1, 2. Ana Yehofa akusatutondoya camtuli patusimene ni yakulingwa, soni ana Maloŵe gakwe gakusatusimicisya yamtuli?

M’BALE jwacinyamata jwine jwacitugambe kumkolanga kuti Eduardo ŵalagasikaga nganisyo ni yatukusaŵalanga pa lilemba lya 1 Akolinto 7:28 lyalikusati, “Ŵakwinjila mu ulombela tacikola yakusawusya m’cilu mwawo.” Ni jwalakwe ŵam’wusisye jwamkulungwa jwa mumpingo jwine lina lyakwe Stephen jwali jwamlombele kuti, “Ana ‘yakusawusya’ yakuyisala pelepa ni yapi, soni ana mpaka malane nayo camtuli naga ngwinjila mu ulombela?” Mkanajanje ciwusyoco, Stephen ŵamsalile Eduardo kuti aganicisye kaje yaŵalembile ndumetume Paulo kuti, Yehofa ali “Mlungu jwakusatutondoya m’litala lililyose, jwakusatutondoyasoni mu yakulingwa [yakusawusya] yetu yosope.”—2 Akoli. 1:3, 4.

² Kusala yisyene, Yehofa ali Mtati jwacinonyelo, soni akusatutondoya patusimene ni yakusawusya. Komboleka kuti wawojo akukumbucila ndaŵi jele Mlungu ŵakamucisye soni kwalongolela, mwine pakamulicisya masengo Maloŵe gakwe, Baibulo. Mpaka tuŵe ŵakusimicisya kuti jwalakwe akusasaka kuti yindu yitujendeleje cenene,  mpela muŵatendelaga ni ŵakutumicila ŵakwe ŵakala.—Aŵalanje Yeremiya 29:11, 12.

3. Ana citutagulilane yiwusyo yapi?

³ Ndaŵi syejinji yikusaŵa yangasawusya kupilila yakusawusya yineyakwe naga tukumanyilila cacitendekasisye yakusawusyayo. Cisyasyo ca yeleyi cili yakusawusya yakusasimana nayo ŵandu mu ulombela. Sambano, ana yindu yapi yampaka yitendekasye kuti ŵalombane akole ‘yakusawusya m’cilu’ mpela muŵalondecesye Paulo? Ana yisyasyo yapi ya ndaŵi ja m’Baibulo soni ya m’masiku getu gano yampaka yitulimbikasye patusimene ni yakusawusyayi? Kumanyilila yeleyi mpaka kutukamucisye kuti tukomboleje kupilila

4, 5. Ana yindu yapi yayikusatendekasya kuti ŵalombane akole ‘yakusawusya m’cilu’?

⁴ Yehofa ali atandisye ulombela wandanda ŵasasile kuti, “Jwamlume cacaleka baba ni mama ŵakwe nikulipwatika kwa ŵamkwakwe, nipo caciŵa cilu cimo.” (Gen. 2:24) Nambope, ligongo lyakuti tuli ŵangali umlama, jwamlume ni jwamkongwe palombene, akusosekwa kwembeceya kuti casimaneje ni yakusawusya. (Alo. 3:23) Ndaŵi syejinji, jwamkongwe mkanalombegwe akusaŵa pasi pa acinangolo ŵakwe, nambo palombegwe akusaŵa pasi pa umtwe wa ŵamkwakwe, mpela mwagakusasalila Malemba. (1 Akoli. 11:3) Pandanda, yeleyi yikusaŵa yakusawusya kwa ŵandu ŵalombene kwene. Nambo mwakamulana ni yagakusasala Maloŵe ga Mlungu, jwamkongwe akusosekwa kwiticisya kuti calongoleledweje ni ŵamkwakwe m’malo mwa acinangolo ŵakwe. Nambosoni yakusawusya yine mpaka yipagwe kwa ŵandu ŵalombene kwene ligongo lya ungakamulana ni ŵacibale.

⁵ Yakulagasya nganisyo yine yikusapagwa pandaŵi jele jwamkongwe akusiŵasalila ŵamkwakwe kuti, “Yikuwoneka kuti ngwete citumbo.” Atamose kuti mpaka asangalale, nambope akusalaga nganisyo pakuganicisya yakusawusya yampaka yipagwe pandaŵi jakwete citumbojo soni mwanacejo pacacipagwa. Akusamanyililasoni kuti cajonjecesye mbiya syakamulicisya masengo. Akusasosekwasoni kucenga yindu yejinji mwanacejo papagwile. Jwamkongwe mpaka aŵicileje mnope nganisyo syakwe pakumsamalila mwanacejo. Acalume ŵajinji akusalipikana kuti ŵamkwawo ngakwakosyasoni ligongo lyakuti akumalila ndaŵi jawo pakusamalila mwanace. Konjecesya pelepa, ukumu wa jwamlume ukusakula ligongo yikusaŵa kuti ajonjecesye mundu jwine jwakuti ampatileje yakusoŵa yakwe.

