ʼE Maʼuli Te Folafola ʼa Sehova

Ko He ʼu Puani ʼAoga ʼo Te Tohi ʼo Fakahā—Lua Koga

KOTEĀ ʼaē kā hoko anai kiā nātou ʼaē ʼe ʼatolasio kiā Sehova ʼAtua pea mo nātou ʼaē ʼe mole ʼatolasio kiā te ia? Koteā ʼaē kā hoko anai kiā Satana pea mo tana ʼu temonio ʼi te kā haʼu? Koteā ia te ʼu tapuakina ʼaē kā maʼu anai e te mālamanei lolotoga ia te ʼAfio ʼa Kilisito Iā Taʼu e Afe? ʼE tou maʼu ia te ʼu tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia pea mo ʼihi age fehuʼi maʼuhiga, iā Fakahā 13:1–22:21. a ʼE maʼu ʼi te ʼu kāpite ʼaia ia te ʼu meʼa e 9 ʼi te ʼu meʼa e 16 ʼaē neʼe hā age ki te ʼapositolo ko Soane ʼi te fakaovi ki te fakaʼosi ʼo te ʼuluaki sēkulō ʼo totatou temi.

Neʼe ʼui fēnei e Soane: “Fiafia ia ia ʼaē ʼe ina lau leʼolahi, pea mo nātou ʼaē ʼe logo ki te ʼu folafola ʼo te lea fakapolofetā ʼaenī, pea mo natou mulimuli ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tohi ai.” (Fakh. 1:3; 22:7) Ko te lau pea mo maʼuliʼi ia te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou ako mai te tohi ʼo Fakahā, ʼe feala ke malave ʼi totatou loto, ke ina fakamālohiʼi ia tatatou tui ʼaē ki te ʼAtua pea mo tona ʼAlo ko Sesu Kilisito, pea mo foaki mai he falala ki he kā haʼu fiafia. b—Hep. 4:12.

NEʼE HUAʼI TE ʼU ʼIPU E FITU ʼO TE HAUHAU ʼO TE ʼATUA

(Fakh. 13:1–16:21)

ʼE ʼui fēnei ia Fakahā 11:18: “Neʼe ʼiʼita te ʼu puleʼaga, pea neʼe hoko mai [te] hauhau [ʼo te ʼAtua], pea mo te temi ʼaē neʼe fakakatofa . . . moʼo maumauʼi ia nātou ʼaē ʼe natou maumauʼi te kele.” Moʼo fakahā ia te tupuʼaga ʼo te hoko mai ʼo te hauhau ʼo te ʼAtua, ʼe fakahā ʼi te valu meʼa ʼaē neʼe hā ia te gāue ʼa “te manu fekai . . . ko ʼona tala e hogofulu pea mo ʼona ʼulu e fitu.”—Fakh. 13:1.

ʼI te hiva meʼa ʼaē neʼe hā, neʼe sio ia Soane ki “te ʼAkeno ʼe tuʼu ʼi te Moʼuga ʼo Sione” pea ʼe tuʼu mo ia “te toko teau-fāgofulu-mā-fā afe.” Ko nātou ʼaia neʼe “totogi mai te hahaʼi.” (Fakh. 14:1, 4) ʼE hoa mai kiai ia te ʼu logo ʼe tala e te ʼu ʼāselo. ʼI te meʼa ʼaē neʼe hā ʼe hoa mai, neʼe sio ia Soane ki te ʼu “ ʼāselo e toko fitu pea mo te ʼu tautea e fitu.” ʼE mahino ia, neʼe fakatotonu e Sesu ki te ʼu ʼāselo ʼaia ke natou huaʼi “te ʼu ʼipu [ʼaē] e fitu ʼo te hauhau ʼo te ʼAtua” ki te ʼu potu fuli ʼo te mālama ʼa Satana. ʼE maʼu ʼi te ʼu ʼipu ʼaia ia te ʼu fakamāu pea mo te ʼu fakatokaga ʼo te ʼu fakamāu ʼa te ʼAtua ʼaē kā ina fakahoko anai. (Fakh. 15:1; 16:1) Ko te ʼu meʼa e lua ʼaē neʼe hā, ʼe ina toe fakamahino mai te tahi age ʼu meʼa ʼo te ʼu fakamāu ʼo te Puleʼaga ʼo ʼuhiga mo te tolu malaʼia pea mo te fakatatagi ʼo te fitu puhi fakatagi.—Fakh. 11:14, 15.

