma ri dab mu rus.” Faanra fol Joshua ko pi motochiyel rok Got ma aram e rayog ni nga i ngongol u fithik’ e gonop ma be rin’ e maruwel rok nib fel’ rogon. I gaar Got ngak: “Dab mu tamdag ma dabi mulan’um, yi gag Somol ni Got rom, e gu ba’ rom ko yungi n’en ni bay um man riy.” (Josh. 1:7-9) Dabisiy ni ke pi’ e pi thin ney e athamgil nga laniyan’ Joshua ma rriyul’ ndariy ba ngiyal’ ni digey Got ni bochan e yog rorad ni ngar tafnayed boor e binaw ko fare Nam ni Kan Micheg u lan nel’ e duw ko duw ni 1467 B.C.E.

 BOCH E PPIN NI UR PIGPIGGAD NGAK JEHOVAH NDA UR RUSGAD

8. Mang e rin’ Rahab ni be dag nib gel e michan’ rok ma da i rus?

⁸ Kakrom e boor e ppin ni ur pigpiggad ngak Jehovah nda ur rusgad. Rahab nu Jeriko ni ir reb e ppin ni ma pi’ ir ni chuway’ e mich Got u wan’, me mithag l’agruw i damit ni l’ogrow Joshua, ngemu’ me pow’iy fapi girdi’ ni ur gayed e gal damit nem nga bang. Nap’an ni gel piyu Israel ko fare binaw nu Jeriko, ma dan li’ Rahab nge chon e tabinaw rok. I digey Rahab e ngongol nib kireb ni i rin’, me mang reb e tapigpig rok Jehovah nib yul’yul’ nge reb e ga’ rok fare Messiah. (Josh. 2:1-6; 6:22, 23; Matt. 1:1, 5) Kan tow’athnag ni bochan e michan’ rok ma i par nda i rus.

9. Uw rogon ni dag Deborah, nge Barak, nge Jael ndarur rusgad?

⁹ Tomuren ni yim’ Joshua u bang ko duw ni 1450 B.C.E., me dugliy Got boch e girdi’ ni ngar manged tapufthin u Israel. Reliw’ e duw ni i par Jabin ni Pilung nu Kanaan ni be gafgownag piyu Israel. Ere fanay Got Deborah ni ir reb e profet ni ppin ni nge yog ngak Barak ni ir reb e tapufthin nu Israel ni nge cham ngak fare pilung. Ere, ulunguy Barak 10,000 e pumoon nga daken e Burey ni Tabor ni ngar chamgad Sisera ni ir e en nib tolang ko salthaw rok Jabin. I yib Sisera nga lan fare lul’ nu Kishon ni ke milik’ ni ke un e salthaw rok ngak nge 900 e karrow ni ma girngiy e os. Nap’an ni yan piyu Israel nga lan fare loway me n’igin Got e ran nge yib nib tomgin, ma dakiyog ni nge mithmith fapi karrow rok piyu Kanaan. I gel Barak ko fare mahl “mi yad li’ e salthaw rok Sisera ni gubin, nde magey taabe’.” Machane me mil Sisera nge yan i mith nga lan e tento rok Jael, me chel Jael nge li’ u nap’an ni be mol. Rogon ni yiiynag Deborah, e Jael e ir e ra nog e sorok ngak ko gel ni kan tay ko fare mahl. Bochan nde rus Deborah, nge Barak, nge Jael, ma aram me “yib e gapas nga daken e nam ni 40 e duw.” (Judg. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31) Boor e girdi’ ni kur pared nib gel e michan’ rorad ma da ur rusgad ni bod e pi cha’ ney.

THIN NI GAD MA YOG E RAYOG NI NGE AYUWEG BOCH E GIRDI’

10. Mang fan nrayog ni nga nog ni thin ni gad ma yog e rayog ni nge ayuweg boch e girdi’ ni nge dab ra rusgad?

¹⁰ N’en ni gad ma yog e rayog ni nge ayuweg e pi tapigpig rok Jehovah ni nge dab ra rusgad. Nap’an e bin 11 e chibog B.C.E., me gaar David ni Pilung ngak Solomon ni fak: “Nge pagan’um me muthan’um. Mu tabab ko maruwel ma dab mu pag ban’en nge talegem. I Somol ni Got, ni ir e gu ma pigpig ngak e bayi par rom. Dabi pagem, machane ra par rom nge mada’ ko ngiyal’ ni kam mu’ i maruweliy fare Tempel rok.” (1 Kron. 28:20, BT) I par Solomon nde rus me toy fare tempel rok Jehovah u Jerusalem nrib fel’ yaan.

