1. He ko ʼe ʼe fakaʼaogaʼi e he pailate he lisi moka ina vakavakaʼi he vakalele?

 ʼI TE temi fuli pe ʼae ka taki ai e he pailate he vakalele, ʼe ina vakavakaʼi fakalelei muʼa te vakalele. ʼE ina fakaʼaogaʼi he lisi ke ina iloʼi papau pe kua ina vakavakaʼi ia meʼa fuli. Kapau ʼe mole ina fai te faʼahi ʼaia, pea ʼe lagi mole ina tokagaʼi anai he meʼa ʼe haʼele kovi ʼo feala ai ke tuʼutamaki te vakalele. Maʼia mo te ʼu pailate ʼae kua lau ʼi taʼu tanatou taki vakalele, ʼe tonu ke natou vakavakaʼi ia meʼa fuli ʼae ʼe tuʼu ʼi te lisi.

2. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou vakavakaʼi?

² Ohage ko te lisi ʼae ʼe fakaʼaogaʼi e te pailate, ʼe ʼi ai te lisi ʼe feala ke kotou vakavakaʼi ke kotou iloʼi papau ai pe malohi tuʼumaʼu anai takotou tui tafitō moka hoko ni faigataʼa. Pe neʼe hoki tou papitema age pe pe kua fualoa tatatou ʼi te moʼoni, ʼe tonu ke hoko atu tatatou vakavakaʼi pe kei malohi tatatou tui. He kapau ʼe tou manatu pe tatou ʼe kei malohi pe ia, pea ʼe feala ke tou tuʼutamaki ʼi te faʼahi fakalaumalie. ʼE fakatokaga fenei mai ʼi te Tohi-Tapu: “Ko ae e manatu e tuu ia i oluga, ke tokaga ia naa higa!”—1 Ko. 10:12.

3. Kotea ʼae neʼe tonu ke fai e te kau Kilisitiano ʼo Kalate?

³ ʼAki te sakilifisio ʼa Sesu, kua feala ai ki te kau Kilisitiano ke natou maʼu he ʼu felogoi makehe mo te ʼAtua. Kua feala ke filifili ni hahaʼi ke natou liliu ko he ʼu foha ʼo te ʼAtua! Kaʼe neʼe tonu ki te kau Kilisitiano ʼo Kalate ke natou haga vakavakaʼi pe neʼe kei malohi tanatou tui. (Kal. 4:9) Neʼe ʼi ai ʼihi ʼi te kokelekasio neʼe natou ui neʼe feala ke faitotonu te kau Kilisitiano mo kapau ʼe natou toe mulimuli foki ki te Lao ʼa Moisese. Kaʼe neʼe mole kei fakaʼaoga e te ʼAtua te Lao ʼaia. Pea tahi, ko te kau Senetile, pe ko natou ʼae neʼe mole ko he kau Sutea, neʼe mole he temi neʼe takitaki ai natou e te Lao! Ko te kau Sutea pea mo te kau Senetile ʼi te kokelekasio neʼe tonu ke natou lakalaka ki muʼa ʼi te moʼoni. Neʼe  ʼaoga ke natou mahino ko te ʼAtua neʼe mole kei ina fakamaʼua ke mulimuli ki te Lao.

4, 5. Kotea te tokoni ʼae neʼe foaki e Paulo ki te kau Kalate? He ko ʼe ʼe maʼuhiga kia tatou tana tohi ʼaia?

⁴ Ko te tohi ʼae neʼe fai e Paulo ki te kau Kalate ʼaki te takitaki ʼa Sehova, ʼe ina fakamanatuʼi ki te kau Kilisitiano fuli ke ʼaua naʼa natou liakī te ʼu moʼoni ʼae neʼe natou ako ʼi te Tohi-Tapu. ʼE mole tonu ke tou toe liliu ʼi he temi ki te ʼu meʼa ʼae kua tou tuku ʼi muli. Ko te tohi ki te kau Kalate ʼe tokoni anai kia tatou fuli ke tou nonofo agatonu.

⁵ ʼE tonu kia tatou fuli ke tou manatuʼi te temi ʼae neʼe tou filifili ai ke tou tauhi kia Sehova. Kotou fakakaukauʼi te ʼu fehuʼi ʼaeni ʼe lua: ʼE kei kotou manatuʼi koa te ʼu faʼahi ʼae neʼe kotou fai ke feala ai hakotou papitema? ʼE kei kotou manatuʼi koa pe neʼe feafeaʼi takotou liliu ʼae ʼo iloʼi te ʼAtua pea mo ina iloʼi koutou?

