1. ʼO mulimuli kia Filipe 2:3, he koʼe ʼe tou felogoi lelei mo ʼihi mo kapau ʼe tou agavaivai?

ʼE TOU fakaʼapaʼapa ʼaki he agavaivai ki te ʼu lao ʼa Sehova, he ʼe ina iloʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei kia tatou. (Efe. 4:22-24) Ko tatatou agavaivai ʼe ina uga tatou ke tou fakamuʼamuʼa ia te finegalo ʼo Sehova, pea ke tou fakaʼuhiga te hahaʼi ʼe natou maʼoluga age ia tatou. ʼE tou felogoi lelei ai mo Sehova pea mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane.—Lau ia Filipe 2:3.

2. Kotea ʼae neʼe mahino ki ai e te apositolo ko Paulo, pea kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

² Kae kapau ʼe mole tou nonofo tokaga, ʼe feala pe ke tou liliu ʼo fialahi pea mo manatu pe kia kita totonu, * ohage ko te hahaʼi ʼo te malama ʼa Satana. Neʼe hage neʼe maʼu e ʼihi kau ʼuluaki Kilisitiano te faʼahiga manatu ʼaia, koteʼuhi neʼe tohi fenei e te apositolo ko Paulo ki te kau Kilisitiano ʼo Loma: “ ʼE au ui kia koutou fuli ke ʼaua naʼa kotou manatu ʼe kotou maʼuhiga, kaʼe ke kotou maʼu he manatu ʼe fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo koutou totonu.” (Loma 12:3) Neʼe mahino kia Paulo ʼe tonu pe foki ke tou maʼu he manatu ʼe lelei ʼo ʼuhiga mo tatou totonu. Kae kapau ʼe tou agavaivai, ʼe tou maʼu anai he manatu ʼe fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo tatou. ʼE tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni he ʼu faʼahi ʼe tolu ʼe tokoni mai ai e te agavaivai ke mole tou manatu ʼe tou maʼuhiga: (1) totatou maʼuli fakataumatuʼa, (2) moka ʼe ʼi  ai hatatou maʼua ʼi te kautahi ʼa Sehova, pea (3) moka tou fakaʼaogaʼi te ʼu fakatahiʼaga ʼi te Neti.

3. He koʼe ʼe tonu ke hoko he ʼu fihifihia ʼi te maʼuli fakataumatuʼa, pea kotea ʼae ʼe fai e ʼihi taumatuʼa moka ʼe hoko te ʼu fihifihia ʼaia?

³ ʼE loto e Sehova ke fiafia te taumatuʼa. Kae ʼuhi ʼae ʼe mole he tahi ʼe haohaoa, koia ʼe hoko pe anai he ʼu fihifihia ʼi te maʼuli fakataumatuʼa. Pea neʼe tohi e te apositolo ko Paulo, ko natou ʼae ʼe ʼohoana ʼe natou felaveʼi anai mo ni mamahi. (1 Ko. 7:28) Ko ʼihi taumatuʼa ʼe nā ke tuʼumaʼu, koia ʼe nā manatu ai neʼe tonu pe ke mole nā ʼohoana. Pea ʼe feala ke nā manatu ai ʼe tonu ke nā mavete, ʼuhi he ʼe ko te aga ʼaia ʼe fai ʼi te malama. Pea ʼe feala ke nā manatu ʼe nā tahi maʼu pe anai tona fimalie moka ʼe nā tahi nofo.

