ALATIKE AKO 50
“ ʼE Ke Nofo Anai Mo Au ʼi Te Palatiso”
“ ʼE au tala moʼoni atu kia koe ʼi te ʼaho nei, ʼe ke nofo anai mo au ʼi te Palatiso.”—LUKA 23:43.
KATIKO 145 ʼE Fakapapau e Te ʼAtua Te Palatiso
TE ʼU MANATU FAKANOUNOU a
1. ʼI muʼa ʼo tana mate, kotea ʼae neʼe ui e Sesu ki te tagata kaihaʼa ʼae neʼe ʼi ʼona tafa? (Luka 23:39-43)
NEʼE mamahi ʼaupito ia Sesu mo te ʼu tagata kaihaʼa ʼe toko lua ʼi ʼona tafa ʼuhi he neʼe natou tau tugaki mate. (Luka 23:32, 33) Neʼe manuki te ʼu tagata kaihaʼa kia Sesu ʼo ha lelei mai ai neʼe mole ko ʼana tisipulo. (Mat. 27:44; Mko. 15:32) Kae neʼe fetogi manatu leva te tahi. Neʼe ina ui age: “Sesu, manatuʼi au moka ke hu ki tou Puleʼaga.” Pea neʼe tali age e Sesu: “ ʼE au tala moʼoni atu kia koe ʼi te ʼaho nei, ʼe ke nofo anai mo au ʼi te Palatiso.” (Lau ia Luka 23:39-43.) Neʼe lagi logo te tagata ʼaia ki te logo ʼae “kua ovi mai te Puleʼaga ʼo selo,” kae neʼe mole liliu ia ko he tisipulo ʼa Sesu. Pea neʼe mole ui e Sesu ʼe hu anai te tagata ʼaia ki te Puleʼaga. (Mat. 4:17) Neʼe palalau Sesu ki te palatiso ʼae ka fakatuʼu ʼi te ka haʼu ʼi te kele. He koʼe ʼe tou ui te faʼahi ʼaia?
2. Kotea ʼe ha mai ai ko te tagata kaihaʼa ʼae neʼe fakahemala neʼe lagi ko te Sutea?
2 Ko te tagata kaihaʼa ʼae neʼe fakahemala neʼe lagi ko te Sutea. Neʼe ina ui age ki te tahi tagata kaihaʼa: “ ʼE mole ke manavasiʼi koa ki te ʼAtua? Koteʼuhi ʼe tauteaʼi koe ohage pe ko ia.” (Luka 23:40) Neʼe tauhi te kau Sutea ki te ʼAtua pe ʼe tahi, kae ko natou ʼae neʼe mole Sutea neʼe natou tui ki he ʼu tuʼuga ʼatua. (Eke. 20:2, 3; 1 Ko. 8:5, 6) Ka na neʼe mole ko he ʼu Sutea la te ʼu tagata kaihaʼa ʼaia, ka na ʼaua la neʼe ina fehuʼi fenei age: “ ʼE mole ke manavasiʼi koa ki te ʼu ʼatua?” Tahi ʼae neʼe mole fekauʼi mai Sesu ki te hahaʼi ʼae neʼe mole Sutea, kae “ki te ʼu ovi ʼae kua hehe ʼo te puleʼaga ʼo Iselaele.” (Mat. 15:24) Pea neʼe fakaha e te ʼAtua ki te kau Iselaele ʼe ina fakatuʼuake anai te kau mate. Neʼe lagi iloʼi e te tagata kaihaʼa ʼae neʼe fakahemala ia te faʼahi ʼaia. Pea neʼe iloga ʼi ʼana palalau neʼe ina iloʼi ʼe fakatuʼuake anai e Sehova ia Sesu ke hau ʼi tona Puleʼaga. Pea neʼe tui te tagata kaihaʼa ʼaia ʼe toe fakatuʼuake anai mo ia e te ʼAtua. Koia ʼe mahino mai neʼe lagi ko te Sutea.