6. Kotea te lisi ʼae ka tou talanoa anai ki ai?

⁶ Neʼe ko faʼahi ʼe hiva neʼe tou fai ʼi tatatou ʼomai ʼae ki te moʼoni. (Vakaʼi te fakamatala ʼae ʼe ʼatakai:  “Te ʼu Faʼahi Neʼe Tou Fai Ke Tou Iloʼi Ai Te ʼAtua Pea Mo Tou Tuputupu Tuʼumaʼu Ai.”) ʼE feala ke tou tohi te ʼu faʼahi ʼaia ohage ko hatatou lisi ʼe tou vakavakaʼi moʼo taupau ke malohi tatatou tui pea ke ʼaua naʼa tou toe liliu ki te ʼu meʼa ʼo te malama. Ohage pe ko te vakavakaʼi tuʼumaʼu ʼa he pailate tana lisi ʼi muʼa ʼo tana taki he vakalele, ʼe tonu mo tatou ke tou haga vakavakaʼi tatatou lisi ʼaia.

7. Kotea “te faifaitaki” ʼae ʼe tonu ke tou mulimuli ki ai? He ko ʼe ʼe tonu ke tou vakavakaʼi pe kei tou mulimuli fakalelei ki ai?

⁷ Ohage pe ko te vakavakaʼi e he pailate te ʼu meʼa ʼae ʼe tuʼu ʼi tana lisi ʼi te temi fuli pe ʼae ka ina taki ai he vakalele, ʼe toe feala mo tatou ke tou haga vakavakaʼi pe feafeaʼi tatatou tuputupu ʼi te moʼoni. Neʼe tohi fenei e Paulo kia Timoteo: “Too [pe taupau] mau i te tui mo te ofa ae ia Sesu-Kilisito, te faifaitaki o te u palalau mooni ae nee ke tali maia au.” (2 Tim. 1:13) ʼE kau ki “te u palalau mooni” ʼaia te ʼu akonaki fuli ʼae ʼe tuʼu ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua. (1 Tim. 6:3; 2 Tim. 3:14) Ko te kupu Fakakeleka ʼae neʼe fakaliliu ʼaki te kupu “faifaitaki,” ʼe fakaʼuhiga ki he pakī neʼe pena e he tagata faipakī. Logola neʼe mole ina pena te ʼu meʼa fuli, kaʼe ʼe feala pe hatatou mahino pe kotea ʼae neʼe ina pena. ʼO toe feia, ʼaki “te faifaitaki ʼo te u palalau mooni,” ʼe feala ai hatatou mahino ki te ʼu meʼa ʼae ʼe fakamaʼua mai e Sehova. Tou vakaʼi ʼi te temi nei te ʼu faʼahi ʼae neʼe tou fai ke feala ai hatatou papitema pea mo vakavakaʼi pe kei tou mulimuli fakalelei ki te ʼu moʼoni ʼae ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu.

8, 9. (1) He ko ʼe ʼe tonu ke tuputupu tatatou ʼatamai malama pea mo tatatou tui? (2) He ko ʼe ʼe maʼuhiga ke tou tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumalie? He ko ʼe ʼe hage ko te tuputupu ʼo he fuʼu ʼakau?

⁸ Ko te ʼuluaki faʼahi ʼae neʼe tou fai neʼe ko te maʼu ia te ʼatamai malama, ʼo tupu ai leva tatatou tui. Kaʼe hili tatatou papitema, ʼe tonu ke lelei age mo malohi age ʼatatou felogoʼi mo te ʼAtua. Koia ʼe tonu ai ke tuputupu tatatou ʼatamai malama pea ke malohi age mo tatatou tui.—2 Tes. 1:3.