Te ʼu Tali Ki Te ʼu Fehuʼi Fakatohi-tapu:

13:8—Koteā te fakaʼuhiga ʼo “te takaiga tohi ʼo te maʼuli ʼa te ʼAkeno”? Ko te takaiga tohi fakatātā ʼaia, ʼe maʼu ai pē ia te ʼu higoa ʼo nātou ʼaē ʼe hau anai mo Sesu Kilisito ʼi tona Puleʼaga ʼi selō. ʼE maʼu ai te ʼu higoa ʼo te kau Kilisitiano fakanofo ʼaē ʼe kei māʼuʼuli ʼi te kele, ʼaē ʼe natou maʼu ia te ʼamanaki ke natou maʼu ia te maʼuli heʼegata ʼi selō.

13:11-13—ʼE feafeaʼi ki te manu fekai mo ʼona tala e lua hana gāue ohagē ko he talakone pea mo tana fakatō ifo ia te afi mai te lagi? Ko te manu fekai ʼaē ʼe tala lua—ko te Mālohi Fakamālamanei ʼo Pilitānia pea mo Amelika—ʼe palalau ohagē ko he talakone ko tona fakaʼuhiga ʼe ina fakaʼaogaʼi te ʼu fakamataku, te ʼu fakakoviʼi, pea mo te agamālohi moʼo fakakinauʼi te hahaʼi ke natou tali tana takitaki. ʼE ina fakatō ifo he afi mai te lagi, ko tona fakaʼuhiga ʼe ina fia fakahā ʼe ina fia fakahoko te gāue ʼa he polofetā, ʼaki tana ʼui ʼaē neʼe mālo ʼi te ʼu mālohi agakovi ʼi te ʼu tau fakamālamanei e lua ʼi te 20 sēkulō pea neʼe mālo ʼi te puleʼaga Fakakominisi.

 16:17—Koteā “te ʼaele” ʼaē neʼe huaʼi ifo kiai ia te fitu ʼipu? Ko “te ʼaele” ʼe ina fakatā ia te ʼu manatu fakasatana, “te laumālie [te faʼahiga fakakaukau] ʼaē ʼe gāue ʼi te temi nei ki te ʼu foha ʼo te talagataʼa.” Ko te ʼaele kona ʼaia ʼe mānava kiai ia te tuʼu agakovi kātoa ʼa Satana.—Efe. 2:2.

Te ʼu Puani ʼe Tou Lava Tāʼofi:

13:1-4, 18. Ko “te manu fekai” ʼe ina fakatātā ia te ʼu puleʼaga fakataga ʼaē ʼe hake mai “te tai,” ko tona fakaʼuhiga mai te toe hahaʼi maveuveu ʼo te mālamanei. (Isa. 17:12, 13; Tan. 7:2-8, 17) Ko te manu ʼaia, ʼaē neʼe fakatupu e Satana pea mo foaki kiai tona mālohi, ʼe ina maʼu ia te ʼu mataʼi nūmelo 666, ʼo fakahā ai te kovi ʼaupitō ʼo tona heʼe haohaoa. ʼI tatatou kua mahino ki te manu ʼaia, ʼe tokoni mai ke ʼaua naʼa tou muliʼi mo vikiʼi pea mo tauhi kiai ohagē ko tona fai ʼi te mālamanei kātoa.—Soa. 12:31; 15:19.

13:16, 17. Logolā ia te faigataʼa ʼaē ʼe lagi tau mo tātou ʼi tatatou fai ia totatou ʼu maʼua ʼaia ʼi te ʼaho fuli, ohagē lā ko te ‘totogi peʼe ko te fakatau,’ ʼe mole tonu anai ke tou tuku ia tātou totonu ke tou taʼomia, ʼo tou tuku ke takitaki totatou maʼuli e te manu fekai. Ko te tali ia ‘te fakaʼiloga ʼo te manu fekai ʼi ʼotatou nima mataʼu peʼe i ʼotatou laʼe,’ ʼe fakaʼuhiga anai ʼe tou fakagafua ki te manu fekai ʼaia ke ina takitaki tatatou ʼu gāue peʼe ke ina fakahalaʼi tatatou ʼu manatu.

