‘Ginpatirok Nira an Sanhedrin’

AN HITAAS nga saserdote ngan an mga magmarando han mga Judio diri maaram han ira bubuhaton. Ano an ira mahihimo basi pahilumon an kasamok may kalabotan kan Jesu-Kristo? Naglampos hira ha pagpapatay ha iya, kondi yana ginpapasarang gud ha Jerusalem han iya mga disipulo an sumat han iya pagkabanhaw. Paonan-o hira mapapahilom? Basi makagdesisyon, an hitaas nga saserdote ngan an iya mga ayudante ‘nagpatirok han Sanhedrin,’ an korte suprema han mga Judio.—Buhat 5:21.

Hito nga panahon ha Israel, hitaas gud an awtoridad han Romano nga gobernador nga hi Ponsio Pilato. Kondi paonan-o nagbuhat kaupod ni Pilato an Sanhedrin? Tubtob diin an nasasakopan hito? Hin-o an nagkukompwesto hito? Ngan paonan-o ito nagios?

Pagkaestablisar han Sanhedrin

An Griego nga pulong nga “Sanhedrin” literal nga nangangahulogan nga “urupod nga pagpangalingkod.” Kabug-osan ito nga termino para ha usa nga pagtarotarampo o katirok. Ha tradisyon han mga Judio, kasagaran na nga nagtutudlok ito ha usa nga grupo han relihiyoso nga mga hukom, o korte.

An mga parasurat han Talmud, nga gintirok durante han mga siglo katapos han pagbungkaga han Jerusalem han 70 K.P., naghulagway han Sanhedrin sugad nga grupo ha kadaan nga panahon. Ginhanduraw nira nga tikang pa hadto ginkukompwesto ito hin mga eskolar nga nagkakatirok ha pagdebate han mga punto ha Judio nga balaud ngan gintoohan nga nagtikang ito han panahon nga nagtirok hi Moises hin 70 nga tigurang basi bumulig  ha iya nga manguna ha Israel. (Numeros 11:16, 17) Diri kinakarawat han mga historyador ini nga ideya. Nasiring hira nga dida na iniksister an grupo nga may kaparihoan ha siyahan-siglo nga Sanhedrin han nagmando an mga Persiahanon ha Israel. Natoo liwat hira nga an maaramon nga sosiedad han mga Talmudista baga hin mas nauyon ha katiringban han mga rabi han ikaduha ngan ikatulo nga siglo, diri ha Sanhedrin. Kon sugad, kakan-o nagtikang umiksister an Sanhedrin?

Iginsusumat han Biblia nga an mga distyero nga binalik ha Juda tikang ha Babilonya han 537 A.K.P. may-ada nasyonal nga organisasyon. Hira Nehemia ngan Esra nag-unabi hin mga prinsipe, katigurangan, noble, ngan representante nga mga magmarando—posible nga an tinikangan han tidaraon nga Sanhedrin.—Esra 10:8; Nehemia 5:7.

An panahon tikang ha pagkatapos han Hebreo nga Kasuratan tubtob ha pagsurata han Ebanghelyo ni Mateo usa nga peryodo han kasamok para ha mga Judio. Han 332 A.K.P., ginsakop ni Alejandro nga Bantogan an Judea. Han namatay hi Alejandro, an Judea ginmandoan han duha han Griego nga mga ginhadian ha iya imperyo—siyahan han mga Ptolemy, katapos han mga Seleucid. Ha mga rekord han pagmando han mga Seleucid, nga nagtikang han 198 A.K.P., hiaagian naton an siyahan nga pag-unabi hin senado han mga Judio. Ini nga grupo posible nga may-ada limitado nga awtoridad, kondi naghatag ito hin impresyon ha mga Judio nga baga hin nagmamando hira ha ira kalugaringon.

Han 167 A.K.P., an Seleucid nga hi Hadi Antiochus IV (Epiphanes) nangalimbasog nga ipirit an Griego nga kultura ha mga Judio. Ginpasiparahan niya an templo han Jerusalem pinaagi han paghalad ha altar hito hin baboy para kan Zeus. Nakaaghat ini hin pagrebelde nga durante hito an mga Makabeo binulag ha pagmando han mga Seleucid ngan nag-establisar han Hasmonaeano nga dinastiya. a Ha pariho nga panahon, an mga eskriba ngan Pariseo—mga lider han katawohan nga sinuporta ha pagrebelde—nagkaada gahum ha pagdumara han estado nga nagresulta han kawad-i hin awtoridad han saserdotanhon nga klase.

