HAN 12 anyos ako, nasantop ko nga may maihahatag ako nga birilhon nga butang. Ha usa nga asembleya, may bugto nga nagpakiana ha akon kon karuyag ko magsangyaw. “Oo,” siring ko, bisan kon waray ko pa ito masarihi. Kinadto kami ha teritoryo, ngan gintagan niya ako hin mga bokleta mahitungod han Ginhadian han Dios. “Ikaw an pagsangyaw dida hito nga dapit,” siring niya, “ngan didi ako.” Bisan kon ginkukulba, nagbalay-balay ako, ngan diri ako makatoo nga naipanaltag ko an ngatanan nga bokleta. Naruyagan gud han damu nga tawo an akon iginhahatag.

Natawo ako han 1923 ha Chatham, Kent, Inglatera, ngan ginmat-an ko nga an mga tawo diskontento ha ira ginlalaoman. Waray matuman han Girra ha Kalibotan I an katuyoan hito nga magin mas maopay nga urukyan an kalibotan. Diskontento liwat an akon mga kag-anak ha mga klero han Baptist nga baga hin interesado la ha ira kalugaringon nga bentaha. Han mga noybe anyos ako, hi Nanay nagtikang pagtambong ha “mga klase” o katirok han International Bible Students Association, nga kilala yana nga mga Saksi ni Jehova. Usa nga sister an nagtutdo ha amon nga mga kabataan hin mga leksyon tikang ha Biblia ngan ha libro nga The Harp of God. Naruyagan ko an akon mga hinbaroan.

Sugad nga tin-edyer, nalilipay ako pagsumat ha mga tawo han paglaom tikang ha Biblia. Bisan kon agsob ako mag-usahan ha pagbalay-balay, nakita ko liwat an kapulsanan han pagsangyaw kaupod an iba. Pananglitan, samtang nagbibisikleta kami han usa nga edaran nga bugto tipakadto ha pagsasangyaw, may ginlabyan kami nga klero ngan nagsiring ako, “Adto hin kanding.” Inundang an bugto ngan naghangyo nga lumingkod kami ha usa nga troso. Hiya nagsiring: “Hin-o an naghatag ha imo hin awtoridad nga maghukom kon hin-o an kanding? Magin malipayon la kita ha pagpasamwak han maopay nga sumat ngan hi Jehova na an bahala ha paghukom ha mga tawo.” Hito nga mga panahon, damu an akon hinbaroan mahitungod ha kalipay ha paghatag.​—Mat. 25:31-33; Buh. 20:35.

Usa pa nga edaran nga bugto an nagtutdo ha akon nga basi magin malipayon ha paghatag, usahay kinahanglan magpailob. An iya asawa nadiri ha mga Saksi ni Jehova. Makausa, gin-imbitar niya ako nga kumaon ha ira balay. An iya asawa nasina gud kay nagsangyaw hiya, ngan ginlabay kami hin mga pakete hin semente. Imbes nga masina ha iya asawa, malipayon nga iginbalik niya an mga semente ha burutangan hito. Ha urhi,  ginbalosan an iya pagpailob han nabawtismohan an iya asawa sugad nga usa han mga Saksi ni Jehova.

Han Septyembre 1939, han 16 anyos ako, nakiggirra an Britanya ha Alemanya. Ngan han Marso 1940, nabawtismohan kami ni Nanay ha Dover. Han Hunyo 1940, nakita ko an nangangagi nga mga trak nga may sakay nga yinukot nga mga sundalo nga baga hin blangko an mga hunahuna ngan nasusubo hinduro. Hira an mga nakatalwas tikang ha Girra ha Dunkirk. Nakita ko ha ira mga mata an kawaray-paglaom, salit karuyag ko gud nga sumatan hira mahitungod han Ginhadian han Dios. Han ikatarapos hito nga tuig, nagtikang an pambomba ha Britanya. Kada gab-i, nakikita ko an mga parabomba nga eruplano han Alemanya nga nangangagi ha amon lugar. An mga bomba sugad hin nataghoy samtang nagkakahudlog ito, nga mas nakakapahadlok ha mga tawo. Kinabuwasan, nakikita namon an damu nga ruba nga balay. Mas nagin kombinsido ako nga an Ginhadian gud la an akon paglaom ha tidaraon.

Han 1941, nagtikang ako pagkinabuhi nga naghatag ha akon hin daku nga kalipay. Nagtatrabaho ako hadto ha Royal Dockyard ha Chatham sugad nga kabulig ha paghimo o pag-ayad hin barko, usa nga trabaho nga ginhihingyap han kadam-an tungod han damu nga benepisyo. An mga surugoon ni Jehova maiha na nga maaram nga an mga Kristiano diri sadang makiggirra. Han 1941 nasabtan namon nga diri kami sadang magtrabaho ha mga hirimoan hin armas. (Juan 18:36) Tungod kay an akon gintatrabahoan naghihimo hin mga submarino, nagdesisyon ako nga umundang hito ngan nag-alagad hin bug-os-panahon. An akon siyahan nga toka amo an Cirencester, usa nga makaruruyag nga bungto ha Cotswolds.

