Hin-o hi Ponsio Pilato?

“AN MATAMAY, maruhaduhaon nga hi Pilato usa nga makasaysayan nga personalidad nga nahipapausahan pa gihapon han mga tawo tubtob yana. Gintatagad hiya han pipira sugad nga santo, para ha iba hiya an personipikasyon han kaluyahan han tawo, usa nga hingpit nga ehemplo han politiko nga andam nga isakripisyo an usa nga tawo basi la matipigan an seguridad.”—Pontius Pilate, ni Ann Wroe.

Nauyon ka man ha bisan hain hito nga mga ideya o diri, nakilala gud hi Ponsio Pilato tungod han paagi han iya pagtrato kan Jesu-Kristo. Hin-o hi Pilato? Ano an hinbabaroan mahitungod ha iya? An mas maopay nga pagsabot mahitungod han iya katungdanan magpapauswag han aton pagsabot ha pinakaimportante nga mga panhitabo ha tuna.

Katungdanan, mga Obligasyon, Ngan Awtoridad

Ginpili han Romano nga emperador nga hi Tiberio hi Pilato sugad nga gobernador han probinsya han Judea han 26 K.P. An sugad nga hitaas nga mga opisyal mga kalalakin-an nga tinatawag nga kabalyero—an mga noble nga haruhabubo an ranggo, nga naiiba ha mga aristokrata nga senador. Posible nga inapi hi Pilato ha kasundalohan sugad nga tribuna han militar, o uruubos nga kumander; nagtikahitaas an iya ranggo durante han sunod-sunod nga pagbag-o han mga toka; ngan ginpili hiya nga gobernador antes hiya mag-30 anyos.

Kon nakauniporme hi Pilato han kanan militar, nakasul-ot hiya hin anit nga tunika ngan metal nga kutamaya. Kon aada hiya ha publiko, nakasul-ot hiya hin busag nga toga nga kolor-ube an mga ligid. Halipot an iya buhok ngan waray hiya bungot. Bisan kon natoo an iba nga Espanyol hiya, an iya ngaran sugad hin nagpapasabot nga kaapi hiya han tribo han mga Pontii—Samnitanhon nga mga noble tikang ha sur han Italya.

An mga opisyal nga sugad kan Pilato an ranggo kasagaran nga iginpapadara ngadto ha diri-sibilisado nga mga teritoryo. Gintagad han mga Romano nga sugad hito nga lugar an Judea. Dugang pa ha pagtipig hin kamurayawan, gindumara ni Pilato an pangulekta han diri-direkta nga mga buhis ngan han buhis han mga tuminungnong. An adlaw-adlaw nga pagpadapat hin hustisya sakop han awtoridad han mga korte han mga Judio, kondi an mga kaso nga nag-oobligar han sirot nga kamatayon matin-aw nga iginpapasa ha gobernador, nga amo an may-ada supremo nga awtoridad ha paghukom.

Hi Pilato ngan an iya asawa ha duruongan nga syudad han Cesarea umukoy, upod an pipira la nga trabahante nga mga parasurat, mga kaupod-upod, ngan mga mensahero. Nanguna hi Pilato ha lima nga dibisyon han impanteriya nga an tagsa ginkukompwesto hin 500 tubtob 1,000 nga kalalakin-an sugad man ha usa nga grupo han parapangabayo nga kasundalohan nga posible nga ginkukompwesto hin 500. Ordinaryo na la nga bahin han trabaho han iya mga sundalo an pagraysang hin mga paratalapas han balaud. Ha panahon han kamurayawan, ginbubuhat an mga pagpatay katapos han diri pormal nga proseso han mga pagbista, kondi durante hin rebolusyon, ginpapatay dayon an mga rebelde ngan ha tagdaramu nga ihap. Pananglitan, ginraysang han mga Romano an 6,000 nga mga uripon basi mapaundang an rebolusyon nga ginpangunahan  ni Spartacus. Kon namimeligro nga magkaada samok ha Judea, an gobernador kasagaran na nga makakaaro hin bulig ha gobernador nga ginpadara han emperador ha Sirya, nga nangunguna ha mga lehiyon han kasundalohan. Kondi, durante han kadak-an han termino ni Pilato sugad nga gobernador, waray ito nga gobernador, ngan kinahanglan tapuson dayon ni Pilato an mga kasamok.

Regular nga nakigkomunikar an mga gobernador ha emperador. An mga isyu may kalabotan ha iya dungog o ha bisan ano nga tarhog ha Romano nga awtoridad kinahanglan isumat ngan tungod hito magpapasa hin mga balaud an emperador. An usa nga gobernador bangin maikag ha paghatag ha emperador han iya kalugaringon nga mga asoy mahitungod han mga panhitabo ha iya probinsya antes makagreklamo an iba. Tungod kay nagtitikaada samok ha Judea, nabaraka gud hi Pilato nga maunahan hiya ha pagsumat.

