1. Ohage ko tona fakamahino ia Efeso 6:10-13, ʼe fakaha feafeaʼi mai e Sehova tona ʼofa pea mo tana tokaga ʼae kia tatou? Fakamahino.

ʼE TOKAGA moʼoni ia Sehova kia tatou ʼae ko ʼana kaugana, he ʼe ʼofa ia tatou. Pea ʼe ina fakaha ʼaki tana tokoni mai ke tou lava tauʼi ʼotatou fili. Ko ʼotatou fili tafito ko Satana mo ʼana temonio. ʼE fakatokaga mai e Sehova te ʼu fili ʼaia. Pea ʼe ina foaki mai te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga moʼo tauʼi ʼo te ʼu fili ʼaia. (Lau ia Efeso 6:10-13.) Kapau ʼe tou tali ia te tokoni ʼa Sehova pea mo falala katoa kia te ia, ʼe tou lava fakafeagai anai ki te Tevolo. ʼE tou maʼu anai te falala ʼae neʼe maʼu e te apositolo ko Paulo ʼi tana ui fenei: “Kapau ʼe kau ia te ʼAtua mo tatou, ko ai ʼae ka fakafeagai mai anai kia tatou?”—Loma 8:31.

2. Kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

² Ko te kau Kilisitiano moʼoni ʼe mole natou tokaga fau kia Satana mo ʼana temonio. ʼE tou fia ako tafito ke tou iloʼi ia Sehova pea mo tona finegalo. (Pes. 25:5) Kae ʼe tonu pe ke tou iloʼi te ʼu gaue ʼa Satana. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi naʼa ina fakahalaʼi tatou. (2 Ko. 2:11, nota.) ʼE tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni, pe kotea te aluʼaga ʼae fakaʼaogaʼi e Satana mo ʼana temonio moʼo fakahalaʼi ʼo tatou. Pea ʼe feafeaʼi hatatou lava tauʼi ia Satana mo ʼana temonio.

3-4. (1) Kotea te fakaʼuhiga ʼo te gaohi meʼa faifakalauʼakau? (2) ʼE hahaʼi koa ia natou ʼae ʼe tui ki te gaohi meʼa faifakalauʼakau?

³ Ko te aluʼaga ʼae ʼe fakaʼaogaʼi e Satana mo ʼana temonio moʼo fakahalaʼi te hahaʼi ʼe ko te gaohi meʼa faifakalauʼakau. Ko natou ʼae ʼe gaohi meʼa faifakalauʼakau ʼe natou ui ʼe natou iloʼi peʼe puleʼi te ʼu meʼa ʼe mole iloʼi e te hahaʼi. Ohage la, ʼe ui e ʼihi ʼe natou  iloʼi te ka haʼu ʼo natou fakaʼaogaʼi te ʼu meʼa fakamanamana peʼe faifakakikite. Pea ko ʼihi leva ʼe natou lava faipalalau mo he tahi kua mate. ʼE fai leva e ʼihi te ʼu meʼa fakatemonio pea faitutuku peʼe natou fai he ʼu lotokovi. *

⁴ ʼE hahaʼi koa ia natou ʼae ʼe tui ki te ʼu gaohi meʼa faifakalauʼakau? Neʼe fai te ʼu fekumi ia fenua ʼe 18 ʼi Amelika Latina mo te ʼu Caraïbes, neʼe fakaha ai ko te toko 1 ki te toko 3 ʼe tui ki te ʼu meʼa fakamanamana, te ʼu meʼa fakatemonio pea ʼe tokolahi ʼe natou tui ʼe feala ke faipalalau mo te ʼu laumalie kovi. Neʼe toe fai te tahi ʼu fekumi ia fenua ʼe 18 ʼi Afelika, pea ko te vaelua ʼo te hahaʼi ʼae neʼe fakafehuʼi ʼe natou tui ki te ʼu meʼa fakatemonio. Koia, he fenua pe ʼe tou nofo ai kae ʼe tonu ke tou tokaga ki te gaohi meʼa faifakalauʼakau. ʼE kumi e Satana ke ina fakahalaʼi ia “te kele katoa.”—Fkha. 12:9.

