Mahimo Ka Magpabilin nga Limpyo ha Moral
Mahimo Ka Magpabilin nga Limpyo ha Moral
“Amo ini an gugma ha Dios, nga pagtumanon ta an iya mga sugo.”—1 JUAN 5:3.
1. Ano nga naiiba nga paggawi an nakikita ha mga tawo yana?
MAIHA na nga naglabay, hi propeta Malakias ginpagios ha pagtagna hin usa ka panahon kon an paggawi han katawohan han Dios makikita nga naiiba gud ha mga tawo nga diri nag-aalagad ha Dios. An propeta nagsurat: “Kamo mabalik ngan magtitin-o han ginkakalainan han matadong ngan han maraot, han ginkakalainan niya nga nag-aalagad ha Dios ngan niya nga diri nag-aalagad ha iya.” (Malakias 3:18) Ito nga tagna natutuman na yana. An pagbuhat han mga sugo han Dios, upod na adton nagkikinahanglan hin kalimpyo ha moral, amo an maaramon ngan husto nga kurso ha kinabuhi. Kondi, diri pirme masayon ito. May maopay nga hinungdan nga hi Jesus nagsiring nga an mga Kristiano kinahanglan mangalimbasog gud basi makarawat an katalwasan.—Lukas 13:23, 24.
2. Ano nga mga pag-ipit ha gawas an nagpapakuri ha iba nga magpabilin nga putli ha moral?
2 Kay ano nga makuri an pagpabilin nga limpyo ha moral? An usa nga hinungdan amo an mga pag-ipit ha gawas. An industriya han kaliawan nagpapakita nga maopay, makalilipay, ngan para ha hamtong an pakigsekso ha diri-asawa, samtang iginbabalewaray an negatibo nga mga resulta hito. (Efeso 4:17-19) Kadak-an han duok nga relasyon nga ipinapakita amo an ha mga magpadis nga diri mag-asawa. Agsob nga an mga salida ha mga sine ngan telebisyon nagpapakita han pakigsekso ha ordinaryo nga paagi. Kasagaran, kulang hin pagbati ngan pagtahod ha usa kag usa. Damu an nakakita ha sugad nga mga istorya tikang ha pagkabata. Dugang pa, mayada makusog nga pag-ipit ha mga kaupod nga magpahiuyon ha matinuguton nga kahimtang ha moral yana nga panahon, ngan adton diri nauyon usahay gintatamay o gin-iinsulto pa ngani.—1 Pedro 4:4.
3. Ano an pipira nga mga hinungdan kon kay ano nga damu ha kalibotan an nagbubuhat hin imoralidad?
3 An pag-ipit ha sulod nagpapakuri liwat ha pagpabilin nga putli ha moral. Ginlarang ni Jehova an mga tawo nga mayada seksuwal nga mga hingyap, ngan mahimo magin makusog ito nga mga hingyap. An hingyap nakakaapekto gud ha aton ginhuhunahuna, ngan an imoralidad diri nauyon ha mga hunahuna ni Jehova. (Jakobo 1:14, 15) Pananglitan, sumala ha bag-o nga surbey nga iginpublikar ha British Medical Journal, damu han nakikigsekso ha siyahan nga panahon an karuyag la mahibaro kon ano an pakigsekso. An iba natoo nga kadam-an nga mga tawo nga ira kaedad an aktibo ha sekso, salit karuyag liwat nira nga mawara an ira pagkabirhin. An iba pa nasiring nga nadara la hira han ira mga pagbati o “nakainom hin guti hiton nga panahon.” Kon karuyag naton magin makalilipay ha Dios, kinahanglan iba an aton pangatadongan. Ano nga klase hin panhunahuna an mabulig ha aton basi magpabilin nga limpyo ha moral?
