1-2. Kotea ʼae ʼe ui mai ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo ʼihi hau ʼo Iselaele?

 ʼE MAʼU ʼi te Tohi-Tapu te ʼu higoa ʼo te ʼu tagata ʼe toko 40 tupu neʼe natou hau ki Iselaele. a ʼE toe fakamatala lelei ai te ʼu aga neʼe fai e ʼihi ia natou. Ohage la ʼe ui ai maʼia mo te ʼu hau ʼae neʼe agalelei neʼe natou fai he ʼu meʼa ʼe kovi. Ko te Hau ko Tavite, neʼe ko he hau agalelei. Neʼe ui e Sehova: “Ko taku tagata faifekau ko Tavite . . . neʼe mulimuli ia au ʼaki tona loto katoa, ʼo ina fai pe te meʼa ʼae ʼe lelei ki ʼoku mata.” (1 Hau 14:8) Kae neʼe tono mo he fafine neʼe kua ʼohoana pea neʼe ina fakatotonu ke matehi te ʼohoana ʼo te fafine ʼaia ʼi te tau.​—2 Sam. 11:4, 14, 15.

² ʼI te tahi age faʼahi, tokolahi te ʼu hau neʼe natou fai he ʼu gaue ʼe lelei kae kia mata ia ʼo Sehova neʼe mole natou agatonu. Ohage la ko Lopoame. Kia mata ʼo Sehova neʼe ina fai “te meʼa ʼae ʼe kovi.” (2 Klk. 12:14) Kae neʼe ʼi ai te ʼu gaue lelei neʼe ina fai. Ohage la neʼe fakalogo ki te ui age e Sehova ke ʼaua naʼa ina tauʼi te ʼu telepi ʼae ʼe hogofulu pea ke ina tuku ke natou fakanofo honatou hau. Neʼe ina toe fakamalohiʼi te ʼu kolo ʼae neʼe pule ki ai moʼo puipui tana hahaʼi mai ʼonatou fili.​—1 Hau 12:21-24; 2 Klk. 11:5-12.

3. Kotea te fehuʼi maʼuhiga ʼe tou fai, pea kotea ʼae ʼe tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

³ Koia ʼe tou fai ai te fehuʼi maʼuhiga ʼaeni: Kapau la neʼe fai e te ʼu hau ʼo Iselaele he ʼu aga ʼe lelei pea mo kovi, neʼe iloʼi feafeaʼi e Sehova te ʼu hau ʼae neʼe agatonu mo natou ʼae neʼe mole agatonu? Ko te tali ki te fehuʼi ʼaia ʼe tokoni mai ke tou iloʼi ai te meʼa  ʼae ʼe tonu ke tou fai ke ina leleiʼia ai tatou. ʼE tou vakaʼi anai faʼahi ʼe tolu neʼe loto e Sehova ke maʼu e te ʼu hau ʼo Iselaele ke ina tala ai ʼe natou agatonu: neʼe tonu ke natou ʼoʼofa kia Sehova ʼaki tonatou loto katoa, ke natou fakahemala moka neʼe natou fai he agahala, pea ke natou pipiki ki te tauhi moʼoni.

NEʼE NATOU ʼOʼOFA KIA SEHOVA ʼAKI TONATOU LOTO KATOA

4. Kotea ʼae neʼe kehekehe ai te ʼu hau ʼae neʼe agatonu kia Sehova mo natou ʼae neʼe mole agatonu?

⁴ Ko te ʼu hau ʼae neʼe leleiʼia e Sehova neʼe natou ʼoʼofa kia te ia ʼaki tonatou loto katoa. b Ko te Hau agalelei ʼae ko Sosafate “neʼe ina kumi ia Sehova mo tona loto katoa.” (2 Klk. 22:9) ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo Sosiasi: “Neʼe mole he hau ʼi muʼa atu neʼe hage ko ia. Neʼe toe liliu kia Sehova ʼaki tona loto katoa.” (2 Hau 23:25) Kae feafeaʼi kia Salomone, ʼae neʼe ina fai te meʼa ʼae ʼe kovi ʼi tana kua matuʼa? “Neʼe mole kei katoa tona loto.” (1 Hau 11:4) ʼO ʼuhiga leva mo te hau ko Apisame, ʼae neʼe mole agatonu kia Sehova, ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu: “Neʼe mole katoa tona loto kia Sehova.”​—1 Hau 15:3.