5. Kotea te manatu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te gaohi meʼa faifakalauʼakau?

⁵ Ko Sehova ʼe ko te “Atua o te mooni!” (Pes. 31:6) Kotea tana manatu ʼo ʼuhiga mo te gaohi meʼa faifakalauʼakau? ʼE fehiʼa ki ai. Neʼe ui fenei e Sehova ki te kau Iselaele: “Ke aua naa mau ia koe he tahi ae e ina fakalaka tona foha pee ko tana taahine i te afi, he tahi ae e faikikite, he tahi ae e gaohi mea fakaofoofo loi, he tahi ae e gaohi mea fakatemonio, he tahi ae e faitutuku, he tahi ae e ina kumi ki te u laumalie kovi, pea mo ina fakaha te mea ae ka hoko, he tahi ae e faifehui ki te kau mate. Koteuhi ko ia ae e ina fai te u mea aena, e fakalialia ia ia [kia Sehova].” (Tet. 18:10-12) ʼE mole kei fakamaʼua ki te kau Kilisitiano ke natou fakalogo ki te Lao ʼae neʼe foaki e Sehova ki te kau Iselaele. Kae ʼe tou iloʼi ko Sehova ʼe mole fetogi, ʼe kei fehiʼa aipe ki te gaohi meʼa faifakalauʼakau.—Mala. 3:6.

6. (1) ʼE fakaʼaogaʼi feafeaʼi e Satana ia te gaohi meʼa faifakalauʼakau moʼo fakahalaʼi te hahaʼi? (2) ʼO mulimuli kia Ekelesiasi 9:5, kotea te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga ʼo te kau mate?

⁶ ʼE loto e Sehova ke tou tokaga ki te ʼu gaohi meʼa faifakalauʼakau he ʼe ina iloʼi ʼe fakaʼaogaʼi e Satana moʼo fakahalaʼi te hahaʼi. ʼE fakaʼaogaʼi e Satana te ʼu meʼa faifakalauʼakau moʼo folahi he ʼu loi. Ohage la, ko tana manatu ʼae ʼe maʼuli te laumalie ʼo te kau mate ʼi he tahi faʼahi. (Lau ia Ekelesiasi 9:5.) ʼE toe fakaʼaogaʼi e Satana moʼo fakamatakuʼi te hahaʼi pea ke natou mamaʼo mai ia Sehova. ʼE ina loto ke tui ia natou ʼae ʼe gaohi meʼa faifakalauʼakau ki te ʼu laumalie kovi kae mole tui natou kia Sehova.

7. Kotea ʼae ʼe fakaha mai e Sehova kia tatou?

⁷ Ohage pe ko tatatou fakaha ʼi te kamata, ʼe fakaha mai e Sehova te meʼa ʼae ʼe tonu ke tou iloʼi ke ʼaua naʼa fakahalaʼi tatou e Satana mo ʼana temonio. ʼE tou vakaʼi leva pe kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai moʼo tauʼi ia Satana mo ʼana temonio.

8. (1) Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke tou lava tauʼi ai te ʼu laumalie kovi? (2) ʼE fakaha feafeaʼi ia Pesalemo 146:4 te ʼu loi ʼa Satana ʼo ʼuhiga mo te kau mate?

⁸ Lau te Folafola ʼa te ʼAtua mo metitasio ki ai. Ko te ʼu faʼahi ʼaia ʼe tonu ke tou fai ke feala ai he liʼaki ʼo te ʼu loi ʼae ʼe fakamafola e te ʼu laumalie kovi. Ko te Folafola ʼa te ʼAtua ʼe hage ko he heleta masila ʼe ina lava fakaha te ʼu loi ʼa Satana. (Efe. 6:17) Ohage la, ko te Folafola ʼa te ʼAtua ʼe ina fakaha ko te kau mate ʼe  mole feala ke natou faipalalau mo natou ʼae ʼe kei maʼuli. (Lau ia Pesalemo 146:4.) ʼE toe fakamanatuʼi mai e te Tohi-Tapu, ʼe gata pe kia Sehova tokotahi ʼe ina lava fakaha te ka haʼu. (Esa. 45:21; 46:10) Kapau ʼe tou lau te Folafola ʼa te ʼAtua mo metitasio tuʼumaʼu ki ai, ʼe tou lava liʼaki anai pea mo fehiʼa ki te ʼu loi ʼae ʼe loto e te ʼu laumalie kovi ke tou tui ki ai.

9. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou tekeʼi?

