1. Kotea ʼae neʼe sio ki ai ia Esekiele, ʼo tou punamaʼuli ai?

 ʼE FEAFEAʼI age la mo kapau ʼe hoko kia koe te meʼa ʼae neʼe hoko ki te polofeta ko Esekiele kua hili ki ai taʼu ʼe 2 500? Fakakaukauʼi muʼa, ʼe ke fakaovi ki te toe fale lotu lahi. ʼE fakamamata atu e te ʼaselo malohi ia te koga meʼa ʼaia. ʼE ke kake ʼi te ʼu mata tuʼuga ʼe fitu ʼae ʼe ina taki koe ki he matapa ʼi te ʼu matapa ʼe tolu. Pea ʼe ke punamaʼuli, koteʼuhi ʼe maʼoluga te loto fale ia meta ʼe teitei 30. ʼE ke tokagaʼi ʼe ʼi ai te ʼu koga fale leʼo. Pea neʼe hage te agaaga ʼo te ʼu pou ko he fuʼu palema.—Esk. 40:1-4, 10, 14, 16, 22; 41:20.

2. (1) Kotea ʼae ʼe fakata e te fale lotu ʼae neʼe sio ki ai ia Esekiele? (Vakaʼi mo te nota.) (2) Kotea ʼae ʼe tou iloʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼae neʼe ha ʼi te loto fale lotu?

² Neʼe sio ia Esekiele ki te fale lotu fakalaumalie. Mai te kapite 40 ki te 48 ʼo tana tohi, neʼe lahi ai te ʼu manatu neʼe ina tohi ʼo ʼuhiga mo te fale lotu. ʼE fakata e te fale lotu ʼaia ia te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa Sehova ki te tauhi maʼa. Ko te ʼu agaaga fuli ʼo te fale lotu ʼaia ʼe ina fakata ia he ʼu faʼahi ʼo tatatou tauhi ʼi te ʼu ʼaho fakamuli ʼaeni. a Ohage la ko te ʼu matapa maʼoluga, ʼe ina fakamanatu’i mai, ko natou ʼae ʼe natou tali ia te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa Sehova ki te tauhi maʼa, ʼe tonu ke natou maʼuliʼi ia te ʼu lekula maʼoluga pea mo faitotonu ʼa te ʼAtua. Pea ʼe toe tatau ʼo ʼuhiga mo te ʼu fuʼu palema ʼae neʼe togi ki te pou, koteʼuhi ʼi te Tohi-Tapu ʼi ʼihi temi ʼe fakaʼaogaʼi ia te ʼu fuʼu palema moʼo fakata ia te faitotonu. (Pes. 92:13) Pea ʼe feafeaʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼu koga fale leʼo? Ko natou ʼae ʼe mole mulimuli ki te ʼu lekula ʼa te ʼAtua ʼe mole tali ke natou kau ki te tauhi maʼa.—Esk. 44:9.

3. He ko ʼe neʼe ʼaoga ke haga fakamaʼa e Kilisito ʼana tisipulo?

³ Neʼe hoko feafeaʼi ia te meʼa ʼae neʼe sio ki ai ia Esekiele? Ohage ko tatatou vakaʼi ʼi te Kapite 2 ʼo te tohi ʼaeni, neʼe fakaʼaogaʼi e Sehova ia Kilisito moʼo fakamaʼa ia tana hahaʼi, mai te taʼu 1914 ki te taʼu 1919. Neʼe gata ai pe koa tonatou fakamaʼa? Kailoa ia. ʼI te ʼu taʼu ʼe teau ʼaeni kua hili atu, neʼe haga fakamaʼuhigaʼi aipe e Kilisito ia te ʼu lekula taputapu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te aga. Neʼe ʼaoga ke ina haga fakamaʼa ʼana tisipulo. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi neʼe toʼo mai e Kilisito ʼana tisipulo ʼi te malama ʼaeni kua ʼulihi ʼaki te ʼu aga heʼe ʼaoga. Pea ʼe kei haga fakahalaʼi pe natou e Satana ke natou toe liliu ki te maʼuli heʼe ʼaoga ʼaia.  (Lau ia 2 Petelo 2:20-22.) Tou vakaʼi ia faʼahi ʼe tolu neʼe fakamaʼa ai ia te kau Kilisitiano moʼoni pea ʼe kei hoko atu pe. ʼUluaki, ʼe tou vakaʼi anai te ʼu fetogi ʼo ʼuhiga mo te aga pea mo te maʼuli Fakakilisitiano; lua, te fakatuʼutuʼu maʼuhiga moʼo taupau te kokelekasio ke maʼa; pea tolu, te maʼuli fakafamili.

4, 5. Kotea ʼae ʼe fakaʼaogaʼi e Satana talu mai fualoa? Neʼe lava koa ʼana faiga?

