“Pag-agma kamo upod ha akon.”—MAT. 26:38.

1-3. Ano an sayop nga nabuhat han mga apostol ha ultimo nga gab-i han kinabuhi ni Jesus dinhi ha tuna, ngan ano an nagpapakita nga nahibaro hira hin leksyon tikang hito?

 HANDURAWA an nahitabo ha ultimo nga gab-i han kinabuhi ni Jesus dinhi ha tuna. Kinadto hiya ha usa han iya paborito nga mga lugar, an hardin han Getsemani, ha este la han Jerusalem. Kaupod niya an iya magtinumanon nga apostol. Damu gud an iya ginhuhunahuna, salit kinahanglan makabiling hiya hin mamingaw nga lugar basi makag-ampo.—Mat. 26:36; Juan 18:1, 2.

² Tulo han mga apostol ni Jesus, hira Pedro, Jakobo, ngan Juan an inupod ha iya ha surosulod nga bahin han hardin. “Ukoy dinhi, ngan pag-agma kamo upod ha akon,” siring niya ha ira, ngan binaya hiya basi mag-ampo. Pagbalik niya, naabtan niya nga nangangaturog an iya kasangkayan. Naghangyo na liwat hiya ha ira: “Pag-agma kamo.” Pero nahingaturog hira hin duha pa ka beses! Ha urhi hito nga gab-i, an ngatanan nga apostol waray makapabilin nga mabinantayon. Ira pa ngani ginbayaan hi Jesus ngan namalagiw!—Mat. 26:38, 41, 56.

³ Sigurado nga nagbasol an mga apostol nga waray hira makapabilin nga mabinantayon. Inin matinumanon nga kalalakin-an nahibaro dayon hin leksyon ha ira sayop. Iginpapakita han libro han Mga Buhat nga nagin mga susbaranan gud hira ha pagin mabinantayon. An ira susbaranan sigurado nga nakabulig ha ira mga igkasi-Kristiano nga magin mabinantayon liwat. Yana, labaw kay ha kan-o pa man, mas kinahanglan nga magpabilin kita nga mabinantayon. (Mat. 24:42) Aton hisgotan an tulo nga leksyon mahitungod han pagin mabinantayon nga aton mahibabaroan ha libro han Mga Buhat.

ALERTO HA GIYA KON DIIN MAGSASANGYAW

4, 5. Paonan-o hi Pablo ngan an iya mga kaupod gin-giyahan han baraan nga espiritu?

⁴ An siyahan nga leksyon amo an pagin alerto han mga apostol ha giya kon diin magsasangyaw. Ha usa nga asoy,  hibabaroan naton kon paonan-o gin-gamit ni Jesus an baraan nga espiritu han Dios ha paggiya kan apostol Pablo ngan ha iya mga kaupod ha usa nga talagsahon nga pagbiyahe. (Buh. 2:33) Aton usisahon an mga nahitabo ha ira pagbiyahe.—Basaha an Buhat 16:6-10.

⁵ Hira Pablo, Silas, ngan Timoteo binaya na ha syudad han Listra ha sur han Galasia. Paglabay hin pipira ka adlaw, inabot hira ha usa nga kalsada han Roma nga tipakadto ha weste ha distrito han Asia nga may pinakadamu nga umurukoy. Karuyag nira ito sulsugon basi makakadto ha mga syudad diin yinukot nga tawo an kinahanglan mahibaro mahitungod kan Kristo. Kondi may nagpugong ha ira. An bersikulo 6 nasiring: ‘Hira nag-agi ha tuna han Prigia ngan Galasia, ngan gindid-an han espiritu pagyakan han pulong didto ha Asia.’ Waray unabiha ha Biblia kon paonan-o hira gindid-an, kondi ginpugngan hira han baraan nga espiritu nga magsangyaw ha distrito han Asia. Pinaagi han espiritu han Dios, matin-aw nga karuyag ni Jesus giyahan hi Pablo ngan an iya mga kaupod ha iba nga direksyon.

6, 7. (a) Ano an nahitabo kan Pablo ngan ha iya mga kaupod han hirani na hira ha Bitinia? (b) Ano an nagin desisyon hini nga mga disipulo, ngan ano an resulta?

