An Amo La nga Paagi ha Pagwara han Kapungot

“Waray kapungot nga waray kahadlok. . . . Napupungot kita ha aton nahahadlokan ngan salit kon hain an kapungot, aadto an kahadlok.”—CYRIL CONNOLLY, KRITIKO NGAN EDITOR HAN MGA SINURAT.

DAMU nga mga sosyologo an natoo nga nakagamot na gud an kapungot ha hunahuna han tawo. “An daku nga bahin hito bangin pa ngani permanente na,” ha kinaiya han mga tawo, siring han usa nga nag-uusisa han politika.

Natural la nga sugad hito an mga konklusyon han mga estudyante nga nag-uusisa ha kinaiya han mga tawo. An ira la mga gin-aadman mga kalalakin-an ngan kababayin-an nga natawo nga ‘may sala’ ngan “ha sala,” sumala ha inspirado nga rekord han Biblia. (Salmo 51:5) Bisan an Maglalarang mismo, ha pag-usisa han diri-hingpit nga tawo mga milenyo na an naglabay, “kinita nga an karaotan han tawo daku ha tuna, ngan an ngatanan nga panhunahuna han pamurubuot han iya kasingkasing amo gud la maraot ha kadayonan.”​—Genesis 6:5.

An kawaray-hustisya, pagpasulabi, ngan an kapungot tungod hito amo an mga resulta han napanunod nga pagkadiri-hingpit ngan pagkahakog han tawo. (Deuteronomio 32:5) Makasurubo, waray ahensya o gobyerno han tawo, anoman an balaud hito, an nakapabag-o ha kasingkasing han tawo ha sugad nga mga butang. Hi Johanna McGeary nga nagtatrabaho sugad nga parapadara hin sumat ha langyaw nagsiring: “Waray internasyonal nga mga polis, mationan-o man ka makagarahum, an makakapara han mga kapungot nga nakahimo nga mag-agas hin duro nga dugo ha Bosnia, Somalia, Liberia, Kashmir, ngan ha Caucasus.”

Kondi, antes kita mamiling hin mga solusyon, kinahanglan masabtan naton an hinungdan han kapungot.

Kapungot nga Gin-aghat han Kahadlok

Damu an klase ngan mga porma han kapungot. Iginsaysay han parasurat nga hi Andrew Sullivan an kapungot ha maopay nga paagi: “Mayada kapungot nga nahahadlok, ngan kapungot nga naabat la hin kasina; mayada kapungot nga nagpapahayag hin gahum, ngan kapungot nga nagtitikang ha kawaray-gahum; aada an pagbulos, ngan mayada kapungot nga nagtitikang ha kaawa. . . . Aada an kapungot han matalumpiguson, ngan kapungot han biktima. Mayada kapungot nga hinayhinay nga nakakasunog, ngan kapungot nga nawawara. Ngan mayada kapungot nga nabuto, ngan kapungot nga diri gud naglalaga.”

 Waray ruhaduha, an pipira nangunguna nga mga hinungdan han araway tungod han kapungot ha aton mga panahon amo an kahimtang han sosiedad ngan ekonomiya. An duro nga kawaray-hustisya ngan pagbuto han kapungot agsob nga aada ha mga lugar nga gutiay la an mas maopay an kahimtang ha ekonomiya. An kapungot agsob nga naeksister liwat ha usa nga bahin han komunidad diin gintatarhog an kahimtang han panginabuhi tungod han pagkaabot han damu nga mga langyawanon.

An iba bangin umabat nga inin mga bag-o nga nagkaabot makikigkompetensya para han trabaho, nagtatrabaho ha hamubo nga suweldo, o magriresulta han pag-us-os han bili han panag-iya. Angay liwat tagdon kon makatadunganon o diri an sugad nga kahadlok. An kahadlok ha kadaot han ekonomiya ngan kahadlok nga an mga kahimtang han komunidad o han estilo-han-pagkinabuhi maaapektohan amo an marig-on nga mga hinungdan han pag-aghat hin kawaray-hustisya ngan kapungot.

