1. Atamose kuti ndaŵi syejinji liŵasa likusatanda ni kusangalala, nambo ana ŵandu ŵalombene akusosekwa kwembeceya kusimana ni yatuli? (Alole ciwulili cacili penanipa.)

JWAMLUME pakum’wona jwamkongwe palisiku lya ulombela wawo, wosope akusangalala mnope. Pa ndaŵi jaŵaliji pa uganja, cinonyelo cawo cakusile mnope mwati wosope asimicisye kulumbila kuti caciŵa ŵakulupicika kwa jwine ni mjakwe. Yili yisyene kuti pacalombane ni kutamaga yalumo, wosope akusosekwa kucenga yine ni yine kuti aŵe ŵakamulana. Nambo Maloŵe ga Mlungu gakusapeleka cikamucisyo cambone kwa wosope ŵakusaka kuŵa peŵasa. Yehofa mpela Mkutandisya jwa ulombela akusasaka kuti liŵasa lililyose lijendeje cenene soni liŵeje lyakusangalala. (Miy.  18:22) Nambo atamose yili m’yoyo, Malemba gakusasala mwakupikanika cenene kuti ŵandu ŵangali umlama ŵali peŵasa “tacikola yakusawusya m’cilu mwawo.” (1  Akoli. 7:28) Ana ŵalombaneŵa mpaka anandiye catuli yakusawusyayi? Soni ana Aklistu mpaka atende wuli kuti liŵasa lyawo lijendeje cenene?

2. Ana ŵalombane akusosekwa kulosyana cinonyelo catuli?

 ² Baibulo jikusasala mwakupikanika cenene kusosekwa kwa cinonyelo. Ŵalombane akusosekwa kulosyana cinonyelo cisyesyene. Akusosekwasoni kulosyana cinonyelo cacikusapagwa pasikati pa jwamlume ni jwamkongwe. Soni pakwete ŵanace akusosekwa kunonyela mnope liŵasa lyosope. Nambo cinonyelo ca a·gaʹpe ni cacikusakamucisya kuti liŵasa lijendeje cenene. Pakusala ya cinonyeloci, ndumetume Paulo ŵalembile kuti, ‘Jwalijose jwa jemanja ŵanonyeleje ŵamkwakwe mpela mwakusalinonyelaga msyene, soni jwamkongwe ŵacimbicisyeje mnope ŵamkwakwe.”—Aef. 5:33.

3. Ana ŵandu ŵalombane akusosekwa kunonyelana mpaka papi?

³ Paulo ŵalembile kuti, “Jemanja acalume, mwanonyeleje aciŵamkwenu mpela mwele Klistu ŵawunonyele mpingo ni kulipeleka ligongo lya mpingowo.” (Aef. 5:25) Kuya cisyasyo ca Yesu kukusatendekasya ŵakumkuya ŵakwe kunonyelana jwine ni mjakwe mpela muŵatendele jwalakwe kwa jemanjajo. (Aŵalanje Yohane 13:34, 35; 15:12, 13.) Cinonyelo ca Aklistu ŵalombane cikusosekwa kuŵa camacili mnope, mwati jwine mpaka akombolece kum’wila mjakwe naga yili yakusosekwa. Nambo ndaŵi sine mpaka yiŵe yakusawusya kulosyana cinonyeloci naga pana kutindana nganisyo pa yindu yine yekulungwa. Nambo ana cici campaka cakamucisye ŵalombaneŵa patindene nganisyo? Mwakamulana ni cinonyelo ca a·gaʹpe, mpaka yiŵe yakomboleka ‘kusiŵa yindu yosope, kulupilila yindu yosope, kwembeceya yindu yosope, kupilila yindu yosope.’ Cinonyelo celeci “cangamala.” (1 Akoli. 13:7, 8) Kumbucila cilanga caŵatesile kuti cacinonyelana soni kuŵa ŵakulupicika kwa jwine ni mjakwe, mpaka kwakamucisye ŵandu ŵalombane kutendela yindu yalumo soni kum’ŵendaga Yehofa kuti ŵakamucisye kumalana ni yakusawusya yiliyose yampaka yipagwe mwiŵasa mwawo.