⁶ Diin kinadto hi Pablo ngan an iya mga kaupod? An bersikulo 7 nasiring: ‘Han pag-abot ha Misia, hira buot kumadto ha Bitinia; ngan an espiritu ni Jesus waray tugot ha ira.’ Tungod kay ginpugngan hira ha pagsangyaw ha Asia, nagbiyahe hira tipanorte. Plano nira magsangyaw ha mga syudad han Bitinia. Kondi han hirani na hira ha Bitinia, gin-gamit na liwat ni Jesus an baraan nga espiritu basi pugngan hira. Sigurado nga hito nga higayon nahipapausa na gud hira. Maaram hira kon ano an isasangyaw ngan kon paonan-o magsasangyaw, pero diri hira maaram kon diin magsasangyaw. Mahimo naton ito iilustrar hini nga paagi: Nagtuktok hira ha purtahan nga tipakadto ha Asia—pero waray ito mag-abri. Nagtuktok hira ha purtahan nga tipakadto ha Bitinia—waray liwat ito mag-abri. Inundang ba ha pagtuktok inin madasigon nga mga parasangyaw? Waray gud!

⁷ Hini nga higayon, naghimo hira hin desisyon nga baga hin naiiba. An bersikulo 8 nasiring: “Han pag-agi ha Misia, hira linugsong ha Troas.” Kon sugad, nagtipaweste hira ngan nagbaktas hin mga 550 ka kilometro, gin-agian an iba-iba nga syudad tubtob nga nakaabot hira ha pantalan han Troas, diin makakasakay hira hin barko tipakadto ha Masedonia. Didto, ha ikatulo nga higayon, hi Pablo ngan an iya mga kaupod nagtuktok ha usa nga purtahan, ngan hito nga higayon nag-abri ito! Aton mababasa ha bersikulo 9 an sunod nga nahitabo: “Usa nga bisyon in napakita kan Pablo han gab-i: usa ka tawo nga Masedoniahanon nga natukdaw ngan nakikimalooy ha iya, nga nasiring: Kadi ha Masedonia, ngan buligi kami.” Ha kataposan, hinbaroan ni Pablo kon diin magsasangyaw. Ngan waray paglangan nga nagbiyahe hira ngadto ha Masedonia.

8, 9. Ano nga leksyon an aton hibabaroan ha pagbiyahe ni Pablo?

⁸ Ano nga leksyon an aton hibabaroan hini nga asoy? Hinumdumi nga gin-giyahan hi Pablo han espiritu han Dios han nagbibiyahe na hiya tipakadto ha Asia. Katapos, naghatag la hi Jesus hin dugang nga giya han hirani na hi Pablo ha Bitinia. Ngan ha urhi, gin-giyahan la hiya ni Jesus nga kumadto ha Masedonia han nakadto na hiya ha Troas. Sugad nga Ulo han kongregasyon, bangin giyahan kita ni Jesus ha puropariho hito nga paagi. (Kol. 1:18) Pananglitan, bangin naghuhunahuna ka nga magpayunir o bumalhin ha lugar nga mas daku an panginahanglan. Pero bangin dida la hi Jesus maggigiya ha imo pinaagi han espiritu han Dios kon nakahimo ka na hin mga paagi basi makab-ot an imo tumong. Ha pag-ilustrar: Mapapaliko la han drayber an iya awto kon nadalagan na ito. Ha pariho nga paagi, magigiyahan la kita ni Jesus nga mapauswag an aton ministeryo kon nangangalimbasog kita pagkab-ot han aton tumong.

⁹ Kondi, ano man kon waray dayon nakikita nga resulta an imo mga pangalimbasog? Sadang ka ba umundang, naghuhunahuna nga diri ka ginigiyahan han espiritu han Dios? Hinumdumi nga naeksperyensyahan liwat ito ni Pablo. Pero  padayon hiya nga namiling ngan nagtuktok tubtob nga nakaagi hiya hin purtahan nga nag-abri. Ha pariho nga paagi, kon padayon ka nga mamiling hin “daku nga purtahan ngadto ha buruhaton,” mahimo liwat ito magkaada mag-opay nga resulta.—1 Kor. 16:9, NW.

PADAYON NGA NAG-AMPO

10. Ano an nagpapakita nga importante gud an padayon nga pag-ampo basi makapabilin nga mabinantayon?

¹⁰ Yana, hisgotan naton an ikaduha nga leksyon nga aton mahibabaroan mahitungod han pagin mabinantayon han Kristiano nga kabugtoan ha siyahan nga siglo: Padayon hira nga nag-ampo. (1 Ped. 4:7) Importante gud an padayon nga pag-ampo basi makapabilin nga mabinantayon. Hinumdumi nga antes gud arestuhon hi Jesus ha hardin han Getsemani, hiya nagsiring ha tulo han iya mga apostol: “Padayon nga magbantay kamo ngan mag-ampo.”—Mat. 26:41, NW.