3. Kotea ʼae neʼe lagi manatu ki ai te tagata kaihaʼa ʼae neʼe fakahemala ʼi te palalau ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te Palatiso? Fakamahino. (Senesi 2:15)
3 ʼI tona ʼuhiga Sutea, neʼe lagi iloʼi e te tagata kaihaʼa ʼae neʼe fakahemala ia Atama mo Eva pea mo te Palatiso ʼae neʼe tuku e Sehova ia naua ki ai. Koia, neʼe lagi manatu ai te tagata kaihaʼa ko te Palatiso ʼae neʼe palalau ki ai Sesu ʼe ko he ʼoloto taulekaleka ʼe tuʼu ʼi te kele.—Lau ia Senesi 2:15.
4. Ko te ʼu palalau ʼa Sesu ki te tagata kaihaʼa ʼe ina uga tatou ke tou fakakaukau kitea?
4 Ko te ʼu palalau ʼae neʼe fai e Sesu ki te tagata kaihaʼa ʼe ina uga tatou ke tou fakakaukau pe ʼe feafeaʼi anai te maʼuli ʼi te Palatiso. ʼE feala ke tou iloʼi pe ʼe feafeaʼi anai te Palatiso moka tou vakaʼi te temi ʼae neʼe nofo hau ai Salomone ʼi te tokalelei. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu ʼe lahi age ia Sesu ia Salomone. Koia, ʼe tou ʼamanaki ai ʼe feala kia Sesu mo natou ʼae ka kauga hau mo ia ke natou fakaliliu te kele ko he Palatiso taulekaleka. (Mat. 12:42) Pea ʼe tonu ki “ ʼihi atu ovi” ke natou teuteu ʼi temi nei ke feala hanatou maʼuʼuli ʼo heʼe gata ʼi te Palatiso.—Soa. 10:16.
ʼE FEAFEAʼI ANAI TE MAʼULI ʼI TE PALATISO?
5. Kia koe, ʼe feafeaʼi anai te maʼuli ʼi te Palatiso?
5 Kia koe, ʼe feafeaʼi anai te maʼuli ʼi te Palatiso? ʼE lagi ke manatu ki he ʼoloto matalelei, ohage ko ʼae ʼi Eteni. (Sen. 2:7-9) Peʼe lagi ke manatuʼi te lea fakapolofeta ʼa Mikea, ʼae ʼe ui ai ko te hahaʼi ʼa te ʼAtua ʼe “tahi heka anai ʼi tona lalo fuʼu vite pea mo tona lalo fuʼu fiku.” (Mik. 4:3, 4, NWT) Peʼe ke manatuʼi te ʼu vaega ʼi te Tohi-Tapu ʼae ʼe ui ai ʼe lahi anai te meʼa kai. (Pes. 72:16; Esa. 65:21, 22) Koia ʼe lagi ke fakakaukau ʼe ke heka ʼi he laupapa mo he tuʼuga meʼa kai kano lelei ʼi he ʼoloto taulekaleka. ʼE ke manava ki te ʼaele lelei ʼo te ʼulu ʼakau pea mo te magoni ʼo te ʼu matalaʼi ʼakau. Pea ʼe ke logo ki te kokolo mo te fiafia fakatahi ʼo ʼou famili feia mo ʼou kaumeʼa, ʼo kau ai ia natou ʼae kua fakatuʼuake. Ko te ʼu faʼahi fuli ʼaia ʼe mole ko he moemisi. ʼE mahino papau ia, ko te ʼu aluʼaga fuli ʼaeni ʼe hoko anai ʼi te kele. Kae ʼi te Palatiso ʼe tou fai anai he tahi gaue maʼuhiga.
6. Kotea anai ka tou fai ʼi te Palatiso? (Vakaʼi te pāki.)
6 Neʼe fakatupu tatou e Sehova ke tou fiafia ʼi te gaue ʼae ʼe tou fai. (Ekl. 2:24) ʼE tou maʼumaʼua tafito anai ʼi te ʼAfio ʼa Kilisito ia Taʼu ʼe Afe. Ko natou ʼae ka fakalaka maʼuli ʼi te mamahi lahi, feia mo te toko lauʼi miliona kau fakatuʼuake, ʼe ʼaoga anai kia natou ni mutuʼi meʼa, mo he meʼa kai pea mo honatou nofoʼaga. ʼE tou gaue kinakina anai mo he lotofiafia ke natou maʼu te ʼu faʼahi fuli ʼaia. Ohage pe ko Atama mo Eva ʼae neʼe tonu ke nā gaueʼi te kele, ʼe toe feia mo tatou, ʼe tou fiafia anai ʼi te gaueʼi ʼo te kele ke liliu ko he Palatiso. Pea toe fakakaukauʼi age muʼa tatatou fiafia ʼi te akoʼi ʼo te toko lauʼi miliona kau fakatuʼuake mole natou iloʼi lelei ia Sehova pea mo tana fakatuʼutuʼu. ʼE tou toe tokoni anai ki te kau agatonu ʼae neʼe maʼuʼuli ʼi muʼa atu ʼo Sesu ke natou malama ki ni aluʼaga neʼe hoko hili tanatou mamate.
