1, 2. (1) He koʼe neʼe iloa te ʼu palalau ʼae ʼe tou maʼu ia Tetelonome 6:4? (2) He koʼe neʼe fai e Moisese te ʼu palalau ʼaia?

LOLOTOGA taʼu ʼe lauʼi teau, neʼe fakaʼaogaʼi e te kau Sutea ia te ʼu palalau ʼae ʼe tou maʼu ia Tetelonome 6:4 ohage ko he faikole makehe. Ko te faikole ʼaia ʼe higoa ko te Shema ʼae ʼe ko te ʼuluaki kupu ʼi te vaega ʼaia ʼi te lea Fakahepeleo. Tokolahi te kau Sutea neʼe natou lau te faikole ʼaia ʼi te ʼaho mo te po fuli moʼo fakaha tanatou pipiki ʼateaina pe ki te ʼAtua.

² ʼE maʼu te ʼu palalau ʼaia ʼi te akonaki fakamuli ʼae neʼe fai e Moisese ki te puleʼaga ʼo Iselaele. ʼI te taʼu 1473 I.M.T.S. (vakaʼi te nota ʼi te fakaʼosi ʼo te alatike), neʼe nonofo te puleʼaga ʼo Iselaele ʼi te fenua ko Moape, ʼe natou teuteu fakalaka ʼi te Vai Tafe ʼo Solotane pea mo maʼu te Kele ʼo Te Fakapapau. (Tetelonome 6:1) Neʼe takitaki e Moisese te hahaʼi lolotoga taʼu ʼe 40 pea neʼe ina loto ke natou lototoʼa ʼi te ʼu faigataʼaia ʼae ka tau anai mo natou. Neʼe tonu ke natou falala ki tonatou ʼAtua, ia Sehova, pea mo nonofo agatonu kia te ia. Koia, ko te ʼu palalau fakaʼosi ʼa Moisese neʼe fakalotomalohiʼi ai  natou ke natou fai te faʼahi ʼaia. Hili tana talanoa ki te ʼu Folafola ʼe Hogofulu pea mo ʼihi lao mai ia Sehova, neʼe fakamanatuʼi e Moisese ki te hahaʼi te ʼu palalau ʼae ʼe tou maʼu ia Tetelonome 6:4, 5. (Lau.)

3. Kotea te ʼu fehuʼi ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

³ Neʼe iloʼi e te kau Iselaele ko Sehova tonatou ʼAtua ʼe “ko te [Sehova] pe aia e tahi.” Ko te kau Iselaele agatonu ʼe natou atolasio ki te ʼAtua pe ʼe tahi, ia te ʼAtua ʼo ʼanatou kui. Koia, he koʼe neʼe fakamanatuʼi age e Moisese kia natou ko Sehova tonatou ʼAtua ʼe “ko te [Sehova] pe aia e tahi”? Kotea ia te pikipikiga ʼo te ui ʼae ko Sehova totatou ʼAtua ʼe “ko te [Sehova] pe aia e tahi” pea mo te ʼofa ki totatou ʼAtua ʼaki totatou loto katoa, mo totatou maʼuli katoa pea mo totatou malohi katoa? Pea ʼe maʼuhiga feafeaʼi kia tatou te ʼu palalau ʼae ʼe tou maʼu ia Tetelonome 6:4, 5 ia ʼaho nei?

4, 5. (1) Kotea te fakaʼuhiga ʼo te kupusiga palalau ʼaeni “ko te [Sehova] pe aia e tahi”? (2) Kotea ʼae ʼe kehekehe ai ia Sehova mai te ʼu ʼatua ʼo te ʼu puleʼaga?