⁹ ʼAua naʼa tou fai he meʼa ʼe pipiki ki te gaohi meʼa faifakalauʼakau. Ko tatou ʼae ko te kau Kilisitiano moʼoni, ʼe mole tou fai anai te gaohi meʼa faifakalauʼakau ʼi hona faʼahiga aluʼaga pe. Ohage la, ʼe mole tou olo anai ʼo vakaʼi ia natou ʼae ʼe gaohi meʼa fakatemonio peʼe ko natou ʼae palalau mo te kau mate. Neʼe tou vakaʼi ʼi te alatike kua hili, ʼe tonu ke tou mavae mai te ʼu agaʼi fenua ʼo he ʼavaifo, ʼe fakatafito ki te ʼu akonaki ʼo te kau mate ʼae ʼe hoko atu pe te maʼuli ʼo ʼonatou laumalie ʼi he faʼahi pe. ʼE mole tou fakaʼaogaʼi anai te ʼu meʼa fakamanamana peʼe faifakakikite ʼae ʼe natou fakaha te ka haʼu. (Esa. 8:19) ʼE tou iloʼi ko te ʼu faʼahiga gaue ʼaia ʼa Satana mo ʼana temonio, ʼe feala pe ke tou tuʼutamakiʼia ai.

10-11. (1) Kotea ʼae neʼe fai e ʼihi ʼi te ʼuluaki sekulo, ʼi tanatou iloʼi ʼae te moʼoni? (2) ʼO mulimuli kia 1 Kolonito 10:21, he koʼe ʼe tonu ke tou faʼifaʼitakiʼi te ʼu ʼuluaki Kilisitiano? Pea ʼe feafeaʼi hatatou fakahoko te faʼahi ʼaia?

¹⁰ Kotou liʼaki te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe ʼi ai hona pikipikiga mo te gaohi meʼa faifakalauʼakau. ʼI te ʼuluaki sekulo, ko ʼihi neʼe maʼuʼuli ʼi te kolo ʼo Efeso, neʼe natou fai te gaohi meʼa faifakalauʼakau. Kae ʼi tanatou iloʼi leva te moʼoni, neʼe natou fai te faʼahi maʼuhiga. “Tokolahi ia natou ʼae neʼe gaohi meʼa fakamanamana, neʼe natou ʼaumai ʼanatou tohi ʼo tutu ia muʼa ʼo te hahaʼi fuli.” (Gaue 19:19) Neʼe natou faiga malohi te tauʼi ʼo te ʼu laumalie kovi. Neʼe totogi kovi ʼaupito ʼanatou tohi fakamanamana kae neʼe mole natou foaki peʼe fakatau ki ʼihi. Neʼe natou tutu fuli. Neʼe mole natou lotomamahi pe la he neʼe totogi kovi ʼanatou tohi kae neʼe natou fia fakafiafiaʼi ia Sehova.

 ¹¹ ʼE feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi te kau Kilisitiano ʼaia ʼi te ʼuluaki sekulo? ʼE ko he aga fakapotopoto moka tou liʼaki te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe pipiki ki te gaohi meʼa faifakalauʼakau. Ohage la ko te ʼu faʼahiga meʼa ʼe kita taupau tuʼumaʼu moʼo leʼoleʼo ʼo kita peʼe ko he tahi age ʼu meʼa ʼe taupau e te hahaʼi moʼo puipui natou mai te ʼu laumalie kovi.—Lau ia 1 Kolonito 10:21.

12. Kotea te ʼu fehuʼi ʼe tou fai ʼo ʼuhiga mo ʼatatou fakafiafia?

¹² Tou vakavakaʼi lelei ʼatatou fakafiafia. Tou fai te ʼu fehuʼi ʼaeni: ‘ ʼE au lau koa he ʼu tohi, he ʼu nusipepa, he ʼu alatike ʼi te Neti ʼo ʼuhiga mo te gaohi meʼa faifakalauʼakau? Kae ʼe feafeaʼi ki te ʼu musika ʼae ʼe au fakalogo, ki te ʼu ʼata ʼae ʼe au sioʼi peʼe ko ʼaku gaoʼi viteo? ʼE ʼi ai koa he pikipikiga ʼo ʼaku fakafiafia mo te gaohi meʼa faifakalauʼakau? ʼE ʼi ai koa he ʼu meʼa fakatemonio? ʼE fakaha mai ai koa ko te ʼu gaohi meʼa fakamanamana peʼe ko te ʼu faitutuku ʼe tou tuʼutamaki ai peʼe tou fiafia ai?’ ʼE moʼoni ko te ʼu fakafiafia fuli ʼae ʼe fakatafito ki te ʼu fagana ʼe mole pipiki fuli ki te ʼu gaohi meʼa faifakalauʼakau. Ka tou vakavakaʼi lelei ʼatatou fakafiafia, tou filifili leleiʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe tokoni mai ke tou mamaʼo mai te ʼu meʼa ʼae ʼe fehiʼa ki ai Sehova. ʼE tou fia fai ia meʼa fuli moʼo “taupau he leʼo ʼo loto ʼe maʼa” ia muʼa ʼo te ʼAtua.—Gaue 24:16. *