7. Kotea ʼae ʼe tou tui papau ki ai, pea kotea tona tupuʼaga?
7 ʼE tou tui papau ʼe tou maʼuʼuli anai ʼi te tokalelei ʼi te Palatiso, ʼe tou maʼu anai ia meʼa fuli ʼe ʼaoga kia tatou, pea ʼe fakatuʼutuʼu lelei anai te ʼu gaue. Kotea tona tupuʼaga? He neʼe kua fakaha mai e Sehova pe ʼe feafeaʼi anai te maʼuli moka pule anai tona ʼAlo ʼaki te faʼifaʼitaki ʼa Salomone, ʼi te temi ʼae neʼe nofo hau ai.
NEʼE FAKAMELOMELO E TE PULE ʼA SALOMONE IA TE PALATISO
8. Neʼe fakahoko feafeaʼi te ʼu palalau ʼae ia Pesalemo 37:10, 11, 29 ʼi tona ʼosi tohi e te Hau ko Tavite? (Vakaʼi “Te ʼu Fehuʼi ʼa Te Kau Lautohi” ʼi te nusipepa ʼaeni.)
8 ʼAki te takitaki ʼa Sehova, neʼe tohi e te Hau ko Tavite pe ʼe feafeaʼi anai te maʼuli moka pule he hau poto mo agatonu. (Lau ia Pesalemo 37:10, 11, 29.) Ka tou palalau ki te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te Palatiso ka haʼu, ʼe tou tau lau age ia Pesalemo 37:11. ʼE tou fai te faʼahi ʼaia he neʼe fakaʼaogaʼi e Sesu te ʼu palalau ʼaia ʼi tana Akonaki ʼi te Moʼuga, ʼo ha mai ai ʼe fakahoko anai te vaega ʼaia ʼi te ka haʼu. (Mat. 5:5) Kae neʼe toe ha ʼi te ʼu palalau ʼae neʼe tohi e Tavite te faʼahiga maʼuli ʼi te temi ʼae neʼe hau ai ia Salomone ki Iselaele. Neʼe fiafia te hahaʼi ʼa te ʼAtua ʼuhi ko te tokalelei pea mo natou maʼuli mahu ʼi he fenua “ ʼe tafe ai te huʼa pipi mo te meli.” Neʼe ui fenei e te ʼAtua: “Kapau ʼe kotou haʼele tuʼumaʼu ʼi ʼaku lao, . . . ʼe au foaki anai te tokalelei ki te fenua, pea ʼe kotou momoe anai ʼo mole kotou toe matataku ki he tahi.” (Lev. 20:24; 26:3, 6) Neʼe hoko te ʼu fakapapau ʼaia ʼi te temi hau ʼo Salomone. (1 Fkma. 22:9; 29:26-28) Pea neʼe toe fakapapau foki e Sehova ʼe pulihi anai te kau agakovi ʼae ʼe tauhi ki te tahi ʼu ʼatua. (Pes. 37:10) Koia ko te ʼu palalau ʼae ia Pesalemo 37:10, 11, 29 neʼe fakahoko ʼi te temi muʼa pea ʼe toe fakahoko anai ʼi te ka haʼu.
9. Kotea ʼae neʼe ui e te fineʼaliki ʼo Sepa ʼo ʼuhiga mo te pule ʼa Salomone?
9 Neʼe logo te fineʼaliki ʼo Sepa ki te maʼuli tokalelei mo koloaʼia ʼa te kau Iselaele ʼi te nofo hau ʼa Salomone. Koia, mai tona fenua mamaʼo neʼe haʼu ki Selusalemi ke sio tonu ki ai. (1 Hau 10:1) ʼI tana ʼosi mamata ki te puleʼaga ʼo Salomone, neʼe ina ui age: “Neʼe mole pe la fakamatala fuli mai! . . . Fiafia ʼau tagata, pea mo fiafia ʼau hahaʼi faifekau ʼae ʼe tutuʼu tuʼumaʼu ʼi ʼou muʼa ʼo fakalogo ki tou poto!” (1 Hau 10:6-8) Kae, ko te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe hoko ʼi te temi ʼo Salomone neʼe ko he fakamelomelo pe ia ʼo te ʼu meʼa ka fai e Sehova maʼa te malamanei moka ʼafio hau anai tona ʼAlo ko Sesu.