⁴ Neʼe fia iloʼi tuʼumaʼu pe e te hahaʼi ʼa Sehova pe ʼe tonu ke feafeaʼi te aga pea mo te maʼuli Fakakilisitiano. Koia, neʼe natou mulimuli ki te ʼu fakatotonu fuli ʼae neʼe fai ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. Tou vakaʼi he ʼu faʼifaʼitaki.

⁵ Te ’u felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga. Neʼe loto e Sehova ke taupau maʼa pea ke maʼuhiga ia te ʼu felaveʼi fakasino ʼi te nofo fakataumatuʼa. Kaʼe ʼe leleiʼia e Satana hana ʼulihi ia te meʼa ʼofa ʼaia ʼae ʼe tonu ke fakahoko pe ʼi te nofo ʼohoana, pea mo ina fakaʼaogaʼi moʼo fakahalaʼi ia te hahaʼi ʼa Sehova, ke tupu ai he fehiʼa ʼa Sehova ia natou. Neʼe ko te faʼahi ʼaia neʼe fai e Satana ʼi te temi ʼo Palaame pea neʼe lava. ʼE kei ina fakaʼaogaʼi ʼi te ʼu ʼaho fakamuli ʼaeni, ʼo kovi age.—Num. 25:1-3, 9; Apk. 2:14.

6. Kotea te fakapapau ʼae neʼe ta ʼi Te Tule Leʼo, pea neʼe fakaʼaogaʼi feafeaʼi? Ki muli age, he ko ʼe neʼe mole kei ʼi ai hona ʼaoga? (Vakaʼi mo te nota.)

⁶ Moʼo tauʼi ia te ’u faiga ʼa Satana, neʼe ta ʼi Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 15 ʼo Sunio 1908 ia te fakapapau ʼae ʼe fakaʼapaʼapa anai he tehina ki he tuagaʼane, peʼe ko he tuagaʼane ki he tehina moka nā to toko lua peʼe moka hahaʼi. b Logo la ko te fakapapau ʼaia neʼe mole ko he fakatotonu, kaʼe neʼe ko te manatu ʼaia ʼa te tokolahi pea neʼe natou foaki tonatou higoa ke tohi ʼi Te Tule Leʼo. Neʼe tokoni te fakapapau ʼaia ki te tokolahi ʼi te temi ʼaia. Kaʼe hili ki ai ni taʼu, neʼe tokagaʼi e te kautahi ʼe mole kei maʼuliʼi ia te fakapapau ʼaia; koia neʼe mole kei ʼi ai hona ʼaoga. Kaʼe neʼe kei maʼuhiga pe ia te ʼu pelesepeto taputapu ʼo ʼuhiga mo te aga, ʼae neʼe fakatafito ki ai te fakapapau ʼaia.

7. ʼI te taʼu 1935, kotea te fihifihia ʼae neʼe talanoa ki ai ʼi Te Tule Leʼo, pea ko te lekula fea ʼae neʼe toe ha ai?

⁷ Neʼe toe ʼaʼasili malohi age ia te ʼu fakahala ʼa Satana. ʼI Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo Malesio 1935, neʼe talanoa ai ki te fihifihia ʼae neʼe mafola ʼi te hahaʼi ʼa te ʼAtua. Ki te manatu ʼa ʼihi, kapau ʼe natou kau ki te faifakamafola, pea ʼe mole fakamaʼua ke natou mulimuli ki te ʼu lekula ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te aga. Neʼe ui fenei ʼi Te Tule Leʼo: “ ʼE tonu ke manatuʼi e te Kilisitiano, ʼe mole fakamaʼua pe ke kau ki te gaue faifakamafola. Ko te kau fakamoʼoni ʼe natou fakafofoga ia Sehova, pea ʼe ko tonatou maʼua ke tuha tanatou aga mo Sehova pea mo tona puleʼaga.” Neʼe foaki leva ʼi te alatike he ʼu tokoni ʼo ʼuhiga mo te nofo ʼohoana pea mo te ʼu felaveʼi fakasino. Neʼe tokoni ai ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua ke natou “feholaki mai te feauaki.”—1 Ko. 6:18.

8. He ko ʼe neʼe fakamahino tuʼa lahi ʼi Te Tule Leʼo ia te fakaʼuhiga totonu ʼo te kupu Fakakeleka ʼae neʼe fakaliliu ʼaki te kupusiga palalau “te ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga”?