4, 5. (a) Ana jwamlume akwete ukumu watuli mwiŵasa? (b) Ana jwamkongwe akusosekwa kuwuwona mwatuli umtwe wa ŵamkwakwe? (c) Ana liŵasa line lyacenjile yindu yapi?

⁴ Paulo ŵasasile ya ukumu wakwete jwamlume ni jwamkongwe mwiŵasa. Jwalakwe ŵatite, “Acakongwe ŵapikanileje aciŵamkwawo mpela mwakusiŵapikanila Ambuje, ligongo jwamlume ali mtwe wa jwamkongwe mpela mwele Klistu ali mtwe wa mpingo.” (Aef. 5:22, 23) Ana yaŵalinganyisye Mlunguyi yikulosya kuti acalume ali ŵapenani kwapunda acakongwe? Iyayi. Nambo yeleyi yikusiyakamucisya acakongwe kuti akwanilisye ukumu waŵapele Mlungu paŵasasile kuti, ‘Nganikuŵa kwakuŵajilwa kuti mundu atameje jika. Cinampanganyicisye jwakumkamucisya mpela mjakwe jwakum’ŵajila.’ (Gen. 2:18) Mpela mwele Klistu jwali “mtwe wa mpingo” akusalosya cinonyelo, nombenajo jwamlume jwaciklistu akusosekwa kamulicisya masengo umtwe wakwe mwacinonyelo. Jwamlume pakutenda yeleyi, jwamkongwe akusalipikana kuŵa jwakuteteyeka soni yikusaŵa yangasawusya kuti ŵacimbicisyeje, ŵakamucisyeje soni ŵapikanileje ŵamkwakwewo.

⁵ Pakusaka kulosya kuti mundu pajinjile mu ulombela akusasosekwa kucenga yindu yejinji, Cathy ^[1] ŵasasile kuti, “Mkanimbe kulombegwa, nalijegamilaga soni kulisamalila jika. Nambo panalombegwe yindu yacenjile ligongo nasosekwaga kutanda kwajegamila ŵamkwangu. Yeleyi nganiyiŵa yang’anda, nambope tuli ŵakamulana mnope ligongo lyakuti tukusatenda yindu mwakamulana ni yakusasaka Yehofa.” Ŵamkwakwe Cathy lina lyakwe Fred ŵasasile kuti, “Panaliji jika yasawusyaga kusagula yakutenda. Panalombele yaliji yakusawusyasoni mnope kusagula yakutenda yakwayana ni ŵandu ŵaŵili. Nambo kum’ŵenda Yehofa kuti alongoleleje soni kupikanila nganisyo sya ŵamkwangu kungamucisye mnope. Apano tuli ŵakamulana mnope.”

6. Naga pana ungapikangana pasikati pa ŵalombane, ana cinonyelo mpaka cakamulanye catuli?

⁶ Liŵasa mpaka liŵe lyakulimba mnope naga ŵalombane ‘akukundililana soni kululucilana ni mtima  wosope.’ Ligongo lyakuti wosope ali ŵangali umlama, ndaŵi ni katema mpaka alemwesyeje. Naga yeleyi yitendekwe, mpaka alijiganye kutyocela ku yakulemwa yawo, kululucilana soni kulosya cinonyelo cacikusasimanikwa m’Baibulo. Cinonyeloci ni ‘cacikusakamulanya ŵandu mwamacili kupunda cindu cilicose.’ (Akolo. 3:13, 14) Cakupunda pa yosopeyi, ‘Cinonyelo cili cakuwusimana mtima soni cacanasa. . . . Cinonyelo cangasunga magongo.’ (1 Akoli. 13:4, 5) Naga Aklistu ŵalombane nganapikangana pa yindu yine yakwe, akusosekwa kumasya mwacitema ungapikanganawo. Akusosekwa kutenda yeleyi lisikulyo mkanilimale. (Aef. 4:26, 27) Tukusasosekwa kulimba mtima soni kulinandiya kuti tum’salile mjetu kuti “Pepani nalemwecesye.” Nambo kutenda yeleyi mpaka kutukamucisye kuti tumasye ungapikanganawo soni kuŵa ŵakamulana.