⁹ ʼE hage pe ko te tuputupu ʼo he fuʼu ʼakau. ʼE fakaofoofo te tuputupu ʼo he fuʼu ʼakau ʼo lahi ʼaupito, tafitō moka loloto ʼona aka. Ohage la, ko te fuʼu ʼakau ʼae ʼe higoa ko te sete ʼo te fenua ʼo Lipane, ʼe feala ke lahi ohage ko he fale ʼe lau fata 12. ʼE feala ke meta 12 tona matolu. (Ktk. 5:15) ʼI te kamata, ʼe tupu vave te fuʼu ʼakau. ʼI te ʼulu loloto ʼo te ʼu aka pea mo mafola, ʼe toe malohi age ai pea mo lahi age te fuʼu ʼakau. Ki muli age, ʼe mole faigafua te sio ki  te tuputupu ʼo te fuʼu ʼakau. ʼE toe tatau mo tatatou tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumalie. ʼE lagi tou fai ni fetogi ʼi tatatou kamata ako te Tohi-Tapu. Pea tou papitema. ʼE tokagaʼi e ʼihi ʼi te kokelekasio tatatou tuputupu ʼi te moʼoni. ʼE lagi tou pionie pe tou fai he ʼu gaue ʼi te kokelekasio. ʼAki te temi, ʼe kei tou tuputupu aipe ʼi te moʼoni tatau aipe pe mole tokagaʼi e ʼihi. Kaʼe ʼe ʼaoga kia tatou fuli ke tou haga tuputupu ʼi te ʼatamai malama pea mo te tui ʼo kaku ki tatatou liliu ko “te u tagata kua katoa,” ko tona fakaʼuhiga ke malohi ʼatatou felogoʼi ʼae mo Sehova. (Efe. 4:13) Ko ia ka tou tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumalie, pea ʼe tou hage ko he kiʼi fuʼu ʼakau ʼe tuputupu ʼo liliu ko he toe fuʼu ʼakau malohi.

10. He ko ʼe ʼe ʼaoga, maʼia mo te ʼu Kilisitiano ʼae kua felogoʼi lelei mo Sehova, ke natou tuputupu aipe ʼi te moʼoni?

¹⁰ Kaʼe ʼe mole gata ai tatatou tuputupu. Ko te ʼatamai malama ʼae ʼe tou maʼu ʼo ʼuhiga mo te Folafola ʼa te ʼAtua pea mo tatatou tui ʼe hage ko he ʼu aka, ʼe feala ai ke tou liliu ʼo malolohi pea ʼe mole tou higa. ʼE ʼaoga ke taupau ke malohi te ʼu aka ʼaia. (Taag. 12:3) ʼE lahi te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼe hoko atu pe tanatou tuputupu ʼi te ʼu faʼahi ʼaia. Ko te tehina kua tagata ʼafeā talu mai taʼu ʼe 30 tupu, neʼe ina ui ʼe kei haga tuputupu aipe. ʼE ina ui kua lahi age tana leleiʼia ia te Tohi-Tapu ʼi te temi nei. ʼE kei ina maʼu pe te ʼu tokoni foʼou ʼi te Tohi-Tapu ke feala ai hana fai he ʼu tonu, pea mo fiafia ʼi tana kau lahi age ʼi te faifakamafola.

11. Kotea ʼe feala ke tou fai ke malohi age tatatou fakakaumeʼa ʼae mo Sehova?

¹¹ Kapau ʼe tou fia lakalaka ki muʼa, pea ʼe tonu ke malohi age tatatou fakakaumeʼa ʼae mo Sehova. ʼE ina loto ke tou logo fimalie mo ʼofainaʼi, ohage ko he tamasiʼi ʼe nofo mo tana tamai pe ko tana faʼe ʼofaina, pe moka tou fakatahi mo totatou kaumeʼa lelei. ʼE mahino ia, ʼe ʼaoga he temi mo ni faiga ke tou fakakaumeʼa lelei ai mo Sehova ʼo tou logo fimalie mo ʼofainaʼi. Ko ia, kotou tokaga ʼo toʼo ʼi te ʼaho fuli he temi moʼo lau te Tohi-Tapu. Pea kotou lau te ʼu nusipepa foʼou fuli, mo te ʼu tohi, pea mo te ʼu kaupepa lalahi ʼae ʼe foaki mai e Sehova. ʼE tokoni atu ai anai ke kotou iloʼi lelei age ia ia pea ke malohi age takotou fakakaumeʼa mo ia.

12. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai mo kapau ʼe tou loto ke malohi tuʼumaʼu tatatou fakakaumeʼa ʼae mo te ʼAtua?