⁸ ʼI te ʼu taʼu pe ʼaeni kua hili atu, neʼe fakamahino tuʼa lahi ʼi Te Tule Leʼo ia te fakaʼuhiga totonu ʼo te kupu Fakakeleka pornéïa,  ʼae ʼe fakaliliu ʼaki te kupusiga palalau “te ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga.” ʼE mole fakaʼuhiga pe ki te ʼu felaveʼi fakasino, kaʼe ʼe toe kau ki ai mo te ʼu aga heʼe ʼaoga kehekehe, ʼae neʼe tautau fai ʼi te ʼu fale ʼo te ʼu fafine paomutu. Neʼe puipui ai ia te kau tisipulo ʼa Kilisito mai te ʼu fua kovi ʼo te ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga, ʼae kua mafola ʼi te malamanei.—Lau ia Efeso 4:17-19.

9, 10. (1) Kotea te fihifihia ʼae neʼe talanoa ki ai ʼi Te Tule Leʼo ʼi te taʼu 1935? (2) Kotea te manatu fakapotopoto ʼae ʼe akoʼi mai ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te inu kava?

⁹ Te inu kava fakavale. ʼI Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo Malesio 1935, neʼe talanoa ai ʼo ʼuhiga mo te tahi fihifihia. Neʼe ui fenei ai: “Ko te aluʼaga ʼaeni kua tautau hoko, ʼe ko ʼihi ʼe natou faifakamafola peʼe natou fakahoko he tahi age ʼu gaue fakalaumalie kaʼe kua natou huʼahuʼa kava ia. ʼO mulimuli ki te Tohi-Tapu, ʼe tonu ke fakaʼaogaʼi feafeaʼi te kava? ʼE lelei koa mo kapau ʼe mole feala ke fakahoko lelei e he tahi tana tauhi he neʼe inu kava?”

¹⁰ Neʼe tali ki ai te ʼu tehina ʼaki tanatou fakaha te manatu fakapotopoto ʼae ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te inu kava. ʼE mole tapuʼi ʼi te Tohi-Tapu te inu fakapotopoto ʼo te vino pea mo te kava, kaʼe ʼe ina tauteaʼi ia te konahia. (Pes. 104:14, 15; 1 Ko. 6:9, 10) ʼO ʼuhiga mo te fakahoko e he tahi tana tauhi taputapu kaʼe kua huʼahuʼa kava, neʼe fakamanatuʼi talu mai fualoa ki te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ia te meʼa ʼae neʼe hoko ki te ʼu foha ʼo Alone. Neʼe fakaʼauha naua e te ʼAtua he neʼe nā momoli he afi ʼi te ʼaletale ʼa te ʼAtua kaʼe neʼe mole fakatotonu e te Lao. Hili pe te meʼa ʼaia neʼe hoko, neʼe foaki e te ʼAtua te lao ʼe ina tapuʼi ki te kau pelepitelo fuli tanatou inu kava moka natou gaue ʼi te fale lotu. ʼE fakaha ʼaki te lao ʼaia, pe kotea ʼae neʼe lagi tupu ai te fai e te ʼu foha ʼo Alone ia te agahala ʼaia. (Lev. 10:1, 2, 8-11) ʼO mulimuli ki ai, ʼe tokakaga ia te ʼu tisipulo ʼa Kilisito ia ʼaho nei ke ʼaua naʼa natou inu kava ʼi muʼa ʼo tanatou fakahoko ʼanatou gaue fakalaumalie.

11. He ko ʼe neʼe tapuakina lahi ia te ʼu tisipulo ʼa Kilisito ʼaki tanatou mahino lelei age ʼo ʼuhiga mo te inu kava fakavale?

¹¹ ʼI te ʼu taʼu pe ʼaeni kua hili atu, neʼe tapuakina lahi ia te ʼu tisipulo ʼa Kilisito ʼaki tanatou mahino lelei age ʼo ʼuhiga mo te inu kava fakavale, ʼae ʼe feala ke liliu ai he tahi ʼo popula ki te kava. Tokolahi neʼe natou lotofakafetaʼi ki te meʼa kai fakalaumalie ʼaia neʼe foaki ʼi tona temi totonu. Neʼe tokoni ai kia natou ke natou tuku tanatou inu pea ke mole kei natou popula ki te vaivaiʼaga ʼaia. Neʼe toe tokoni ki ʼihi age ke mole natou to ki te fihifihia ʼaia. ʼE natou tekeʼi ai te ʼu fua kovi ʼo te inu kava fakavale, ohage la ko te puli ʼo tonatou mata gafua, te mavetevete ʼo tonatou kiʼi famili, pea tafitō te puli ʼo tonatou pilivilesio ʼae ke natou kau ki te tauhi maʼa ʼa Sehova.

12. ʼI muʼa ʼo te kamata ʼo te ʼu ʼaho fakamuli, kotea ʼae neʼe kua mahino lelei ki ai ia te ʼu kaugana ʼa Kilisito ʼo ʼuhiga mo te fakaʼaogaʼi ʼo te pata?