7, 8. (a) Ana Baibulo jikusasala yindu yapi yampaka yakamucisye ŵalombane kuti akuwoneje gonana mwakuŵajilwa mu ulombela? (b) Ligongo cici ŵalombane akusosekwa ganicisyana jwine ni mjakwe?

⁷ Baibulo jikusasala mwakupikanika cenene yampaka yakamucisye ŵalombane kuti ajiwoneje mwakuŵajilwa ngani jagonana mu ulombela. (Aŵalanje 1 Akolinto 7:3-5.) Kuli kwakusosekwa mnope kuti ŵalombane aganicisyeje mwakupikanila mjakwe mumtima soni yakusaka. Naga jwamlume ngakum’ganicisya jwamkongwe, mpaka yiŵe yakusawusya kuti jwamkongwejo asangalaleje pa ndaŵi jakugonana. Acalume akusiŵasalila kuti atendeje yindu ni aciŵamkwawo ‘mwakwamanyilila cenene.’ (1 Pet. 3:7) Gonana ngakukusosekwa kuŵa kwakanganicisya kapena kwakulamula nambo kugambeje kuŵa kwacipago. Ndaŵi syejinji jwamlume mpaka atandisye yagonana mwacitema kulekangana ni jwamkongwe. Nambo jikusosekwa kuti jiŵeje ndaŵi jakuŵajilwa kwa jwalijose.

⁸ Atamose kuti Baibulo jangapeleka malamusi kwa ŵalombane pa yindu yampaka atende mkanatande gonana soni ulewu wa ndaŵi jampaka ajigale pagonana, nambo jikusasala mitundu jakulocesya cinonyelo. (Nyimbo 1:2; 2:6) Aklistu ŵalombane akusosekwa kutenda yindu mwaganicisyana.

9. Ligongo cici kola nganisyo syakutenda yamsese ni mundu jwanganituŵa najo peŵasa kuli kwangaŵajilwa?

⁹ Naga tukusamnonyela mnope Yehofa soni mjetu, ngasitukunda jwalijose kapena cilicose kusokonasya mkamulano wetu wa mu ulombela. Maŵasa gane gasokonecele kapena kumala kwene ligongo lyakuti jwamlume kapena jwamkongwe ŵanonyelaga kulolela yakuŵagula. Tukusosekwasoni kuŵambala cilicose campaka citulongolele kulolela yakuŵagula kapena kola nganisyo syampaka situkwisilile kutenda yamsese. Tukusosekwasoni kuŵambala kutenda cilicose campaka cilosye kuti tukopana ni mundu jwanganituŵa najo peŵasa. Kumbucila kuti Mlungu akusamanyilila nganisyo syetu soni kulola yakutenda yetu yosope, mpaka kutukamucisye kuti tutendeje yakumsangalasya jwalakwe soni kwendelecela kuŵa ŵaswela mu ndamo syetu.—Aŵalanje Matayo 5:27, 28; Ahebeli 4:13.

10, 11. (a) Ana kumasya ulombela kuli kwakuwanda catuli? (b) Ana Baibulo jikusasala yatuli pakwamba ya kulekangana ulombela? (c) Ana cici campaka cakamucisye ŵalombane kuti akawutucila kulekangana ulombela?

¹⁰ Maŵasa gane pagasimene ni yakusawusya yakulepela kuyimasya gakusagamba ganisya ya kulekangana kwa kandaŵi kapena kumasya ulombela. M’yilambo yine, maŵasa gejinji gakusagamba kumasya ulombela. Nambo yeleyi nganiyiŵa yakuwanda mumpingo waciklistu. Nambope, maŵasa gejinji gaciklistu gakusimana ni yakusawusya yekulungwakulungwa.