14:6, 7. Ko te fakamafola ʼa te ʼāselo, ʼe ko he ako kiā tātou kua maʼuhiga ke tou tala ia te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼaē kua fakatuʼu. ʼE tonu anai ke tou tokoni ki ʼatatou kau ako Tohi-Tapu ke natou fakatuputupu he manavasiʼi fakalotu ki te ʼAtua pea mo foaki ia te kolōlia kiā Sehova.

14:14-20. Kā kua kātoa anai “te taʼukai fulumeto ʼo te kele,” ko tona fakaʼuhiga ko te tānaki ʼo nātou ʼaē kā haofaki anai, kua feala anai ʼi te temi ʼaia ki te ʼāselo ke ina lī “ki te tatauʼaga vite lahi ʼo te hauhau ʼo te ʼAtua” ʼi “te gāueʼaga vite ʼo te kele” ʼaē neʼe tuʼusi. Ko te gāueʼaga vite ʼaia—ko te ʼu puleʼaga ʼa Satana ʼaē ʼi te kele ki te mālamanei mo tona “ ʼu fuhiga vite” ʼo te ʼu fua ʼaē ʼe kovi—ʼe fakaʼauha anai ʼo talu ai. ʼE tonu anai ke tou fakatotonu ke ʼaua naʼa fakahalaʼi tātou e te gāueʼaga vite ʼo te kele.

16:13-16. Ko “te ʼu palalau heʼemaʼa” ʼe natou fakatātā te ʼu feʼāveʼaki loi ʼo ʼuhiga mo te ʼui ʼaē ko te ʼu hau ʼo te kele ʼe mole fakahalaʼi nātou ʼaki te huaʼi ʼo te ʼu ʼipu e fitu ʼo te hauhau ʼo te ʼAtua kae ʼe gaohi ke natou fakafeagai kiā Sehova.—Mat. 24:42, 44.

16:21. ʼI te kua ovi mai ʼo te fakaʼosi ʼo te mālama ʼaenī, ʼe lagi kau anai ki te fagonogono ʼo te ʼu fakamāu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te tuʼu agakovi ʼa Satana ia te ʼu logo mālohi ʼo te ʼu fakamāu ʼa te ʼAtua, ʼaē ʼe fakatā ki te ʼu tuʼuga vai ʼaisi. Kae tokolahi ʼi te mālamanei ʼe hoko atu pē anai ia tanatou laukovi ki te ʼAtua.

ʼE ʼAFIO TE HAU ʼAĒ ʼE MĀLO

(Fakh. 17:1–22:21)

Ko “Papiloni Lahi” ia te ʼu lotu hala fuli, ʼe ko he koga fakalialia ʼo te mālama agakovi ʼa Satana. Ko te 11 meʼa ʼaē neʼe hā ʼe talanoa kiai ohagē ko he “fafine paomutu lahi”—he fafine fai feʼauʼaki—“ ʼe heka ʼi te manu fekai ʼe lanu kula ʼahoʼaho.” ʼE tonu ke fakaʼauha kātoa ʼaki “te ʼu tala e hogofulu” ʼo te manu fekai ʼaē ʼe heka ai. (Fakh. 17:1, 3, 5, 16) ʼI te fakatatau ʼaē ʼo te fafine paomutu ki he “kolo lahi,” ko te meʼa ʼaē neʼe hā ki muli age, ʼe ina fakahā tana tō pea mo tala ia he pāui maʼuhiga ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua ke natou “mavae mai iā te ia.” Ko te tō ʼo te kolo lahi ʼe tagiʼi anai e te tokolahi. Kae ʼe fiafia ia nātou ʼaē ʼi selō, ʼuhi ko “te ʼohoana ʼo te ʼAkeno.” (Fakh. 18:4, 9, 10, 15-19; 19:7) ʼI te 13 meʼa ʼaē neʼe hā, ko te tagata ʼaē ʼe heka ʼi te “hōsi hina” ʼe ʼalu ʼo tauʼi ia te ʼu puleʼaga. ʼE ina fakagata anai ia te tuʼu agakovi ʼa Satana.—Fakh. 19:11-16.