¹² Te fakaʼaogaʼi ʼo te pata. ʼI muʼa ʼo te kamata ʼo te ʼu ʼaho fakamuli, neʼe kua mahino lelei ia te ʼu kaugana ʼa Kilisito ʼo ʼuhiga mo te fakaʼaogaʼi ʼo te pata. Neʼe manatuʼi e te tehina ko Charles Capen tana ʼuluaki felaveʼi ʼae mo te tehina ko Charles Taze Russell ʼi te fakaʼosi ʼo te ʼu taʼu 1800. Ko te tehina ko Capen ʼae  neʼe taʼu 13 ʼi te temi ʼaia, mo ʼona kiʼi tehina ʼe toko tolu, neʼe natou tutuʼu ʼi te ʼu mata tuʼuga ʼo tonatou Fale Fono. Neʼe fakalaka ʼi ʼonatou muʼa ia te tehina ko Russell, pea ʼi tana mamanu ki te suluka, neʼe ina fakalavelave age pe ko natou ʼae ʼe suluka. Neʼe natou tali age ʼe mole ko natou. Koia, neʼe natou mahino ai ki te mole leleiʼia e te tehina ko Russell ia te suluka. ʼI Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo ʼAukusito 1895, neʼe talanoa ai ia te tehina ko Russell ki te vaega ʼo 2 Kolinito 7:1, ʼo ina ui fenei: “ ʼE mole au mahino pe ʼe lava feafeaʼi ki he Kilisitiano ʼe suluka hana fakakololiaʼi ia te ʼAtua, peʼe kotea la tona fua lelei kia ia. . . . ʼE mole feala hatatou sisio ki totatou ʼAliki mo hana foʼi sikaleti peʼe ko he tahi age meʼa feia.”

13. Kotea te tahi ʼu fakamahino neʼe fai ʼi te taʼu 1973?

¹³ ʼI te taʼu 1935, neʼe ui ʼi Te Tule Leʼo ko te pata ʼe ko he meʼa fakalialia. Ko he tahi ʼe kaikai pata peʼe suluka ʼe mole feala ke kau ki te famili ʼo te Petele peʼe ina fakafofoga ia te kautahi ʼa te ʼAtua ʼi te selevisi pionie peʼe taupau feʼaluʼaki. Neʼe foaki te tahi ʼu fakamahino ʼi te taʼu 1973. Ohage la, ʼi Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo Sunio neʼe fakamahino ai ʼe mole feala ke kau he Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te kokelekasio kaʼe hoko atu pe tana fai ia te aga ʼuli ʼaia pea mo fakatupu mate. Ko natou ʼae neʼe mole natou fia tuku ia tanatou fakaʼaogaʼi ia te pata, neʼe tonu ke fakamavae natou. c Neʼe fai e Kilisito te tahi age gaue moʼo fakamaʼa ʼana tisipulo.

14. Kotea te lekula mai te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te toto, pea he ko ʼe neʼe mafola ʼi te malamanei katoa ia te fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu foʼi huki toto?

¹⁴ Te fakaʼaogaʼi kovi ʼo te toto. ʼI te temi ʼo Noe, neʼe ui e te ʼAtua ʼe kovi te kai ʼo te toto. Neʼe ina toe fakaha tana manatu ʼaia ʼi te Lao ʼae neʼe ina foaki ki te puleʼaga ʼo Iselaele. Pea neʼe ina toe fakatotonu ki te kau ʼuluaki Kilisitiano ke natou “fakamamao . . . mai te toto.” (Gaue 15:20, 29; Sen. 9:4; Lev. 7:26) ʼE mole tou punamaʼuli ai ki te faiga ʼa Satana ʼi totatou temi ke meʼa noaʼi e te tokolahi ia te lekula ʼaia mai te ʼAtua. ʼI te ’u taʼu 1800, neʼe mole faʼa iloʼi lelei e te kau toketa ia te faʼahiga fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu foʼi huki toto. Kaʼe ʼi tanatou kua mahino ʼae ʼe ai te ʼu toto kehekehe, neʼe mafola leva te faʼahiga faitoʼo ʼaia. ʼI te taʼu 1937, neʼe tanaki te toto pea neʼe lahi te fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu foʼi huki toto ʼi te hoko ʼo te Lua Tau Fakamalamanei. Mole tuai, pea fai te ʼu foʼi huki toto ʼi te malamanei katoa.

15, 16. (1) Kotea te manatu ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼu foʼi huki toto? (2) Kotea te tokoni neʼe foaki ki te kau tisipulo ʼa Kilisito ʼo ʼuhiga mo te ʼu foʼi huki toto pea mo te ʼu faitoʼo ʼae ʼe mole fakaʼaogaʼi ai ia te toto? Neʼe kotea tona fua?