11, 12. Kay ano nga ginmaltrato ni Herodes an mga Kristiano, pati na hi Pedro, ngan paonan-o niya ito ginbuhat?

¹¹ Han ginsiring ito ni Jesus, nakadto hi Pedro. Ha urhi, naeksperyensyahan mismo ni Pedro an gahum han sinsero nga pag-ampo. (Basaha an Buhat 12:1-6.) Ha tinikangan hini nga asoy, hibabaroan naton nga basi mapalipay ni Herodes an mga Judio, iya ginmaltrato an mga Kristiano. Posible nga maaram hiya nga hi Jakobo usa nga apostol nga duok gud kan Jesus. Salit iginpapatay ni Herodes hi Jakobo pinaagi “han kampilan.” (Bersikulo 2) An kongregasyon nawad-an hin hinigugma nga apostol. Daku gud ito nga pagsari ha kabugtoan!

¹² Ano an sunod nga ginbuhat ni Herodes? An bersikulo 3 nasiring: “Han pagkita niya, nga naruruyagan ini han mga Judio, nagdayon man hiya pagdakop kan Pedro.” Pero antes pa hito, milagroso nga ginpagawas ha prisohan an mga apostol, pati na hi Pedro. (Buh. 5:17-20) Sigurado nga maaram hito hi Herodes. Karuyag niya makasiguro nga diri makakapuga hi Pedro. Iya igintubyan hi Pedro ha “upat ka tinag-upat nga mga sundalo pagbantay ha iya; nga buot niya paatubangon ha katawohan katapos pagpesach.” (Bersikulo 4) Hunahunaa la ito! Ginpakadenahan ni Herodes hi Pedro ha butnga han duha nga gwardya. Disisais nga gwardya an nagsusurosaliwan pagbantay ha iya ha adlaw ngan gab-i basi masiguro nga diri hiya makakapuga. Karuyag ni Herodes nga mapalipay an katawohan pinaagi ha pagpatay kan Pedro katapos han Paskua. Hiton makuri nga kahimtang, ano an mahihimo han mga igkasi-Kristiano ni Pedro?

13, 14. (a) Ano an ginbuhat han kongregasyon han ginpriso hi Pedro? (b) Ano nga leksyon may kalabotan ha pag-ampo an aton hibabaroan ha ginbuhat han mga igkasi-Kristiano ni Pedro?

¹³ Maaram an kongregasyon kon ano gud an sadang nira buhaton. Ini an mababasa ha bersikulo 5: “Niyan ginbantayan hi Pedro ha bilanggoan; ngan an singbahan nag-iinampoon gud ha Dios mahitungod ha iya.” Oo, sinsero gud ngan kinasingkasing an ira pag-ampo para ha ira hinigugma nga bugto. Bisan kon ginpatay hi Jakobo, waray hira mawad-i hin paglaom o maghunahuna nga an ira pag-ampo waray kapulsanan. Lugod, maaram hira nga birilhon gud kan Jehova an mga pag-ampo han matinumanon nga mga magsiringba. Kon uyon ito ha iya kaburut-on, babatunon niya ito.—Heb. 13:18, 19; Jak. 5:16.

¹⁴ Ano nga leksyon an aton hibabaroan ha ginbuhat han mga igkasi-Kristiano ni Pedro? An padayon nga pagbantay nag-uupod hin pag-ampo diri la para ha aton kalugaringon kondi para liwat ha aton kabugtoan. (Efe. 6:18) May hinbabaroan ka ba nga kabugtoan nga nakakaeksperyensya hin mga pagsari? An iba ha ira bangin nag-iilob hin mga pagtimaraot, pagdiri han gobyerno, o naapektohan hin mga kalamidad. Kay ano nga diri hira iapi ha imo kinasingkasing nga mga pag-ampo? Bangin may hinbabaroan ka liwat nga kabugtoan nga nag-aantos hin mga kakurian nga diri naaabat han iba. Bangin may mga problema hira ha pamilya, nanluluya, o may sakit. Kay ano nga diri ngaranan an espisipiko nga kabugtoan ha imo pag-ampo kan Jehova, an Parapamati han pag-ampo?—Sal. 65:2.

15, 16. (a) Isaysay kon paonan-o hi Pedro gintalwas han anghel ni Jehova tikang ha prisohan. (Kitaa an retrato.) (b) Kay ano nga napaparig-on an aton pagtoo kon aton ginpapamalandong an paagi ni Jehova ha pagtalwas kan Pedro?

