1. Ko ai ʼae neʼe ina foaki te malohi ki te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ʼo te temi muʼa?

 ʼE TOU lau ʼi ʼihi vaega Tohi-Tapu ko ni tagata agatonu ʼo te temi muʼa neʼe natou malolohi. Kae neʼe mole natou maʼu tuʼumaʼu te malohi ʼaia. Ohage ko te Hau ko Tavite, ʼi ʼihi temi neʼe malohi “ohage ko he moʼuga” kae ʼi ʼihi temi leva “neʼe mataku.” (Pes. 30:7) Pea neʼe foaki e te laumalie ʼa te ʼAtua kia Samisoni he toe malohi. Kae neʼe ina ui ka hala te laumalie ʼa te ʼAtua, “ ʼe liliu ia ʼo vaivai ohage pe ko te tagata fuli.” (Tfm. 14:5, 6; 16:17) Koia, neʼe malolohi te ʼu tagata agatonu ʼaia ʼuhi pe he neʼe foaki e Sehova kia natou te malohi.

2. He koʼe neʼe ui e te apositolo ko Paulo neʼe vaivai pea mo malohi? (2 Kolonito 12:​9, 10)

² Neʼe fakaha lelei e te apositolo ko Paulo neʼe toe ʼaoga mo ia ke falala ki te malohi ʼae ʼe foaki e Sehova. (Lau ia 2 Kolonito 12:9, 10.) Ohage ko te tokolahi ia tatou, neʼe tau ia Paulo mo ni mahaki. (Kal. 4:13, 14) ʼI ʼihi temi neʼe toe faigataʼa kia ia tana fai te meʼa ʼae ʼe lelei. (Loma 7:18, 19) Pea neʼe toe tuʼania mo mataku ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼae ka hoko kia ia. Kae ʼi te temi ʼae neʼe vaivai ai ia Paulo, neʼe liliu ʼo malohi. Kotea ʼae neʼe tokoni ki ai? Neʼe foaki e Sehova kia Paulo te malohi ʼae neʼe ʼaoga kia ia ke ina lava ʼutakiʼi ʼona faigataʼaʼia.

3. Ko te ʼu fehuʼi fea ka tou tali anai ki ai ʼi te alatike ʼaeni?

³ ʼE fakapapau mai e Sehova ʼe ina toe foaki mai anai kia tatou te malohi. (1 Pet. 5:10) Kae ʼe tonu ke tou faiga fakamalotoloto ke tou maʼu ia te malohi ʼaia. Tou vakaʼi he faʼifaʼitaki: ʼE haʼele he motoka ʼuhi ko te malohi ʼo tona masini. Kae ʼe tonu ki te sofea ke ina fakagaholo te motoka ke alu ki te  faʼahi ʼae ʼe loto ki ai. ʼO toe feia pe, ʼe foaki mai e Sehova te malohi. Kae ke tou maʼu te malohi ʼaia ʼe ʼi ai te ʼu faʼahi ʼe tonu ke tou fai. Kotea ʼae neʼe fakatuʼutuʼu e Sehova ke tou liliu ai ʼo malolohi? Pea kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke tou maʼu ai te malohi? ʼE tou tali anai ki te ʼu fehuʼi ʼaia ʼaki tatatou vakaʼi pe neʼe tokoni feafeaʼi ia Sehova ki te polofeta ko Sonasi, mo Malia te faʼe ʼa Sesu, pea mo te apositolo ko Paulo. ʼE tou toe vakaʼi anai pe haga foaki feafeaʼi e Sehova te malohi ki ʼana kaugana ia ʼaho nei.

4. Kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ke foaki mai e Sehova tona malohi?

⁴ Ko te fakatuʼutuʼu ʼae neʼe fai e Sehova ke tou maʼu ai te malohi ʼe ko te faikole. Pea ʼe tali e Sehova ki ʼatatou faikole ʼo ina foaki mai “te malohi makehe.” (2 Ko. 4:7) ʼE tou toe maʼu te malohi moka tou lau tana Folafola pea mo fakakaukau ki ai. (Pes. 86:11) Ko te logo ʼae ʼe foaki mai e Sehova ʼi te Tohi-Tapu ʼe “malohi.” (Hep. 4:12) Ka ke faikole kia Sehova pea mo lau tana Folafola, ʼe ke maʼu ai te malohi ke feala hau kataki, mo taupau tou fiafia, pea mo fakahoko he gaue faigataʼa. Tokagaʼi pe neʼe foaki feafeaʼi e Sehova te malohi ki te polofeta ko Sonasi.