Gawas ha mga asoy han Ebanghelyo, an mga historyador nga hira Flavius Josephus ngan Philo amo an nangunguna nga mga surok han impormasyon mahitungod kan Pilato. An Romano nga historyador nga hi Tacitus nasiring liwat nga ginpatay ni Pilato hi Christus, nga ginbasaran han Kristiano nga ngaran.

Naaghat an Kasina han mga Judio

Hi Josephus nasiring nga tungod han pagtagad ha pagdumiri han mga Judio ha paghimo hin mga rebulto, ginlikyan han Romano nga mga gobernador an pagdara hin mga estandarte han militar ha Jerusalem nga may-ada mga hulagway han emperador. Tungod kay waray magpugong hi Pilato ha pagbuhat hito, an nasisina nga mga Judio nagdagmit pagkadto ha Cesarea basi magreklamo. Waray ginbuhat hi Pilato ha sulod hin lima ka adlaw. Han ikaunom ka adlaw, iya ginsugo an iya mga kasundalohan nga palibotan an mga naprotesta ngan manarhog ha pagpatay ha ira kon diri hira magburublag. Han sumiring an mga Judio nga gabay na la hira mamatay kay ha makita nga tinatalapas an ira Balaud, ginpabay-an na la hira ni Pilato ngan nagsugo nga panguhaon an mga imahen.

May kapas hi Pilato ha paggamit hin pwersa. Ha usa nga insidente nga iginrekord ni Josephus, nagtikang hi Pilato ha paghimo hin kanal basi pasudlon an tubig ha Jerusalem ngan gumamit hin kwarta tikang ha burutangan hin kwarta ha templo basi gastohan an proyekto. Waray hi Pilato gumamit hin pwersa ha pagkuha hin kwarta, tungod kay maaram hiya nga an panikas ha templo usa nga pagpasipara ngan bangin magin hinungdan nga an nasisina nga mga Judio maghangyo kan Tiberio nga paiwason hiya ha katungdanan. Salit baga hin nakuha ni Pilato an kooperasyon han mga awtoridad han templo. An igindedikar nga mga pundo, nga tinatawag nga “korban,” legal nga magagamit ha mga proyekto para han publiko nga mapapahimulosan han syudad. Kondi yinukot nga mga Judio an nagkatirok basi ipahayag an ira kasina.

Nagsugo hi Pilato hin mga sundalo nga makigturutarampo ha publiko ngan ginsugo hira nga diri gumamit hin mga espada kondi pasakitan la an mga naprotesta pinaagi ha pagbunal ha ira. Matin-aw nga karuyag niya kontrolon an magsamok nga mga tawo nga diri igin-aaghat an pamatay. Baga hin naglampos ini, bisan kon may-ada pipira nga namatay. An pipira mga tawo nga nagsumat kan Jesus nga iginsalakot ni Pilato an dugo han mga taga-Galilea ha ira mga halad bangin nag-uunabi hini nga hitabo.—Lukas 13:1.

“Ano an Kamatuoran?”

An nagparaot han bantog ni Pilato amo an iya imbestigasyon han mga akusasyon nga ginhimo han punoan nga mga saserdote ngan iba pa nga mga tigurang nga kalalakin-an han mga Judio nga hi Jesus nag-aangkon nga Hadi. Han hibatian ni Pilato an misyon ni Jesus ha pagtestigo ha kamatuoran, nakita niya nga ini nga priso diri ngay-an tarhog ha Roma. “Ano an kamatuoran?” nagpakiana hiya, matin-aw nga naghuhunahuna nga an kamatuoran usa nga konsepto nga makuri hinduro hisabtan, salit diri takos hin daku nga pagtagad. Ano an iya  konklusyon? “Waray ko hin-agian ha iya bisan ano nga kasal-anan.”—Juan 18:37, 38; Lukas 23:4.

Ito na unta an kataposan han pagbista kan Jesus, kondi nag-insister an mga Judio nga iya ginpupukan an nasud. Kaawa an hinungdan han pagtubyana han punoan nga mga saserdote kan Jesus ngadto ha Romano nga mga awtoridad, ngan maaram hito hi Pilato. Maaram liwat hiya nga kon bubuhian hi Jesus mahimo ito magresulta hin kasamok, usa nga posibilidad nga karuyag niya likyan. Damu na an samok, tungod kay hi Barabas ngan an iba priso na tungod han pag-aghat hin pagrebelde ngan pagpatay. (Markos 15:7, 10; Lukas 23:2) Dugang pa, an naglabay nga mga pakiglantugi ha mga Judio nakadaot han reputasyon ni Pilato kan Tiberio, nga kilala gud ha pagpadapat hin mabug-at gud nga sirot ha waray-kapas nga mga gobernador. Kondi, an pag-abuyon ha mga Judio magigin usa nga tigaman hin kaluyahan. Salit inatubang hin problema hi Pilato.