Patuboa an Marig-on nga Pagtoo
4. Basi magpabilin nga putli ha moral, ano an kinahanglan buhaton naton?
4 Basi magpabilin nga putli ha moral, kinahanglan kilalahon naton nga mapulsanon an pagsunod ha sugad nga estilo-han-kinabuhi. Nauyon ini ha iginsurat ni apostol Pablo ha mga Kristiano ha Roma: “Basi niyo kasayoran an maopay ngan karuruyagon ngan hingpit nga kaburut-on han Dios.” (Roma 12:2) An pagkilala nga mapulsanon an kaputli ha moral nag-uupod labaw pa han paghibaro la nga ginhuhukman an imoralidad ha Pulong han Dios. Nag-uupod ito han pagsabot han mga hinungdan kon kay ano nga ginhuhukman an imoralidad ngan kon paonan-o kita magpapahimulos pinaagi han paglikay hito. An iba hini nga mga hinungdan ginhisgotan ha nahiuna nga artikulo.
5. Kay ano nga importante nga magpabilin an mga Kristiano nga putli ha moral?
5 Kondi, para ha mga Kristiano an gamhanan gud nga mga hinungdan han paglikay han seksuwal nga imoralidad amo an may kalabotan ha aton relasyon ha Dios. Hinbaroan naton nga maaram hiya han gimaopayi para ha aton. An aton gugma ha iya mabulig ha aton nga mapungot ha maraot. (Salmo 97:10) An Dios amo an Humaratag han ‘ngatanan nga maopay nga hatag ngan ngatanan nga hingpit nga hatag.’ (Jakobo 1:17) Nahigugma hiya ha aton. Pinaagi han aton pagsunod ha iya, ipinapakita naton nga nahigugma kita ha iya ngan inaapresyar naton an ngatanan nga iya ginbubuhat para ha aton. (1 Juan 5:3) Diri gud naton karuyag nga masubo hi Jehova ngan masina pinaagi han pagtalapas han iya matadong nga mga sugo. (Salmo 78:41) Diri naton karuyag nga magbuhat ha paagi nga mapapasipara an baraan ngan matadong nga paagi han pagsingba ha iya. (Tito 2:5; 2 Pedro 2:2) Pinaagi han pagpabilin nga putli ha moral, ginlilipay naton an Usa nga Gihitaasi.—Proberbios 27:11.
6. Paonan-o nakakabulig an pagpahibaro ha iba han aton mga suruklan ha moral?
6 Kon nagdesisyon na kita nga magpabilin nga putli ha moral, dugang nga panalipod an pagpahibaro hito nga desisyon ha iba. Ipahibaro ha mga tawo nga ikaw usa nga surugoon ni Jehova nga Dios ngan determinado ka nga magpabilin ha iya hitaas nga mga suruklan. Imo ito kinabuhi, imo lawas, imo karuyag. Ano an madadaot? An imo presyoso nga relasyon ha imo langitnon nga Amay. Salit ipatin-aw nga an imo integridad ha moral diri mababag-o. Igparayaw an pagrepresentar ha Dios pinaagi han pagparig-on han iya mga prinsipyo. (Salmo 64:10) Ayaw gud kaawod ha paghisgot ha iba han imo karig-on ha moral. An pagsumat hito magpaparig-on ha imo, magpapanalipod ha imo, ngan magdadasig ha iba nga sundon an imo susbaranan.—1 Timoteo 4:12.
7. Paonan-o naton matitipigan an aton determinasyon nga magpabilin nga putli ha moral?
7 Sunod, tungod kay determinado magpabilin ha hitaas nga suruklan ha moral ngan iginpahibaro an aton kahimtang, kinahanglan buhaton naton an mga paagi basi magpabilin ha aton determinasyon. Usa nga paagi han pagbuhat hini amo an maopay nga pagpili hin mga sangkay. ‘An naglalakat kaupod han mga makinaadmananon magigin makinaadmananon,’ siring han Biblia. Pakig-upod hadton mayada pariho han imo mga prinsipyo ha moral; magpaparig-on hira ha imo. Ini nga kasuratan nasiring liwat: “Kondi an kaupod-upod han mga lurong mag-aantos tungod hini.” (Proberbios 13:20) Tubtob nga mahihimo, likyi an mga tawo nga bangin magpaluya han imo determinasyon.—1 Korinto 15:33.