5. He koʼe neʼe tonu ke lotomalohi te polofeta ko Sonasi?

⁵ Neʼe tonu ke lotomalohi te polofeta ko Sonasi. Neʼe mataku ʼi te alu ki te koga meʼa ʼae neʼe fakatotonu age e Sehova ke alu ki ai. Neʼe heka ia ki he vaka ʼo alu ki te tahi fenua. ʼI tana fai te faʼahi ʼaia, neʼe meihiʼi mate ʼo feia mo te kauvaka he neʼe to te toe afā malohi. ʼI tona li ki te tai, neʼe folo ia ia e he foʼi ika. Neʼe nofo ai Sonasi ʼi te loto fatu ʼo te ika. Kia koe la, neʼe feafeaʼi ia Sonasi? Neʼe lagi manatu ʼe mate ai anai. Pea neʼe lagi manatu kua liʼaki ia ia e Sehova. ʼE mahino ia neʼe lagi lahi ʼosi te tuʼania ʼa Sonasi.

6. ʼO mulimuli kia Sonasi 2:1, 2, 7, kotea ʼae neʼe fai e Sonasi ke liliu ai ʼo malohi ʼi tana nofo ʼi te loto fatu ʼo te ika?

⁶ Kotea ʼae neʼe fai e Sonasi ke liliu ai ʼo malohi ʼi tana nofo tokotahi ʼi te loto fatu ʼo te ika? Neʼe faikole. (Lau ia Sonasi 2:1, 2, 7.) Logo la neʼe talagataʼa ia Sonasi kia Sehova, kae neʼe fakahemala. Pea neʼe falala ia ʼe fagono anai ia Sehova ki tana faikole. Neʼe toe fakakaukauʼi e Sonasi he ʼu vaega Tohi-Tapu neʼe ina lau ki muʼa atu. ʼE tou iloʼi te faʼahi ʼaia, he ʼe ʼi tana faikole ʼae ʼe tuʼu ia Sonasi kapite 2, ʼe lahi tana fakaʼaogaʼi te ʼu kupu ʼe tuʼu ʼi te tohi ʼo Pesalemo. (Ohage la, vakaʼi ia Sonasi 2:2, 5 pea mo Pesalemo 69:1; 86:7.) ʼE ha lelei ai neʼe iloʼi e Sonasi te ʼu vaega Tohi-Tapu ʼaia. Pea ʼi tana fakakaukau ki ai, neʼe falala ai ʼe tokoni anai Sehova kia ia. Ki muli age neʼe haofaki e Sehova ia Sonasi pea neʼe lotomalohi ai ke ina fakahoko te gaue ʼae neʼe foaki age e Sehova.—Son. 2:10–3:4.

7-8. Neʼe maʼu feafeaʼi e te tehina ʼi Taïwan te malohi ke ina tauʼi ʼona faigataʼaʼia?

⁷ ʼE ʼaoga kia tatou te faʼifaʼitaki ʼa Sonasi moka tou felaveʼi mo he ʼu fihifihia kehekehe. Ohage la ko te tehina ʼi Taïwan ko Zhiming. b Neʼe tau mo he ʼu mahaki faigataʼa. Pea neʼe toe fakafeagai malohi age tona famili ʼuhi ko tana tauhi ʼae kia Sehova. Ko tana faikole mo tana ako te Tohi-Tapu ʼae neʼe tokoni ki ai ke ina maʼu te malohi mai ia Sehova. ʼE ina ui: “ ʼI ʼihi temi, ka hoko he ʼu fihifihia, ʼe lahi ʼosi taku tuʼania, ʼo faigataʼa ai taku fai taku ako tokotahi.” Kae neʼe haga falala te tehina ʼe tokoni anai ia Sehova kia ia. ʼE ina fakamahino fenei: “ ʼUluaki, ʼe au faikole kia Sehova. Pea ʼe au fakalogo he ʼu katiko. ʼI ʼihi temi, ʼe au hiva leʼo  veliveli ʼo aʼu ki taku maʼu he fimalie. Pea ʼe au kamata ai leva taku ako.”