Ano an sadang magin siyahan nga pitad ha pagwara han kapungot? Pagbag-o han panlantaw.

Pagbag-o han mga Panlantaw

“An totoo nga pagbag-o mahimo la mahitabo kon buot han mga tawo nga nahidadabi,” siring ni McGeary. Ngan paonan-o mababag-o an kaburut-on han tawo? Ipinapakita han eksperyensya nga an pinakamarig-on, mas nakakaaghat, ngan mas nagpapadayon nga impluwensya kontra ha pagtubo han kapungot nagtitikang ha Pulong han Dios, an Biblia. Tungod ini kay “an pulong han Dios buhi, ngan maabtik, ngan mamatarom pa kay han bisan ano nga kampilan nga duduha iton tarom, matarom kaopay nga sadang makagbahin han kalag ngan han espiritu, han kaluluthan ngan han mga utok, ngan madagmit makasabot ha mga hunahuna ngan mga tinguha han kasingkasing.”​—Hebreo 4:12.

Oo, an pagkuha han kawaray-hustisya ngan kapungot diri awtomatiko nga nahitatabo, diri man ito nahitatabo ha usa la ka gab-i. Kondi mahihimo  ito. Hi Jesu-Kristo, an bantogan nga nag-aaghat han mga kasingkasing ngan nagbabantad han mga konsensya, nagpagios ha mga tawo nga magbag-o. Minilyon an naglampos ha pagsunod han maaramon nga sagdon ni Jesus: “Higugmaon an iyo mga kaaway; mag-ampo kamo tungod han nagpapakaraot ha iyo.”​—Mateo 5:44.

Totoo ha iya mga katutdoan, igin-upod ni Jesus ha grupo han iya sinasarigan gud nga mga sangkay hi Mateo, usa nga parasukot hin buhis hadto, usa nga ginkakapungtan nga rebelde ha sosiedad han mga Judio. (Mateo 9:9; 11:19) Dugang pa, gintikangan ni Jesus an paagi han putli nga pagsingba nga ha urhi mag-uupod han yinukot waray-iupod hadto ngan ginkakapungtan nga mga Hentil. (Galasia 3:28) An mga tawo ha ngatanan nga mga nasud hadto nagin mga sumurunod ni Jesu-Kristo. (Buhat 10:​34, 35) Ini nga mga indibiduwal nagin bantogan tungod han ira labaw nga gugma. (Juan 13:35) Han ginbato han napupungot nga kalalakin-an an disipulo ni Jesus nga hi Esteban tubtob ha kamatayon, an iya ultimo nga mga pulong amo ini: “Ginoo, ayaw ibutang ini nga kasal-anan ha ira.” Karuyag ni Esteban an gimaopayi para hadton napupungot ha iya.​—Buhat 6:​8-14; 7:​54-60.

An moderno totoo nga mga Kristiano ginios hin pariho ha sagdon ni Jesus nga magbuhat hin maopay, diri la para ha ira Kristiano nga kabugtoan, kondi bisan hadton nangangalas ha ira. (Galasia 6:10) Nangangalimbasog gud hira ha pagkuha han maraot nga kapungot ha ira kinabuhi. Tungod kay hinsasabtan an gamhanan nga mga puwersa nga nag-aaghat hin kapungot ha ira, nagbubuhat hira hin positibo nga pitad ngan sinasaliwnan an kapungot hin gugma. Oo, sugad han ginsiring han maaramon nga tawo ha naglabay, “an pagdumot [nag-aaghat] ha mga pagkasumpaki; Kondi an gugma nagtatabon han ngatanan nga kalapasan.”​—Proberbios 10:12.