5. Kotea te fakaʼuhiga ʼo te tauhi ʼa he tahi kia Sehova ʼaki tona loto katoa?

⁵ Kotea te fakaʼuhiga ʼo te tauhi ʼa he tahi kia Sehova ʼaki tona loto katoa? Ko tona fakaʼuhiga ʼae ʼe mole tauhi kia Sehova ʼuhi pe he ʼe ko hona maʼua. Kae ʼuhi tafito ʼae he ʼe ʼofa mamahi kia Sehova pea mo fakaʼapaʼapa kia te ia. Pea ʼe ina fakaha tona ʼofa mo tana fakaʼapaʼapa ʼaia ʼi tona maʼuli katoa.

6. Kotea ʼae ka tokoni mai ke tou haga ʼoʼofa kia Sehova ʼaki he loto katoa? (Taʼaga Lea 4:23; Mateo 5:29, 30)

⁶ ʼE feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi ia te ʼu hau agatonu pea mo tou ʼoʼofa kia Sehova ʼaki totatou loto katoa? Tou tokakaga ki te ʼu fakafiafia ʼae ʼe kovi, he ʼe feala ke liliu ʼo mole kei katoa ai tatatou ʼoʼofa kia Sehova. ʼE toe maʼuhiga ke tou filifili lelei ʼotatou kaumeʼa, koteʼuhi ko te ʼu kaumeʼa ʼae ʼe kovi ʼe feala ke natou fakaneke tatou ke tou manako ki te ʼu koloa. Kapau ʼe tou tokagaʼi ʼe mole kei lahi totatou ʼoʼofa ʼae kia Sehova ʼuhi ko he faʼahi, tou foimo fai he puleʼaki moʼona pulihi.​—Lau ia Taʼaga Lea 4:23; Mateo 5:29, 30.

7. He koʼe ʼe maʼuhiga ke tou tekeʼi te ʼu fakafiafia mo te ʼu fakakaugā ʼae ʼe kovi?

⁷ ʼE tonu ke tou haga ʼoʼofa kia Sehova ʼaki totatou loto katoa. Kapau ʼe mole tou tokakaga, ʼe feala ke tou kakaʼi pe ia tatou totonu ʼo tou manatu kapau ʼe lahi te ʼu gaue ʼae ʼe tou fai maʼa te ʼAtua, pea ʼe mole fua kovi anai kia tatou te ʼu fakafiafia mo te ʼu fakakaugā ʼae ʼe kovi. Tou toʼo he faʼifaʼitaki: ʼI he ʼaho ʼe kovi ʼosi ai te vevela, ʼe ke inu lahi te vai ke puli ai tou velahia. Kae kotea ʼae ka hoko moka ke nofo pe koe ʼi te laʼa ʼi te ʼaho katoa? ʼE ke inu tuʼumaʼu pe anai he ʼe ke nofo foki koe ʼi te laʼa kae mole ke alu ki te malumalu. Kotea te ako ʼe tou maʼu mai ai? ʼE mole feʼauga hatatou fai he ʼu gaue fakalaumalie ke lelei ai ʼatatou felogoi mo Sehova. Ohage pe ko hatatou mole nonofo fualoa ʼi te laʼa ʼi he ʼaho ʼe kovi ʼosi ai te vevela, ʼe tou tekeʼi anai ia meʼa fuli ʼae ʼe haʼu mai te malama ʼae ʼe feala ke mole kei katoa ai totatou ʼoʼofa kia Sehova.​—Efe. 2:2.

NEʼE NATOU FAKAHEMALA KI ʼANATOU AGAHALA

8-9. Neʼe feafeaʼi te aga ʼa te ʼu Hau ko Tavite mo Esekiasi ʼi tonā fakatonutonuʼi e Sehova? (Vakaʼi te pāki.)

⁸ Ohage ko tatatou ui ʼi te ʼuluaki palakalafe, neʼe fai e te Hau ko Tavite he agahala mamafa. Kae ʼi te palalau age ʼa te polofeta ko Natane, neʼe agavaivai ʼo fakahemala. (2 Sam. 12:13) ʼI te Pesalemo 51 ʼae neʼe tohi e Tavite, ʼe ha lelei  ai tana fakahemala moʼoni ki te agahala neʼe ina fai mo Pate-sepa. Neʼe mole malualoi tona lotomamahi, ke ina kakaʼi ai ia Natane peʼe ke hao mai tona fakatuʼā.​—Pes. 51:3, 4, 17.