¹⁵ ʼI te kamata ʼo te taʼu 1944, neʼe fakaha ʼi Te Tule Leʼo ko te fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu foʼi huki toto neʼe tatau mo te kai ʼo te toto. ʼI te taʼu 1945, neʼe toe talanoa pea mo fakamahino ʼi Te Tule Leʼo ia te faʼahi ʼaia. ʼI te taʼu 1951, neʼe ta ia te lisi ʼo te ʼu fehuʼi mo te ʼu tali moʼo tokoni ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua moka natou felogoʼi mo he ʼu toketa. ʼI te kele katoa, ko te kau tisipulo agatonu ʼa Kilisito neʼe natou lototoʼa, logo la tonatou manukiʼi, mo tonatou fehiʼaʼinaʼi pea mo tonatou fakatagaʼi. Neʼe hoko atu aipe te foaki e Kilisito ʼaki tana kautahi ia te tokoni ʼae neʼe ʼaoga. Neʼe  ta ia te ʼu kaupepa lalahi pea mo te ʼu alatike neʼe fakamahino lelei ai te fakaʼaogaʼi ʼo te toto.

¹⁶ ʼI te taʼu 1979, neʼe felogoʼi ʼihi tagata ʼafeā mo ni toketa moʼo tokoni kia natou ke natou mahino lelei age ki tatatou fakafisi ki te ʼu foʼi huki toto, mo te fakamahino ʼae ʼi te Tohi-Tapu pea mo te tahi ʼu faitoʼo ʼe mole fakaʼaogaʼi ai te toto. ʼI te taʼu 1980, ko te ʼu tagata ʼafeā mai te ʼu kolo ʼe 39 ʼo Amelika neʼe natou mulimuli ki te akoako ʼo natou ki te gaue ʼaia. ʼAki te temi, neʼe fakagafua e te Kolesi Pule ke fakatuʼu ʼi te malamanei he ʼu Komite Fakafelogoʼi Tahi Mo Te Lopitali. Neʼe ʼi ai koa he fua ʼo te ʼu faiga ʼaia? Ia ʼaho nei, ko te toko lau ʼi afe kau toketa, te ’u toketa faitafa mo te ’u toketa ʼae ʼe natou fai te ’u foʼi huki fakamoe, ʼe natou mulimuli ki te loto ʼo te kau Fakamoʼoni, ʼo natou fakaʼapaʼapa ki tanatou fakafisi ki te toto. Kua lahi te ʼu lopitali ʼe natou tafa kaʼe ʼe mole fakaʼaogaʼi ia te toto, pea ʼi ʼihi lopitali ʼe natou manatu ko te faitoʼo ʼaia ʼae ʼe lelei tuku pau. ʼE mahino ia, ʼe fakaofoofo moka tou sisio pe neʼe puipui feafeaʼi e Sesu ʼana tisipulo mai te ʼu faiga ʼae ʼa Satana ke ina ʼulihi natou.—Lau ia Efeso 5:25-27.

17. ʼE feafeaʼi hatatou fakaha ʼe maʼuhiga kia tatou ia te fakamaʼa e Kilisito ʼana tisipulo?

 ¹⁷ ʼE lelei ke tou fai kia tatou ia te fehuʼi ʼaeni: “ ʼE maʼuhiga koa kia tatou ia te fakamaʼa e Kilisito ʼana tisipulo, ʼo ina akoʼi tatou ke tou mulimuli ki te ʼu lekula maʼoluga ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te aga?” Kapau koia, pea ʼe tou manatuʼi ʼe faigaʼi e Satana ke ina fakamamaʼo tatou mai ia Sehova pea mo Sesu ʼaki hatatou meʼa noaʼi ia te ʼu lekula fakaʼatua ʼo ʼuhiga mo te aga. Moʼo tauʼi ia te faʼahi ʼaia, ʼe haga foaki e te kautahi ʼa Sehova ia he ʼu fakatokaga mo he ʼu fakamanatu ʼo ʼuhiga mo te ʼu aga heʼe ʼaoga ʼo te malama ʼaeni. Tou nonofo tokaga pea mo mulimuli ki te ʼu tokoni ʼaia.—Taag. 19:20.

18. ʼO ʼuhiga mo natou ʼae ʼe natou talagataʼa ki te ʼu lekula ʼa te ʼAtua, kotea ʼae ʼe fakamanatuʼi mai ʼaki te meʼa ʼae neʼe ha kia Esekiele?