11. Uw rogon ni ayuweg bochi buliyel nu Israel reb e pumoon?

¹¹ Nap’an e bin ragag e chibog B.C.E., me ayuweg bochi buliyel nu Israel be’ nib moon ni bay e daraw rok ni nge gol ko m’ar rok, ni bochan e  thin ni yog nde rus. Chi buliyel nem e ke kol piyu Syria kar feked nga tafen Naaman ni ir e ga’ ko salthaw nu Syria ni nge mang sib. Ma cha’nem i Naaman e ir be’ nib daraw. Manang e chi buliyel nem murung’agen e pi maang’ang ni ke ngongliy Jehovah u daken Elisha. Ere yog ngak fare pin ni leengin Naaman ni faanra yan figirngin nga Israel, ma ra golnag Elisha. Ma aram e n’en ni rin’ Naaman, ma aram min golnag ko m’ar rok, me mang reb e tapigpig rok Jehovah. (2 Ki. 5:1-3, 10-17) Faanra gur reb e fel’ yangaren nib t’uf Jehovah rom ni bod fachi buliyel, ma ra ayuwegem ni nge dab mu rus ni ngam machibnag e sensey rom, nge bitir nu skul, nge ku boch e girdi’.

12. Uw rogon ni ayuweg e thin rok Hezekiah ni Pilung e girdi’ ni ur moyed u tan e gagiyeg rok?

¹² Thin nib puluw ni ka nog e rayog ni nge ayuweg be’ ndab ki rus u nap’an ni ke yib e magawon ngak. Nap’an ni yan piyu Assyria ni ngar chamgad nga Jerusalem ko bin meruk e chibog B.C.E., me non Hezekiah ni Pilung ngak e piin ni ur moyed u tan e gagiyeg rok ni gaar: “Nge muthan’med me pagan’med, ma dab mu rusgad ngak fare pilung nu Assyria ara fa raba’ i salthaw ni be gafaliy. Ba gel gelngin e ba’ rodad ko ba’ rok. Ir e gelngin e girdi’ gelngin, machane gadad e bay Somol ni Got rodad nra ayuwegdad nge cham ni pa’dad ko mahl.” Mang angin ni yib ngorad? “Pi thin ney ni yog e pilung rorad e pi’ gelngin laniyan’ fapi girdi’.” (2 Kron. 32:7, 8, BT) Thin ni ma pi’ e athamgil nga lanin’uy ni bod e thin ni yog Hezekiah e rayog ni nge ayuwegdad nge pi walagdad ni nge dab da rusgad u nap’an ni yibe gafgownagdad.

13. Mang e rin’ Obadiah ni tapigpig rok Ahab ni Pilung ni be dag nder rus?

¹³ Yu ngiyal’ e ma m’ug ndarud rusgad ni bochan e n’en ni kad rin’ed. Nap’an e bin ragag e chibog B.C.E., me mithag Obadiah ni tapigpig rok Ahab ni Pilung raay e profet rok Jehovah nga lan e yiy “nra reb e yiy me tay wugem i yad ngay” ya nge dabi thang Jezebel e fan rorad. (1 Ki. 18:4) Boor e pi tapigpig rok Jehovah e ngiyal’ ney ni kar ayuweged pi walagrad u pa’ e piin ni yad be guy rogon ni ngar gafgownaged yad ni bod e n’en ni rin’ Obadiah.

ESTHER E IR REB E PPIN NDER MA RUS

14, 15. (a) Uw rogon ni ke dag Esther ni leengin e pilung nib gel e michan’ rok ma der rus? (b) Mang angin ni ke yib riy?