13. Kotea ʼae ʼe mole tonu ke tou fai?

¹³ ʼAua naʼa kotou fakamatala he ʼu hisitolia ʼo ʼuhiga mo te kau temonio. ʼE tonu ke tou faʼifaʼitakiʼi ia Sesu. (1 Pet. 2:21) ʼI muʼa ʼo tana hifo mai ki te kele, neʼe maʼuli ia Sesu ʼi te lagi pea neʼe ina iloʼi lelei ia Satana mo ʼana temonio. Kae neʼe mole pe la ina fakamatala te ʼu hisitolia ʼo ʼuhiga mo te ʼu gaue ʼae neʼe fai e te ʼu  laumalie kovi. Neʼe fia fakaha e Sesu te moʼoni ʼo ʼuhiga mo Sehova kae neʼe mole ina fia fakaha ia Satana ki te hahaʼi. ʼE tou faʼifaʼitakiʼi ia Sesu ʼo mole tou fakamatala te ʼu gaue ʼa te kau temonio. Kae ʼe tou fakaha ʼi ʼatatou palalau “ ʼe fiafia [totatou] loto ʼuhi ko he meʼa ʼe matalelei” ko tona fakaʼuhiga te moʼoni.—Pes. 45:1, MN.

14-15. (1) He koʼe ʼe mole tonu ke tou matataku ki te ʼu laumalie kovi? (2) Kotea te ʼu fakamoʼoni ʼae ʼe ha ai ʼe puipui e Sehova tana hahaʼi ia ʼaho nei?

¹⁴ ʼAua naʼa kotou matataku ki te ʼu laumalie kovi. ʼE tou maʼuli nei ʼi he malama agahala. Koia ʼae ʼe hoko ai he ʼu aluʼaga ʼe kovi kia tatou. ʼE feala pe ke hoko kia tatou he tuʼutamaki peʼe tou mahahaki peʼe tou mamate. Kae ʼe mole tonu ke tou manatu ko te ʼu mamahi ʼaia, ʼe hoko ʼuhi ko te ʼu laumalie kovi. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu “ko te ʼu temi pea mo te ʼu meʼa fakafokifa” ʼe hoko kia tatou fuli. (Ekl. 9:11, MN) Neʼe kua ʼosi fakaha e Sehova ʼe malohi age ia ʼi te ʼu temonio. Ohage la, neʼe mole fakafealagia e te ʼAtua ke matehi e Satana ia Sopo. (Sopo 2:6) Pea ʼi te temi ʼo Moisese, neʼe fakaha ai e Sehova ʼe malohi age ia ʼi te ʼu tagata gaohi meʼa fakamanamana ʼo Esipito. (Eke. 8:18; 9:11) Ki muli age ʼi te lagi, neʼe foaki e Sehova kia Sesu te malohi moʼo li ifo ʼo Satana mo ʼana temonio ki te kele. Kua vave pe tonatou li ki te vanu ʼae ʼe mole toe feala ai hanatou fakamamahiʼi he tahi.—Fkha. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ ʼE tou sio ia ʼaho nei, kua lahi te ʼu fakamoʼoni ʼe ha ai ʼe puipui e Sehova tana hahaʼi. Ohage la, ʼe tou faifakamafola pea mo tou akoʼi te moʼoni ʼi te kele katoa. (Mat. 28:19, 20) Pea kua tou fakaha ki te hahaʼi te ʼu gaue ʼae ʼa te Tevolo. Ka na pau la, neʼe feala ke fakagata e Satana te faifakamafola, ʼe ina fai anai kae ʼe mole feala ke ina fakagata. Koia ʼae ʼe mole tonu ai ke tou matataku ki te ʼu laumalie kovi. ʼE tou iloʼi “e taka te u mata o [Sehova] i te kele katoa, o tupu ke tokoni kia natou ae e tuku katoa onatou loto kia ia.” (2 Klk. 16:9) Kapau ʼe tou nofo agatonu kia Sehova, ʼe mole fakamamahiʼi tuʼumaʼu anai tatou e te ʼu temonio.