4. Kotea ʼae ʼe mole tonu ke tou fai?

⁴ ʼE mole tonu ke tou ui ʼe mole fiafia totatou maʼuli fakataumatuʼa ʼuhi he ʼe tou tau mo he ʼu fihifihia. ʼE tou iloʼi ʼe fakagafua pe ʼi te Tohi-Tapu ke mavete he taumatuʼa moka neʼe fai he ʼu felaveʼi fakasino heʼe ʼaoga. (Mat. 5:32) Koia, ka tou tau mo ni fihifihia, ʼaua naʼa tou fiameʼalahi ʼo tou ui fenei: “ ʼE au fiafia koa ʼi taku maʼuli mo toku ʼohoana? ʼE au maʼu koa te ʼofa ʼae ʼe au loto ki ai? Pe ʼe lagi au fiafia anai mo he tahi age?” Ko ia ʼae ʼe manatu feia, ʼe manatu pe ia kia ia totonu. Ko te poto ʼo te malama ʼe ina uga koe ke ke fakalogo ki tou loto, pea mo ke fai te meʼa ʼae ʼe ke maʼu ai tou fiafia, tatau aipe pe ʼe tonu ke ke mavete mo tou ʼohoana. Kae ko te poto ʼo te ʼAtua, ʼe ina uga koe ke “ ʼaua naʼa [ke] kumi pe te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei kia [koe] totonu, kaʼe ke [ke] toe kumi foki mo te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei ki ʼihi.” (Flp. 2:4) ʼE loto e Sehova ke ke faiga malohi ke fiafia tou maʼuli fakataumatuʼa, kae mole ke mavete. (Mat. 19:6) ʼE mole ina loto ke ke fakamuʼamuʼa te ʼu meʼa ʼae ʼe ke loto ki ai, kae ko te ʼu meʼa ʼae ʼe ina loto ki ai.

5. Ia Efeso 5:33, kotea ʼae ʼe tonu ke fefakahaʼaki e he taumatuʼa?

 ⁵ ʼE tonu ke feʼofaʼaki mo fefakaʼapaʼapaʼaki ia te taumatuʼa. (Lau ia Efeso 5:33.) ʼE akoʼi mai ʼi te Tohi-Tapu ke lahi age tatatou foaki ʼi tatatou tali. (Gaue 20:35) Kotea te kalitate ka tokoni anai ki he taumatuʼa ke nā feʼofaʼaki mo fefakaʼapaʼapaʼaki? Ko te agavaivai. Kapau ʼe nā agavaivai, ʼe mole nā kumi anai te meʼa ʼae ʼe lelei kia naua takitokotahi, kae ko te meʼa ʼae ʼe lelei kia naua tokolua.—1 Ko. 10:24.

6. Kotea te ako ʼe ke taʼofi mai te ʼu fakamatala ʼa Steven mo Stéphanie?

⁶ Tokolahi ʼi te ʼu taumatuʼa Fakakilisitiano ʼe natou fiafia ʼuhi he ʼe natou agavaivai. Ohage la ko te tehina ko Steven, ʼe ina fakamahino fenei: “ ʼE tonu ke felagolagoʼaki ia he taumatuʼa, tafito la moka hoko honā ʼu fihifihia. ʼE mole tonu anai ke nā tahi ui ‘kotea ʼae ʼe lelei kia au’ kae ke nā ui ‘kotea ʼae ʼe lelei kia taua.’ ” ʼE toe manatu feia mo tona ʼohoana ko Stéphanie. ʼE ina ui fenei: “ ʼE mole fia maʼuli he tahi mo hona fili. Ka hoko he fihifihia, ʼe ma faiga ke ma iloʼi tona tupuʼaga. Hili ʼaia, ʼe ma faikole, mo fai he ʼu fekumi, pea mo vakaʼi leva he puleʼaki ki ai, he ʼe ma faiga ke ma fakatokatoka te fihifihia kae ke mole ma fekeʼaki.” Kapau ʼe mole fia maʼuhiga he tahi ʼi te taumatuʼa, pea ʼe lahi age tonā maʼuli fiafia.

7. Kapau ʼe foaki he pilivilesio ki he tehina, kotea te manatu ʼe tonu ke ina maʼu?

⁷ Kia tatou, ʼe ko he pilivilesio te tauhi kia Sehova ʼi he faʼahiga gaue pe ʼe tou fai. (Pes. 27:4; 84:11) Kapau ko he tehina ʼe ina maʼu te faigamalie ʼae ke ina fakahoko he ʼu maʼua ʼi te kautahi ʼa Sehova, ʼe ko he meʼa lelei ʼaia. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Kapau ʼe faiga he tagata ke liliu ko he taupau, pea ʼe faiga ia ki he gaue ʼe lelei.” (1 Tim. 3:1) Kae kapau ʼe foaki age hona pilivilesio, ʼe mole tonu ke manatu kua maʼuhiga ia. (Luka 17:7-10) Ko tana fakatuʼutuʼu ke ina tauhi ʼihi ʼaki he agavaivai.—2 Ko. 12:15.