6-8. Ligongo cici ŵandu ŵalombane mpaka alagasiceje mumtima ligongo lyangakola ŵanace?

⁶ Maŵasa gane gakusakolasoni cakusawusya cine. Gakusasacilila kola ŵanace nambo ngagakusakola. Jwamkongwe pangakukola citumbo, akusalagasika mnope mumtima. (Miy. 13:12) Mu ndaŵi ja m’Baibulo, yaliji yakutesya sooni naga jwamkongwe ali jwangaŵeleka. Mwambone, Lakelo, ŵamkwakwe Yakobo ŵalagasikaga mnope nganisyo pakuyiwona kuti mcemwaligwe ŵakolaga ŵanace nambo jwalakwejo nganakolaga. (Gen. 30:1, 2) Amishonale ŵakutumicila m’yilambo yele ŵandu ŵakwe akusakola ŵanace ŵajinji mwakamulana ni ndamo jawo, ndaŵi syejinji akusiŵawusya ligongo lyakwe nganakola ŵanace. Atamose amishonalewo alondesye mwakupikanika cenene ligongo lyakwe, ŵanduwo akusiŵasalila kuti, “Oo pepani, citwapopeleleje!”

⁷ Aganicisyesoni ya mlongo jwine jwa ku England juŵasacililaga mnope kola mwanace nambo nganiyikombolekaga. Paŵamanyilile kuti ngasakomboleka kola mwanace mundaŵi ajino, jwalakwe ŵalagasice mnope mumtima. Jwalakwe ni ŵamkwakwe ŵaganisisye yakuti ajigale mwanace jwa ŵane kuti amleleje mpela jwawo. Nambo atamose yaliji m’yoyo,  jwamkongwejo ŵasasile kuti, “Nalagasikagape mumtima. Nayiwonaga kuti kumjigala mwanace jwa ŵane kuti aŵe jwangu nganikuŵa kulandene ni kuŵeleka mwanace jwangu.”

⁸ Baibulo jikusasala kuti jwamkongwe Jwaciklistu caciŵa ‘jwakuteteyeka ligongo lya kuŵeleka ŵanace.’ (1 Tim. 2:15) Yeleyi ngayikugopolela kuti kola ŵanace kucimtendekasya mundu kuti capate umi wangamala. Nambo yikugopolela kuti naga jwamkongwe akwete ŵanace, akusamalila ndaŵi jejinji pakwasamalila ŵanacewo soni kusamalila pamlango. Yeleyi yikusamkamucisya kuti akakola ndaŵi jakusogoda kapena jakwinjilila yindu yacimsyene. (1 Tim. 5:13) Nambope, jwalakwe akusakola yakusawusya yine yakwayana ni ulombela soni umi wa liŵasa.

9. Ligongo cici kwasicilwa mjetu jwa mu ulombela kuli cakusawusya cekulungwa?

⁹ Pakwamba yakusawusya yayikusayika kwa ŵandu ŵalombane, panasoni cakusawusya cine cele ŵandu ngakusaciganicisya mnope. Cakusawusyaci cili kuwa kwa mjetu jwa mu ulombela. Ŵandu ŵajinji asimene ni cakusawusya celeci atamose kuti nganaganicisyaga kuti ciyatendecele. Nambope, Aklistu akusakulupilila cilanga ca Yesu cakwamba kwimuka kwa ŵawe. (Yoh. 5:28, 29) Cilanga celeci cili cakutondoya kwa ŵandu ŵele mjawo jwa mu ulombela ŵajasice. Lyeleli lili litala line lyele Atati ŵetu ŵacinonyelo kupitila m’Maloŵe gawo, akusiŵatondoya wosope ŵakusimana ni yakusawusya. Kwende sambano tulole yisyasyo yine ya ŵakutumicila ŵa Yehofa yakulosya yaŵatesile Yehofa pakwatondoya soni muyatite pakwakamucisya.