⁹ Neʼe toe agahala ia te Hau ko Esekiasi kia Sehova. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu: “Neʼe liliu ʼo fiameʼalahi, ʼo to ai te ita ʼo te ʼAtua kia ia, mo Suta pea mo Selusalemi.” (2 Klk. 32:25) He koʼe neʼe liliu ia Esekiasi ʼo fiameʼalahi? Lagi ʼuhi ko tana kua liliu ʼo maʼu koloa, peʼe ʼuhi ko tana ʼu malo ʼi te kau Asilia, peʼe ʼuhi he neʼe fakamalolo fakamilakulo. ʼI tana fiameʼalahi, neʼe ina fakahaha ai tana ʼu koloa fuli ki te kau Papiloni. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo tona fakatonutonuʼi e te polofeta ko Esaia. (2 Hau 20:12-18) Kae ohage ko Tavite, neʼe agavaivai ia Esekiasi ʼo fakahemala. (2 Klk. 32:26) Koia kia mata ʼo Sehova, ko Esekiasi neʼe ko he hau agatonu he neʼe ina ‘haga fai pe te meʼa ʼae ʼe lelei.’​—2 Hau 18:3.

10. Neʼe feafeaʼi te Hau ko Amatesia ʼi tona fakatonutonuʼi?

¹⁰ ʼI te tahi age faʼahi, ko te Hau ʼo Suta ko Amatesia neʼe ina fai te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei, “kae neʼe mole ina fai ʼaki he loto katoa.” (2 Klk. 25:2) Kotea te meʼa kovi ʼae neʼe ina fai? Hili te tokoni age ʼa Sehova ke malo ʼi te kau Etome, ko Amatesia neʼe atolasio leva ki ʼonatou ʼatua. c Pea ʼi te palalau age ʼa te polofeta ʼa Sehova ki te meʼa ʼae neʼe ina fai, neʼe mole fia fakalogo ki ai te hau kae ina fekau ke alu.​—2 Klk. 25:14-16.

11. ʼO mulimuli kia 2 Kolonito 7:9, 11, kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke fakamolemole e Sehova ʼatatou agahala? (Vakaʼi mo te ʼu pāki.)

¹¹ Kotea ʼae ʼe tou ako mai te ʼu faʼifaʼitaki ʼaia? ʼE tonu ke tou fakahemala mai ʼatatou agahala pea mo faiga malohi ke ʼaua naʼa tou toe fai. Kae ʼe feafeaʼi moka tokoniʼi tatou e te kau tagata ʼafea, maʼia mo kapau ʼe ko he faʼahi ʼe mole faʼa maʼuhiga kia tatou? ʼE mole tonu ke tou manatu ʼe mole kei ʼofa Sehova peʼe ko te ʼu tagata ʼafea ia tatou. Maʼia mo te ʼu hau Iselaele ʼae neʼe lelei ʼanatou aga, neʼe tonu pe ke fakatonutonuʼi mo natou. (Hep. 12:6) Ka fakatonutonuʼi tatou ʼe tonu (1) ke tou agavaivai, (2) ke tou fai te ʼu fetogi ʼae ʼe ʼaoga, pea (3) ke tou hoko atu tatatou tauhi ʼae kia Sehova ʼaki totatou loto katoa. Kapau ʼe tou fakahemala ki ʼatatou agahala, ʼe fakamolemole mai anai ia Sehova.​—Lau ia 2 Kolonito 7:9, 11.

NEʼE NATOU PIPIKI KI TE TAUHI MOʼONI

12. Kotea ʼae neʼe kehe ai te ʼu hau agatonu ia natou ʼae neʼe mole agatonu?

¹² Kia mata ʼo Sehova, ko te ʼu hau ʼae neʼe agatonu neʼe ko natou ʼae neʼe pipiki ki te tauhi moʼoni. Pea neʼe natou fakalotomalohiʼi tanatou hahaʼi ke natou hoko atu te tauhi moʼoni. ʼE moʼoni, ohage ko tatatou ui ʼi muʼa atu neʼe natou fai he ʼu hala. Kae neʼe natou haga tauhi ʼateaina pe kia Sehova pea neʼe natou gaue fakamalotoloto moʼo pulihi te ʼu taula ʼatua ʼi te fenua. d

13. He koʼe kia mata ʼo Sehova ko Akapo neʼe ko he Hau neʼe mole agatonu?

¹³ Kae kia mata ʼo Sehova neʼe feafeaʼi te ʼu hau ʼae neʼe mole agatonu? ʼE moʼoni neʼe mole natou fai pe he ʼu aga ʼe kovi. Ohage la ko te Hau agakovi ko Akapo, ʼi tana iloʼi ʼae neʼe matehi ia Napote ʼuhi ko ia, neʼe ina fakamalaloʼi ifo ia ia mo fakahemala. (1 Hau 21:27-29) Neʼe ina toe fakatuʼu ni kolo pea neʼe malo ʼi tana tauʼi te ʼu fili ʼo Iselaele. (1 Hau 20:21, 29; 22:39) Kae neʼe iloa ia Akapo he neʼe ina fakamafola te tauhi hala ʼi tona fakaneke e tona ʼohoana. Pea neʼe mole fakahemala.​—1 Hau 21:25, 26.