¹⁸ Neʼe toe ʼaoga ke fai he tahi age ʼu fetogi moʼo puipui ia te kokelekasio ke maʼa. Ko ʼihi neʼe natou tali te ʼu lekula ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te aga pea mo natou papitema, kaʼe neʼe mole natou nonofo agatonu. Neʼe fetogi tanatou manatu pea mo natou talagataʼa ai ki te ʼu lekula ʼaia. Kotea ʼae neʼe tonu ke fai kia natou ʼaia? ʼE tou maʼu tona tali ʼi te meʼa ʼae neʼe ha kia Esekiele, ʼi tana sio ki te fale lotu fakalaumalie ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi te kamataʼaga ʼo te kapite. Tou manatuʼi ia te ʼu matapa maʼoluga pea mo te ʼu koga fale leʼo. Neʼe puipui ia te fale lotu e te ʼu tagata leʼo, ʼo taʼofi ia natou ʼae neʼe “heeki silikosisio i [tonatou] loto” ke ʼaua naʼa natou hu ki loto. (Esk. 44:9) ʼE ko he fakamanatu lelei ʼaia, ʼe gata pe kia natou ʼae ʼe natou faiga ke natou maʼuliʼi ia te ʼu lekula maʼa ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te aga, ʼae ʼe feala ke natou kau ki te tauhi maʼa. ʼE toe tatau mo te pilivilesio ʼae ke tou fakatahi mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane.

19, 20. (1) ʼAki te temi, neʼe tokoni feafeaʼi ia Kilisito ki ʼana tisipulo ke natou fai he ʼu fetogi ʼo ʼuhiga mo te fakatonutonuʼi ʼo natou ʼae neʼe agahala mamafa? (2) Kotea te ʼu faʼahi ʼe tolu ʼae ʼe tupu ai te fakamavae ʼo natou ʼae ʼe mole fakahemala?

¹⁹ ʼI te taʼu 1892, neʼe ui ʼi Te Tule Leʼo ʼe ko totatou maʼua ke tou fakamavae te kau Kilisitiano ʼae ʼe mole natou tui neʼe foaki e Kilisito ia te sakilifisio faitotogi maʼa te hahaʼi fuli. (Lau ia 2 Soane 10.) ʼI te taʼu 1904, ʼi te tohi Te Fakatupu Foʼou (Fakafalani) neʼe ui ai, ko natou ʼae hoko atu pe tanatou fai ia he aga ʼe kovi, ʼe natou fakatupu tuʼutamaki ki te kokelekasio. ʼI te temi ʼaia, neʼe ko te kokelekasio katoa ʼae neʼe ina “fakamauʼi” ia natou ʼae neʼe natou fai he ʼu agahala mamafa. Kaʼe neʼe tahitahiga tona hoko. ʼI te taʼu 1944, neʼe fakaha ʼi Te Tule Leʼo ʼe ko te ʼu tehina takitaki ʼae ʼe tonu ke natou vakavakaʼi te ʼu faʼahi ʼaia. ʼI te taʼu 1952, neʼe ta ʼi Te Tule Leʼo ia te faʼahiga fai ʼae ʼe fakatafito ki te Tohi-Tapu moʼo fakatonutonuʼi ia natou ʼae neʼe agahala kaʼe ʼe mole natou fakahemala. Neʼe fakaha lelei ai ʼe tonu ke fakamavae ia natou ʼaia tafitō moʼo taupau ia te maʼa ʼo te kokelekasio.

²⁰ Ki muli age, neʼe tokoni ia Kilisito ki ʼana tisipulo ke natou mahino lelei ki te fakamauʼi ʼo he tahi neʼe agahala mamafa. ʼE akoako lelei ia te kau tagata ʼafeā ke feala hanatou mulimuli  ki te faʼifaʼitaki ʼa Sehova moka natou fakatonutonuʼi he tahi, ʼaki te faitotonu pea mo te manavaʼofa. Ia ʼaho nei, ʼe tou mahino ai ʼe fakamavae ʼi te kokelekasio he tahi ʼe mole fakahemala, tupu ko te ʼu faʼahi ʼaeni ʼe tolu: (1) ke mole ʼulihi te huafa ʼo Sehova, (2) ke puipui te kokelekasio naʼa ʼulihi e he ʼu aga heʼe ʼaoga, pea (3) ke tokoni ki ʼae neʼe agahala ke fakahemala.

21. He ko ʼe ʼe ko he tapuakina ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua te fakamavae ʼo natou ʼe mole fakahemala?

