“Kon makita niyo an Jerusalem, nga ginlilibotan han mga sundalo, niyan hibabaroan niyo, nga hirani na an kaguba niya. Niyan an mga aadto ha Judea, manmalagiw ngadto ha mga kabukiran; ngan an aada ha butnga, manggowa.” (Lukas 21:20, 21) Iginhatag ni Jesus ha iya mga sumurunod ito nga pahamangno may kalabotan ha kabungkagan nga maabot ha Jerusalem. May ebidensya ba nga ginsunod nira ito?

Pipira ka dekada katapos mamatay hi Jesus, ginsulong han Romano nga kasundalohan ni Cestius Gallus an Palestina basi paundangon an usa nga rebolusyon. Ginpamatud-an ini han Judio nga historyador nga hi Josephus nga buhi hito nga panahon. Ginpalibotan hito nga kasundalohan an Jerusalem, ngan sasakupon na unta ito. Pero tigda la nga nagsugo hi Gallus ha pag-atras. Sumala ha historyador han singbahan nga hi Eusebius, ginsalingabot han mga Kristiano ha Judea ini nga higayon ha pagpalagiw ngadto ha Pella, usa nga syudad ha kabukiran nga bahin han Decapolis.

Paglabay hin pipira ka tuig, han 70 C.E., usa liwat nga grupo han Romano nga kasundalohan ha pagpanguna ni Heneral Tito an binalik ngan ginsakop an Jerusalem. Hini nga takna, ira na gud ginbungkag an syudad. Ginatos ka yukot an waray na makagawas ha Jerusalem ngan namatay.

Ha asoy han Biblia mahitungod han mga manaragna nga hira Samuel, Elias, ngan Eliseo, may kalalakin-an nga gintawag nga “mga anak nga kalalakin-an han mga manaragna.” Pananglitan, han dihogan ni Eliseo hi Jehu sugad nga hadi han Israel, “usa han mga anak nga kalalakin-an han mga manaragna” an ginsugo ni Eliseo ha pagbuhat hito.—2 Hadi 9:1-4.

Para ha mga eskolar, ini nga termino nagtutudlok ha usa nga organisasyon o asosasyon, imbes nga ha literal nga mga anak han mga manaragna. Sumala ha Journal of Biblical Literature, an membro hini posible nga mga indibiduwal nga “nagdedikar han ira kalugaringon ha pag-alagad kan Yahweh [Jehova] ilarom ha usa nga manaragna nga amo an . . . ira espirituwal nga amay.” (2 Hadi 2:12) Ha pagkamatuod, ha asoy mahitungod han pagdihog kan Jehu, an ginsugo ni Eliseo gintawag sugad nga kabulig han manaragna.—2 Hadi 9:4, NW.

An “mga anak nga kalalakin-an han mga manaragna” baga hin simple an pagkinabuhi. Ha panahon ni Eliseo, usa han sugad nga grupo an nagtukod han ira kalugaringon nga urukyan gamit an hinuram la nga parakol. (2 Hadi 6:1-5) An pipira liwat ha ira inasaw-an, ngan ginpapamatud-an ito han asoy mahitungod han usa nga balo “han mga anak nga kalalakin-an han mga manaragna.” (2 Hadi 4:1) Gin-aapresyar gud han matinumanon nga mga Israelita an mga anak nga kalalakin-an han mga manaragna. Ngani, ha usa nga nakarekord nga panhitabo, ira gintagan ito nga mga kalalakin-an hin pagkaon.—2 Hadi 4:38, 42.