Maaram Ka Ba?
Paonan-o an mga briks ngan an mga paagi han paghimo hito nga nadiskobrehan ha kagubaan han kadaan nga Babilonya nagpapakita nga husto gud an Biblia?
AN MGA arkeologo nakadiskobre ha kadaan nga Babilonya hin damu gud nga ginluto ha hudno nga mga briks nga gin-gamit ha pagtukod han syudad. Sumala han arkeologo nga hi Robert Koldewey, an sugad nga mga briks ginhihimo ha mga hudno nga nahimumutang ha “gawas han bungto, diin an lapok maopay ngan an sungo . . . damu gud.”
Iginpapakita han kadaan nga mga rekord nga an mga opisyal han Babilonya nagamit liwat han ira mga hudno para ha makangingirhat nga katuyoan. Hi Paul-Alain Beaulieu, nga propesor han University of Toronto ngan eksperto ha kasaysayan ngan linggwahe han kadaan nga Asirya, nasiring: “Iginpapakita han pipira nga mga rekord han Babilonya an pagsunog hin mga tawo sumala ha sugo han hadi tungod han pagrebelde ngan diri pagrespeto ha baraan nga mga butang.” May sinurat ha panahon ni Hadi Nabucodonosor nga nasiring: “Pataya hira, sunoga hira, litsona hira, . . . ha pugon . . . paulboha an ira aso, pataya hira ha naglalarab nga kalayo.”
Nagpapahinumdom ini ha mga magbarasa han Biblia parte han mga panhitabo nga iginrekord ha Daniel kapitulo 3. Sumala hito nga rekord, hi Hadi Nabucodonosor nagtindog hin daku gud nga imahen nga hinimo ha bulawan didto ha kapatagan han Dura—ha gawas han syudad han Babilonya. Han an tulo nga batan-on nga Hebreo nga kalalakin-an nga hira Sadrac, Mesac, ngan Abednego waray magyukbo ha imahen, nasina gud hi Nabucodonosor, salit nagsugo hiya nga pasoon an hudno hin “pito ka pilo kay han normal nga kapaso hito” ngan an tulo nga kalalakin-an ‘iglabog ha naglalaga nga hudno.’ Gintalwas hira han usa nga gamhanan nga anghel tikang ha kamatayon.—Dan. 3:1-6, 19-28.
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Usa nga ginluto nga briks diin nakabutang an ngaran ni Nabucodonosor
An mga briks han Babilonya nauyon liwat ha rekord han Biblia. Damu hini nga mga briks an may mga inskripsyon nga nagdadayaw ha hadi. An usa hito nga mga inskripsyon nasiring: “Hi Nabucodonosor nga Hadi han Babilonya . . . An palasyo, nga ako, nga Gamhanan nga Hadi an nagtukod . . . Hinaot an akon katulinan magmando dida hito ha kadayonan.” Ini nga inskripsyon haros kapariho han mga pulong ha Daniel 4:30, diin hi Nabucodonosor naghambog: “Diri ba ini an Babilonya nga Gamhanan nga gintukod ko mismo para ha panimalay han hadi pinaagi han akon kalugaringon nga kusog ngan gahum ngan para ha akon dungog ngan himaya?”