8. (a) Kay ano nga sadang pun-on naton an aton mga hunahuna hin magopay nga mga butang? (b) Ano an sadang likyan naton?
8 Dugang pa, kinahanglan pun-on naton an aton mga hunahuna han matuod, seryoso, matadong, putli, makaruruyag, may maopay nga sumat, dungganon, ngan darayawon nga mga butang. (Filipos 4:8) Ginbubuhat naton ini pinaagi han pagin mapili ha aton ginkikita ngan ginbabasa ngan ha musika nga aton pinamamatian. An pagsiring nga an imoral nga mga barasahon waray maraot nga impluwensya pariho han pagsiring nga an moral nga mga barasahon waray positibo nga impluwensya. Hinumdumi, an diri-hingpit nga mga tawo masayon mahulog ha imoralidad. Salit an mga libro, mga magasin, mga pelikula, ngan musika nga nag-aaghat han seksuwal nga mga pagbati magtutugway ha sayop nga mga hingyap, ngan ha kataposan bangin magtugway ito ha pakasala. Basi matipigan an kalimpyo ha moral, kinahanglan pun-on naton an aton mga hunahuna hin diosnon nga kinaadman.—Jakobo 3:17.
Mga Pitad nga Nagtutugway ha Imoralidad
9-11. Sugad han iginsaysay ni Salomon, ano nga mga pitad an padayon nga nagtugway ha batan-on nga lalaki ngadto ha imoralidad?
9 Agsob, mayada matin-aw nga mga pitad nga nagtutugway ha imoralidad. An tagsa nga pitad nagdudugang hito nga makuri na an pagbaya. Tigamni kon paonan-o ini iginsaysay ha Proberbios 7:6-23. Hi Salomon nakaobserba hin ‘usa ka batan-on nga lalaki nga waray sarabotan,’ o waray maopay nga motibo. An batan-on nga lalaki ‘naagi ha kalsada ha hirani han iya [bigaon] eskina, ngan an lalaki kinadto ha dalan ha iya balay, ha pagsirom, ha gab-i.’ Ito an iya siyahan nga sayop. Ha mga oras nga masirom, an iya “kasingkasing” nagtugway ha iya, diri ngadto ha lain nga kalsada, kondi ngadto ha kalsada nga hinbabaroan niya nga makikita an usa nga bigaon.
10 Sunod aton mababasa: “Kitaa, may sinugat ha iya nga babaye nga nagbibisti hin kanan bigaon, ngan malimbungon nga kasingkasing.” Yana nakikita hiya han babaye! Mahimo unta hiya tumalikod ngan umuli, kondi mas makuri ini kay ha una, labi na nga maluya hiya ha moral. Kinaptan hiya han babaye ngan hinarok ha iya. Tungod kay kinarawat niya an harok, namamati na hiya yana han nakakadani nga mga pulong han babaye: ‘An mga halad ha pakigdait dara ko,’ siring han babaye. “Hini nga adlaw ako nagbayad han akon mga saad.” An mga halad ha pakigdait amo an karne, harina, lana, ngan alaksiw. (Lebitiko 19:5, 6; 22:21; Numeros 15:8-10) Ha pag-unabi hito, bangin iginpapasabot niya nga mayada hiya espirituwalidad ngan, ha pariho nga panahon, bangin iginpapahibaro ha iya nga damu an magopay nga mga butang nga makakaon ngan maiinom ha iya balay. “Tana,” ginsagda hiya han babaye, “pagpahura kita han gugma ngada ha kaaga; paglipay kita ha aton ngahaw pinaagi han mga gugma.”