14. (1) He koʼe kia mata ʼo Sehova ko te Hau ko Lopoame neʼe mole agatonu? (2) Kotea te faʼahi tafito neʼe fai e te ʼu hau ʼae neʼe mole agatonu?

 ¹⁴ Tou toe vakaʼi te hau ko Lopoame, ʼae kia mata ʼo Sehova neʼe mole agatonu. Ohage ko tatatou ui ki muʼa atu, neʼe lahi te ʼu gaue lelei neʼe ina fai lolotoga tona temi hau. Kae ʼi te kua malohi leva ʼo tana pule, neʼe ina liʼaki leva te Lao ʼa Sehova kae atolasio ki te ʼu ʼatua loi. (2 Klk. 12:1) Hili ʼaia, neʼe tauhi kia Sehova ʼi he tahi temi pea ki te ʼu ʼatua loi ʼi he tahi temi. (1 Hau 14:21-24) Neʼe mole gata pe ki te ʼu hau ʼae ko Lopoame mo Akapo ʼae neʼe fakamamaʼo mai te tauhi moʼoni. Neʼe kaugamalie age te ʼu hau neʼe mole agatonu he neʼe natou fakalotomalohiʼi tanatou hahaʼi ke natou toe kau mo natou ki te tauhi hala. ʼE ha lelei mai ai, kia mata ʼo Sehova, neʼe lelei he hau pe neʼe agakovi mo kapau neʼe pipiki ki te tauhi moʼoni peʼe kailoa.

15. He koʼe ʼe maʼuhiga kia Sehova tatatou pipiki ʼae ki te tauhi moʼoni?

¹⁵ He koʼe neʼe maʼuhiga ʼaupito kia Sehova ke pipiki te ʼu hau ki te tauhi moʼoni? Koteʼuhi neʼe ko tonatou maʼua ke natou takitaki tana hahaʼi ke natou fakahoko te tauhi ʼae ina tali leleiʼi. Pea kapau neʼe liliu te hahaʼi ʼo fai te tauhi hala, neʼe natou toe fai ai te tahi ʼu agahala pea mo natou gaohi koviʼi ʼihi. (Oseo 4:1, 2) Tahi ʼae, ko te ʼu hau mo ʼanatou hahaʼi neʼe kua natou foaki ʼonatou maʼuli kia Sehova. Koia, ʼi te Tohi-Tapu, ko tanatou liʼaki tanatou tauhi ʼae kia Sehova ʼo natou tauhi te ʼu ʼatua hala, neʼe hage pe neʼe natou tono. (Sel. 3:8, 9) ʼI te maʼuli fakataumatuʼa, ka tono he tahi ia naua, ʼe agahala ia ki tona ʼohoana pea ina fakamamahiʼi tona loto. ʼO toe feia pe, ʼi hona aluʼaga fakata, ko he tahi neʼe ina foaki tona maʼuli kia Sehova kae liliu leva ʼo kau ki te tauhi hala, ʼe  agahala ia kia Sehova pea mo ina fakamamahiʼi tona loto.  e​—Tet. 4:23, 24.

16. Kia mata ʼo Sehova, kotea ʼae ʼe kehekehe ai he tahi ʼe agatonu mo he tahi ʼe agakovi?

¹⁶ Kotea te ʼu ako ʼe tou maʼu mai ai? ʼE mahino papau ia, ʼe mole tou fia kau ki he meʼa ʼe pipiki ki te lotu hala. Kae ʼe tonu foki ke tou toe pipiki maʼu ki te tauhi moʼoni pea mo lahi ʼatatou gaue ʼi tatatou tauhi kia Sehova. Neʼe fakamahino lelei e te polofeta ko Malakia pe kotea ʼae kia mata ʼo Sehova ʼe kehekehe ai he tagata ʼe agalelei mo ʼae ʼe agakovi. Neʼe ina tohi: “ ʼE kotou toe sisio anai ki te kehekehe ʼo he tagata faitotonu mo he tagata agakovi, peʼe ko he tahi ʼe tauhi ki te ʼAtua mo he tahi ʼe mole tauhi ki ai.” (Mala. 3:18) Koia, ʼe mole tonu ke tou tuku he meʼa ke ina fakalotovaivaiʼi tatou, ohage ko ʼotatou vaivaiʼaga mo ʼatatou hala, ʼo tou liʼaki ai tatatou tauhi ki te ʼAtua. ʼE tou fai anai he agahala mamafa moka ʼe tou tuku tatatou tauhi kia te ia.