ʼE feafeaʼi ki “te gata olisinale, ʼaē ko te Tēvolo pea mo Satana”? Ko te temi fea ʼaē kā ‘lī ai anai ki te ʼano ʼo te afi’? ʼE kau ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe ʼasi ʼi te 14 meʼa ʼaē neʼe hā. (Fakh. 20:2, 10) Ko te ʼu meʼa fakamuli e lua ʼaē neʼe hā, ʼe ko he fakakikite ʼo te faʼahiga maʼuli ʼaē kā maʼu anai lolotoga te ʼu Taʼu e Afe. ʼI te fakaʼosi ʼo te “fakahā,” ʼe sio ia Soane ki ‘he vaitafe ʼo te ʼu vai ʼo te maʼuli ʼe tafe ʼi te lotomālie ʼo te ala lahi,’ pea ko te fakaafe taulekaleka ʼe fai ki “ ʼaē ʼe fia ʼinu.”—Fakh. 1:1; 22:1, 2, 17.

 Te ʼu Tali Ki Te ʼu Fehuʼi Fakatohi-tapu:

17:16; 18:9, 10—He koʼē ko “te ʼu hau ʼo te kele” ʼe natou lotomamahi ʼo ʼuhiga mo ia ʼaē neʼe natou fakaʼauha e nātou totonu? Ko te tupuʼaga ʼo tanatou fetāgihi ʼuhi pē heʼe natou manatu kiā nātou totonu. ʼI te ʼosi fakaʼauha ʼo Papiloni Lahi, ko te ʼu hau ʼo te kele ʼe natou mahino lelei anai ki te ʼaoga lahi ʼaē ʼa te Papiloni lahi kiā nātou. Neʼe ina fakaliliu ia tanatou ʼu gāue agakovi ke hagē ko he ʼu gāue fakalotu. Neʼe toe tokoni foki ia Papiloni Lahi kiā nātou ke natou fakaʼaogaʼi he kau tūpulaga ki te tau. Tahi ʼaē, neʼe kau tāfito ia, ki te taupau ʼo te hahaʼi ke natou puleʼi nātou.

19:12—He koʼē ʼe gata pē kiā Sesu totonu ʼe ina ʼiloʼi ia tona higoa? ʼE fakaʼuhiga ia te higoa ʼaia ki te tuʼulaga pea mo te ʼu pilivilēsio makehe, ohagē lā ko ʼaē ʼe talanoa kiai ʼi te koga tohi ʼo Isaia 9:6, ko te ʼu tuʼulaga ʼe maʼu e Sesu lolotoga te ʼaho ʼo te ʼAliki. ʼE mole he tahi ʼe ina ʼiloʼi ia te higoa ʼaia kae gata pē ko ia totonu, mai tona ʼaluʼaga ʼaē ko tona ʼu pilivilēsio ʼaia ʼe ʼāteaina pē kiā ia pea ʼe gata pē ki ai ʼe feala ke mahino ki te fakaʼuhiga ʼo te taʼi tuʼulaga ʼaia. Kae ʼe vaevae e Sesu ia te ʼu pilivilēsio ʼaia mo nātou ʼaē ʼe kau ki te kalasi ʼo tona ʼohoana, ʼio ‘ ʼe ina tohi kiā nātou tona higoa foʼou.’—Fakh. 3:12.

19:14—Ko ai anai ʼaē kā lele ʼi te ʼu hōsi mo Sesu ki Halamaketone? Iā nātou ʼaē ʼe kau ʼi ‘te ʼu kautau ʼi selō’ ʼaē ʼe lagolago kiai Sesu ʼi te tau ʼa te ʼAtua ʼe ʼi ai anai te kau ʼāselo ʼo fēia mo te kau fakanofo ʼaē kā mālo, pea kua natou maʼu ia tonatou fakapale ʼi selō.—Mat. 25:31, 32; Fakh. 2:26, 27.