Napuporma na an Sanhedrin nga iginhulagway ha Griego nga Kasuratan. Magigin administratibo nga konsilyo ito para ha bug-os nga nasud ngan an korte suprema para ha pag-interpretar han Judio nga balaud.

An Pagkatimbang han Gahum

Han siyahan nga siglo, an Roma an nagmamando ha Judea. Kondi, may-ada igo nga kagawasan an mga Judio. Palisiya han Roma nga hatagan an sakop nga mga nasud hin katungod ha pagpili hin kalugaringon nga gobyerno. Salit, an Romano nga mga opisyal diri naghihilabot ha ginbubuhat han lokal nga mga korte, ngan ginlilikyan nira an mga problema nga posible bumangon tungod han pagkaiba-iba han kultura. An katuyoan amo an pagpauswag han kamurayawan ngan pag-aghat ha katawohan nga ginmamandoan nga magin maunungon pinaagi ha pagtugot ha ira nga buhaton an ira kalugaringon nga mga kustomre ngan ha kabug-osan mandoan an ira kalugaringon. Gawas la han pagpili ngan pagtangtang han hitaas nga saserdote—nga amo an presidente han Sanhedrin—ngan pagsukot hin buhis, nanhihilabot la ha buruhaton han mga Judio an mga Romano kon ginkikinahanglan gud ito tungod kay apektado na an ira  pagmando ngan mga interes. Sugad han ipinakita may kalabotan ha pagbista kan Jesus, baga hin ginpanalipdan han Roma an gahum hito ha pagpadapat hin sirot nga kamatayon.—Juan 18:31.

An Sanhedrin kon sugad an nagdudumara han kadam-an nga buruhaton han Judio nga sistema. May-ada ito mga opisyal para ha pag-aresto. (Juan 7:32) Ginbibista han uruubos nga mga korte an diri seryoso nga mga krimen ngan sibil nga kaso nga diri nanhihilabot an Roma. Kon diri makadesisyon an uruubos nga mga korte ha usa nga kaso, ginpapasa ito ha Sanhedrin, nga an mga desisyon diri na nababag-o.

Basi magpabilin ha katungdanan an Sanhedrin, kinahanglan hito tipigan an kamurayawan ngan suportahan an pagmando han Roma. Kondi kon an mga Romano magsuspetsa hin mga sala kontra ha gobyerno, nanginginlabot ngan nagios hira ha paagi nga ira ginhuhunahuna nga angayan. Usa han sugad nga mga kaso amo an pag-arestoha kan apostol Pablo.—Buhat 21:31-40.

Pagin Membro han Korte

An Sanhedrin may-ada 71 nga membro—an hitaas nga saserdote ngan 70 han prominente nga kalalakin-an han nasud. Ha panahon han Roma ginkukompwesto ito han mga saserdote nga noble (ha kadak-an mga Saduseo), dungganon nga lego, ngan maaramon nga mga eskriba ha partido han mga Pariseo. An saserdotanhon nga aristokrasya, nga ginsuportahan han prominente nga mga lego, an nagkukontrol han korte. b Samtang an mga Saduseo konserbatibo, an mga Pariseo liberal ngan kadam-an ordinaryo nga mga tawo nga may-ada daku nga impluwensya ha iba. Sumala ha historyador nga hi Josephus, nag-aalang nga ginsusugot han mga Saduseo an mga gin-aaro han mga Pariseo. Ginpahimulsan ni Pablo an ira pagpalabaw-labaw ngan pagkaiba-iba han gintotoohan han gindepensahan niya an iya kalugaringon ha atubangan han Sanhedrin.—Buhat 23:6-9.

