Dan ni Margaret * ŵasangalele mwanace jwawo jwamkongwe yimpepe ni liŵasa lyakwe ali ayice kukunguluka. Pakuŵa Margaret jwakamulaga masengo ga yakutelekateleka ndaŵi jine, jwaganisisye yakulinganya cakulya palisiku lyakumalisya lyakukungulukaku. Cakulya cakwe caliji makaloni gakuwanganya ni msusi wakusawupanganya kutyocela ku mkaka. Yisukulu yawo yiŵili yanonyelaga mnope cakulya celeci.

Jwalijose ali atemi pamalo gakwe, Margaret jwajigele yakulya yaŵateleceyo ni kwika nayo patebulo. Cakwamba kuwunukula mbale ja bakulijo, jwasimonjile mnope ligongo mwaliji msusipe. Margaret jwaliŵalile kutaga makoloni. *

Kulemwesya pakatende ka yindu kapena pakaŵecete kwangalola ngope. Jwalijose mpaka alemwesye. Yeleyi yikusatendekwa mwine ligongo lyakuti nganitusagula cenene maloŵe gakuŵajilwa kapena ndaŵi jakutendela yine yakwe. Kombolekasoni mwine ligongo lyakuliŵalila. Nambo ana ligongo cici ŵandu akusalemwesya? Ana mpaka tutende wuli naga yeleyi yitutendecele? Ana mpaka tuyiŵambaleje camtuli? Kuyiwona yatulemwisye mwakuŵajilwa mpaka kutukamucisye kwanga cenene yiwusyo yeleyi.

Naga tutesile cenene cindu cine cakwe, tukusajembeceya ŵandu ŵane kutuyamicila. M’yoyosoni patulemwisye cinga mwangosi kapena mwangawonecela, tujembeceyeje kwiticisya yatulemwisyeyo. Kuti tukombole kutenda yeleyi tukusosekwa kuŵa ŵakulinandiya.

Nambo naga tuli ŵakunyada mpaka yitusawusye kuti tujiticisye yatulemwisyeyo. Komboleka kuyinandiyaga, kwajimba ŵane magambo kapena kukana kwene kuti nganitulemwa. Nambotu kulepela kwiticisya patulemwisye mpaka papagwe yakuyicisya yakusakala. Mwambone, mpaka tulepele kongolela yakulemwesya yetu soni mpaka tutande kwajimba magambo ŵandu ŵakuti nganalemwa. Atamose kuti mpaka yikombolece kusisa yatulemwisyeyo nambo tukaliŵalila kuti pambesi pakwe, “jwalijose cacilijanjila jika kwa Mlungu.”—Aloma 14:12.

Mlungu akusayiwona yakulemweceka yetu mwakuŵajilwa. Buku ja Masalimo jikusalosya kuti, Mlungu “ali jwacanasa, soni jwambone mtima.” Nambosoni “jwalakwe ngasatamila kutujimba magambo ndaŵi syosope ligongo lya yakulemwa yetu, kapena kututumbilila mpaka kalakala.” Mlungu akusamanyilila cenene yakulemwa yetu soni kuti tuli ŵangali umlama mwamti “akusakumbucila kuti tuli luwundu.”—Salimo 103:8, 9, 14.

Konjecesya pelepa, Mlungu ali mpela mtati jwacanasa jwakusasaka kuti m’weji ŵatuli ŵanace ŵakwe, tuyiwoneje yakulemweceka yetu mwakuŵajilwa mpela mwakusayiwonela jwalakwe. (Salimo 130:3) Mwacinonyelo, akusatusalila yindu yejinji yakutukamucisya kupitila m’Maloŵe gakwe. Yindu yeleyi mpaka yitukamucisye kuti tuyiwoneje yakulemweceka yetu soni ya ŵane mwakuŵajilwa.

Ndaŵi syejinji mundu palemwisye, akusamalila ndaŵi soni lunda lwakwe pakusosasosa magongo gakulikululucila soni kwajimba ŵane magambo. Naga amlemwecesye mjawo pakuŵeceta, wuli ngagamba  kupepesa kuti mkamulano wawo ujendelecele kwenda cenene. Ana pakwete patesile cindu cine cakwe cakulemweceka mpaka kwika pakwatendekasya wawojo kapena mjawo kuti akalipikana cenene? Mmalo mwakuti atande kulijimba kapena kwajimba ŵane magambo, wuli ngagamba kutenda yakuti yindu yitandilesoni kwenda cenene? Naga palemwisye akulimbicila kusala kuti ŵandu kulikose akusalemwesya nganiyiŵa yikamucisye. Yeleyi mpaka yigambe konjecesya moto mmalo mwakuti nganijo jimale. Palemwisye, ajiticisyeje soni kulijiganyapo kandu kuti akasatendasoni.