Hi apostol Juan nagsiring: “Bisan hin-o an magdumot ha iya bugto, parapamatay; ngan hinbaroan niyo nga waray parapamatay nga may nahibilin dida ha iya nga kinabuhi nga waray kataposan.” (1 Juan 3:15) Natoo hito an mga Saksi ni Jehova. Sugad nga resulta, gin-urosa na hira yana​—tikang ha ngatanan nga tribo, kultura, relihiyoso, ngan politika nga mga gintikangan​—ngadto ha nagkakaurosa, waray-kapungot nga komunidad, han totoo nga pagminagburugto ha bug-os nga kalibotan.​—Kitaa an kaupod nga mga kahon.

Pagwawad-on an Kapungot!

‘Kondi,’ bangin sumiring ka, ‘bangin ito an solusyon para ha nahidadabi nga mga indibiduwal. Kondi, diri ini bug-os nga makakawara han kapungot tikang ha aton tuna.’ Oo, bisan kon waray kapungot ha imo kasingkasing, mahimo ka magin biktima gihapon hito. Salit kinahanglan maglaom kita ha Dios para han totoo nga solusyon hinin bug-os-kalibotan nga problema.

 Katuyoan han Dios nga pagwad-on an ngatanan nga mga bahin han kapungot ha diri na maiha ha tuna. Mahitatabo ini ilarom han pagmando han langitnon nga gobyerno nga igintutdo ni Jesus nga ig-ampo naton: “Amay namon, nga aada ka ha langit, gindadayaw an imo ngaran; Kumanhi an imo ginhadian. Matuman an imo pagburut-an, sugad ha langit, amo man ha tuna.”​—Mateo 6:​9, 10.

Kon batunon na hin bug-os ito nga pag-ampo, mawawara na an mga panhitabo nga nag-aaghat hin kapungot. Mawawara na an mga kahimtang nga resulta hito. An propaganda, pagkaignorante, ngan kawaray-hustisya masasaliwnan han kahayag, kamatuoran, ngan katadongan. Ha pagkamatuod, ‘papahiron han Dios an ngatanan nga luha, waray na kamatayon, ngan bisan an kabidoan bisan an pagtangis bisan an kasakit pa gud.’​—Pahayag 21:​1-4.

Yana mayada pa mas maopay nga mga sumat! Mayada diri karuhaduhaan nga pamatuod nga nagkikinabuhi na kita “ha kataposan nga mga adlaw.” Salit, makakasiguro kita nga diri na gud mag-iiha makikita naton nga mawawara na an diri-diosnon nga kapungot ha tuna. (2 Timoteo 3:​1-5; Mateo 24:​3-14) Ha iginsaad nga bag-o nga kalibotan han Dios, maeksister an totoo nga espiritu han pagminagburugto tungod kay ibabalik an katawohan ha kahingpitan.​—Lukas 23:43; 2 Pedro 3:13.

Kondi diri kinahanglan nga maghulat ka tubtob hiton nga panahon basi magpahimulos hin totoo nga pagminagburugto. Ha pagkamatuod, sugad han ipinapakita han gin-unabi nga mga eksperyensya, an Kristiano nga gugma aada na ha minilyon nga kasingkasing nga puno unta hin kapungot. Ikaw liwat gindadapit nga magin bahin hiton mahigugmaon nga pagminagburugto!

[Kahon ha pahina 5]

“Ano Unta an Bubuhaton ni Jesus?”

Han Hunyo 1998, tulo nga busag nga kalalakin-an ha huron han Texas ha Estados Unidos an nagkastigo kan James Byrd, Jr., nga usa ka itom. Ira gindara hiya ngadto ha hirayo, mamingaw nga lugar, ginkastigo hiya, ngan ginkadenahan an iya mga tiil. Katapos ira iginhigot hiya ha usa nga truck ngan gindanas hiya hin lima ka kilometro ha kalsada tubtob nga binunggo an iya lawas ha imburnal. Gintawag ini nga an pinakamakangingirhat nga krimen han dekada (dekada han 1990) tungod han kapungot.