10. He koʼe ʼe maʼuhiga age ia Sesu ia Salomone?
10 ʼE maʼuhiga age ia Sesu ia Salomone. Neʼe agahala ia Salomone pea neʼe lahi te ʼu lakahala neʼe ina fai, ʼo fakatupu kovi ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua. Kae ko Sesu ʼe ko te Hau haohaoa, ʼe mole ina fai he lakahala. (Luka 1:32; Hep. 4:14, 15) Neʼe nofo agatonu ia Sesu ki te ʼAtua logo la te ʼu ʼahiʼahi faigataʼa ʼae neʼe tau mo ia ʼuhi ko Satana. Neʼe ina fakaha lelei ʼe mole ina fai anai he agahala peʼe ko he meʼa ʼe fakatupu kovi ki tana hahaʼi agatonu. Ko he toe fiafia lahi tatatou fakalogo ki he Hau feia!
11. Ko ai ʼae ka kauga hau anai mo Sesu?
11 ʼE kauga hau anai te toko 144 000 mo Sesu, ʼo natou tokaga ki te malamanei katoa pea mo fakahoko te fakatuʼutuʼu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te kele. (Fkha. 14:1-3) Neʼe tau ia natou ʼaia mo ni ʼahiʼahi pea mo ni faigataʼaʼia ʼi tanatou ʼi te kele. Koia, ʼe natou lotomahino anai. Kotea ʼae ka natou fai anai?
KOTEA ʼAE KA FAI E TE KAU FAKANOFO?
12. Kotea anai te gaue ka fai e te toko 144 000?
12 Ko te gaue ʼae ʼe hinoʼi kia Sesu mo natou ʼe kauga hau mo ia ʼe lahi maumau age ia ʼi te gaue ʼae neʼe tuku kia Salomone. Ko te hau Iselaele ʼaia neʼe tonu ke tokaga ki te toko miliona hahaʼi ʼi he fenua pe ʼe tahi. Kae ko natou ʼae ka pule ʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe tonu anai ke natou tokaga ki te toko miliale hahaʼi ʼi te kele katoa. Ko he toe gaue maʼuhiga ʼe foaki e Sehova ki te toko 144 000!
13. Kotea te tahi gaue makehe ka fakahoko anai ʼe natou ʼae ka kauga hau mo Sesu?
13 Ohage ko Sesu, ʼe liliu anai te toko 144 000 ko he ʼu hau mo ni pelepitelo. (Fkha. 5:10) ʼI te Lao ʼa Moisese, neʼe tonu ke puipui e te kau pelepitelo te hahaʼi ʼi te faʼahi fakasino mo te faʼahi fakalaumalie. ʼUhi ʼae ko te Lao neʼe ko “he ʼata pe ia ʼo te ʼu meʼa lelei ʼae ka hoko mai,” koia ʼe feala pe ke tou ui ko natou ʼae ka kauga hau mo Sesu ʼe natou tokaga anai ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua ʼi te faʼahi fakasino pea mo te faʼahi fakalaumalie. (Hep. 10:1) Heʼeki tou iloʼi pe ʼe felogoi feafeaʼi anai te ʼu hau mo pelepitelo ʼaia mo te hahaʼi ʼo te Puleʼaga ʼae ʼi te kele. Kotea pe he meʼa ka fai e Sehova, ʼe tou tui papau ʼi te Palatiso ka haʼu, ʼe maʼu anai e natou ʼi te kele te takitaki ʼae ʼe ʼaoga kia natou.—Fkha. 21:3, 4.
KOTEA ʼE TONU KE FAI E “ ʼIHI ATU OVI” KE NATOU MAʼUʼULI ʼI TE PALATISO?
