Nagpabilin ba nga Binayaan an Juda?

AN Biblia nagtagna nga an ginhadian han Juda bubungkagon han mga Babilonyahanon ngan magpapabilin nga binayaan tubtob ha pagbalik han Judio nga mga bihag. (Jeremias 25:8-11) An pinakamarig-on nga rason ha pagtoo nga natuman ini nga tagna amo an giniyahan nga asoy han kasaysayan nga iginrekord mga 75 ka tuig katapos bumalik an siyahan nga grupo han mga bihag ha ira natawohan nga tuna. Nasiring ito nga an hadi han Babilonya ‘nagdara han mga nakapalagiw ha kampilan ngadto ha Babilonya, ngan hira nagin mga surugoon niya ngan han iya mga anak nga kalalakin-an ngada han paghadi han ginhadian han Persia.’ Ngan mahitungod han Juda, igin-aasoy: ‘Samtang ini binayaan nagsasaurog ito han adlaw nga iparahuway.’ (2 Kronikas 36:20, 21) May-ada ba arkeolohikal nga ebidensya nga nagpapamatuod hini?

Ha magasin nga Biblical Archeology Review, hi Ephraim Stern, propesor ha arkeolohiya han Palestina ha Hebreo nga Unibersidad, nagsiring: “Ginbungkag han mga Asiryahanon ngan Babilonyahanon an dagku nga bahin han kadaan nga Israel, bisan pa hito an arkeolohikal nga ebidensya tikang ha nanhibilin han ira tagsa nga mga pagsakop nagsusumat hin duha nga magkaiba gud nga asoy.” Hiya nagsaysay: “Bisan kon an mga Asiryahanon nagbilin hin klaro nga arkeolohikal nga ebidensya han ira presensya ha Palestina, urusahon gud nga waray ebidensya katapos han kabungkagan han Babilonya. . . . Waray kami nakita nga ebidensya nga inukyan ito tubtob ha panahon han Persia . . . Waray gud ebidensya nga nagpapasabot nga inukyan ito. Ha bug-os hito nga panahon, waray usa nga bungto nga ginbungkag han mga Babilonyahanon an inukyan utro.”

Nauyon hini hi Propesor Lawrence E. Stager han Harvard University. “Ha bug-os nga Pilistia, ngan ha urhi ha bug-os nga Juda,” siring niya, an kanan hadi han Babilonya “palisiya nga pagbungkag han tuna nagresulta hin pagkabinayaan ha weste han Salog Jordan.” Hi Stager nagdugang: “Han nagmando na hi Ciro nga Bantogan, an Persiahanon nga sumunod ha mga Babilonyahanon, dida la nagtikang utro an arkeolohikal nga rekord . . . ha Jerusalem ngan ha Juda, diin damu nga Judio nga bihag an binalik ha ira natawohan nga tuna.”

Oo, natuman an ginsiring ni Jehova mahitungod han pagkabinayaan han Juda. An igintatagna ni Jehova pirme natutuman. (Isaias 55:10, 11) Bug-os nga makakasarig kita kan Jehova ngan ha iya mga saad nga nakarekord ha iya Pulong, an Biblia.—2 Timoteo 3:16.