Mundu jwine palemwisye, yikusaŵa yangasawusya kutenda kapena kulosya kuti yitusakalisye. Pandaŵi mpela jeleji wuli ngakuya maloŵe ga Yesu Klistu gakuti, “Yindu yosope yamkusaka kuti ŵane amtendele, jemanjasoni mwatendele iyoyo.” (Matayo 7:12) Naga wawojo alemwisye atamose pangani jamwana, mwangakayicila akusasaka kuti ŵandu ŵatendele canasa kapena kwakululucila. Naga wawojo akusasaka yeleyi wuli ngatendelasoni iyoyo ŵandu ŵane?—Aefeso 4:32.

Buku jine pakusala yakulemweceka yampaka tutende jatite, ndaŵi syejinji yeleyi yikusatendekwa ligongo lyakuti “nganituganisyaga cenene, ungamanyilila kapenasoni ligongo lyakuti nganituŵa mesope.” Tukusosekwa kumanyilila kuti mundu jwalijose mpaka yimtendecele yeleyi. Nambope mpaka tuŵalembale kuti cikaŵa cisyoŵe cetu mwakamulicisya masengo songa syakamucisya sya m’Malemba.

Songa jakusimanikwa pa Miyambo 18:13, jikusati, “Mundu jwalijose jwakuwuticila kwanjila ngani mkanajipikanicisye ali jwakuloŵela, soni akusatenda sooni.” Kwembeceya kaje kuti tupikanicisye ngani josope soni kuganicisya kwakandaŵi mwampaka tujanjile, mpaka yitukamucisye kuti tukaŵeceta kapena kutenda yindu mwakulemweceka. Kupikanicisya yindu mpaka kutukamucisye kutenda yindu mwaganisya cenene ni kuŵambala kulemwesya.

Songa jine ja m’Baibulo jikusati, “Naga yili yakomboleka, aŵeje pamtendele ni ŵandu wosope mwampaka akombolele.” (Aloma 12:18) Atendeje yiliyose yakomboleka kuti alimbikasyeje mtendele soni mkamulano. Pakukamula masengo ni ŵandu ŵane, atendeje yindu mwakwaganicisya nambosoni ŵacimbicisyeje, kwayamicila soni kwalimbikasya. Naga pamalo pana msimu welewu, yikusaŵa yangasawusya kuliŵalila, kululucilana soni kumasya mwamtendele yakulemweceka yatutendele ŵane atamose yiŵe yekulungwa.

Alinjejesoni kulijiganya cindu cine cakwe pa yindu yalemwisye. Mmalo mwakulikululucila pa yindu yaŵecete kapena kutenda, awuwoneje mpela upile wawo wakulijiganya ndamo sine syambone mpela kulitimalika, umbone, kapena kuligosa. Mwinesoni mpaka alijiganye ndamo ja kufasa, mtendele soni cinonyelo. (Agalatia 5:22, 23) Ali alinjile kutenda yeleyi mpaka yakamucisye kuti akasawilisyasoni yalemwisyeyo. Akagambaga kuganicisya mwayakwayile wawojo kapena ŵane yindu yalemwisyeyo. Kuŵa ŵakusangalala atamose payitendekwe yeleyi mpaka kwakamucisye kuti alipikaneje cenene.

Kuyiwona yakulemweceka yetu mwakuŵajilwa mpaka kutukamucisye kuti tumalane nayo cenene. Kutenda yeleyi mpaka kutukamucisye kola mtendele wamumtima soni tuciŵa pamtendele ni ŵane. Naga tukusatenda yakomboleka pakulijiganya kutyocela payindu yatulemwisye tuciŵa ŵalunda soni ŵandu ŵane cacitunonyela. Ngasitutenguka kapenasoni kutanda kuliganicisya mwakulemweceka. Kwayamicila ŵane payindu yakulinjilila kutenda pakulimbana ni yakulemweceka yawo mpaka kutukamucisyesoni kuti twawoneje mwakuŵajilwa nambosoni kuti tuŵe nawo paunasi. Cindu cakusosekwa mnope ni cakuti patukutenda yeleyi tukusaŵa tuli mkumsyasya Mlungu jwacinonyelo, jwakusaŵa jwakusacilila kwakululucila ŵane ni mtima wosope.—Akolose 3:13.

Ana yaŵalepele kutenda cenene Margaret, jwatumkolasile kundanda jula yasokonasisye kunguluka kwawo? Iyayi. Jwalijose jwayiwonaga mpela yakwelegula mnopenope Margaret nambope wosope ŵalile cakulyaco atamose kuti caliji cangali makoloni. Pali pamasile yaka, yisukulu yawo yila yasalilagasoni ŵanace ŵawo pakumbucila yaŵatesile anganga ŵawo. Yosopeyi yatendekwe ligongo lya kulemwesya kacindu kamnono!