14. Kotea ʼae ʼe felogoi tahi ai “ ʼihi atu ovi” mo te ʼu tehina ʼo Kilisito?
14 Neʼe fakahigoaʼi e Sesu ia natou ʼae ka kauga hau mo ia ko te “kiʼi faga ovi.” (Luka 12:32) Neʼe toe palalau Sesu ki te tahi kutuga, ʼo ina fakahigoaʼi ko “ ʼihi atu ovi.” Ko te ʼu kutuga ʼaia ʼe lua ʼe liliu ko he faga ovi pe ʼe tahi. (Soa. 10:16) Kua natou gaue fakatahi nei, pea ʼe natou toe hoko atu anai moʼo fakaliliu te kele ko he Palatiso. ʼI te temi ʼaia, kua nonofo te “kiʼi faga ovi” ʼi selo. Kae maʼuʼuli anai “ ʼihi atu ovi” ʼi te kele pea ʼe feala anai ke natou maʼuʼuli ʼo heʼe gata. Kae ʼe ʼi ai te ʼu faʼahi ʼe tonu ke fai e natou ʼaia ʼi te temi nei ke feala hanatou maʼuʼuli ʼi te Palatiso.
15. (1) ʼE lagolago feafeaʼi “ ʼihi atu ovi” ki te ʼu tehina ʼo Kilisito? (2) ʼE ke lava faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi te tehina ʼae ʼe alu ʼo toʼo ʼana faitoʼo? (Vakaʼi te pāki.)
15 Neʼe mate te tagata kaihaʼa ʼae neʼe fakahemala kae neʼe heʼeki ina fakaha tana lotofakafetaʼi kia Kilisito. Kae ʼe lahi te ʼu faigamalie ʼe maʼu e “ ʼihi atu ovi” ke fakaha ai tanatou lotofakafetaʼi kia Sesu. Ohage la, ʼe tou fakaha totatou ʼofa kia te ia ʼaki tatatou lagolago ki te ʼu tehina fakanofo. Neʼe ui e Sesu ʼe fakatafito ki ai tana fakamauʼi te ʼu ovi. (Mat. 25:31-40) ʼE feala ke tou lagolago ki te ʼu tehina ʼo Kilisito ʼi tatatou kau fakafiafia mo natou ki te faifakamafola pea mo te fai ʼo he ʼu tisipulo. (Mat. 28:18-20) Koia ʼe tou fakaʼaogaʼi lelei ai te ʼu tohi ako, ohage ko te tohi Ke Ke Fiafia ʼo Heʼe Gata. Kapau heʼeki ʼi ai hau ako Tohi-Tapu, faiga ʼo kole kia natou fuli ʼe ke felaveʼi mo natou pe ʼe natou fia fai hanatou ako.
16. Kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ia ʼaho nei ʼe ha ai ʼe tou fia maʼuʼuli ʼo fakalogo ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua?
16 ʼE mole tou atali pe ke hoki tou maʼuli ʼi te Palatiso ke tou liliu ai ko te faʼahiga hahaʼi ʼae ʼe loto e Sehova ke maʼuʼuli ai. Ia ʼaho nei, ʼe tou faiga ʼo tala te moʼoni, mo aga fakahagatonu pea mo maʼuli fakapotopoto. Pea tou nonofo agatonu kia Sehova, mo ʼotatou ʼohoana, feia aipe ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane. Kapau ʼe tou lava fakalogo ki te ʼu lao ʼa te ʼAtua ʼi te malama agakovi ʼaeni, pea ʼe faigafua anai hatatou fakalogo ki ai ʼi te Palatiso. Tou toe faiga ʼo ako he tahi ʼu fealagia ke fakaha ai ʼe tou teuteu maʼuʼuli ʼi te Palatiso. Vakaʼi te alatike “Kua Ke Tokalelei Koa Ke Ke ‘Maʼu Te Kele’ ”? ʼi te nusipepa ʼaeni.