10. Ana cici cacamkamucisye Hana paŵalagasikaga mnope mumtima? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

¹⁰ Hana, juŵaliji ŵamkwakwe ŵakunonyelwa ŵa Elikana, ŵakwete cakusawusya cekulungwa. Jwalakwe ŵaliji jwangaŵeleka nambo jwamkongwe jwine jwa Elikana lina lyakwe Penina jwaŵelekaga. (Aŵalanje 1 Samueli 1:4-7.) Ligongo lya yeleyi, “caka cilicose” Penina ŵamnyosyaga Hana. Hana jwalagasikaga mnope mumtima ni yayatendekwagayi. Nambope, jwalakwe ŵajilesile nganiji m’miyala mwa Yehofa kuti amkamucisye. Hana ‘ŵapopesile kwa Yehofa kwandaŵi jelewu.’ Ana jwalakwe ŵakulupililaga kuti Yehofa cajanje lipopelo lyakwe? Komboleka, ligongo kutyocela pandaŵi jaŵapopesilejo, jwalakwe ‘nganakolasoni nganisyo.’ (1 Sam. 1:12, 17, 18) Hana ŵakulupilile kuti Yehofa cakombolece kumasya ungaŵeleka wakwe kapena camkamucisye m’litala line.

11. Ana lipopelo mpaka litutondoye camtuli?

¹¹ Pakuŵa tuli ŵangali umlama soni tukutama m’cilambo cacili m’miyala mwa Satana, citujendelecelepe kusimana ni yakusawusya. (1 Yoh. 5:19) Nambope, yili yakusangalasya kumanyilila kuti Yehofa ali “Mlungu jwakusatutondoya m’litala lililyose”! Litala limo lyampaka tumalanile ni yakusawusya yetu lili kupopela kwa Yehofa mpela muŵatendele Hana. Jwalakwe ŵamkusulile Yehofa yosope yayaliji mumtima mwakwe. M’wejisoni patusimene ni yakusawusya, ngatukusosekwa kwamba kumsalila Yehofa mwatukupikanila mumtima. Tukusosekwa kupopela mwakucondelela kutyocela pasi pa mtima.—Afi. 4:6, 7.

12. Ana cici cacamkamucisye Ana kuti aŵeje jwakusangalala?

¹² Atamose patukulagasika mnope nganisyo, cinga ligongo lyangakola ŵanace kapena kuwa kwa jwakunonyelwa jwetu, Yehofa mpaka atutondoyepe. Mwambone, mundaŵi ja Yesu, jwakulocesya jwamkongwe lina lyakwe Ana, ŵamkwakwe ŵajasice ali agambile kutama mu ulombela kwa yaka 7. Baibulo ngajikusasala yakuti jwalakwe ŵakwete ŵanace. Nambo ana jwalakwe ŵajendelecele kutenda cici atamose paŵakwete  yaka 84? Lilemba lya Luka 2:37 likusati, “Jwalakwe nganasoŵaga pa nyumba ja Mlungu. Ŵaliji mkutumicila Mlungu cilo ni musi soni ŵalijimaga yakulya ni kupopelaga.” Yisyene, kulambila Yehofa ni kwakwamtondoyaga soni kumkamucisya kuŵa jwakusangalala.

13. Apelece cisyasyo cakulosya kuti acimjetu ŵapamtima mpaka atutondoye atamose ŵamwiŵasa mwetu patesile yakututengusya.

¹³ Patukukunguluka ni abale ni alongo, tukusapata acimjetu ŵapamtima. (Miy. 18:24) Paula ŵasasile muyampwetecele mumtima pandaŵi jele mamagwe ŵalesile kutumicila Yehofa jwalakwejo ali akwete yaka 5. Yaliji yakusawusya kumalana ni cakulingwaci. Nambope, yaŵatesile mpayiniya jwine lina lyakwe Ann pakumkamucisya mwausimu, yamlimbikasisye mnope. Paula jwatite, “Atamose kuti Ann nganaŵa jwacibale jwangu jusyesyene, nambo jwalakwe ŵangamucisye mwacinonyelo. Yaŵatesile yangamucisye kuti njendelecele kutumicila Yehofa.” Paula akwendelecelape kutumicila Yehofa mwakulupicika. Apano mamagwe ŵala ŵawujile mu usyesyene, soni Paula akusangalala kutumicila nawo yalumo. Ann akusangalalasoni ligongo lyakuti aŵele mpela mamagwe Paula ŵausimu.

