LOLOTOGA te ʼUluaki Tau Fakamalamanei, neʼe mahino ki te hahaʼi ʼe mole lagolago ia te kau Ako ʼo te Tohi-Tapu ki te tau. (Esa. 2:2-4; Soa. 18: 36; Efe. 6:12) Kotea ʼae neʼe fai e te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ʼo Pilitania?

Ko te lao ʼo ʼuhiga mo te solia ʼo te taʼu 1916, neʼe ina fakamaʼua ki te tagata fuli ʼe kei selipatea mai te taʼu 18 ki te taʼu 40 ke natou kau ki te solia. Neʼe ina fakafealagia ke ʼateaina ia natou ʼae neʼe fakafisi ki te solia ʼuhi ko tanatou lotu peʼe ʼuhi ʼe ko he faʼahi ʼe kau ki te ʼu meʼa ʼae ʼe mole tonu ke natou fai. Neʼe fakatuʼutuʼu e te puleʼaga ia te ʼu telepinale moʼo vakavakaʼi pe ʼe ko ai ʼae ʼe tonu ke fakaʼateaina peʼe fakamaʼua pe ki ai he tahi age gaue.

Mole faʼa fualoa, neʼe pilisoniʼi ia te toko 40 ʼo te kau Ako ʼo te Tohi-Tapu ʼi te fale pilisoni ʼo te solia pea neʼe ʼave fakakinau ia te toko 8 ki te tau ʼi Falani. ʼI te hili pe ʼo te faʼahi ʼaia, neʼe fai e te ʼu tehina ʼo Pilitania ia he tohi ki te ʼUluaki Minisi ʼae ko Herbert Asquith moʼo fakafeagai ki te pilisoniʼi ʼo te ʼu tehina ʼaia, pea neʼe fai e te toko 5 500 ia he fakamoʼoni moʼo lagolago ki te tohi ʼaia.

Neʼe maʼu te logo neʼe fakatuʼā ia te toko valu ʼae neʼe ʼave fakakinau ki Falani ke fana ʼuhi ko tanatou fakafisi ʼae ke natou kau ki te tau. Kaʼe ʼi te temi ʼae neʼe fakatuʼu ke fana ai natou, neʼe fetogi ia tanatou tuʼa ʼo pilisoniʼi ai natou ia taʼu ʼe hogofulu. Neʼe natou toe liliu ki Pilitania ʼo fakahoko ai tanatou tuʼa.

ʼI te hoko atu ʼo te tau, neʼe toe fakamaʼua ia te solia ki te ʼu tagata ʼohoana. ʼI te aluʼaga neʼe hoko ʼi Manchester, ʼi Pilitania, neʼe fakamauʼi ai ia Henry Hudson, ʼae neʼe ko he toketa pea neʼe kau ki te kau Ako ʼo te Tohi-Tapu. ʼI te ʼaho 3 ʼo ʼAukusito 1916, neʼe fakatuʼā ia ia e te telepinale pea neʼe ʼave ia ia ki te fale solia. ʼI te temi pe ʼaia, neʼe ʼi ai te tahi tehina neʼe higoa ko James Frederick Scott, ʼae neʼe ko he pionie neʼe taʼu 25, neʼe fakamauʼi ʼi Édimbourg, ʼi Écosse pea neʼe mole fakatuʼā ai ia. ʼUhi ʼae neʼe mole natou manatu tahi mo te telepinale, neʼe kole e te puleʼaga ke toe fai he tahi age fakamau kaʼe neʼe natou toe tuku ʼuhi ko te tahi aluʼaga neʼe hoko ʼi Lonitoni. ʼI te temi ʼaia, neʼe fakatuʼā ai ia te tehina ko Herbert Kipps pea neʼe ʼave ai ki te fale solia.

ʼI te mahina ʼo Sepetepeli 1916, neʼe kole e te toko 264 ʼo te ʼu tehina ke natou ʼateaina mai te solia. Ia natou ʼaia, neʼe tali ke fakaʼateaina ia te toko 5. Neʼe fakamaʼua ki te toko 154 ke natou fakahoko he ʼu gaue ʼe ʼaoga ki te fenua. Neʼe ʼave ia te toko 23 ke natou fai he ʼu gaue maʼa te fale solia kaʼe mole natou olo ki te tau. Neʼe ʼave ia te toko 82 ki te fale solia pea ko ʼihi neʼe fakamauʼi pea mo fakatuʼā e te telepinale ʼo te solia. Neʼe tokagaʼi e te hahaʼi ia te gaohi koviʼi ʼo te ʼu tehina ʼaia pea neʼe ʼave natou e te puleʼaga mai te fale pilisoni ʼo te solia ki te fale pilisoni sivile.

 Ko Pryce Hughes, ʼae ki muli age neʼe kau ki te komite ʼo te filiale ʼo Pilitania pea mo Edgar Clay, neʼe nā gaue ʼi te taʼofiʼaga vai ʼo Pays de Galles. Ko te tahi age tehina ko Herbert Senior, ʼae neʼe kau ki te toko valu ʼae neʼe toe liliu mai Falani, neʼe ʼave ki te Fale Pilisoni ʼo Wakefield ʼae ʼe tuʼu ʼi Yorkshire. Neʼe ʼave ʼihi ki te Fale Pilisoni ʼo Dartmoor,ʼae neʼe fakamaʼua ai ke natou fakahoko he ʼu gaue kinakina pea neʼe kauga malie ai ia natou ʼae neʼe natou fakafisi ki te solia.

Ko Frank Platt, ʼae neʼe kau ki te kau Ako ʼo te Tohi-Tapu, neʼe lotolelei ke ina fakahoko he ʼu gaue ʼe mole kau ai ki te tau, neʼe felaveʼi ai mo te ʼu fakataga malohi ʼi te temi ʼae neʼe ʼave ai ki te tau. Ko Atkinson Padgett, ʼae neʼe ina iloʼi ia te moʼoni ʼi te temi ʼae neʼe hu ai ki te solia, neʼe gaohi koviʼi e te kau takitaki solia he neʼe mole kei fia alu ki te tau.

Logo la neʼe mole heʼeki mahino lelei ia te ʼu tehina ʼo te temi ʼaia ki te fakaʼuhiga ki he Kilisitiano hana mole lagolago ki te solia, kaʼe neʼe natou fia fakafiafiaʼi ia te loto ʼo Sehova ʼAtua. ʼE tuku mai e natou ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi te alatike ʼaeni ia he faʼifaʼitaki lelei ʼo tanatou mole lagolago ki te solia lolotoga ia te “hola o te ahiahi.” (Apk. 3:10)—Te ʼu koloa ʼo totatou hisitolia ʼi Pilitania.