⁴ ʼE Mole Hona Fakatatau. He koʼe neʼe fakaʼaogaʼi e Moisese te kupusiga palalau “ko te [Sehova] pe aia e tahi”? Neʼe mole fia talanoa ia ki te akonaki hala ʼo te tahitolutapu. Kaʼe ko te kupusiga palalau ʼaia, ʼe ko tona fakaʼuhiga ko Sehova ʼe tokotahi, ʼe mole he tahi ʼe tatau mo ia. Ko Sehova ʼe ko te Tupuʼaga ʼo te lagi mo te kele pea ʼe ko te Pule mafimafi ʼo te ʼatulaulau. ʼE ko te ʼAtua moʼoni pe ʼaia ʼe tahi pea ʼe mole he tahi age ʼatua ʼe tatau mo ia. (2 Samuele 7:22) Koia, ko te ʼu palalau ʼa Moisese neʼe ina fakamanatuʼi ki te kau Iselaele ʼe tonu ke natou tauhi pe kia Sehova. Neʼe mole tonu ke natou faʼifaʼitakiʼi te hahaʼi ʼae ʼi ʼonatou tafaʼaki. Ko te hahaʼi ʼaia neʼe natou tauhi ki he ʼu ʼatua hala pea mo he ʼu ʼatua fafine. Neʼe natou tui ʼe feala ki ʼonatou ʼatua ke natou puleʼi te natula.

⁵ Ohage la, neʼe tauhi te kau Esipito ki te ʼatua ʼo te laʼa ko Râ, mo te ʼatua fafine ʼo te lagi ʼe sinoʼi pipi ko Nout, mo te ʼatua ʼo te kele ko Geb, mo te ʼatua ʼo te Nil ko Hapi pea mo ʼihi atu manu. Neʼe fakaha e Sehova neʼe maʼoluga age ia ʼi te ʼu ʼatua hala ʼaia ʼi tana fakato te ʼu Malaʼia ʼe Hogofulu. Ko te ʼatua ʼo te kau Kanaane neʼe ko Paale. Neʼe ko he ʼatua hala pea neʼe tui te kau Kanaane ʼe ina foaki te maʼuli. Neʼe natou toe tui ʼe ko te ʼatua ʼo te lagi, mo te ʼua pea mo te afā. ʼE lahi te ʼu fenua, neʼe tui ai te hahaʼi ʼe puipui natou e Paale. (Numelo 25:3) Koia, neʼe tonu ke manatuʼi e te kau Iselaele ko tonatou ʼAtua, ‘te ʼAtua moʼoni,’ ʼe mole hona fakatatau. ʼE “ko te [Sehova] pe aia e tahi.”—Tetelonome 4:35, 39.

6, 7. Kotea te tahi fakaʼuhiga ʼo te kupusiga palalau ʼaeni “ko te [Sehova] pe aia e tahi”? Pea neʼe fakaha feafeaʼi e Sehova ʼe ko ia pe te ʼAtua ʼe “tahi”?

⁶ ʼE Mole Fetogi ʼi He Temi Pea ʼe Agatonu. Ko te kupu “tahi” ʼi te kupusiga palalau “ko te [Sehova] pe aia e tahi,” ʼe toe fakaʼuhiga ko ʼana fakatuʼutuʼu mo ʼana gaue ʼe tuha tuʼumaʼu ia mo te falala. Ko Sehova ʼAtua ʼe ina fakahoko katoa ʼana fakapapau peʼe ina teuteuʼi fakatomuʼa. ʼE agatonu tuʼumaʼu, ʼe mole fetogi ʼi he temi pea ʼe maʼuli moʼoni. Ohage la, neʼe ina fakapapauʼi  kia Apalahamo ʼe maʼuʼuli anai tona hologa ʼi te Kele ʼo Te Fakapapau. Pea neʼe lahi te ʼu milakulo neʼe fai e Sehova moʼo fakahoko te fakapapau ʼaia. Hili ki ai taʼu ʼe fageau tolugofulu ʼi tana fai te fakapapau ʼaia, neʼe mole fetogi te fakatuʼutuʼu ʼa Sehova.—Senesi 12:1, 2, 7; Ekesote 12:40, 41.

⁷ Hili ki ai ni taʼu ʼe lauʼi teau, neʼe fakahigoaʼi e Sehova te kau Iselaele ko ʼana fakamoʼoni pea neʼe ina ui fenei kia natou: “Ko au Totonu pe. Neʼe mole heʼeki tupu he ʼAtua ʼi muʼa atu ia te au, pea ki muli age neʼe mole heʼeki tupu he tahi age ʼAtua.” Pea neʼe fakaha lelei e Sehova ʼe mole fetogi anai ʼi he temi ʼana fakatuʼutuʼu ʼi tana ui fenei: “E au Atua talu mai te kamataaga.” (Esaia 43:10, MN, 13; 44:6; 48:12) ʼI pilivilesio lahi leva neʼe maʼu e te kau Iselaele ʼi tanatou tauhi ki te ʼAtua ʼae ʼe mole fetogi ʼi he temi pea ʼe agatonu tuʼumaʼu. ʼE tou toe maʼu mo tatou te pilivilesio ʼaia ia ʼaho nei.—Malakia 3:6; Sakopo 1:17.