11 An resulta diri makuri hibaroan. “Dara han masurogsurugon nga iya mga im-im iya hiya napirit ngadto.” Hiya inupod ha iya balay “sugad hin baka nga nakadto ha pangihawan” ngan “sugad hin tamsi nga nagdagmit ngadto ha bitik.” Nagtapos hi Salomon pinaagi han seryoso nga mga pulong: ‘Hiya waray hibaro nga ini para ha iya kinabuhi.’ An iya kalag, o kinabuhi, nahiuupod tungod kay “an mga makihihilawason ngan an mga paralibog paghuhukman han Dios.” (Hebreo 13:4) Gamhanan gud ito nga leksyon para ha kalalakin-an ngan kababayin-an! Sadang likyan naton bisan an siyahan nga mga pitad dida ha dalan nga magriresulta ha diri-pag-uyon han Dios.
12. (a) Ano an kahulogan han ekspresyon nga “waray sarabotan”? (b) Paonan-o naton mapapatubo an karig-on ha moral?
12 Tigamni nga an batan-on nga lalaki ha asoy “waray sarabotan.” Ini nga ekspresyon nagsusumat ha aton nga an iya mga hunahuna, mga hingyap, mga pagbati, emosyon, ngan mga tumong ha kinabuhi diri sumala ha inuuyonan han Dios. An iya kaluyahan ha moral nagtugway ha makasurubo nga mga resulta. Hinin makalilisang nga “kataposan nga mga adlaw,” ginkikinahanglan an pangalimbasog ha pagparig-on han moral. (2 Timoteo 3:1) An Dios nagtatagana ha pagbulig ha aton. Nagtatagana hiya hin mga katirok han Kristiano nga kongregasyon basi magparig-on ha aton dida ha husto nga dalan ngan magdara ha aton ngadto ha iba nga mayada pariho han aton tumong. (Hebreo 10:24, 25) Mayada mga tigurang ha kongregasyon nga nagmamangno ha aton ngan nagtututdo ha aton han mga dalan han pagkamatadong. (Efeso 4:11, 12) Mayada kita han Pulong han Dios, an Biblia, nga magtutugway ngan maggigiya ha aton. (2 Timoteo 3:16) Ngan ha ngatanan nga panahon, mayada kita higayon nga mag-ampo para han espiritu han Dios nga mabulig ha aton.—Mateo 26:41.
Mahibaro Tikang ha mga Sala ni David
13, 14. Paonan-o hi Hadi David nakagbuhat hin daku nga sala?
13 Kondi, makasurubo, bisan an bantogan nga mga surugoon han Dios nagbuhat hin seksuwal nga imoralidad. Usa han sugad nga tawo amo hi Hadi David, nga ha sulod hin mga dekada matinumanon nga nag-alagad kan Jehova. Sigurado nga nahigugma gud hiya ha Dios. Kondi, nahilubong hiya ha buhat han sala. Sugad han batan-on nga lalaki nga iginsaysay ni Salomon, mayada mga pitad nga nagtugway ha sala ni David ngan gindugangan ito.
14 Hi David hiton nga panahon bangin mga sobra 50 an edad. Tikang ha iya atop, hinkit-an niya an mahusay nga hi Batseba nga naparigo. Nagpakiana hiya mahitungod ha iya ngan nahibaro kon hin-o hiya. Hinbaroan ni David nga an iya bana, hi Uria, nakikig-away ha paglikos ha Raba, usa nga siyudad han Amon. Hi David nagsugo nga dad-on hiya ha iya palasyo ngan nakighilawas ha iya. Ha urhi, nagdaku an problema—hinbaroan ni Batseba nga burod hiya pinaagi kan David. Tungod kay naglalaom nga hi Uria makikig-upod ha iya asawa ha gab-i ginpabalik hiya ni David tikang ha girra. Hito nga paagi, makikita nga hi Uria an amay han anak ni Batseba. Kondi hi Uria waray kumadto ha iya balay. Tungod kay karuyag tabonan an iya sala, ginpabalik ni David hi Uria ngadto ha Raba dara an surat ha punoan han kasundalohan nasiring nga hi Uria sadang ibutang ha lugar nga mamamatay hiya. Namatay hi Uria, ngan gin-asawa ni David an balo antes hibaroan han mga tawo nga burod hiya.—2 Samuel 11:1-27.