¹¹ Baibulo jikusasala kuti, ‘Jwamkongwe akalekangana ni ŵamkwakwe. Nambo naga alekangene, jwalakwe akalombegwasoni ni jwine nambo awujilane ni ŵamkwakwewo. Nambosoni jwamlume akasiŵaleka ŵamkwakwe.’ (1 Akoli. 7:10, 11) Ŵalombane ngakusosekwa kujiwona ngani jakulekangana ulombela mwauwanace. Atamose kuti ŵane mpaka akuwone kulekangana kuŵa litala  lyakumacisya yakusawusya yawo, nambope kukusatandisya yakusawusya yine yejinji. Yesu paŵawilisye kusala yaŵaŵecete Mlungu pandanda yakuti jwamlume cacaleka babagwe ni mamagwe ni kulipwatika kwa ŵamkwakwe, ŵasasilesoni kuti, “Yindu yayilumbikenye Mlungu, mundu jwalijose akayilekanganya.” (Mat. 19:3-6; Gen. 2:24) Yeleyi yikugopolelasoni kuti ŵalombane ngakusosekwa kulekanganya yayilumbikenye Mlungu. Yehofa akusasaka kuti ulombela uŵe mkamulano wa umi wosope. (1 Akoli. 7:39) Wosopewe tukumbucileje kuti tucijanga magambo pameso pa Mlungu ligongo lya yitendo yetu. M’yoyo ŵalombane akusosekwa kulingalinga kumasya yakusawusya yamwiŵasa mwawo mwacitema mkaniyikule mnope.

12. Ana cici campaka catendekasye ŵalombane kuganisya yakulekangana ulombela?

¹² M’maŵasa gejinji mukusapagwa yakusawusya ligongo lyakuti yindu yaŵajembeceyaga ngayikutendekwa. Mwambone, naga mundu jwine ŵajembeceyaga kuti cakole liŵasa lyakusangalala nambo ngayikutendekwa, mpaka atenguce mnope kapena mpaka aŵe jwakutumbila. Ndaŵi syejinji ŵalombane mpaka alekangane nganisyo ligongo lyakuti ŵakulile kwakulekangana soni akusayiwona yindu mwakulekangana. Yakusawusya yine mpaka yipagwe pangani ja mbiya, ŵacibale soni kola ŵanace. Ligongo lya yakusawusya yeleyi, ŵandu ŵane akusaganisya yakulekangana ulombela. Nambo yakusangalasya yili yakuti maŵasa gaciklistu gejinji gakusakombola kumasya yakusawusya yeleyi ligongo akusakunda kuti Mlungu ŵalongoleleje.

13. Ana gane mwa magongo gakupikanika gakulekanganila kaje ulombela ni gapi?

¹³ Ndaŵi sine mpaka paŵe magongo gakupikanika gakuti ŵalombane alekangane kaje ulombela. Mwambone, ŵane akusasagula kulekangana kaje ulombela naga jwamlume ngakusamalila liŵasa mwamele, naga jwine akumtendela mjakwe yangalwe, soni naga jwine akuŵika pangosi umi wausimu wa mjakwe. Aklistu ŵalombane pasimene ni yakusawusya mwiŵasa mwawo akusosekwa kuŵenda cikamucisyo kwa acakulungwa ŵa mumpingo. Acakulungwaŵa akusamanyilila yindu yejinji yausimu soni mpaka agakamucisye maŵasa kuti gakamulicisyeje masengo songa sya m’Maloŵe ga Mlungu. Kuti tumalane ni yakusawusya yamwiŵasa, tukwenela kupopela kwa Yehofa ni kuŵenda msimu wakwe. Maloŵe gakwe ga m’Baibulo mpaka gatukamucisyesoni kulosya yisogosi ya msimu.—Aga. 5:22, 23. ^[2]

14. Ana Baibulo jikusasalila yatuli Aklistu ŵali paulombela ni mundu jwangatumicila Yehofa?

¹⁴ Pana Aklistu ŵane ŵali paulombela ni mundu jwangatumicila Yehofa. Naga yili m’yoyo, Baibulo jikusasala magongo gambone gakuti ŵalombanewo akalekangana ulombela. (Aŵalanje 1 Akolinto 7:12-14.) Mundu jwangatumicila Yehofa ‘akusaswejesyedwa’ ligongo lyakuti ali paulombela ni mundu jwakulambila Yehofa. Ŵanace wosope ŵakupagwa mwa jemanjaji akusaŵa “ŵaswela” pameso pa Mlungu. Paulo ŵasasile kuti: “Jwamkongwemwe, mkumanyilila wuli kuti mwine mpaka mwakulupusye ŵamkwenu? Kapena, jwamlumemwe, mkumanyilila wuli kuti mwine mpaka mwakulupusye ŵamkwenu?” (1 Akoli. 7:16) Ciŵandika mumpingo wuliwose mwana maŵasa gele jwamlume kapena jwamkongwe ŵakamucisye ŵamkwakwe kuti atande kutumicila Yehofa.