8, 9. (1) Kotea ʼae ʼe loto e Sehova ke fai e ʼana kaugana? (2) Neʼe fakamaʼuhigaʼi feafeaʼi e Sesu te ʼu palalau ʼa Moisese?

⁸ ʼEi, neʼe fakamanatuʼi e Moisese ki te kau Iselaele, ʼe mole fetogi anai ʼi he temi te ʼofa ʼo Sehova mo tana tokaga kia natou. Kaʼe, neʼe loto Sehova ke natou pipiki ʼateaina pe kia te ia pea mo ʼofa kia te ia ʼaki tonatou loto katoa, mo tonatou maʼuli katoa pea mo tonatou malohi katoa. Koia, ʼe tonu ki te ʼu matuʼā ke natou akoʼi ki ʼanatou fanau ia Sehova ʼi te temi fuli pe. Kapau ʼe natou fai te faʼahi ʼaia, ʼe feala anai ki te ʼu fanau ke natou tauhi pe kia Sehova.—Tetelonome 6:6-9.

⁹ ʼE mole heʼeki fetogi te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa Sehova. Koia, ʼe mole fetogi anai ʼi he temi te ʼu fakamaʼua tafitō ʼa Sehova ki tana kau atolasio moʼoni. Kapau ʼe tou loto ke leleiʼia e Sehova tatatou tauhi, ʼe tonu ke tou pipiki ʼateaina pe kia te ia pea mo ʼofa kia te ia ʼaki totatou loto katoa, mo totatou ʼatamai katoa pea mo totatou malohi katoa. Neʼe ui e Sesu ʼe ko te fakatotonu maʼuhiga ʼaia. (Lau ia Maleko 12:28-31.) Tou vakaʼi pe ʼe feafeaʼi hatatou fakaha ʼaki ʼatatou gaue ʼe tou tui “ko . . . [Sehova], totatou Atua, ko te [Sehova] pe aia e tahi.”

10, 11. (1) Kotea te fakaʼuhiga ʼo te ui ʼae ʼe tou pipiki ʼateaina pe kia Sehova? (2) Neʼe fakaha feafeaʼi e te ʼu tupulaga Hepeleo tanatou pipiki ʼateaina pe kia Sehova ʼi Papilone?

¹⁰ Ko Sehova ʼe ko totatou ʼAtua pe ʼaia ʼe tahi. Pea ʼe tonu ke tou pipiki ʼateaina pe kia te ia. ʼE mole feala ke tou tauhi ki he tahi age ʼu ʼatua peʼe tou maʼu he ʼu manatu hala ʼi tatatou tauhi kia Sehova. ʼE mole he tahi age ʼatua ʼe maʼoluga pea mo malohi age ia Sehova. Koteʼuhi ʼe ko te ʼAtua moʼoni ʼaia ʼe tahi. Koia, ʼe tonu ke tou tauhi pe kia Sehova.—Lau ia Apokalipisi 4:11.

¹¹ ʼI te tohi ʼo Taniela, ʼe talanoa ai ʼo ʼuhiga mo te ʼu tupulaga Hepeleo ko Taniela, mo Anania, mo Misaele pea mo Asalia. Neʼe natou fakaha tanatou pipiki ʼateaina pe kia Sehova ʼi tanatou fakafisi ki te ʼu meʼa kai ʼae ʼe mole fakagafua ʼi te lao ke kakai ki ai te ʼu kaugana ʼa Sehova. Pea ko te ʼu kaumeʼa ʼe toko tolu ʼa Taniela neʼe mole natou tulolo ia muʼa ʼo he fakatata, ia te fakatata aulo ʼa Nepukatenesale. Neʼe maʼuhiga age kia natou ia Sehova. Koia, neʼe katoa ai tanatou agatonu kia te ia.—Taniela 2:1–3:30.