15. (a) Paonan-o iginbuhayhag an sala ni David? (b) Paonan-o ginios hi David ha maabtik nga pagsaway ni Natan?
15 Baga in naglampos an plano ni David ha pagtabon han iya sala. Naglabay an mga bulan. Natawo an bata—usa nga lalaki. Kon ini an nahunahuna ni David han iginsurat niya an Salmo 32, niyan matin-aw nga an iya konsensya nakaguol ha iya. (Salmo 32:3-5) Kondi, an sala waray maitago ha Dios. An Biblia nasiring: “An butang nga ginbuhat ni David nakapaburigo kan Jehova.” (2 Samuel 11:27) Sinugo ni Jehova hi propeta Natan, nga maabtik nga nagsaysay kan David han iya ginbuhat. Iginsumat dayon ni David an iya ginbuhat ngan nakimalooy han pagpasaylo ni Jehova. An iya totoo nga pagbasol nagresulta hin pagpahiuli ha Dios. (2 Samuel 12:1-13) Hi David waray masina ha pagsaway. Lugod, ipinakita niya an paggios nga iginsaysay ha Salmo 141:5: “Pasamara ha akon an matadong, usa ito nga kalooy; ngan papagsusna hiya ha akon, masusugad ito hin lana dida ha akon ulo; ayaw padiri-a an akon ulo hito.”
16. Ano nga pahamangno ngan sagdon an iginhatag ni Salomon mahitungod han mga pagtalapas?
16 Hi Salomon, nga ikaduha nga anak ni David ngan Batseba, bangin naghunahuna hinin madulom nga bahin han kinabuhi han iya amay. Ha urhi hiya nagsurat: “Hiya nga nagtatabon han iya mga pagtalapas diri mauswag; kondi bisan hin-o nga magsumat ngan bumaya hini makakakuha hin kalooy.” (Proberbios 28:13) Kon kita makasala, sadang sundon naton inin inspirado nga sagdon, nga usa ka pahamangno ngan maopay nga sagdon. Sadang isumat naton kan Jehova ngan dumaop kita ha mga tigurang ha kongregasyon para han bulig. An importante nga responsabilidad han mga tigurang amo an pagbulig ha pagtadong hadton nagbuhat hin sayop.—Jakobo 5:14, 15.
Pag-ilob han mga Resulta han Sala
17. Bisan kon hi Jehova nagpapasaylo han mga sala, tikang ha ano kita diri niya matatalwas?
17 Ginpasaylo ni Jehova hi David. Kay ano? Tungod kay hi David usa ka tawo nga may integridad, tungod kay hiya maloloy-on ha iba, ngan tungod han iya totoo nga pagbasol. Kondi, waray panalipdi hi David ha mga resulta katapos hito. (2 Samuel 12:9-14) Sugad man yana nga panahon. Bisan kon hi Jehova diri nagdadara hin maraot ngada ha mga mabinasulon, diri niya matatalwas hira tikang ha natural nga mga resulta han ira sayop nga mga buhat. (Galasia 6:7) An pipira nga mga resulta han seksuwal nga imoralidad bangin pagdiborsyo, diri-karuyag nga pagburod, sakit nga nakakatapon pinaagi han pakigsekso, ngan an kawara han pagsarig ngan pagtahod.
18. (a) Paonan-o ginsumatan ni Pablo an kongregasyon ha Korinto ha pagdumara han kaso han daku nga sayop ha seksuwal nga paggawi? (b) Paonan-o ipinapakita ni Jehova an gugma ngan kalooy ha mga magpakasasala?