15, 16. (a) Ana Baibulo jikusasalila yatuli acakongwe Ŵaciklistu ŵali paulombela ni jwamlume jwangatumicila Mlungu? (b) Ana yindu yikusaŵa wuli kwa Mklistu jwele ŵamkwakwe ‘ŵangakulupilila asagwile kutyoka’?

¹⁵ Ndumetume Petulo ŵalimbikasisye acakongwe Ŵaciklistu kuti ŵapikanileje aciŵamkwawo “kuti naga ali ŵangapikanila maloŵe, ajigalice ngaŵaga ni maloŵe nambo ni ndamo syawo, pakulola jika ndamo syawo syeswela soni ucimbicimbi wekulungwa.” M’malo mwakuti jwamkongwe agambeje kwasalila ŵamkwakwe yakusakulupilila, mpaka ŵakamucisye ŵamkwakwewo kutanda kulambila kusyesyene pakulosya ‘mtima wakulitimalika soni wakufasa wawuli wamtengo wapenani mnope pameso pa Yehofa.’—1 Pet. 3:1-4.

¹⁶ Nambi uli naga mundu jwangakulupililajo ni jwasagwile kuti alekangane kaje ulombela? Baibulo jikusasala kuti, ‘Naga jwangakulupililajo akusagula  kutyoka, amkunde atyoce. M’bale kapena mlongo ngakusaŵa jwakutaŵika yeleyi payitendekwe, nambo Mlungu ŵaŵilasile kuti aŵe pa mtendele.’ (1 Akoli. 7:15) Atamose kuti kulekangana ulombela kwakandaŵi mpaka kukamucisye kuti paŵe mtendele, nambo yeleyi ngayikugopolela kuti Malemba gakumkunda Mklistujo kuti alombanesoni ni mundu jwine. Nambope, jwalakwe ngakusosekwa kumkanganicisya mjakwe jwangakulupililajo kuti ajendelecele kutama najo. Mklistujo akusosekwa kwembeceya kuti mjakwe jwangakulupililajo caciyikasoni ni mtima wakusaka kuti ulombela wawo ujendelecele, soni kuti panyuma pakwe cacikomboleka kuŵa jwakutumicila jwa Yehofa.

17. Ana maŵasa Gaciklistu gakusosekwa kuŵika cici pamalo gandanda?

¹⁷ Apano tukusimana ni yakusawusya yejinji ligongo lyakuti tukutama “m’moŵa gambesi” jajili “ndaŵi jakusawusya mnope.” (2 Tim. 3:1-5) Nambo naga tukulingalinga kuŵa ŵakulimba mwausimu, mpaka yitukamucisye kuŵambala yacikusalimbikasya cilamboci. Paulo ŵalembile kuti, “Ndaŵi jisigeleji jinondipe. M’yoyo ŵakwete acakongwe aŵeje mpela ŵangali, . . . soni ŵakucikamulicisya masengo cilamboci aŵeje mpela kuti ngakucikamulicisya masengo mwakwanila.” (1 Akoli. 7:29-31) Pelepa Paulo nganagasalila maŵasa kuti gakakwanilisyaga maukumu gawo gamwiŵasa. Nambo pakuganicisa ya ndaŵi jamnono jajisigele, ŵasosekwaga kuŵika yindu yausimu pamalo gandanda.—Mat. 6:33.

18. Ligongo cici yili yakomboleka kuti Aklistu akole liŵasa lyakwenda cenene soni lyakusangalala ?

¹⁸ Mu ndaŵi jakusawusya jino, maŵasa gejinji gakusokonecela. Nambo ana yili yakomboleka kola liŵasa lyakwenda cenene soni lyakusangalala? Aklistu ŵalombane ŵakusalingalinga kum’ŵandicila Yehofa soni ŵandu ŵakwe, kuya yagakusasala Malemba soni kunda kuti msimu wa Yehofa walongoleleje ngasalekanganya ‘yayilumbikenye Mlungu.’—Maliko 10:9.