⁸ Neʼe maʼu e te tehina ko Zhiming te malohi ke ina tauʼi te ʼu aluʼaga faigataʼa ʼi tana fai tana ako tokotahi. Ohage la, ʼi tona ʼosi tafa lahi, neʼe ui age e te afilimie kua hifo ʼosi tona toto, koia ʼe tonu ke ʼai kia ia te toto. ʼI te po ʼi muʼa ʼo tona tafa, neʼe lau e te tehina te fakamatala ʼa he tuagaʼane neʼe fai kia ia te tafa lahi ʼaia. Neʼe kovi age la te hifo ʼo tona toto, kae neʼe mole ina tali te foʼi huki toto. Pea neʼe ina toe maʼu ai te malolo. Neʼe tokoni te fakamatala ʼaia kia Zhiming ke nofo agatonu.

9. Kapau ʼe kua ke gaʼegaʼe ʼuhi ko he fihifihia ʼe ke tau mo ia, kotea ʼae ʼe feala ke ke fai? (Vakaʼi mo te ʼu pāki.)

⁹ Ka ke tau mo he fihifihia, ʼe faigataʼa koa hau faikole ʼuhi he ʼe lahi fau tau tuʼania? Peʼe ke gaʼegaʼe fau koa ʼo faigataʼa ai hau fai tau ako tokotahi? Manatuʼi ʼe mahino katoa ia Sehova ki tou aluʼaga. Koia, ke ke tui papau maʼia pe nounou tau faikole, kae ʼe ina foaki atu anai te meʼa ʼae ʼe ʼaoga kia koe. (Efe. 3:20) Kapau ʼe faigataʼa hau lau mo ako te Tohi-Tapu he ʼe mamahi tou sino peʼe ko tou loto, ʼe lagi feala ke ke fakalogo ki te ʼu tohi ʼae kua puke ʼo te Tohi-Tapu peʼe ko ʼatatou tohi Fakatohi-tapu. ʼE lagi ke tokagaʼi anai tona fua lelei kia koe moka ke fakalogo tatatou ʼu hiva peʼe ke sioʼi he ʼata viteo ʼi te jw.org. ʼE loto e Sehova ke ke malohi. Pea ʼe ina foaki atu anai te malohi moka ke faikole pea mo ke kumi tana faʼahiga tali atu ʼi te Tohi-Tapu mo te tahi ʼu fakatuʼutuʼu fakalaumalie.

10. ʼE fakalotomalohiʼi feafeaʼi tatou e ʼotatou tehina mo tuagaʼane?

¹⁰ ʼE feala ke fakaʼaogaʼi e Sehova ʼotatou tehina mo tuagaʼane moʼo fakalotomalohiʼi ʼo tatou. ʼE natou liliu anai ko “he tokoni malohi” kia tatou ʼi te temi ʼae ʼe tou tau ai mo he fihifihia peʼe moka faigataʼa hatatou fakahoko he gaue. (Kol. 4:10, 11) ʼE ʼaoga tafito hotatou ʼu kaumeʼa ʼi “te ʼu temi mamahi.” (Taag. 17:17) Ka tou gaʼegaʼe ʼe feala ke natou foaki mai te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga kia tatou, ke natou fakalotofimalieʼi tatou, pea mo tokoni mai ke tou haga tauhi agatonu kia Sehova. Tokagaʼi pe neʼe tokoni feafeaʼi ʼihi kia Malia, te faʼe ʼa Sesu.

11. He koʼe neʼe ʼaoga he tokoni kia Malia?

 ¹¹ Neʼe ʼaoga he tokoni kia Malia ke feala hana fakahoko te finegalo ʼo Sehova. Neʼe lagi punamaʼuli ʼaupito ʼi te fakaha age e te ʼaselo ko Kapeliele te gaue maʼuhiga ka tonu anai ke ina fakahoko. Logo la heʼeki ʼohoana, kae ʼe faitama anai. Neʼe heʼeki poto ʼi te pusiaki ʼo he tamasiʼi, kae neʼe tonu ke ina taupau te kiʼi tamasiʼi ʼae ka liliu anai ko te Mesia. Pea neʼe heʼeki momoe mo he tagata, kae neʼe tonu ke ina fakaha age kia Sosefo kua faitama. ʼE mahino ia neʼe ko he aluʼaga faigataʼa kia Malia.​—Luka 1:26-33.