8. Kotea te ʼu ako ʼe tou toʼo mai te ʼu fakamatala ʼo Tiotefeso, mo Osiasi pea mo Apesalone?

⁸ ʼE maʼu ʼi te Tohi-Tapu te faʼifaʼitaki ʼo he ʼu hahaʼi neʼe natou manatu ʼe natou maʼuhiga. Ko Tiotefeso neʼe mole agavaivai, kae neʼe ina fia maʼu “te ʼuluaki tuʼulaga” ʼi te kokelekasio. (3 Soa. 9) Ko Osiasi neʼe fiameʼalahi, he neʼe ina fia fakahoko he gaue neʼe mole foaki age e Sehova ke ina fai. (2 Klk. 26:16-21) Ko Apesalone, ʼae neʼe fia liliu ko he hau, neʼe aga kaka ke lagolago ai te hahaʼi kia ia. (2 Sam. 15:2-6) ʼE ha mai ʼi te ʼu fakamatala Fakatohi-tapu ʼaia, ʼe mole tali e Sehova ia natou ʼae ʼe natou kumi pe ke fakakololiaʼi ia natou. (Taag. 25:27) ʼE iku pe te fiameʼalahi ki te malaʼia.—Taag. 16:18.

9. Kotea te faʼifaʼitaki neʼe tuku mai e Sesu?

⁹ Kae ko Sesu, neʼe ina tuku mai he faʼifaʼitaki lelei ʼo ʼuhiga mo te agavaivai. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo ia: “Neʼe hage ko te ʼAtua, kaʼe neʼe mole manatu ia ke ina faʼao te tuʼulaga ʼo te ʼAtua, ʼo ina ui ʼe tatau mo te ʼAtua.” (Flp. 2:6) Logo la ko Sehova ʼe mafimafi, kae ʼe toe maʼu e Sesu te toe malohi lahi. Kae ʼe mole manatu ia ʼe maʼuhiga. Neʼe ina ui fenei ki ʼana tisipulo: “Ko ʼae ʼe veliveli ʼosi ia koutou fuli ʼe ko ia ʼae ʼe lahi.” (Luka 9:48) ʼE ko he toe fiafia lahi tatatou tauhi kia Sehova fakatahi mo he kau pionie, mo he ʼu tagata faifekau fakaminisitelio, mo he ʼu tagata ʼafea, pea mo he ʼu taupau fakasiliko ʼe natou faʼifaʼitakiʼi te agavaivai ʼa Sesu! Ka tou agavaivai, ʼe lahi ai te ʼofa ʼi te kautahi ʼa te ʼAtua pea ʼe fakamoʼoni ai ko tatou ko he ʼu Kilisitiano moʼoni.—Soa. 13:35.

10. Kotea ʼe tonu ke ke fai moka ʼe ke manatu neʼe mole lelei te fakatokatoka ʼo ʼihi fihifihia ʼi te kokelekasio?

 ¹⁰ Kae ʼe feafeaʼi moka ʼe ke manatu neʼe mole lelei te fakatokatoka ʼo ʼihi fihifihia ʼi te kokelekasio? ʼAki he agavaivai ʼe lelei age hau lagolago ki te ʼu tehina ʼae ʼe takitaki, ʼi hau meo. (Hep. 13:17) Koia, ke ke fai te ʼu fehuʼi ʼaeni: “Ko te ʼu fihifihia ʼae ʼe au sio ki ai, ʼe mamafa koa? ʼE ko te temi lelei koa ʼaeni ke fakatokatoka ai? ʼE ko toku maʼua koa ke au fakatokatoka te fihifihia ʼaia? ʼI tona fakahagatonu, ʼe au faiga koa ke taupau te logo tahi ʼi te kokelekasio, peʼe au fia fakaha au ʼe au maʼuhiga?”

11. ʼO mulimuli kia Efeso 4:2, 3, kotea anai he ʼu fua lelei moka tou tauhi kia Sehova ʼaki he agavaivai?

¹¹ Kia Sehova, ʼe maʼuhiga age tatatou agavaivai ʼi hotatou ʼu fealagia, pea ʼe maʼuhiga age tatatou logo tahi ʼi hatatou fakahoko he ʼu tuʼuga gaue. Koia, ke ke faiga ke ke tauhi kia te ia ʼaki he agavaivai. ʼI tau fai feia, ʼe ke taupau anai ia te logo tahi ʼi te kokelekasio. (Lau ia Efeso 4:2, 3.) Ke lahi tau kau ki te gaue faifakamafola. Kumi he ʼu faigamalie ke ke tokoni ai ki ʼihi, ʼo ke agalelei kia natou. Ke ke tali kaiga, ʼo feia kia natou ʼae ʼe mole honatou maʼua ʼi te kokelekasio. (Mateo 6:1-4; Luka 14:12-14) Pea ke ke gaue fakatahi ʼaki he agavaivai mo ʼou tehina mo tuagaʼane. ʼE mahino ia, ʼe natou tokagaʼi anai ʼou fealagia, kae tafito tau agavaivai.