 ¹⁵ Kondi ano an nahitabo kan Pedro? Ha ultimo niya nga gab-i ha prisohan samtang nakaturog hiya ha butnga han duha nga gwardya, may mga urusahon nga nahitabo ha iya. (Basaha an Buhat 12:7-11.) Handurawa ini: Tigda nga naglamrag an selda ni Pedro. Usa nga anghel nga diri nakikita han mga gwardya an natukdaw ha iya sapit ngan nag-aapura nga ginpukaw hiya. Ngan natangtang an mga kadena nga nakagapos ha iya mga kamot! Katapos, gintugwayan hiya han anghel tipagawas ha prisohan ngan ginlabyan nira an mga gwardya. Inagi hira ha daku nga puthaw nga ganghaan, nga “naglugaring pag-abri.” Han nakadto na hira ha gawas han prisohan, nawara an anghel. Nakagawas na hi Pedro!

¹⁶ Diri ba napaparig-on an aton pagtoo kon aton ginpapamalandong an gahum ni Jehova ha pagtalwas han iya mga surugoon? Syempre, diri kita makakalaom nga milagroso nga tatalwason kita ni Jehova yana. Kondi natoo gud kita nga ginagamit niya an iya gahum basi buligan an iya katawohan. (2 Kron. 16:9) Pinaagi han iya gamhanan nga baraan nga espiritu, mapaparig-on kita niya basi mailob an bisan ano nga pagsari. (2 Kor. 4:7; 2 Ped. 2:9) Ngan diri na mag-iiha, hahatagan ni Jehova hin gahum an iya Anak basi banhawon an minilyon nga katawohan nga priso ha kamatayon. (Juan 5:28, 29) An aton pagtoo ha mga saad han Dios makakabulig ha aton nga magin maisugon gud kon nakakaeksperyensya kita hin mga pagsari yana.

MADASIGON NGA NAGSANGYAW BISAN PA HAN MGA ULANG

17. Paonan-o hi Pablo nagpakita hin maopay gud nga susbaranan ha pagsangyaw nga may kadasig ngan pagkaapurado?

¹⁷ Ini an ikatulo nga leksyon mahitungod han pagin mabinantayon nga aton hibabaroan ha mga apostol: Padayon hira nga nagin madasigon ha pagsangyaw bisan pa han mga ulang. Importante an pagin madasigon ngan pag-abat hin pagkaapurado ha pagsangyaw basi padayon nga magin mabinantayon. Hi apostol Pablo maopay gud nga susbaranan may kalabotan hini. Madasigon gud hiya, nagbiyahe ha iba-iba nga lugar ngan nag-establisar hin damu nga kongregasyon. Nag-antos hiya hin damu nga kakurian, kondi waray gud mawara an iya kadasig o pag-abat hin pagkaapurado.—2 Kor. 11:23-29.

18. Paonan-o hi Pablo nagpadayon ha pagsangyaw han priso hiya ha Roma?

¹⁸ An ultimo nga aton mababasa mahitungod kan Pablo ha libro han Mga Buhat aada ha kapitulo 28. Inabot hiya ha Roma basi bistahon ha atubangan han magmarando han Roma nga hi Nero. Priso hi Pablo, bangin nakakadena ha usa nga gwardya. Pero waray ito makapahilom hinin madasigon nga apostol! Padayon nga namiling hiya hin mga paagi nga makasangyaw. (Basaha an Buhat 28:17, 23, 24.) Katapos hin tulo ka adlaw, iginpatawag ni Pablo an prominente nga Judio nga kalalakin-an basi sangyawan hira. Katapos,  an mga Judio ha Roma nagpili hin adlaw basi bisitahon utro hi Pablo, ngan hito nga higayon mas nagpamatuod pa gud hiya ha ira. An bersikulo 23 nasiring: “Han ira pagtigamani ha iya hin usa ka adlaw, damu hira nga nangabot ngadto ha iya urukyan; ngan ginsasaysayan niya, ngan ginpapamatuoran gud han ginhadian han Dios; ngan ginpapaalagad hira niya nahitutungod kan Jesus tungod han Kasugoanan ni Moises, ngan ha mga manaragna man, tikang ha kaaga tubtob ha kagab-i.”

19, 20. (a) Kay ano nga epektibo an pagsangyaw ni Pablo? (b) Ano an ginbuhat ni Pablo bisan kon diri ngatanan nagkarawat han maopay nga sumat?