12. ʼO mulimuli kia Luka 1:39-45, neʼe maʼu feafeaʼi e Malia te tokoni ʼae neʼe ʼaoga kia ia?

¹² ʼE maʼu feafeaʼi anai e Malia te tokoni ʼae ʼe ʼaoga kia ia moʼo fakahoko te gaue makehe mo maʼuhiga ʼaia? Neʼe falala ʼe tokoni anai ʼihi kia ia. Ohage la, neʼe faifehuʼi kia Kapeliele ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga ʼae ka hoko kia ia. (Luka 1:34) Hili ʼaia, neʼe alu atu aipe ki “te fenua moʼugaʼia” ʼi Suta ʼo fakasiosio tona kaiga ko Elisapeta. Neʼe ʼi ai te ʼu fua lelei ʼo tana alu ʼaia. Neʼe vikiʼi e Elisapeta ia Malia pea neʼe uga e Sehova ia Elisapeta ke faifakakikite ʼo ʼuhiga mo te tamasiʼi ʼa Malia ʼae neʼe heʼeki tupu. Neʼe lagi lotomalohi ai ia Malia. (Lau ia Luka 1:39-45.) Neʼe ui e Malia ʼo ʼuhiga mo Sehova “neʼe ina fai he gaue malohi ʼaki tona nima.” (Luka 1:46-51) Koia, ʼaki ia Kapeliele mo Elisapeta neʼe foaki e Sehova te tokoni ʼae neʼe ʼaoga kia Malia.

13. Kotea te ʼu fua lelei neʼe maʼu e he tuagaʼane ʼi tana kumi tokoni ki ʼona tehina mo tuagaʼane?

¹³ Ohage ko Malia, ʼe feala ke toe tokoni atu ʼou tehina mo tuagaʼane. Neʼe ʼaoga ki te tuagaʼane ʼi Bolivie ko Dasuri te tokoni ʼaia. Neʼe tau tana tamai mo he mahaki faigataʼa pea neʼe mole kei he faitoʼo ki ai. ʼI tona tuku ʼae ʼi te lopitali, neʼe fai e Dasuri te tonu ʼae ke tokaga ki ai. (1 Tim. 5:4) Neʼe mole ko he aluʼaga faigafua. ʼE ui e te tuagaʼane neʼe ʼi ai te ʼu lakaga neʼe gaʼegaʼe ʼaupito ai. Neʼe kole tokoni koa ki ʼihi? Neʼe mole ina fai ʼi te kamata he neʼe mole fia fakahohaʼa ki te ʼu tehina. ʼE ina ui fenei: “Kia au ʼe ko Sehova ʼae ka ina foaki mai anai te tokoni ʼae neʼe ʼaoga kia au. Kae ki muli age neʼe au mahino leva neʼe au faiga tokotahi pe au ke au tauʼi ʼoku faigataʼaʼia.” (Taag. 18:1) Neʼe faitohi leva ia Dasuri ki hona ʼu kaumeʼa ʼo fakamahino age tona aluʼaga. ʼE ina ui fenei: “ ʼE mole he kupu ʼe feʼauga moʼo fakamatala te toe fakalotomalohi ʼae neʼe au maʼu mai ʼoku tehina mo tuagaʼane ʼofaina. Neʼe ʼomai ki te lopitali mo hamā meʼa kai pea mo vaevae mo au he ʼu vaega Tohi-Tapu fakalotofimalie. ʼE taulekaleka ʼosi tatatou iloʼi ʼae ʼe mole tou nonofo tokotahi. ʼE tou kau ki te toe famili kauga malie ʼo Sehova, ʼe natou lotolelei ʼo tokoni mai, mo fetagihiʼi mo koe moka ke lotomamahi pea mo tokoni atu ke ke haga tauhi kia Sehova fakatahi mo natou.”