12. ʼE fakalotomalohiʼi koa tatou ʼi te Tohi-Tapu ke tou maʼu hotatou ʼu kaumeʼa? Fakamahino.

¹² ʼE tou leleiʼia hatatou fakatahi mo ʼotatou kaumeʼa peʼe ko totatou famili he ʼe loto ki ai ia Sehova. (Pes. 133:1) Neʼe maʼu e Sesu hona ʼu kaumeʼa lelei. (Soa. 15:15) ʼE fakaha ʼi te Tohi-Tapu te ʼu lelei ʼo te maʼu ʼo he ʼu  kaumeʼa moʼoni. (Taag. 17:17; 18:24) Pea ʼe ui ai ʼe mole lelei hatatou fia to tokotahi. (Taag. 18:1) Tokolahi ʼe natou manatu ʼe lahi anai ʼonatou kaumeʼa ʼi te fakatahiʼaga ʼi te Neti, pea ʼe mole natou to tokotahi anai. Kae ʼe tonu ke tou tokakaga moka tou fakaʼaogaʼi te faʼahi ʼaia.

13. He koʼe ko natou ʼae ʼe fakaʼaogaʼi te ʼu fakatahiʼaga ʼi te Neti, ʼe natou logoʼi tonatou nonofo tokotahi pea ʼe natou lotomamahi?

¹³ ʼE ha ʼi ʼihi sivi, ko natou ʼae ʼe fakaʼaogaʼi lahi tonatou temi moʼo lau he ʼu tala manatu pea mo sioʼi te ʼu pāki ʼa ʼihi ʼi te Neti, ki muli age ʼe natou logoʼi tonatou nonofo tokotahi pea ʼe natou lotomamahi. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe ʼai e te hahaʼi ʼi te Neti te ʼu pāki ʼo te ʼu aluʼaga maʼuhiga ʼo tonatou maʼuli. Pea ʼe natou toe filifili ʼonatou pāki ʼae ʼe matalelei pea mo ʼae ʼo ʼonatou kaumeʼa, ʼo feia mo te ʼu koga meʼa matalelei ʼae neʼe natou mamata ki ai. Pea ko he tahi ʼe ina sioʼi te ʼu pāki ʼaia, ʼe feala ke manatu ko tona maʼuli ʼe noa ia. ʼE ui fenei e he tuagaʼane ʼe taʼu 19: “ ʼI taku sio ki te ʼu pāki ʼo natou ʼae ʼe fakafiafia ʼi te ʼu fakaʼosi vahaʼa, neʼe au lotomamahi ai, he ʼe au nofo tokotahi pe au ʼi fale.”

14. ʼE tokoni feafeaʼi mai ia 1 Petelo 3:8 moka tou fakaʼaogaʼi te ʼu fakatahiʼaga ʼi te Neti?

¹⁴ ʼE moʼoni ʼe feala ke ʼaoga te ʼu fakatahiʼaga ʼi te Neti, ke ke felogoi ai mo tou famili pea mo ʼou kaumeʼa. Kae neʼe ke fakatokagaʼi koa, ko ʼihi ʼe natou ʼai honatou ʼu pāki, peʼe ko he ʼu tala manatu, peʼe ko he ʼu ʼata ke vikiʼi ai natou? ʼE hage ʼe natou fia ui fenei: “Kotou sisio mai kia au.” Pea ko ʼihi ʼe natou tohi he ʼu palalau kovi peʼe heʼe ʼaoga ki ʼonatou pāki, peʼe ki te ʼu pāki ʼo ʼihi age. Kae ʼe mole tuha te faʼahi ʼaia mo te kau Kilisitiano, he ʼe fakalotomalohiʼi natou ke natou agavaivai pea mo tokagaʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe logoʼi e ʼihi.—Lau ia 1 Petelo 3:8.