¹⁴ Ke dag Esther ni leengin e Pilung nib gel e michan’ rok ma der rus. Nap’an e bin lal e chibog B.C.E., me guy Haman ni be’ nib kireb rogon ni ngan li’ urngin e Jew ni yad ma par ko yungi n’en ni be gagiyegnag yu Persia. Nap’an ni rung’ag piyu Jew e n’en ni bay ni rin’ ngorad mi ri kireban’rad, mar digeyed e abich, mu ur pared ni yad be meybil. (Esther 4:1-3) Kari magafan’ Esther. Ma aram me pi’ Mordecai bangi babyor nge yan ngak ni bay riy murung’agen piyu Jew ni ngan li’rad, ma aram me yog ngak ni nge yan i wenignag e girdi’ rok ko en ni pilung. Machane faanra yan be’ ngak e en ni pilung ndan pining ma yira li’ nge yim’.​—Esther 4:4-11.

¹⁵ Yugu aram rogon, me gaar Mordecai ngak Esther: “‘Faanra dab mog ban’en, ma ayuw e ra yib u tharmiy ngak e Jew. Machane, mini’ e manang, sana bochan e ngiyal’ ney nra taw ngay ma aram fan nim mang queen?’ Ma aram me yog Esther ngak Mordecai ni nge kunuy piyu Jew nga Shushan mi yad pag e abich. Me gaar: ‘Ku bay gu rin’ ni aray rogon. Ma nga tomuren e bay gu wan ngak fare pilung, ni yugu aram rogon ni ba togopuluw ko motochiyel. Faanra thingar gum’ ni bochan e re n’ey ni kug rin’, me ere ke fel’ nggum’.’” (Esther 4:12-17, BT) I rin’ Esther e pi n’ey nda i rus, ma fare babyor ni Esther e be weliy riy ni ayuweg Got e girdi’ rok. Ku er rogon e ngiyal’ ney ni ma dag e pi Kristiano ni kan dugliyrad nge yugu boch e saf ndarur rusgad u nap’an ni ke yib e togopuluw ngorad, ma faen ni ma “Fulweg Taban e meybil” e gubin ngiyal’ ni bay u ba’ rorad.​—Mu beeg e Psalm 65:2; 118:6.

“DAB MU RUSGAD”

16. Mang e ke rin’ Jesus nib fel’ ni nge folwok e piin fel’ yangaren riy?

¹⁶ Nap’an ni ke gaman 12 e duw rok Jesus ma  immoy bayay nni pirieg u tempel ni “kar pired e pi tamachib nu Israel nga but’, be motoyil ngorad ma be fithrad. Ma urngin e girdi’ ni ur motoyilgad ngak e ra gingad nga feni llowan’ ko thin ni ur fithed ngak ngi i fulweg.” (Luke 2:41-50) Yugu aram rogon ni kab bitir Jesus, mab gel e michan’ rok ma de rus ni nge fith boch e deer ngak e pi tamachib ni ur moyed u tempel. Faanra i lemnag e piin fel’ yangaren u lan e ulung e n’en ni rin’ Jesus ma ra ayuwegrad ni ngar ‘pied e fulweg ko n’en nra fith be’ ngorad ni ngar weliyed u murung’agen e re n’en ni ir e ke l’agan’rad ngay.’​—1 Pet. 3:15.

17. (a) Mang fan ni pi’ Jesus e athamgil nga laniyan’ pi gachalpen ‘ndab ra rusgad’? (b) Mang nib ga’ fan ndab da rusgad?

¹⁷ I pi’ Jesus e athamgil nga laniyan’ pi gachalpen ndab ra rusgad. I gaar ngorad: “Bay ba ngiyal’ ni bay yib, ni ke taw e chiney, ni ereram e ngiyal’ ni bay mu wergad, nge bigimed me yan nga tafen, mi gimed pageg nggu par ni goo gag. Machane gathi goo gag ni bay gu wan gu par, ya en ni Chitamangiy e ba’ rog. Ku gog e re bugithin ney ngomed ni bochan e nge pagan’med ni fan e kad taab girdi’gad. Bayi gafgownagmed e fayleng. Machane dab mu rusgad! Ya kug gel ko fayleng!” (John 16:32, 33) Taareb rogodad ngak pi gachalpen Jesus kakrom ni ma fanenikaydad e girdi’ nu fayleng, machane ngad athamgilgad ndab da boded yad. Gad ra lemnag e n’en ni i rin’ Fak Got ma ra ayuwegdad ndab da rusgad ma dabi kirebnagdad e re fayleng ney. I yog rok ni nge gel ko fayleng ere ku er rogodad.​—John 17:16; Jas. 1:27.