14. He koʼe ʼe tonu ke tou tali te tokoni ʼae ʼe foaki mai e te ʼu tagata ʼafea?

¹⁴ ʼE toe fakaʼaogaʼi e Sehova te ʼu tagata ʼafea moʼo foaki mai te malohi. Ko te ʼu tagata ʼaia ʼe ko he ʼu meʼa ʼofa mai te ʼAtua pea ʼe natou tokoni mai mo fakalotomalohiʼi tatou. (Esa. 32:1, 2) Koia ka ke hoha, palalau ki te faʼahi ʼaia mo te ʼu tagata ʼafea. Pea ke ke tali te tokoni ʼae ʼe natou foaki atu. ʼE foaki atu anai e Sehova te malohi ʼaki te ʼu tagata ʼaia.

15. Kotea te ʼamanaki ʼae ʼe maʼu e te kau Kilisitiano fuli?

¹⁵ ʼE foaki mai e te ʼu fakapapau ʼae ʼi te Tohi-Tapu ia he ʼamanaki pea mo te malohi ke tou haga tauhi kia Sehova. (Loma 4:3, 18-20) ʼE maʼu e ʼihi Kilisitiano te ʼamanaki  ʼae ke natou maʼuʼuli ʼo heʼe gata ʼi selo, pea ʼe maʼu e ʼihi te ʼamanaki ʼae ke natou maʼuʼuli ʼo heʼe gata ʼi te Palatiso ʼi te kele. ʼE foaki mai e tatatou ʼamanaki te malohi ʼae ke tou ʼutakiʼi te ʼu faigataʼaʼia, ke tou fakamafola te logo lelei, pea mo fakahoko ʼatatou gaue kehekehe ʼi te kokelekasio. (1 Tes. 1:3) Neʼe maʼu e te apositolo ko Paulo te malohi ʼuhi ko tana ʼamanaki.

16. He koʼe neʼe tonu ke malohi ia te apositolo ko Paulo?

¹⁶ Neʼe tonu ke malohi ia Paulo. ʼI tana faitohi ki te kau Kolonito, neʼe ina fakatatau ia ia ki he ipu kele pelepelegesi. Neʼe ina ui neʼe “taʼomia,” neʼe ‘mole ina iloʼi he meʼa ke ina fai,’ neʼe “fakatagaʼi” pea neʼe ‘toka ki te kele.’ Neʼe hoko ni aluʼaga neʼe feala pe ke mate ai. (2 Ko. 4:8-10) Neʼe tohi e Paulo te ʼu faʼahi ʼaia ʼi tana fai tana tolu folau fakamisionea. Kae ʼi te temi ʼaia neʼe lagi heʼeki ina iloʼi ʼe kei toe age la tona kovi. ʼE ʼohofi anai ia ia e te hahaʼi, ʼe puke anai, ʼe meihiʼi malemo anai, pea ʼe pilisoniʼi anai.

17. ʼO mulimuli kia 2 Kolonito 4:16-18, neʼe maʼu feafeaʼi e Paulo te malohi ke ina katakiʼi ʼona faigataʼaʼia?

¹⁷ Neʼe maʼu e Paulo te malohi ke faʼa kataki he neʼe mole galo kia ia tana ʼamanaki. (Lau ia 2 Kolonito 4:16-18.) Neʼe ina ui ki te kau Kolonito, logo la neʼe “hifo” tona sino, kae neʼe mole lotovaivai ai. Neʼe manatuʼi tuʼumaʼu pe e Paulo tona ka haʼu. Ko tana ʼamanaki ʼae ke maʼuli ʼo heʼe gata ʼi selo neʼe “fakatalakitupua” kia ia. Koia neʼe ina tali ai ke ina katakiʼi te ʼu faigataʼaʼia ke feala hana maʼu tona fakapale. Neʼe metitasio ia Paulo ki tana ʼamanaki, pea neʼe ‘fakafoʼou ai ia ia ʼi te ʼaho fuli.’

18. ʼE maʼu feafeaʼi e Tihomir mo tona kiʼi famili te malohi ʼuhi ko tanatou ʼamanaki?