16-17. He koʼe ʼe tonu ke tou lototoʼa moʼo tauʼi te ʼu temonio? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

¹⁶ ʼE tonu ke tou lototoʼa moʼo tauʼi te ʼu laumalie kovi, tafito la moka fakafeagai mai ʼotatou  kaumeʼa peʼe ko ʼotatou famili. He ʼe ʼi tanatou manatu ʼe tou tau anai mo he ʼu mamahi mo kapau ʼe mole tou fakatahi mo natou. Kae ʼe tapuakina e Sehova ia natou ʼae ʼe lototoʼa. Tou vakaʼi he faʼifaʼitaki ko he tuagaʼane ʼe higoa ko Erica, ʼe nofo ʼi Ghana ʼi Afelika. Neʼe taʼu 21 ia Erica ʼi te temi ʼae neʼe ina ako ai te Tohi-Tapu. Ko tana tamai neʼe ko he tahi neʼe gaohi meʼa fakamanamana. Koia ʼae neʼe tonu ai ke kau ki te ʼu agaʼi fenua fakatemonio. Ohage la, ko te kai he kanoʼi manu neʼe momoli ki te ʼu ʼatua ʼo tana tamai. ʼI tana fakafisi ki te faʼahi ʼaia, neʼe hage ki tona famili neʼe laukovi ki ʼonatou ʼatua. Neʼe ui e te famili, ʼe tauteaʼi anai e te ʼu ʼatua ia natou ʼaki he ʼu mahaki peʼe ke natou liliu ʼo vavale.

¹⁷ Neʼe faigaʼi e te famili ʼo Erica ke natou fakamalohiʼi ia ia ke mulimuli ki te ʼu agaʼi fenua. Kae neʼe ina fakafisi tatau aipe pe neʼe tonu ke mavae ʼi tona ʼapi. Neʼe fakaafe e ʼihi tehina mo tuagaʼane ia Erica ke nofo mo natou. ʼE hage pe neʼe tapuakina e Sehova ia Erica ʼaki tana foaki age hona famili foʼou ko ʼona tehina mo tuagaʼane. (Mko. 10:29, 30) Logo la neʼe fakafisi tona famili pea mo tutu ʼana meʼa fuli kae neʼe nofo agatonu aipe ia Erica kia Sehova. Neʼe papitema leva pea ʼi te temi nei kua pionie katoa. Neʼe mole mataku ki te ʼu temonio. Neʼe ina ui fenei ʼo ʼuhiga mo tona famili: “ ʼI te ʼaho fuli, ʼe au faikole ke ako e toku famili ke natou iloʼi ia Sehova ke natou fiafia pea mo natou ʼateaina ʼo tauhi ki totatou ʼAtua fonu ʼi te ʼofa.”

18. Kotea te ʼu tapuakina ʼe tou maʼu mo kapau ʼe tou falala kia Sehova?

¹⁸ ʼE mole ko tatou fuli ʼae ʼe tou fakalaka ʼi te ʼu faʼahiga aluʼaga ʼaia ʼae ʼe ʼahiʼahiʼi ai tatatou tui. Kae ʼe tonu ke tou tauʼi fuli te ʼu laumalie kovi pea mo tou tuku tatatou falala kia Sehova. Kapau ʼe tou fai te faʼahi ʼaia, ʼe tapuakina lahi anai tatou e Sehova pea ʼe mole fakahalaʼi anai tatou e te ʼu loi ʼa Satana. Pea tahi, ʼe mole tou matataku anai ki te ʼu temonio ʼo tuku ai tatatou tauhi ʼae kia Sehova. ʼE mahino papau ia, ʼe tou fakamalohiʼi anai ʼatatou felogoi mo Sehova. Neʼe ui fenei e te tisipulo ko Sakopo: “Kotou fakalogo ki te ʼAtua, kaʼe kotou fakafeagai ki te Tevolo, pea ʼe hola anai mai ia koutou. Kotou fakaovi ki te ʼAtua, pea ʼe fakaovi atu anai kia koutou.”—Skp. 4:7, 8.