²¹ ʼE ke tokagaʼi koa te tapuakina ia ʼaho nei ʼa te kau tisipulo ʼa Sesu ʼaki te fakamavae ʼo natou ʼae ʼe mole fakahemala? ʼI te temi ʼo te kau Iselaele, ko natou ʼae neʼe natou fai he ʼu aga ʼe kovi neʼe teitei pe ke natou fakahalaʼi ia te puleʼaga katoa. ʼI ʼihi temi neʼe natou kaugā malie age ia natou ʼae neʼe ʼoʼofa pea mo nonofo agatonu kia Sehova. Neʼe ʼulihi ai e te puleʼaga ia te huafa ʼo Sehova, pea neʼe lituʼa ai ia Sehova kia natou. (Sel. 7:23-28) Kaʼe ia ʼaho nei, ʼe mole felogoʼi ia Sehova mo he puleʼaga, kaʼe ʼe felogoʼi mo he kau Kilisitiano ʼe natou manatu fakalaumalie. Moka fakamavae ia natou ʼae neʼe agahala kaʼe neʼe mole fakahemala, ʼe mole feala anai ke fakaʼaogaʼi natou e Satana ke natou ʼulihi pea mo fakatupu tuʼutamaki ki te kokelekasio. Koia, ʼe tou maʼu tuʼumaʼu ai ia te ʼofa ʼo Sehova. Tou manatuʼi, neʼe fakapapau fenei e Sehova: “E noa anai te mahafu tau fuli nee fau ke tau kia koe.” (Esa. 54:17) ʼE tou lagolago agatonu koa ki te kau tagata ʼafeā, ʼae ʼe natou fakatonutonuʼi ia natou ʼae neʼe agahala kaʼe ʼe mole fakahemala?

22, 23. He ko ʼe ʼe tou lotofakafetaʼi ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼo te ʼu taʼu 1900? Kaʼe he ko ʼe neʼe tonu ke natou maʼu ia he manatu fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo te maʼuli fakafamili?

²² Ko te tolu faʼahi ʼae neʼe tonu ke fai ai e te kau tisipulo ʼa Kilisito he ʼu fetogi, ʼe ko te faʼahi ʼo te nofo ʼohoana pea mo te maʼuli fakafamili. ʼAki te temi, neʼe fetogi koa tatatou mahino ki te maʼuli fakafamili? ʼEi. Ohage la, ka tou lau te ʼu fakamatala ʼo ʼuhiga mo te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ʼo te ʼu taʼu 1900, ʼe tou punamaʼuli ai ki tanatou maʼuli fakasakilifisio. ʼE tou lotofakafetaʼi he neʼe maʼuhiga ʼaupito age kia natou tanatou tauhi ʼi te tahi age ʼu faʼahi. Kaʼe ʼe lagi tou toe manatu neʼe tonu ke natou maʼu ia te fakapotopoto. Kotea tona tupuʼaga?

²³ ʼI te ’u taʼu ʼaia, neʼe tali e te ʼu tehina ke natou olo ʼo faifakamafola peʼe ke natou taupau feʼoloʼaki, ʼo natou mavete fualoa ai mo ʼonatou kiʼi famili. ʼI ʼihi temi, neʼe lahi age te ʼu fakalotomalohi neʼe fai ki te nofo selipatea, kaʼe neʼe tahitahiga ia te fai ʼo he ʼu tokoni ki te maʼuli fakataumatuʼa. ʼE kei tatau pe koa ia ʼaho nei, ʼi te kau tisipulo ʼa Kilisito? Kailoa ia.

24. Neʼe tokoni feafeaʼi ia Kilisito ki tana hahaʼi agatonu ke natou maʼu ia he manatu fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo te nofo ʼohoana pea mo te maʼuli fakafamili?

²⁴ Ia ʼaho nei, ʼe mole tonu ke fakahoko e he tehina ia he ʼu gaue fakalaumalie kaʼe ʼe mole kei tokaga ia ki ʼona maʼua fakafamili. (Lau ia 1 Timoteo 5:8.) Pea neʼe tokaga ia Kilisito ke maʼu e ʼana tisipulo agatonu he ʼu tokoni fakapotopoto mai te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te nofo ʼohoana pea mo te maʼuli fakafamili. (Efe. 3:14, 15) ʼI te taʼu 1978, neʼe ta ia te tohi Comment  sʼassurer une vie de famille heureuse (Fakafalani). Hili ki ai taʼu ʼe 18, neʼe ta ia te tohi Te Kalavi ʼo Te Manuʼia Faka Famili. Pea ʼi Te Tule Leʼo, ʼe ha ai te ʼu alatike ʼe tokoni ki te ʼu taumatuʼa ke natou maʼuliʼi te ʼu pelesepeto Fakatohi-tapu ʼi ʼanatou felogoʼi.

25-27. ʼI te fakalaka ʼo te ’u taʼu, kotea ʼae neʼe foaki ki te kau tupulaga?