14. Ana ŵandu ŵakusiŵatondoya ŵane akusapata majali gamtuli?

¹⁴ Yili yakutesya lung’wanu kuti patukutenda  yindu yakulosya kuti tukusaganicisya ŵane yikusatukamucisyasoni kuti tumalane ni nganisyo syakulemweceka. Alongo ŵalombegwe soni ŵangalombegwa, akusasangalala mnope pakuwandisya ngani syambone mpela ŵamasengo acimjakwe ŵa Mlungu. Cakulinga cawo cikusaŵa kumlumba Mlungu mwakutenda lisosa lyakwe. Ŵane akusayikana pakuwuwona undumetume wawo mpela mtela. Kusala yisyene, wosopewe patukutenda yindu yakwaganicisya ŵane cinga mumpingo kapena mumkuli wetu, tukusakamucisya kuti mpingo uŵe wakamulana. (Afi. 2:4) Ndumetume Paulo ŵaliji cisyasyo cambone. Jwalakwe ŵaŵele mpela “mama ŵakonjesya” kwa abale ni alongo ŵa mumpingo wa ku Tesalonika. Ŵalijisoni mpela mtati jwausimu.—Aŵalanje 1 Atesalonika 2:7, 11, 12.

15. Ana ukumu wakwiganya ŵanace usyesyene ukusaŵa m’miyala mwa ŵani?

¹⁵ Ana mpaka tugatondoye camtuli maŵasa mumpingo? Ndaŵi sine, ŵandu ŵacasambano mpaka ŵasalile ŵakulalicila ŵakomangale mwausimu kuti ŵakamucisyeje kwajiganya ŵanace ŵawo usyesyene. Mwakamulana ni yajikusasala Baibulo, ukumu wakwiganya ŵanace ukusaŵa m’miyala mwa acinangolo. (Miy. 23:22; Aef. 6:1-4) Nambo ndaŵi sine mpaka pasosekwe cikamucisyo kutyocela kwa ŵane. Atamose yili m’yoyo, acinangolo ngakusosekwa kwamba kwalecela ŵane ukumu wawo. Akusosekwa kuŵecetanaga ni ŵanacewo mwagopoka.

16. Ana tukusosekwa kumbucila cici patukwakamucisya ŵanace ŵa ŵane?

¹⁶ Naga acinangolo am’ŵendile mundu jwine kuti ŵajiganyeje Baibulo ŵanace ŵakwe, mundujo ngakusosekwa kusumula ukumu wa acinangolowo. Ndaŵi sine yikusakomboleka kulijiganyaga Baibulo ni ŵanace ŵele acinangolo ŵawo nganakola lung’wanu ni usyesyene. Naga yili m’yoyo, tukusosekwa kumbucila kuti tukwamba kwakamucisya ŵanacewo mwausimu ngaŵaga kusumula ukumu wa acinangolowo. Mpaka yiŵe cenenesoni kulijiganyilaga kumangwawo ŵanacewo pali pana acinangolo ŵawo kapena pa malo gane gambone pali pana Jwamboni jwine jwamkomangale mwausimu. Tukusosekwa kola cikulupi cakuti mkupita kwandaŵi acinangolowo cacikwanilisyaga ukumu wawo wakwajiganya ŵanacewo ya Yehofa.

17. Ana ŵanace mpaka ŵatondoye camtuli ŵane mwiŵasa?

¹⁷ Ŵanace ŵakusalijiganya ya Mlungu jwakuwona soni kuya yakusalijiganya mpaka ŵatondoye soni kwalimbikasya ŵandu ŵane mwiŵasa mwawo. Mpaka atende yeleyi mwakwacimbicisya acinangolo ŵawo soni kwakamucisya m’matala gane. Mpaka ŵakamucisyesoni ŵane mwausimu. Mwambone, mkaniciyice cigumula, Lameki ŵalambilaga Yehofa. Jwalakwe ŵasasile ya mwanace jwakwe Nowa kuti, “Jwalakweju ni jucacitupumusya ku masengo getu gakupwetekasya makono ligongo lyakulima cajila cele Yehofa ŵacilwesile.” Cakulocesya celeci cakwanilicikwe pandaŵi jele Yehofa ŵatyosisye malwesogo. (Gen. 5:29; 8:21) Masiku agano, ŵanace ŵakutumicila Yehofa mwakulupicika mpaka ŵatondoye ŵamwiŵasa mwawo, mwakwakamucisya kuti apilile yakusawusya ya mundaŵi jetu soni kuti cakulupuce msogolo.

18. Ana cici campaka citukamucisye kuti tujendelecele kupilila yakusawusya yatukusasimana nayo?

¹⁸ Kupopela, kuganicisya yisyasyo ya ŵandu ŵakusimanikwa m’Baibulo, soni kuŵa paunasi wambone ni abale ni alongo, kukusatondoya ŵandu ŵajinji pasimene ni yakulingwa. (Aŵalanje Salimo 145:18, 19.) Kumanyilila kuti Yehofa ali jwakoseka kututondoya ndaŵi syosope kucitukamucisya kuti tujendelecele kupilila yakusawusya yatukusimana nayo apanopano soni yamsogolo.