Tungod kay an Sanhedrin ha kadak-an ginkukompwesto hin mga aristokrata, posible nga permanente an pagin membro hito ngan ginpupun-an an nabakante nga mga posisyon pinaagi ha pagtoka han daan na nga mga membro. Sumala ha Mishnah, an bag-o nga mga membro kinahanglan “mga saserdote, Lebihanon, ngan Israelita nga an anak nga kababayin-an tinutugotan nga mag-asawa hin saserdote,” karuyag sidngon, mga Judio nga makakapakita hin mga rekord nga nagpapamatuod nga waray nakasalakot ha ira tulin. Tungod kay an hitaas nga korte an nagdudumara han hudisyal nga sistema han bug-os nga nasud, baga hin makatadunganon nga tagan hin pwesto ha Sanhedrin an kalalakin-an nga prominente ha uruubos nga mga korte.

Nasasakopan ngan Awtoridad

Gintatahod gud han mga Judio an Sanhedrin, ngan an mga hukom ha uruubos nga mga korte obligado ha pagsunod han mga pamalaud hito, kon diri, sisirotan hira hin kamatayon. Labi nga gintatagad han korte an mga kwalipikasyon han mga saserdote ngan an mga butang may kalabotan ha Jerusalem, ha templo hito, ngan ha pagsingba dida hito. Ha pagkatinuod, Judea la an nasasakopan han Sanhedrin. Kondi tungod kay gintatagad ito nga supremo ha pag-interpretar han Balaud, may-ada ito moral nga awtoridad ha Judio nga mga komunidad ha bug-os nga kalibotan. Pananglitan, ginsugo han hitaas nga saserdote ngan han iya konsilyo an mga lider ha mga sinagoga ha Damasko nga makigkooperar ha pag-aresto han mga sumurunod ni Jesus. (Buhat 9:1, 2; 22:4, 5; 26:12) Sugad man, ha pag-uli han mga Judio nga napakadto ha Jerusalem para ha mga pyesta, posible nga nagdadara hira hin sumat mahitungod han mga kapahayagan han Sanhedrin.

Sumala ha Mishnah, an Sanhedrin la an may-ada awtoridad ha mga isyu nga importante ha bug-os nga nasud, paghusay ha mga hukom nga nagtalapas han mga desisyon hito, ngan paghukom ha palso nga mga manaragna. Hira Jesus ngan Esteban inatubang ha korte nga gin-akusahan hin pagpasipara, hira Pedro ngan Juan hin pagdaot han nasud, ngan hi Pablo hin pagtampalas ha templo.—Markos 14:64; Buhat 4:15-17; 6:11; 23:1; 24:6.

Paghukom kan Jesus ngan ha Iya mga Disipulo

Labot la ha mga Sabbath ngan baraan nga mga adlaw, an Sanhedrin may-ada sesyon kada adlaw tikang  ha paghalad ha aga tubtob ha paghalad ha gab-i. An mga pagbista gindudumara durante la ha adlaw. Tungod kay an sirot nga kamatayon iginpapahayag kinabuwasan pa han pagbista, an sugad nga mga kaso diri sadang himoon ha bisperas hin Sabbath o pyesta. An mga testigo marig-on gud nga ginsusumatan mahitungod han pagkaseryoso han pagpaagay hin inosente nga dugo. Salit, ilegal an pagbistaha ngan paghukmi kan Jesus nga gindumara ha gab-i ha balay ni Kaipas ha bisperas han pyesta. Mas maraot pa gud, an mga hukom mismo an namiling hin palso nga mga testigo ngan nagkombinse kan Pilato ha pagsugo nga patayon hi Jesus.—Mateo 26:57-59; Juan 11:47-53; 19:31.

An mga hukom ha mga kaso nga kamatayon an sirot, nasiring an Talmud, nangalimbasog ha pagtalwas han akusado durante han mga sesyon diin an ebidensya gintatagad hin maopay. Kondi hi Esteban, pariho kan Jesus, waray makakarawat hin sugad nga pagbista. An iya pagdepensa ha atubangan han Sanhedrin nagresulta hin pagbatoha ha iya hin masamok nga grupo. Kon waray manginlabot an gobyerno han Roma, posible nga ginpatay liwat unta hi apostol Pablo ha pariho nga kahimtang. Ha pagkamatuod, an mga hukom han Sanhedrin nagsarabot ha pagpatay ha iya.—Buhat 6:12; 7:58; 23:6-15.