¹⁹ Kay ano nga epektibo gud an pagsangyaw ni Pablo? Ginpapabug-atan han bersikulo 23 an pipira nga hinungdan. (1) An iya pagsangyaw nakasentro ha Ginhadian han Dios ngan kan Jesu-Kristo. (2) Ginbuligan niya an iya mga mamarati pinaagi ha paghatag ha ira hin mag-opay nga hinungdan nga tumoo. (3) Gin-gamit niya an Kasuratan ha pangatadongan. (4) Mas gin-una niya an kaopayan han iba pinaagi ha pagsangyaw “tikang ha kaaga tubtob ha kagab-i.” Mapwersa gud an pagpamatuod ni Pablo, pero diri ngatanan kinarawat han iya mensahe. “An iba tinoo ha iya ginsiring, pero an iba waray,” siring han bersikulo 24. Waray hira magkauruyon salit nagkalakat hira.

²⁰ Nanluya ba hi Pablo kay diri ngatanan kinarawat han maopay nga sumat? Waray gud! An Buhat 28:30, 31 nasiring: “Hiya inukoy hin duha ka tuig ha iya kalugaringon nga balay, nga iya ginbibinayaran; ngan ginkarawat niya hin malipayon an ngatanan, nga nagduaw ha iya; ngan nagwawali hiya tungod han ginhadian han Dios, ngan nagtutdo han mga bagay nahitutungod ha Ginoo Jesu-Kristo, ha bug-os nga kaisog, ha waray kaulangan.” Pinaagi hinin makapadasig nga mga pulong natatapos an giniyahan nga libro han Mga Buhat.

21. Ano nga leksyon an aton hibabaroan ha susbaranan ni Pablo han priso hiya ha iya ginpipletehan nga balay?

²¹ Ano nga leksyon an aton hibabaroan ha susbaranan ni Pablo? Han priso hiya ha iya ginpipletehan nga balay, diri hiya nakakasangyaw ha balay-balay. Kondi nagpabilin hiya nga positibo ngan nagsangyaw ha ngatanan nga nabisita ha iya. Yana liwat, damu han katawohan han Dios an nagpapabilin nga malipayon ngan padayon nga nagsasangyaw bisan kon diri makatadunganon nga ginpriso tungod han ira pagtoo. An iba han aton hinigugma nga kabugtoan diri na nakakagawas ha ira balay o bangin naukoy pa ngani ha mga nursing home tungod han kalagas o sakit. Tubtob han ira mahihimo, nagsasangyaw hira ha mga doktor ngan empleyado, ha mga bisita, ngan ha iba nga napakadto ha ira. Karuyag gud nira nga madasigon nga magsangyaw mahitungod han Ginhadian han Dios. Gin-aapresyar gud naton an ira susbaranan!

22. (a) Ano nga publikasyon an nabulig ha aton nga magpahimulos ha libro han Mga Buhat? (Kitaa an kahon ha igbaw.) (b) Ano an imo determinasyon samtang imo ginhuhulat an kataposan hinin daan nga sistema?

²² Damu gud nga leksyon mahitungod han pagin mabinantayon an aton hibabaroan ha mga apostol ngan ha iba pa nga Kristiano ha siyahan nga siglo nga gin-unabi ha libro han Mga Buhat. Samtang ginhuhulat naton an kataposan hinin daan nga sistema, magin determinado kita nga subaron hira ha pagin maisugon ngan madasigon ha pagsangyaw. Waray na pribilehiyo nga mas labaw pa ha pakigbahin ha madasigon nga pagsangyaw mahitungod han Ginhadian han Dios!—Buh. 28:23.

[Mga Pakiana]

[Kahon ha pahina 13]

“NABAG-O NA GUD AN AKON PANHUNAHUNA HA LIBRO HAN MGA BUHAT”

Katapos basahon an libro nga “Bearing Thorough Witness” About God’s Kingdom, usa nga nagbibiyahe nga paramangno an nagsumat han iya gin-abat: “Nabag-o na gud an akon panhunahuna ha libro han Mga Buhat.” Damu ka beses na nga nabasa niya ito nga libro han Biblia, pero han nabasa niya inin bag-o nga publikasyon, inabat hiya nga mas makakapahimulos na hiya ha pagbasa han Mga Buhat.

[Retrato ha pahina 12]

Gintugwayan hi Pedro hin anghel tipagawas ha daku nga puthaw nga ganghaan