17. He koʼe ʼe tonu ke tou filifili lelei he tahi ʼe tou fia ʼohoana mo ia?

¹⁷ Kapau ʼe kei ke ʼeva pea kua ke fia ʼohoana, ʼe tokoni atu anai te ʼu palalau ʼa Malakia ke ke filifili hou ʼohoana ʼe lelei. Kapau ʼe maʼu e he tahi ni kalitate kae mole tauhi ki te ʼAtua moʼoni, kia mata ʼo Sehova ʼe ko he tahi koa ʼe faitotonu? (2 Ko. 6:14) Kapau ʼe ke ʼohoana mo ia ʼaia, ʼe tokoni atu anai koa ke ke nofo agatonu kia Sehova? Manatuʼi ia te ʼu fafine pagani ʼae neʼe ʼohoana mo te Hau ko Salomone. Neʼe lagi maʼu e te ʼu fafine ʼaia ni kalitate. Kae neʼe mole natou atolasio kia Sehova. Koia, ʼaki te temi neʼe natou uga ia Salomone ke tauhi ki te ʼu ʼatua hala.​—1 Hau 11:1, 4.

18. Kotea ʼae ʼe tonu ke akoʼi e te ʼu matuʼā ki ʼanatou fanau?

¹⁸ ʼU matuʼā, ʼe feala hakotou fakaʼaogaʼi te ʼu  fakamatala ʼo te ʼu hau ʼi te Tohi-Tapu moʼo tokoni ki ʼakotou fanau ke natou faʼafai ʼi te tauhi kia Sehova. Kotou tokoni kia natou ke natou mahino ko te ʼu hau ʼae neʼe ʼofa ai Sehova neʼe ko natou ʼae neʼe tauhi kia te ia mo lagolago ki te tauhi moʼoni. Kotou akoʼi ʼakotou fanau mo tuku he faʼifaʼitaki lelei, ke natou sisio ai ʼe kotou fakamuʼamuʼa tuʼumaʼu pe te ʼu gaue fakalaumalie, ohage ko te ako ʼo te Tohi-Tapu, mo te kau ki te ʼu fono pea mo te faifakamafola. (Mat. 6:33) Kapau ʼe mole kotou tokaga ʼo fai te faʼahi ʼaia, ʼe ui anai e ʼakotou fanau ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe ko he tahi ʼe ina muliʼi pe ia te “lotu ʼo te famili.” Pea kia natou ko te atolasio kia Sehova ʼe mole maʼuhiga pea feala pe anai ke natou mavae mai ai.

19. Ko he tahi ʼe mole kei tauhi kia Sehova, ʼe feala koa ke toe liliu mai? (Vakaʼi mo te fakamatala ʼae ʼe ʼa takai “  ʼE Feala Hau Toe Liliu Mai Kia Sehova!”)

¹⁹ Kapau ko he tahi ʼe mole kei tauhi kia Sehova, ʼe feala koa hana toe liliu mai? ʼEi, mo kapau foki ʼe fakahemala pea mo toe kau ki te tauhi moʼoni. Koia, ʼe lagi maʼua anai ke ina fakamalaloʼi ifo ia ia pea mo tali te tokoni ʼa te ʼu tagata ʼafea ʼo te kokelekasio. (Sakp. 5:14) ʼE mahino ia, ʼe fiafia lahi anai mo kapau ʼe faiga malohi ke toe leleiʼia ia ia e Sehova.

20. Kapau ʼe tou faʼifaʼitakiʼi te ʼu hau agatonu, ʼe tou feafeaʼi anai kia mata ʼo Sehova?

²⁰ Koia, kotea te ʼu ako ʼe tou maʼu mai te ʼu hau ʼo Iselaele? ʼE feala ke tou hage ko te ʼu hau agatonu mo kapau ʼe tou haga ʼoʼofa kia Sehova ʼaki he loto ʼe katoa. Tou ako mai ʼatatou hala, mo tou fakahemala pea mo fai te ʼu fetogi ʼae ʼe ʼaoga. Pea tou manatuʼi te maʼuhiga ʼae ke tou pipiki ki te tauhi ʼae ki te ʼAtua moʼoni pe ʼe tahi. Kapau ʼe ke nofo agatonu kia Sehova, ʼe ke liliu anai ko he tahi ʼe faitotonu ki ʼona mata.