An pipira nga membro han korte baga hin may-ada prinsipyo. An batan-on nga Judio nga magmarando nga nakiistorya kan Jesus posible nga membro han Sanhedrin. Bisan kon an iya karikohan nakaulang ha iya, sigurado nga may-ada hiya mag-opay nga kalidad, tungod kay gindapit hiya ni Jesus nga magin Iya sumurunod.—Mateo 19:16-22; Lukas 18:18, 22.

Kahadlok ha huhunahunaon han mga igkasi-hukom an posible nga hinungdan nga hi Nikodemo, an “puno han mga Judio,” binisita kan Jesus han gab-i na. Bisan pa hito, gindepensahan niya hi Jesus ha atubangan han Sanhedrin pinaagi ha pagpakiana: “An aton Kasugoanan, naghuhukom ba han usa ka tawo, nga waray pa hiya pamamatii anay, ngan waray pa hibaroi an iya ginbuhat?” Ha urhi nagtagana hi Nikodemo hin “salakot nga mira ngan aloe” para ha pag-andam han lawas ni Jesus ha paglubong.—Juan 3:1, 2; 7:51, 52; 19:39.

Hi Jose nga taga-Arimatea, usa pa nga membro han Sanhedrin, maisugon nga nag-aro kan Pilato han lawas ni Jesus ngan ginlubong ito ha iya kalugaringon nga bag-o nga lubnganan. Hiya ‘naghuhulat han ginhadian han Dios,’ kondi an kahadlok ha mga Judio nagpugong ha iya nga magpakilala sugad nga usa han mga disipulo ni Jesus. Pero takos hin kumendasyon hi Jose tungod kay waray hiya umuyon ha maraot nga plano han Sanhedrin nga ipapatay hi Jesus.—Markos 15:43-46; Mateo 27:57-60; Lukas 23:50-53; Juan 19:38.

Hi Gamaliel, nga membro han Sanhedrin, maaramon nga nagsagdon ha iya mga igkasi-hukom nga pabay-an an mga disipulo ni Jesus. Siring niya, “bangin la kamo nakikig-away kontra ha Dios.” (Buhat 5:34-39) Ano an nakapugong ha hitaas nga korte ha pagkilala nga hi Jesus ngan an iya mga disipulo ginsusuportahan han Dios? Imbes nga karawaton an mga milagro ni Jesus, nangatadongan an Sanhedrin: “Ano an bubuhaton naton? Kay ini nga tawo nagbubuhat hin damu nga mga tigaman. Kon aton hiya tugotan sugad hito, an ngatanan magtotoo ha iya, ngan an mga Romanhon makanhi, ngan kukuhaon an aton lugar, ngan an aton nasud.” (Juan 11:47, 48) An duro nga paghingyap hin gahum nagbaliko han hustisya han hitaas nga korte han mga Judio. Ha pariho nga paagi, imbes nga malipay an relihiyoso nga mga lider han nanambal an mga disipulo ni Jesus, hira ‘nagkapupuno hin abugho.’ (Buhat 5:17) Sugad nga mga hukom, sadang unta hira magin mahadlukon ha Dios ngan may-hustisya, kondi kadam-an ha ira an magraot ngan diri tangkod.—Eksodo 18:21; Deuteronomio 16:18-20.

Paghukom han Dios

Tungod han pagtalapas han Israel ha Balaud han Dios ngan pagsalikway ha Mesias, ha kataposan ginsalikway ni Jehova an nasud sugad nga iya pinili nga katawohan. Han 70 K.P., ginbungkag han mga Romano an syudad han Jerusalem ngan an templo hito ngan gintapos an bug-os nga Judio nga sistema han mga butang ngan an Sanhedrin mismo.

Hi Jesu-Kristo, an pinili nga Hukom ni Jehova, an magdidesisyon kon may-ada mga membro han siyahan-siglo nga Sanhedrin nga takos hin pagkabanhaw ngan kon hin-o ha ira an nakasala kontra ha baraan nga espiritu. (Markos 3:29; Juan 5:22) Makakasiguro kita nga ha pagdesisyon ni Jesus, magios hiya nga may-ada hingpit nga hustisya.—Isaias 11:3-5.

[Mga footnote]