Mga Saksi ni Jehova an tulo nga bugto nga babaye ni James Byrd. Ano an ira inabat ha mga nagbuhat hinin makangingirhat nga krimen? An pamilya nagsiring: “An pagkaada hinigugma nga ginkastigo ngan ginpatay nagdara hin diri-mahunahuna nga pag-abat hin kawad-i ngan kasakit. Paonan-o nagios an usa ha sugad mabangis nga buhat? An pagbulos, napupungot nga mga pulong, o paghimo hin propaganda nga puno hin kapungot waray namon mahunahuna. Amon ginhunahuna: ‘Ano unta an bubuhaton ni Jesus? Paonan-o hiya magios?’ Matin-aw an baton. An iya mensahe sigurado nga mahitungod han kamurayawan ngan paglaom.”

Usa han mga teksto ha Kasuratan nga nakabulig ha ira nga mapugngan an kapungot nga magtubo ha ira mga kasingkasing amo an Roma 12:​17-19. Hi apostol Pablo nagsurat: “Diri kamo magbayad bisan kanay hin maraot ha maraot; . . . Kon sadang mahimo, sugad han nahitutungod ha iyo, makigmurayaw kamo ha ngatanan nga mga tawo. Diri kamo bumalos, mga hinigugma, kondi tagi niyo hin lugar an kasina han Dios; kay nahisurat na: Akon an pagbalos; ako an mabayad, siring han Ginoo.”

Hira nagpadayon: “Nahinunumduman namon an totoo nga mga pulong ha aton mga publikasyon nga an pipira nga mga kawaray-hustisya o mga krimen makangingirhat hinduro nga makuri an pagsiring, ‘Ginpapasaylo ko ikaw’ ngan kalimtan na la. Ha sugad nga kahimtang an pagpasaylo nangangahulogan nga kalimtan an kasina basi makapadayon an usa ha iya kinabuhi ngan diri madaot ha pisikal o ha hunahuna tungod ha pagtipig hin kasina.” Matin-aw gud ito nga pamatuod ha gahum han Biblia ha pagpugong han nakagamot na hin hilarom nga kapungot!

[Kahon ha pahina 6]

An Kapungot Nagin Pakigsangkay

Ha naglabay pa la nga mga tuig, yinukot nga mga dayo an kinadto ha Gresya basi mamiling hin trabaho. Kondi, an nagtitikaraot nga mga kahimtang ha ekonomiya, nag-iban han mga higayon nga makatrabaho, ngan nagpakuri ini ha pamiling hin trabaho. Tungod hini, nagkaada duro nga kapungot ha magkalainlain nga mga grupo. Usa nga ehemplo amo an pagpalabawlabaw han mga dayo tikang ha Albania ngan hadton tikang ha Bulgaria. Ha damu nga mga lugar han Gresya, an duro nga pagpalabawlabaw nagtubo ha mga tawo hinin duha nga grupo.

Ha bungto han Kiato, ha norte-este han Peloponnisos, usa nga pamilya nga taga-Bulgaria ngan an usa nga lalaki nga taga-Albania nagtikang mag-aram ha Biblia upod han mga Saksi ni Jehova ngan nagkakilala ha usa kag usa. An pag-aplikar han mga prinsipyo ha Biblia nagpara han kapungot nga aada ha damu hinin duha etniko nga grupo. Nakabulig liwat ito ha putli nga minagburugto nga pakigsangkay hini nga mga indibiduwal. Ginbuligan pa ngani ni Ivan nga taga-Bulgaria, hi Loulis, nga taga-Albania, nga mamiling hin mauukyan nga hirani ha balay ni Ivan. An duha nga pamilya agsob nga naghahatagay han ira pagkaon ngan han ira materyal nga mga panag-iya. Inin duha nga lalaki bawtismado na yana nga mga Saksi ni Jehova ngan nakooperar hin maopay ha pagwali han maopay nga sumat. Natural, inin Kristiano nga pakigsangkay naoobserbahan han mga amyaw.

[Retrato ha pahina 7]

Ilarom han Ginhadian han Dios an ngatanan nga mga bahin han kapungot kukuhaon ha tuna