²⁵ Kaʼe ʼe feafeaʼi ki te kau tupulaga? ʼI te fakalaka ʼo te ’u taʼu, neʼe foaki kia natou ia te ʼu tokoni ʼaoga. Talu mai fualoa mo te foaki e te kautahi ʼa Sehova ia he ʼu tokoni lelei maʼa te tamaliki ʼe taʼu kehekehe. Ohage la, ko te alatike “Ako Tohi-Tapu Maʼa Te Kau Tupulaga” neʼe ta ʼi te nusipepa ʼo te LʼÂge dʼOr, mai te taʼu 1919 ki te taʼu 1921. Neʼe toe ta mo te kaupepa lahi L’ABC de L’Âge d’Or ʼi te taʼu 1920 pea mo te tohi Enfants ʼi te taʼu 1941. ʼI te ʼu taʼu 1970, neʼe ta ia te tohi Écoutez le grand Enseignant, mo te tohi Votre jeunesse — Comment en tirer le meilleur parti, pea mo Te Tohi ʼo Te ʼu Hisitolia Faka Tohi-Tapu. ʼI te taʼu 1982, neʼe tuʼu ʼi te Réveillez-vous ! ia te alatike “Les jeunes sʼinterrogent,” pea neʼe ta leva ʼi te taʼu 1989 ia te tohi Les jeunes sʼinterrogent. Réponses pratiques.

 ²⁶ Ia ʼaho nei, kua tou maʼu te ʼu tohi ʼe lua neʼe toe fakafoʼou ʼo te Les jeunes sʼinterrogent, pea ʼe toe maʼu pe ʼi tatatou tuʼasila ʼi te Neti jw.org. ʼE tou toe maʼu mo te tohi Écoute le grand Enseignant. ʼI tatatou tuʼasila Fakafalani, ʼe lahi te ʼu faʼahi neʼe teuteuʼi maʼa te kau tupulaga. ʼE ha lelei mai, heʼeki fetogi te manatu ʼa Kilisito ʼo ʼuhiga mo te ʼu fanau, talu mai te temi ʼae neʼe kei maʼuli ai ʼi te kele pea neʼe ina tuku ke olo age kia te ia te tamaliki. (Mko. 10:13-16) ʼE loto e Kilisito ke ʼofaʼinaʼi pea mo fafaga lelei ia te ʼu fanau ʼi te faʼahi fakalaumalie.

²⁷ ʼE toe loto foki e Sesu ke puipui te tamaliki. ʼI te kua fakalialia ʼo te ’u aga ʼi te malamanei, kua lahi ia te ʼu fanau ʼe fakaʼalikiʼi. Koia, ʼe tohi ai te ʼu alatike moʼo tokoni ki te ʼu matuʼā ke natou puipui tanatou fanau mai te ʼu aga ʼaia. d

28. (1) Ohage ko tona ha ʼi te fale lotu ʼae neʼe sio ki ai ia Esekiele, kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai mo kapau ʼe tou fia kau ki te tauhi maʼa? (2) Kotea ʼae ʼe ke fakatotonu ke ke fai?

²⁸ ʼE mahino ia, ʼe tou fiafia ʼi tatatou sisio ʼae ki te haga fakamaʼa e Kilisito tana kau tisipulo, ʼo ina akoʼi natou ke natou mulimuli ki te ʼu lekula maʼoluga ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te aga, pea mo natou maʼu ai ni tapuakina. Tou manatuʼi ia te fale lotu ʼae neʼe sio ki ai ia Esekiele pea mo ʼona matapa. ʼE mahino ia neʼe mole ko he fale lotu moʼoni, kaʼe ʼe fakalaumalie. Kaʼe ʼe moʼoni koa kia tatou? ʼE mole tou hu ki loto ʼaki pe tatatou olo ki te ʼu fono peʼe ʼaki tatatou avahi ia te Tohi-Tapu, peʼe ʼaki hatatou tukituki te ʼu matapa. Ko te ʼu gaue ʼaia ʼe ha ki te hahaʼi. ʼE feala pe ke fai te ʼu gaue ʼaia e he tahi ʼe malualoi, kaʼe ʼe mole hu ia ki te fale lotu ʼa Sehova. ʼE tonu ke tou fai te ʼu gaue ʼaia pea mo maʼuliʼi ʼaki he loto katoa ia te ʼu lekula maʼoluga ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te aga. Kapau ʼe tou fai feia, ʼe tou hu pea mo tauhi ai ʼi te koga meʼa ʼae ʼe taputapu ʼaupito, ʼae ʼe ina fakata ia te ʼu fakatuʼutuʼu ki te tauhi maʼa ʼa Sehova ʼAtua. Ke maʼuhiga tuʼumaʼu kia tatou ia te pilivilesio lahi ʼaia. Pea ke tou faiga ke ha tuʼumaʼu ia te maʼoniʼoni ʼo Sehova ʼaki tatatou maʼuliʼi ʼana lekula faitotonu.