¹² ʼE feala ke malohi age tatatou fakakaumeʼa ʼae mo Sehova moka tou faikole pea mo tou fakatahi mo natou ʼae ʼe kaumeʼa  mo Sehova. (Lau ia Malakia 3:16.) Moka faikole te ʼu kaumeʼa ʼo te ʼAtua kia te ia, pea ʼe fagono ia ki “tanatou kole.” (1 Pet. 3:12) ʼE fagono Sehova moka tou kalaga kia te ia ʼi te faikole, pea ko ia ʼae ʼe tonu ai ke tou kataki ʼo faikole. (Loma 12:12) ʼE mole feala ke hoko atu tatatou fakakaumeʼa ʼae mo te ʼAtua mo kapau ʼe mole tokoni mai. Kapau ʼe mole kei tou faikole, pea ʼe mole kei tou maʼu te malohi ʼae ʼe ʼaoga kia tatou. ʼE tou lava liliu ai ʼo lotovaivai ʼuhi ko te tuʼu agakovi ʼaeni pe ʼe lagi tou fia fai he aga ʼe kovi. Kaʼe ʼe loto e Sehova ke ina foaki mai te tokoni ʼae ʼe ʼaoga kia tatou mo kapau ʼe tou kole age kia te ia. ʼE kotou faikole koa kia Sehova ohage ko hakotou palalau ki hokotou kaumeʼa ʼe kotou falala ki ai? ʼE ʼi ai koa he ʼu faʼahi ʼe tonu ke kotou gaueʼi ke lelei age ʼakotou faikole?—Sel. 16:19.

13. Kapau ʼe tou fia taupau ke malohi tatatou fakakaumeʼa ʼae mo te ʼAtua, he ko ʼe ʼe tonu ke tou kau tuʼumaʼu ki te ʼu fono?

¹³ ʼE tonu ke tou fakatahi lelei mo te kokelekasio ke tou nonofo ai mo natou ʼae ʼe kaumeʼa mo Sehova. ʼE ʼofa Sehova kia natou koteʼuhi ʼe natou haga “falala kia ia.” (Nau. 1:7) ʼE ʼaoga ke tou fakatahitahi mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane he kua kovi ʼaupito te malamanei. ʼE feala ke tou fetokoniʼaki ke tou nonofo malohi. ʼE feala hanatou uga tatou ke tou ʼofa ki ʼihi atu pea mo fai “te u gaue lelei.” (Hep. 10:24, 25) ʼE mole feala hatatou mulimuli ki te tokoni ʼa Paulo mo kapau ʼe mole tou fakatahi mo te kokelekasio. Ko ia kotou kau tuʼumaʼu ki te ʼu fono pea mo kotou fai hakotou ʼu tali.

14. He ko ʼe ʼe kei ʼaoga pe ke tou fakahemala pea mo fai ni fetogi ʼi totatou maʼuli?

¹⁴ ʼI te kamata neʼe tou fakahemala pea mo liakī tatatou aga ʼae ʼe kovi ke feala hatatou liliu ko he Kilisitiano. Kaʼe ʼe kei ʼaoga tuʼumaʼu pe ke tou fakahemala pea mo fai ni fetogi ʼi totatou maʼuli. ʼE kei tou heʼe haohaoa pea ʼe kei ʼi ai pe ʼotatou vaivaiʼaga, ko ia ʼe faigafua pe hatatou agahala. Ko te agahala ʼe hage ko he gata ʼe ina fia ʼuʼusi tatou. (Loma 3:9, 10; 6:12-14) Ko ia ʼaua naʼa tou ui pe tatou ʼe mole hotatou ʼu vaivaiʼaga. ʼE faʼa kataki Sehova mo tatou ʼi tatatou tauʼi ʼotatou vaivaiʼaga. (Filp. 2:12; 2 Pet. 3:9) Kotou fakaʼaogaʼi tokotou temi pea mo tokotou malohi moʼo tauhi kia Sehova kaʼe mole ki he ʼu meʼa ʼe kotou loto ki ai. Ko te tuagaʼane neʼe lahilahi ake ʼi te moʼoni, neʼe manatu ia ko Sehova ʼe ko he ʼAtua neʼe tonu ke manavasiʼi, kaʼe kia ia neʼe mole feala ia ʼi he temi ke ina fakafiafia tona loto. Neʼe mole lelei ʼana felogoʼi mo Sehova pea neʼe tau ai mo he ʼu faigataʼaia. Neʼe ina ui fenei: “Neʼe mole tupu he neʼe mole au ʼofa ia Sehova, kaʼe ʼuhi he neʼe mole au iloʼi lelei ia ia.” Neʼe faikole ai ke tokoni te ʼAtua kia ia pea neʼe ina kamata fai ni fetogi. Neʼe ina ui fenei: “Neʼe mahino kia au neʼe takitaki au e Sehova ohage ko he kiʼi tamasiʼi, ʼo tokoni mai ʼaki he toe agalelei lahi ke au tauʼi te ʼu faigataʼaia takitahi, pea mo ina fakaha mai te meʼa ʼae neʼe tonu ke au fai.”