15. ʼE tokoni feafeaʼi mai te Tohi-Tapu ke ʼaua naʼa tou fia maʼuhiga?

¹⁵ Kapau ʼe ke fakaʼaogaʼi te ʼu fakatahiʼaga ʼi te Neti, ke ke fai te ʼu fehuʼi ʼaeni: “Ko te ʼu pāki, mo te ʼu tala manatu, pea mo te ʼu ʼata ʼae ʼe au ʼai ki te Neti, ʼe feala ai koa ke manatu e ʼihi ʼe au fia vikiʼi pe ia au? ʼE feala ai koa ke fakatupu ai hanatou maheka?” ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Ko te ʼu meʼa fuli ʼae ʼi te malamanei, te holi ʼo te kakano, mo te holi ʼo te ʼu mata pea mo te fakahaha  e he tahi ʼona koloa, ʼe mole haʼu ia mai te Tamai kaʼe ʼe haʼu ia mai te malamanei.” (1 Soa. 2:16) ʼI te tahi Tohi-Tapu, ʼe fakaliliu “te fakahaha e he tahi ʼona koloa” ʼaki te “fia fakaha ʼa he tahi ʼe maʼuhiga.” ʼE mole loto e te kau Kilisitiano ke laupisiʼi natou. ʼE natou muliʼi te tokoni ʼaeni ʼi te Tohi-Tapu: “ ʼAua naʼa tou liliu ʼo fiameʼalahi, ʼo tou fefakataupiepieʼaki pea mo femahekaʼaki.” (Kal. 5:26) Ka tou agavaivai, ʼe mole tou hage anai ko te hahaʼi ʼo te malama ʼae ʼe natou fiameʼameʼa pea mo manatu pe kia natou totonu.

16. He koʼe ʼe mole tonu ke tou fialahi?

¹⁶ ʼE maʼuhiga ʼaupito ke tou agavaivai. ʼE moʼoni, ko he tahi ʼe fialahi ʼe mole ‘manatu fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo ia totonu.’ (Loma 12:3) Ko natou ʼae ʼe fialahi ʼe natou fihi tuʼumaʼu pe, pea ʼe natou manatu pe kia natou totonu. Ko tanatou faʼahiga manatu mo tanatou aga ʼe fakatupu tuʼutamaki pe kia natou pea mo ʼihi. Kapau ʼe mole natou fetogi, ʼe feala ke fakakiviʼi pea mo ʼulihi natou e Satana. (2 Ko. 4:4; 11:3) Kae ko he tahi ʼe agavaivai ʼe manatu fakapotopoto ia ʼo ʼuhiga mo ia totonu. ʼE ina fakaʼuhiga te hahaʼi ʼe maʼoluga age ia ia. (Flp. 2:3) Pea ʼe ina iloʼi “ ʼe mole leleiʼia e te ʼAtua te kau fialahi, kaʼe ʼe ina fakaha tona ʼofa makehe ki te kau agavaivai.” (1 Pet. 5:5) Ko natou ʼae ʼe manatu fakapotopoto, ʼe mole natou loto ke fakafeagai ia Sehova kia natou.

17. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke tou nonofo agavaivai?

¹⁷ Ke tou nonofo agavaivai, ʼe tonu ke tou muliʼi ki te tokoni ʼaeni ʼo te Tohi-Tapu: “Kotou liakī ia te ʼulugaaga ʼafeā pea mo te ʼu meʼa ʼae neʼe kotou fai ʼi te temi muʼa. Pea kotou kofuʼi ia te ʼulugaaga foʼou.” Koia, ʼe tonu ai ke tou faiga malohi. ʼE tonu ke tou akoʼi te faʼifaʼitaki ʼa Sesu pea mo tou faiga ke tou mulimuli lelei kia te ia. (Kol. 3:9, 10; 1 Pet. 2:21) Pea ʼe tou maʼu anai hona ʼu fua lelei. Kapau ʼe tou agavaivai, ʼe fiafia lahi age anai totatou famili, ʼe tou taupau anai te logo tahi ʼo te kokelekasio, pea ʼe mole tou fakaʼaogaʼi kovi anai te ʼu fakatahiʼaga ʼi te Neti. Kae ko te meʼa ʼae ʼe maʼuhiga, ʼe tou maʼu ai te tapuakina mo te ʼofa ʼo Sehova.