Maaram Ka Ba?
Paonan-o ginpapamatud-an han arkeolohiya an papel ni Belsazar han Babilonya?
HA SULOD hin damu ka tuig, an mga kritiko han Biblia nagsiring nga hi Hadi Belsazar, nga gin-unabi ha libro han Daniel, waray gud mabuhi. (Dan. 5:1) Ito an ira gintoohan kay an mga arkeologo waray makabiling hin ebidensya nga nabuhi gud hiya. Pero nagbag-o ito han 1854. Kay ano?
Hito nga tuig, usa nga British nga konsul nga hi J. G. Taylor an nag-usisa han pipira nga mga guba han kadaan nga syudad han Ur, nga nahimumutang yana ha sur han Iraq. Didto, ha usa nga daku nga torre, may nakita hiya nga pipira nga silindro nga lapok. An mga silindro, nga an kada tagsa mga upat ka pulgada an kahilaba, may cuneiform nga mga sinurat. An surat ha usa nga silindro nag-uupod hin pag-ampo nga magkaada hilawig nga kinabuhi hi Hadi Nabonidus han Babilonya ngan an iya suhag nga anak nga hi Belsazar. Bisan an mga kritiko kinahanglan umuyon hini: Ini nga nadiskobrehan nagpapamatuod nga nabuhi gud hi Belsazar.
Pero an Biblia nasiring nga hi Belsazar diri la kay nabuhi kondi usa liwat hiya nga hadi. Ginruhaduhaan liwat ini han mga kritiko. Pananglitan, han mga tuig 1875, an English nga syentista nga hi William Talbot nagsurat nga an pipira nasiring nga “hi Bel-sar-ussur [Belsazar] naghadi ha pariho nga panahon han paghadi han iya tatay nga hi Nabonidus. Pero waray ebidensya may kalabotan hito.”
Pero nasulbad ito nga kontrobersya han an mga surat ha iba nga silindro nga mga lapok nagsiring nga an tatay ni Belsazar nga hi Hadi Nabonidus waray ha Babilonya ha sulod hin pipira ka tuig. Ano an nahitabo han waray hiya? “Han nakadto ha iba nga nasud hi Nabonidus,” siring han Encyclopaedia Britannica, “iya igintapod kan Belsazar an trono ngan an kadak-an nga bahin han iya kasundalohan.” Salit hi Belsazar masisiring nga nagin igkasi-magmarando ha Babilonya hito nga panahon. Salit, an arkeologo ngan language scholar nga hi Alan Millard nagsiring nga angayan la nga “tawagon hi Belsazar nga ‘hadi’ ha Libro han Daniel.”
Syempre, para ha mga surugoon han Dios, an nangunguna nga ebidensya nga an libro han Daniel masasarigan ngan giniyahan han Dios makikita ha sulod mismo han Biblia.—2 Tim. 3:16.