Han hibatian ni Pilato kon tikang diin hi Jesus, nagsari hiya ha pagpasa han kaso kan Herodes Antipas, an magmarando han distrito han Galilea. Han mapakyas ito, ginsarihan ni Pilato nga aghaton adton nagkatirok ha gawas han iya palasyo ha paghangyo nga buhian hi Jesus, uyon ha kustomre han pagpagowa hin priso ha Paskua. Gin-aro han publiko hi Barabas.—Lukas 23:5-19.

Bangin karuyag ni Pilato nga buhaton an husto, kondi karuyag liwat niya nga tipigan an iya katungdanan ngan lipayon an katawohan. Ha kataposan, mas ginpabilhan niya an iya karera kay han iya konsensya ngan hustisya. Nangaro hiya hin tubig, katapos nanhunaw ngan nagsiring nga inosente hiya ha kamatayon nga iya yana iginsugo. a Bisan kon natoo hi Pilato nga inosente hi Jesus, iginpakastigo niya hiya ngan gintugotan an mga sundalo ha pagyubit, pagkastigo, ngan paglura ha iya.—Mateo 27:24-31.

Hi Pilato naghimo hin ultimo nga pagsari nga buhian hi Jesus, kondi an mga tawo suminggit nga kon buhaton niya ito, diri hiya sangkay ni Cesar. (Juan 19:12) Han hibatian ito ni Pilato, inuyon na la hiya. Mahitungod han desisyon ni Pilato, usa nga eskolar an nagsiring: “Masayon an solusyon: pataya an tawo. An kinabuhi nga sadang la mawara amo an kinabuhi han usa nga Judio nga baga hin diri importante; kalurongan nga tugotan nga magkaada samok tungod la ha iya.”

Ano an Nahitabo kan Pilato?

An kataposan nga nakarekord nga panhitabo ha karera ni Pilato amo an usa pa nga samok. Hi Josephus nasiring nga an usa nga grupo han damu hinduro nga armado nga mga Samaritano nagkatirok ha Bukid Gerisim ha paglaom nga makadiskobre hin mga bahandi nga ginlubong kuno ni Moises didto. Nanhilabot hi Pilato, ngan damu hito nga katawohan an ginpamatay han iya kasundalohan. Nagreklamo an mga Samaritano ha opisyal nga mas hitaas an katungdanan kan Pilato, hi Lucius Vitellius, nga gobernador han Sirya. Waray isumat kon ginhunahuna ni Vitellius nga sobra na an ginbuhat ni Pilato. Anoman an kahimtang, iya ginsugo hi Pilato ngadto ha Roma basi depensahan ha atubangan han emperador an iya mga ginbuhat. Kondi antes hiya umabot, namatay hi Tiberius.

“Hito nga punto,” siring han usa nga reperensya, “waray na unabiha pa han mga dokumento han kasaysayan hi Pilato, kondi may-ada damu nga mga susmatanon mahitungod ha iya.” Pero damu an nangalimbasog ha paghatag han diri-hinbabaroan nga mga detalye. Ginsisiring nga hi Pilato nagin Kristiano. Ginhimo hiya nga “santo” han Etiopiahanon nga mga “Kristiano.” Hi Eusebius, nga nagsurat durante han ikatarapos han ikatulo ngan temprano han ikaupat ka siglo, an siyahan han damu nga nagsiring nga hi Pilato nagpakamatay, pariho kan Judas Iskariote. Kondi, waray usa nga maaram kon ano gud an nahitabo kan Pilato.

Hi Pilato matig-a an ulo, diri seryoso, ngan matalumpiguson. Kondi nagpabilin hiya ha iya katungdanan ha sulod hin napulo ka tuig, samtang an iba nga hitaas nga mga opisyal han Judea may-ada mas halipot la nga mga termino. Salit, tikang ha punto de bista han usa nga Romano, takos hi Pilato ha iya katungdanan. Gintawag hiya nga talawan nga may baratunon ha pagpasakit ngan pagpatay kan Jesus basi panalipdan an iya kalugaringon. An iba nangangatadongan nga an nangunguna nga obligasyon ni Pilato diri amo an pagpadapat han hustisya, kondi an pag-aghat hin kamurayawan ngan kaopayan han Roma.

An mga panahon ni Pilato naiiba gud ha aton panahon. Kondi, waray hukom an makatadunganon nga makakagkondenar hin usa ka tawo nga iya ginhuhunahuna nga inosente. Kon diri la tungod han iya ginbuhat may kalabotan kan Jesus, hi Ponsio Pilato bangin usa la unta nga ngaran ha kasaysayan.

[Footnote]

[Retrato ha pahina 11]

Ini nga inskripsyon nga nagpapakilala kan Ponsio Pilato sugad nga hitaas nga opisyal han Judea nabilngan ha Cesarea