20:11-15—Ko ai te ʼu higoa ʼaē ʼe tohi ʼi “te takaiga tohi ʼo te maʼuli”? Ko te takaiga tohi ʼaē ʼe maʼu ai te ʼu higoa ʼo nātou fuli ʼaē kua foaki age kiā nātou ia te maʼuli heʼegata—ko te kau Kilisitiano fakanofo, mo te hahaʼi tokolahi, pea mo te ʼu kaugana agatonu ʼa te ʼAtua ʼe fakatuʼuake anai nātou ko “[te] fakatuʼuake ʼo te kau faitotonu.” (Gāue 24:15; Fakh. 2:10; 7:9) Ko nātou ʼaē kā fakatuʼuake ki te ‘fakatuʼuake ʼo te kau heʼe faitotonu’ ʼe tohi anai ʼonatou higoa ʼi “te takaiga tohi ʼo te maʼuli” gata pē mo kapau ʼe natou mulimuli ki “te ʼu meʼa ʼaē neʼe tohi ʼi te ʼu takaiga tohi” ʼo te ʼu fakatotonu ʼaē neʼe ʼavahi lolotoga te ʼu Taʼu e Afe. Kae ko te ʼu higoa ʼaia ʼe feala pē ke toe molehi. Ko te higoa ʼo te kau fakanofo kua tuʼu ia ʼo talu ai ʼi tanatou nonofo agatonu ʼo aʼu ki te mate. (Fakh. 3:5) Ko nātou ʼaē ʼe natou maʼu ia te maʼuli ʼi te kele, ʼe tuʼu anai ʼonatou higoa ʼo talu ai mokā natou fakalaka māʼuʼuli ʼi te ʼahiʼahi fakamuli ʼi te fakaʼosi ʼo te ʼu taʼu e afe.—Fakh. 20:7, 8.

Te ʼu Puani ʼe Tou Lava Tāʼofi:

17:3, 5, 7, 16. “Ko te poto mai ʼoluga,” ʼe tokoni mai ke tou mahino ki “te misitelio ʼo te fafine pea mo te manu fekai [lanu kula ʼahoʼaho] ʼaē ʼe heka ʼi ai.” (Sake 3:17) Ko te manu fekai fakatātā ʼaia neʼe kamata ʼaki te Sōsiete ʼo Te ʼu Puleʼaga pea ki muli age neʼe ko te ʼu Puleʼaga Fakatahi. ʼI tatatou kua mahino ki te misitelio ʼaia, ʼe mole ina uga ai koa lā tātou ke tou faʼafai ʼo fakamafola ia te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua pea mo te tala ia te ʼaho fakamāu ʼo Sehova?

21:1-6. ʼE feala ke tou tui papau ko te ʼu tapuakina ʼaē neʼe fakakikite mai ʼi te takitaki ʼa te Puleʼaga ʼe liliu anai ʼo moʼoni. Koteā tona tupuʼaga? Koteʼuhi neʼe ʼui fēnei ʼo ʼuhiga mo te ʼu tapuakina ʼaia: “Kua hoko ia te ʼu folafola ʼaia!”

22:1, 17. Ko “te vaitafe vai ʼo te maʼuli” ʼe ina fakatā ia te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa Sehova moʼo fakamaʼa ia te mālamanei mai te agahala pea mo te mate. Ko te koga ʼo te vai ʼaia ʼe maʼu ʼi te temi nei. ʼOfa pē ke mole gata ʼaki pē te loto fakafetaʼi ke tou tali ia te fakaafe ke tou ʼomai pea mo “toʼo noa te vai ʼo te maʼuli” kae ke tou toe fiafia foki ʼi te fakahoko atu te fakaafe ki niʼihi atu!

[ʼU nota]

[Paki ʼo te pasina 31]

ʼE ko he ʼu tapuakina taulekaleka ʼaē kā maʼu anai e te mālamanei fakalogo ʼi te takitaki ʼa te Puleʼaga!