12. Kapau ʼe tou fia pipiki ʼateaina pe kia Sehova, kotea ʼae ʼe tonu ke tou tokakaga ki ai?

¹² ʼE tonu ke tou fakamuʼamuʼa ia Sehova ʼi  totatou maʼuli. Kapau ʼe tou fia pipiki ʼateaina pe kia te ia, ʼe tonu ke tou tokakaga ke mole tou fakamuʼamuʼa ʼihi atu aluʼaga. Kotea te ʼu aluʼaga ʼaia? ʼI te ʼu Folafola ʼe Hogofulu, neʼe ui e Sehova ʼe mole tonu ke tauhi tana hahaʼi ki he tahi age ʼu ʼatua. Pea ʼe mole tonu ke natou fai he tauhi taula ʼatuā. (Tetelonome 5:6-10) Ia ʼaho nei, ʼe lahi te ʼu faʼahiga tauhi taula ʼatuā pea ʼi ʼihi temi ʼe faigataʼa tatatou tokagaʼi te ʼu faʼahiga tauhi taula ʼatuā ʼaia. Kaʼe, ʼe mole heʼeki fetogi ia Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼae ʼe ina loto ke fai e ʼana kaugana. ʼE kei “ko te [Sehova] pe aia e tahi.” Tou vakaʼi pe ʼe feafeaʼi hatatou tekeʼi te tauhi taula ʼatuā ia ʼaho nei.

13. Kotea ʼae ʼe feala ke tou kamata leleiʼia ʼo lahi age ʼi totatou ʼofa kia Sehova?

¹³ Ia Kolose 3:5 (lau), ʼe talanoa ai ki te ʼu faʼahi ʼae ʼe feala ke ina maumauʼi tatatou fakakaumeʼa mo Sehova. ʼE tou tokagaʼi ʼe talanoa ki te manumanū ʼae ʼe ko he tauhi taula ʼatuā. ʼO feafeaʼi? Ka tou holi malohi ki he meʼa, ohage la ke tou maʼu hatatou falā ke lahi peʼe ke tou koloaʼia, ʼe feala ki te ʼu aluʼaga ʼaia ke ina puleʼi totatou maʼuli, ohage he ʼatua malohi. Ko te ʼu agahala fuli ʼae ʼe talanoa ki ai ia Kolose 3:5, ʼe ʼi ai tonatou pikipikiga mo te manumanū, ʼae ko he faʼahiga tauhi taula ʼatuā. Koia, kapau ʼe tou holi malohi ki te ʼu aluʼaga ʼaia, ʼe feala ke tou kamata leleiʼia ʼo lahi age ʼi totatou ʼofa ki te ʼAtua. Pea ʼe mole liliu anai ia Sehova “ko te [Sehova] pe aia e tahi” maʼa tatou. Koia, ʼe mole tou loto anai ke hoko te aluʼaga ʼaia.

14. Kotea te fakatokaga neʼe fai e te apositolo ko Soane ʼo ʼuhiga mo totatou ʼofa ki te ʼAtua?

¹⁴ Neʼe talanoa ia te apositolo ko Soane ki he aluʼaga feia. Neʼe ina fakatokaga mai kapau ko he tahi ʼe ina leleiʼia te ʼu meʼa ʼo te malamanei, ko tona fakaʼuhiga “te u holi o te kakano, mo te manumanu o te u mata, pea mo te fiamealahi o te mauli,” pea ʼe “mole nofo te ofa o te Tamai ia ia.” (1 Soane 2:15, 16) Koia, ʼe tonu ke tou sivisivi tuʼumaʼu ia tatou totonu pe ʼe tou leleiʼia te malama ʼaeni. ʼE feala ke tou tokagaʼi kua tou kamata leleiʼia ʼi te malama ʼaeni ia te ʼu fakafiafia, mo te ʼu aga ʼa te hahaʼi pea mo te ʼu faʼahiga teu mo te faʼahiga faʼu ʼo te ʼulu. Peʼe tou fia fai “ni mea lalahi” ʼaki hatatou fai ni ako maʼoluga. (Selemia 45:4, 5) Koia, ʼi te kua ovi mai ʼo te malama foʼou, ʼe tonu ke tou manatuʼi te ʼu palalau ʼa Moisese. Kapau ʼe tou mahino mo tui moʼoni “ko . . . [Sehova], totatou Atua, ko te [Sehova] pe aia e tahi,” ʼe tou pipiki ʼateaina pe anai kia te ia pea mo tauhi kia te ia ʼo mulimuli ki tona finegalo.—Hepeleo 12:28, 29.