“DAB MU RUS”

18, 19. Uw rogon ni i par apostal Paul nib gel e michan’ rok ma da i rus?

¹⁸ Boor e skeng ni yib ngak apostal Paul. Immoy bayay ni chugur ni nge li’ piyu Jew u Jerusalem nge yim’, machane me yib e pi salthaw nu Roma ra ayuweged. Re nep’ i n’em “me sak’iy Somol nga tooben Paul me gaar, ‘Dab mu rus! Kam weliy murung’ageg u roy u Jerusalem, ma thingar kum rin’ u Roma ni ara’ rogon.’” (Acts 23:11) Ireray e n’en ni rin’ Paul.

¹⁹ De rus Paul ni nge yog nib kireb e n’en ni i rin’ e pi “apostal” nib sororad ni ur guyed rogon ni ngar kirebnaged e ulung nu Korinth. (2 Kor. 11:5; 12:11) Pi girdi’ nem e gathi riyul’ ni yad bogi apostal. Rayog ni nge micheg Paul ni ir reb e apostal ni bochan e pi n’en ni ke yan u fithik’, ni bod rogon e kalbus ni un tay ngak, ma yibe toy, nge milekag ni i tay ni bay e riya’ riy, ma i yim’ ko bilig, nge belel, ma immoy boch e nep’ nda i mol, ma i magafan’ ngak e piin taareb e michan’ rorad. (Mu beeg e 2 Korinth 11:23-28.) Riyul’ nrib gel e michan’ rok ma da i rus, ma pi n’ey e be micheg ni Got e ir e i pi’ gelngin.

20, 21. (a) Mu weliy ban’en ni ke buch ni be dag nib t’uf ni ngaud pared ndab ud rusgad. (b) Mang boch ban’en nib t’uf ni nge m’ug riy ndarud rusgad, ma mang e rayog ni nge pagan’dad ngay?

²⁰ Gathi gubin e Kristiano ni yad ra mada’nag e gafgow nib gel. Machane, ba t’uf ni ngaud pared ndab ud rusgad ya nge yog nda athamgilgad u fithik’ boch e magawon nib mo’maw’ ni ma yib ngodad. Am lemnag e n’en ni buch rok reb e pagel u Brazil ni ma un nga ba ulung i girdi’ nib kireb. Nap’an ni un i fil e Bible me nang nib t’uf ni nge thilyeg e ngongol rok, machane ba ga’ ni piin ni yad ma yog ndab kur uned ko re ulung nem e yima li’rad ngar m’ad. Ere ke meybil me mel’eg boch e thin nu Bible ni nge dag ngak e en nib ga’ rorad ni be tamilangnag fan ndabkiyog ni nge un ngorad. Kan pag fare pagel ndariy ban’en nni rin’ ngak ma aram me mang reb e tapigpig rok Got.

²¹ Ba t’uf ni nge dab da rusgad ni ngad machibnaged fare thin nib fel’. Ba t’uf e re fel’ngin ney ko pi fel’ yangaren ni Kristiano ya nge yog nra pared ni yad ba yul’yul’ u skul. Kub t’uf ni nge dab ni rus ni ngan ning e matal ko maruwel ya nge yog ni ngan un nga reb e convention. Ku boor ban’en ni bay, machane demtrug e magawon ni gad ra mada’nag ma ra rung’ag Jehovah e ‘meybil ni gad ra tay u fithik’ e michan’ ngak.’ (Jas. 5:15) Ma dariy e maruwar riy nrayog ni nge pi’ gelngin nib thothup ni nge ayuwegdad ya nge yog nda ‘gelniged gadad ma dab da rusgad.’

[Footnote]

[Study Questions]

[Picture on page 19]

De rus Enok ni nge machib u fithik’ e girdi’ nib kireb

[Picture on page 20]

Jael e ir reb e ppin nda i rus