¹⁸ Neʼe maʼu e te tehina ʼi Bulgarie ko Tihomir te malohi ʼuhi ko tana ʼamanaki ʼo ʼuhiga mo te ka haʼu. Heʼeki faʼa fualoa ki ai, neʼe mate tona kiʼi tehina veliveli ʼi he fai fakaʼi. Neʼe lotomamahi ʼaupito ai ia Tihomir. Ke feala hana ʼutakiʼi te aluʼaga ʼaia, neʼe faipalalau mo tona kiʼi famili ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼuake. ʼE ina ui fenei: “Ohage la,  ʼe matou fakakaukauʼi pe ʼe matou felaveʼi anai ʼifea mo toku kiʼi tehina, kotea anai te meʼa kai ka matou teuteu maʼa ia, ko ai ʼae ka matou fakaafe moʼo fakatalitali ia ia moka fakatuʼuake, pea ʼe feafeaʼi anai hamatou fakamatala age te ʼu ʼaho fakamuli.” ʼE ui e te tehina ko Tihomir, ko tanatou manatuʼi tuʼumaʼu tanatou ʼamanaki ʼe maʼu ai e tona kiʼi famili te malohi ke natou faʼa kataki. ʼE toe tokoni kia natou ke natou haga fakatalitali ki te temi ʼae ka fakatuʼuake anai e Sehova tona kiʼi tehina.

19. Kotea ʼae ʼe feala ke ke fai ke malohi age tau ʼamanaki? (Vakaʼi mo te pāki.)

¹⁹ Kotea ʼae ʼe feala ke ke fai ke malohi age tau ʼamanaki? Kapau ʼe ke ʼamanaki maʼuli ʼo heʼe gata ʼi te kele, ʼe feala ke ke lau te ʼu fakamatala ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te Palatiso mo ke metitasio ki ai. (Esa. 25:8; 32:16-18) Fakakaukauʼi pe ʼe feafeaʼi anai te maʼuli ʼi te malama foʼou, ke hage kia koe kua ke maʼuli ʼi ai. Ko ai ʼae ʼe ke felaveʼi mo ia? Kotea ʼae ʼe ke logo ki ai? ʼE feafeaʼi tou loto ʼi tau kua maʼuli ʼi te Palatiso? ʼE feala ke tokoni atu te ʼu pāki ʼi ʼatatou tohi ʼe ha ai te Palatiso, peʼe ke sioʼi te ʼu ʼata ʼo te ʼu hiva ʼaeni: ʼI Te Palatiso, peʼe Ka Heni Hoko Nei, peʼe Fakakaukauʼi Te ʼAho ʼAia. Kapau ʼe ke manatuʼi tuʼumaʼu tau ʼamanaki ʼae ke ke maʼuli ʼi te malama foʼou, pea ʼe hage anai kia koe ʼou mamahi ʼe “fakatemi pea mo . . . maʼamaʼa.” (2 Ko. 4:17) ʼE ke malohi anai ʼuhi ko te ʼamanaki ʼaia ʼe foaki atu e Sehova.

20. Maʼia moka tou gaʼegaʼe, kae ʼe tou lava maʼu feafeaʼi te malohi?

²⁰ Maʼia moka tou gaʼegaʼe, kae “ ʼe tou maʼu anai te malohi mai te ʼAtua.” (Pes. 108:13) Kua fai e Sehova he ʼu fakatuʼutuʼu ke ke maʼu ai te malohi. Koia, ka ʼaoga atu he tokoni ke ke fakahoko he gaue, peʼe ke ke katakiʼi ai he faigataʼaʼia, peʼe ke ke taupau tou fiafia, faikole fakamalotoloto kia Sehova pea mo fai tau ako tokotahi ke ke maʼu ai te tokoni. Tali te ʼu fakalotomalohi mai ʼou tehina mo tuagaʼane. Haga manatuʼi tuʼumaʼu tau ʼamanaki. Pea ʼe ‘fakamalohiʼi anai koe ʼaki te mafimafi ʼo te ʼAtua, ke feala ai hau ʼutakiʼi ia meʼa fuli pea mo ke kataki fualoa ʼi te fiafia.’​—Kol. 1:11.