15. He koʼe neʼe fakamanatuʼi e Paulo ki te kau Kilisitiano ko te ʼAtua ʼe ko “te [Sehova] pe aia e tahi”?

¹⁵ Ko te kupusiga palalau ʼaeni “ko te [Sehova] pe aia e tahi,” ʼe tokoni mai ke tou mahino ʼe loto e Sehova ke logo tahi ʼana kaugana pea ke natou maʼu he fakatuʼutuʼu ʼe tahi ʼi tonatou maʼuli. ʼI te ʼu ʼuluaki kokelekasio Fakakilisitiano, neʼe ʼi ai te kau Sutea, mo te kau Keleka, mo te kau Loma pea mo te hahaʼi ʼo ʼihi atu puleʼaga. Neʼe kehekehe ʼonatou faʼahiga maʼuli, mo ʼanatou agaʼi fenua pea mo te ʼu meʼa ʼae neʼe natou leleiʼia. ʼUhi ko te ʼu aluʼaga ʼaia, neʼe faigataʼa ai ki ʼihi tanatou fetogi tanatou faʼahiga tauhi peʼe ke natou liaki ʼanatou agamahani. Koia, neʼe tonu ai ke fakamanatuʼi age e Paulo kia natou ko te kau Kilisitiano ʼe ko tonatou  ʼAtua pe ʼe tahi, ia Sehova.—Lau ia 1 Kolinito 8:5, 6.

16, 17. (1) Kotea ia te lea fakapolofeta ʼe lolotoga hoko nei ia ʼaho nei? Pea kotea tona fua? (2) Kotea ʼae ʼe feala ke ina maumauʼi tatatou logo tahi?

¹⁶ Kaʼe, ʼe feafeaʼi ʼo ʼuhiga mo te kau Kilisitiano ʼo te kokelekasio ia ʼaho nei? Neʼe ui e te polofeta ko Isaia “i te ʼu ʼaho fakamuli,” ʼe ʼomai anai te hahaʼi mai te ʼu puleʼaga fuli ʼo tauhi fakatahi kia Sehova. ʼE natou ui fenei anai: “ʼE ina akoʼi mai anai kia tatou ʼona ala, pea ʼe tou haʼele anai ʼi ʼona ala foufou.” (Isaia 2:2, 3, MN) ʼE tou fiafia ʼi te sisio ki te fakahoko ʼo te lea fakapolofeta ʼaia ia ʼaho nei. Koia, ʼe ʼomai ʼotatou tehina mo tuagaʼane mai te ʼu fenua, mo te ʼu lea pea mo te ʼu agaʼi fenua kehekehe. Logo la te ʼu aluʼaga ʼaia, ʼe tou logo tahi pe ʼi tatatou tauhi kia Sehova. Kaʼe, ʼi ʼihi temi ʼe feala ke hoko he ʼu fihifihia ʼuhi ko te ʼu aluʼaga ʼaia.

¹⁷ Ohage la, kotea tau manatu ʼo ʼuhiga mo te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae ʼe kehekehe ʼanatou agaʼi fenua? ʼE lagi kehekehe ʼaupito kia koe ʼanatou lea, mo ʼonatou faʼahiga teu, mo ʼanatou agaʼi fenua pea mo ʼanatou meʼa kai. ʼE ke faiga anai koa ke mole ke fakatahi mo natou ʼaia? Peʼe ke fakatahi tuʼumaʼu pe koe mo natou ʼae ʼe kotou fenua tahi? Kotea tau manatu ʼo ʼuhiga mo te kau tagata ʼafeā ʼo tou kokelekasio ʼae ʼe taʼu  veliveli age ia koe, peʼe ʼomai mai he tahi age fenua peʼe kehekehe ʼonatou agaʼi fenua? Kapau ʼe mole tou nonofo tokakaga, ʼe feala ke malave kia tatou te ʼu aluʼaga ʼaia pea ke fakatupu kovi ki tatatou logo tahi.