17. He koʼe ʼe mole tonu ke tou haga tukugakoviʼi pe ia tatou ʼuhi ko ni agahala neʼe tou fai ʼi muʼa atu? Fakamahino.
17 ʼE tou toe faiga ke fakagata tatatou tukugakoviʼi pe ia tatou ʼuhi ko ni agahala mamafa neʼe tou fai ʼi muʼa atu. ʼE moʼoni, ʼe mole tou fakaʼuhiga leva te sakilifisio ʼo Sesu ko he takuʼaki ke “tou haga fai faʼifaʼitaliha te agahala.” (Hep. 10:26-31) Kae ʼe feala ke tou tui papau kapau kua tou fakahemala moʼoni ki he agahala mamafa neʼe tou fai, mo kole tokoni kia Sehova, mo fetogi tatatou aga, pea kua fakamolemole katoa mai ia Sehova. (Esa. 55:7; Gaue 3:19) Manatuʼi te palalau ʼaeni neʼe fai e Sesu ki te kau Faliseo: “Neʼe mole au haʼu ʼo pauʼi te kau faitotonu, kaʼe ko te kau agahala.” (Mat. 9:13) ʼE feʼauga maumau te sakilifisio ʼo Sesu moʼo ʼuʼufi ʼatatou agahala.
ʼE FEALA HAU MAʼULI ʼO HEʼE GATA ʼI TE PALATISO
18. Kotea ʼae ʼe ke fia palalau anai ki ai mo te tagata kaihaʼa ʼae neʼe mate ia tafa ʼo Sesu?
18 Fakakaukauʼi age muʼa ʼe ke ʼi te Palatiso, pea ʼe ke faipalalau mo te tagata kaihaʼa ʼae neʼe palalau mo Sesu. ʼE mahino papau ia, ʼi takolua felogoi ʼaia, ʼe kolua fakaha ai takolua lotofakafetaʼi ki te sakilifisio ʼo Sesu. ʼE lagi ke fehuʼi age anai ki ai pe neʼe feafeaʼi te ʼu kiʼi temi fakaʼosi ʼi muʼa ʼo te mate ʼa Sesu pea mo te meʼa ʼae neʼe ina logoʼi ʼi te tali age ʼa Sesu ki tana kole. Pea ʼe lagi ina fehuʼi atu anai pe neʼe feafeaʼi te maʼuli ʼi te ʼu ʼaho fakaʼosi ʼo te malama ʼa Satana. Ko he meʼa fakafiafia tau akoʼi te Folafola ʼa te ʼAtua ki ni hahaʼi ohage ko te tagata ʼaia.—Efe. 4:22-24
19. Kotea ka tou fai anai ʼi te Palatiso? (Vakaʼi te pāki ʼo te takafi.)
19 ʼE lahi anai te ʼu faʼahi ka tou fai ʼi te Palatiso. ʼI te temi fuli pe ʼe tou fetaulaki anai mo ni hahaʼi ʼe tou fia feiloʼiʼaki mo natou. Pea ʼe tou fai anai he ʼu gaue fakafiafia. Kae ko te meʼa ʼae ʼe maʼuhiga age, ʼe lahi anai te ʼu faʼahi ʼe tou ako ʼi te ʼaho fuli ʼo ʼuhiga mo tatatou Tamai ʼae ʼi selo pea ʼe tou fiafia anai ʼi te ʼu meʼa fuli ʼae ka ina foaki mai. ʼE ʼi ai pe anai te ʼu meʼa ke tou ako ʼo ʼuhiga mo ia pea mo tana fakatupu. ʼE ʼasili age anai totatou ʼofa ki totatou ʼAtua ʼi te hoko atu ʼo totatou maʼuli ki te heʼe gata. Tou lotofakafetaʼi lahi kia Sehova mo Sesu ʼi tanā fakapapau mai ke tou maʼuʼuli ʼo heʼe gata ʼi te Palatiso.
KATIKO 22 Kua ʼAfio Te Puleʼaga, Ke Hoko Mai La!
a ʼE ke tau manatu koa pe ʼe feafeaʼi anai te maʼuli ʼi te Palatiso? ʼE lelei tau fai ʼaia. Ka lahi tatatou manatu ki te ʼu lelei ka foaki mai e Sehova ʼi te ka haʼu, pea ʼe toe lahi age anai totatou fiafia moka tou palalau ki te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te malama foʼou. ʼE fakamalohi anai e te alatike ʼaeni tatatou tui ki te Palatiso ka haʼu ʼae neʼe fakapapau e Sesu.
b FAKAMATALA ʼO TE PĀKI: Ko te tehina ʼe ʼamanaki kau ki te akoʼi ʼo te kau fakatuʼuake, ʼe ina akoʼi he tagata.