18 Kon makasala kita hin seryoso, masayon masubo samtang nag-aantos han mga resulta han mga sayop nga aton nabuhat. Kondi, diri naton sadang tugotan an bisan ano nga makapugong han aton pagbasol ngan magpahiuli ha Dios. Durante han siyahan nga siglo, hi Pablo nagsurat ha mga taga-Korinto nga sadang kuhaon nira ha kongregasyon an usa nga nagbuhat hin insesto nga pakighilawas. (1 Korinto 5:1, 13) Katapos magbasol an tawo, gintugon ni Pablo an kongregasyon: “Pasayloa ngan lipaya hiya [ngan] rig-onon an iyo gugma ha iya.” (2 Korinto 2:5-8) Hinin inspirado nga sagdon, nakikita naton an gugma ngan kalooy ni Jehova ha mabinasulon nga magpakasasala. An mga anghel ha langit nalilipay kon nagbabasol an usa nga makasasala.—Lukas 15:10.
19. An husto nga kasubo ha sayop nga buhat mahimo magtugway ha ano nga mga kapulsanan?
19 Bisan kon nasubo tungod han sayop nga buhat, an kasubo nga inaabat naton makakabulig ha aton nga ‘magbantay nga diri naton utruhon an nakakasakit.’ (Job 36:21) Tinuod, an mapait nga mga resulta han sala sadang magpugong ha aton ha pag-utro han sayop. Dugang pa, ginamit ni David an makasurubo nga eksperyensya tikang ha iya makasasala nga paggawi ha pagsagdon ha iba. Hiya nagsiring: “Sugad hito ha mga magsupakon igtututdo ko an imo mga dalan; ngan an mga magpakasasala makakabig ha imo.”—Salmo 51:13.
Kalipay Tikang ha Pag-alagad kan Jehova
20. Ano nga mga kapulsanan an resulta han pagsunod ha matadong nga mga suruklan han Dios?
20 ‘Malipayon adton namamati ha pulong han Dios ngan nagtitipig hito!’ siring ni Jesus. (Lukas 11:28) An pagsunod ha matadong nga mga suruklan han Dios nagdadara hin kalipay yana ngan ha waray kataposan nga tidaraon. Kon nagpapabilin kita nga limpyo ha moral, hinaot magpadayon kita hito nga pagkinabuhi pinaagi han pagpahimulos han ngatanan nga mga tagana ni Jehova ha pagbulig ha aton. Kon kita nakasala ha imoralidad, sadang kita malipay ha paghibaro nga hi Jehova andam ha pagpasaylo hadton totoo nga nagbabasol, ngan magin determinado kita nga diri na gud utruhon an sala.—Isaias 55:7.
21. An pag-aplikar han ano nga sagdon ni apostol Pedro an makakabulig ha aton nga magpabilin nga limpyo ha moral?
21 Ha diri na mag-iiha inin diri-matadong nga kalibotan mawawara, upod an ngatanan imoral nga mga panhunahuna ngan mga buhat. Pinaagi han pagpabilin nga putli ha moral, magpapahimulos kita yana ngan ha kadayonan. Hi apostol Pedro nagsurat: “Mga hinigugma, tungod nga naghuhulat kamo hini nga mga bagay, magtalinguha gud kamo nga hiagian kamo ha iya atubangan ha paghidait, nga waray buring ngan kasaypanan. . . . nga hinbaroan na niyo ini nga mga butang nga daan, magtagam kamo, bangin kamo magkahulog tikang ha iyo mga karig-onan, tungod han pagdad-a ha iyo han kasaypanan han mga magraot.”—2 Pedro 3:14, 17.
Maisasaysay Mo Ba?
• Kay ano nga makuri magpabilin nga limpyo ha moral?
• Ano an pipira nga mga paagi han pagsuporta ha aton determinasyon nga sundon an hitaas nga mga suruklan ha moral?
• Ano nga mga leksyon an mahibabaroan naton tikang ha mga sala han batan-on nga lalaki nga gin-unabi ni Salomon?
• Ano an igintututdo ha aton han susbaranan ni David mahitungod han pagbasol?
[Mga Pakiana]
[Retrato ha pahina 13]
Usa ka panalipod an pagpahibaro ha iba han aton prinsipyo ha moralidad
[Mga Retrato ha pahina 16, 17]
Tungod kay sinsero nga nagbasol hi David, ginpasaylo hiya ni Jehova