18, 19. (1) Kotea te tokoni ʼae ʼe tou maʼu ia Efeso 4:1-3? (2) Kotea ʼe feala ke tou fai ke tou taupau maʼu te logo tahi ʼi te kokelekasio?

¹⁸ ʼE feafeaʼi hatatou tekeʼi te ʼu fihifihia ʼaia? Neʼe foaki e Paulo he tokoni maʼuhiga ki te kau Kilisitiano ʼae neʼe maʼuʼuli ʼi Efeso. Neʼe ko he kolo koloaʼia pea ʼe ʼomai ki ai te hahaʼi ʼo te ʼu fenua kehekehe. (Lau ia Efeso 4:1-3.) Neʼe talanoa ia Paulo ki te ʼu kalitate ohage la ko te agavaivai, mo te agamalū, mo te kataki pea mo te ʼofa. Ko te ʼu kalitate ʼaia ʼe hage he ʼu pou malohi ʼe natou fakamalohiʼi he ʼapi. Kaʼe, ʼe tonu ke tou toe gaue kinakina moʼo taupau ke lelei he ʼapi. Koia, neʼe loto e Paulo ke faiga te kau Kilisitiano ʼo Efeso ʼo “taupau te faifaitahi o te Laumalie.”

¹⁹ ʼE tonu kia tatou fuli ke tou fai ia meʼa fuli ʼe tou lavaʼi moʼo taupau te logo tahi ʼi te kokelekasio. ʼO feafeaʼi? ʼUluaki, ʼe tonu ke tou gaueʼi mo fakaha te ʼu kalitate ʼaeni neʼe talanoa ki ai Paulo: Te agavaivai, mo te agamalū, mo te kataki pea mo te ʼofa. Lua, ʼe tonu ke tou faiga ki “te hai o te tokalelei.” Ko te ʼu femahinohalaʼaki ʼe hage ko he ʼu kiʼi makafaʼafaʼa ʼi te ʼu kaupa ʼi tatatou logo tahi. Koia, ʼe tonu ai ke tou faiga ʼo fakatokatoka te ʼu femahinohalaʼaki ʼaia ke tou taupau maʼu ai te tokalelei mo te logo tahi ia tatou.

20. ʼE feafeaʼi hatatou fakaha ʼe tou mahino “ko . . . [Sehova], totatou Atua, ko te [Sehova] pe aia e tahi”?

²⁰ “Ko . . . [Sehova], totatou Atua, ko te [Sehova] pe aia e tahi.” ʼI palalau fakalotomalohi leva. Ko te manatuʼi e te kau Iselaele ia te ʼu palalau ʼaia, neʼe ina fakalotomalohiʼi ai natou ke natou katakiʼi te ʼu faigataʼaia moka natou ulu pea mo maʼu te Kele ʼo Te Fakapapau. ʼE feala ki te ʼu palalau ʼaia ke ina toe fakalotomalohiʼi tatou ke tou fakalaka ʼi te mamahi lahi pea mo maʼu te tokalelei mo te logo tahi ʼi te Palatiso. Tou haga pipiki ʼateaina pe kia Sehova. ʼE tonu ke tou ʼofa mo tauhi kia te ia ʼaki totatou loto katoa, mo totatou ʼatamai katoa pea mo totatou malohi katoa. Pea ʼe tonu ke tou faiga ʼo taupau maʼu te tokalelei mo te logo tahi mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane. Kapau ʼe tou haga fai te ʼu aluʼaga ʼaia, ʼe fakamauʼi anai tatou e Sesu ʼi tona ʼuhiga tagata tauhi ovi, pea ʼe tou sisio anai ki te hoko ʼo te ʼu palalau ʼaeni: “Kotou omai, koutou ae nee tapuakii e taku Tamai; kotou mau te puleaga ae nee teuteui atu kia koutou talu mai te kamataaga o te malamanei.”—Mateo 25:34.