15. Kotea ʼae ʼe tokagaʼi pea mo leleiʼia e Sesu mo Sehova?

¹⁵ Neʼe ui e te ʼaselo ʼa te ʼAtua kia Petelo mo te tahi atu kau apositolo ke natou haga tala te logo lelei. (Gaue 5:19-21) ʼE tonu ke tou toe vakavakaʼi foki pe tou kau ʼi te vahaʼa fuli ki te faifakamafola ke malohi tuʼumaʼu ai tatatou tui. ʼE tokagaʼi e Sesu mo Sehova te lahi ʼo tatatou tui pea mo nā leleiʼia tatatou gaue ʼi te minisitelio. (Apk. 2:19) ʼE tonu ke tou kau lahi ki te minisitelio.

16. He ko ʼe ʼe lelei ke tou fakakaukauʼi tatatou foaki totatou maʼuli kia Sehova?

¹⁶ Kotou fakakaukauʼi takotou foaki tokotou maʼuli kia Sehova. ʼE maʼuhiga age ʼatatou felogoʼi ʼae mo Sehova ʼi te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe tou maʼu. ʼE ina iloʼi natou fuli ʼae ʼaʼana. (Lau ia Esaia 44:5.) Kotou vakavakaʼi ʼakotou felogoʼi mo Sehova, pea kotou  faikole ke tokoni atu ke kotou taupau ke malohi ʼakotou felogoʼi ʼaia. Kotou toe fakakaukauʼi takotou papitema, pea ʼaua naʼa kotou galoʼi te ʼaho maʼuhiga ʼaia. ʼI takotou papitema, neʼe kotou fakaha ai ki te hahaʼi kua kotou foaki tokotou maʼuli kia Sehova. ʼE ko te tonu maʼuhiga tokotahi ʼaia neʼe kotou fai.

17. He ko ʼe ʼe tonu ke tou kataki mo kapau ʼe tou fia nonofo ovi kia Sehova?

¹⁷ Neʼe ui e Paulo ki te kau Kalate ke natou kataki. (Kal. 6:9) ʼE toe ʼaoga mo tatou ke tou kataki, koteʼuhi ʼe tou tau anai mo ni faigataʼaia. Kaʼe ʼe tokoni mai anai Sehova. Kotou haga kole te laumalie maʼoniʼoni ʼa te ʼAtua, pea ʼe tokoni atu anai te ʼAtua ke kotou maʼu te fiafia mo te tokalelei, maʼia ʼi te ʼu faigataʼaia. (Mat. 7:7-11) Kotou fakakaukauʼi te faʼahi ʼaeni: ʼE tokaga Sehova ki te ʼu manu lele. Kaʼe ʼe lahi age tona ʼofa kia koutou ʼi te ʼu manu lele. ʼE fia tokaga kia koutou he kotou ʼofa ia te ia pea neʼe kotou foaki kia te ia tokotou maʼuli. (Mat. 10:29-31) Kotou haga kataki logo aipe ʼakotou faigataʼaia. ʼAua naʼa kotou mavae ʼi he temi ʼi te moʼoni ʼo toe liliu ki te ʼu meʼa ʼae neʼe kotou tuku ʼi muli. ʼE lahi ʼaupito te ʼu lelei ʼe tou maʼu ʼi te kua iloʼi ʼo tatou e Sehova.

18. Kotea ʼae ʼe tonu ke fai ʼi te temi nei e natou fuli ʼae ʼe iloʼi e te ʼAtua?

¹⁸ Pe neʼe hoki kotou papitema age pe pe kua lau ʼi taʼu, kaʼe kotea ʼae ʼe tonu ke kotou fai ʼi te temi nei? ʼE tonu ke lahi age takotou iloʼi ia Sehova, pea mo kotou lakalaka ki muʼa ʼi te moʼoni. ʼAua naʼa kotou manatu ʼe mole ʼaoga hakotou fakaloloto ʼakotou felogoʼi mo te ʼAtua he kua kotou iloʼi lelei ia ia. ʼI ʼihi temi, kotou toe vakavakaʼi te ʼu meʼa ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi te alatike ʼaeni ke feala ai hakotou nonofo ovi kia Sehova, totatou Tamai, mo Kaumeʼa, pea mo ʼAtua ʼofa.—Lau ia 2 Kolinito 13:5, 6.