Han nag-18 anyos ako, napriso ako hin siyam ka bulan kay nagdumiri ako pagsundalo. Nahadlok gud ako han siyahan nga ginsadhan an purtahan han akon selda ngan han nag-uusahan na la ako. Pero waray pag-iha, ginpinakianhan ako han mga gwardya ngan mga priso kon kay ano nga napriso ako, ngan malipayon nga iginsumat ko ha ira an akon gintotoohan.

Pakagawas ko, ginhangyo ako nga updan hi Leonard Smith * ha pagsangyaw ha iba-iba nga bungto ha amon probinsya han Kent. Tikang han 1944, sobra usa ka yukot nga eruplano nga waray piloto nga kargado hin bomba, nga gintatawag nga doodlebug, an nagkahudlog ha Kent. An amon lugar, nga nahimumutang ha butnga han London ngan han mga nasud ha Europa nga ginsakop han mga Nazi, aragian mismo han mga eruplano. Makaharadlok adto nga pag-atake, kay kon diri na namon mabatian an tunog han eruplano, maaram kami nga pipira na la ka segundo mahuhulog na ito ngan mabuto. May Bible study kami nga mag-asawa nga may  tulo nga anak. Usahay, didto kami nag-aaram ha sirong han puthaw nga lamesa nga gindisenyo basi magin proteksyon kon marumpag an balay. Ha urhi, nabawtismohan an bug-os nga pamilya.

Katapos han girra, nagpayunir ako hin duha ka tuig ha sur han Ireland. Diri kami maaram nga magkaiba gud an kahimtang han Ireland ngan Inglatera. Nagbalay-balay kami ha pamiling hin urukyan, nagpapakilala nga mga misyonero, ngan nagtatanyag hin mga magasin ha kalsada. Para ha kadam-an, kalurongan gud nga hunahunaon namon nga makarawat an mga tawo ha amon mensahe tungod kay ito nga nasud debotado nga Katoliko! Han gintarhog kami han usa nga lalaki nga kakastiguhon kami, nagreklamo ako ha pulis, pero nagsiring la hiya, “Aw, ano man an imo karuyag?” Waray namon masantop nga makusog gud an impluwensya han mga padi. Kaya nira ipatanggal ha trabaho adton nakarawat han amon mga libro, ngan napapaiwas kami nira ha amon mga gin-uukyan.

Waray pag-iha, naobserbaran namon nga kon bag-o la kami ha usa nga lugar, mas maopay nga magsangyaw ha teritoryo nga iba an padi ngan hirayo ha amon gin-uukyan. Urhi na namon nga ginsasangyawan an mga tawo nga hirani ha amon urukyan. Ha Kilkenny, may nagin Bible study kami nga batan-on. Tulo ka beses kami nga nag-aaram kada semana bisan kon gintatarhog kami han nasisina nga mga tawo. Nalilipay gud ako ha pagtutdo han mga kamatuoran ha Biblia salit nag-aplay ako ha Watchtower Bible School of Gilead basi magin misyonero.

Katapos han lima ka bulan nga pag-eskwela ha Gilead, upat ha amon an igintoka ha gudtiay nga isla ha Caribbean Sea. Han Nobyembre 1948, nagbiyahe kami tikang ha New York City sakay han 18 ka metros nga de-layag nga lantsa nga ginngaranan nga Sibia. Waray pa gud ako makasakay hin lantsa, salit ginpamulat ko gud ito. Usa han amon kaupod nga hi Gust Maki, eksperyensyado nga kapitan hin barko. Gintutdoan niya kami ha pagmaniobra han lantsa, sugad han pagbuklad ngan paglukot han mga layag, husto nga paggamit han kompas, ngan pagpahiuyon ha direksyon han hangin. Eksperyensyado gud hi Gust ha pagnabigar ha kadagatan salit ha sulod la hin 30 ka adlaw nakaabot kami ha Bahamas bisan pa han magkusog nga bagyo.

Katapos hin pipira ka bulan nga pagsangyaw ha gurogudti nga isla ha Bahamas, kinadto kami ha Leeward Islands ngan Windward Islands nga mga 800 ka kilometro tikang ha Virgin Islands hirani ha Puerto Rico tubtob ha Trinidad. Ha sulod hin lima ka tuig, kasagaran nga ha higrayo nga mga isla kami nagsasangyaw diin waray mga Saksi. Usahay naabot hin pipira ka semana nga diri kami nakakagpadara o nakakakarawat hin surat. Pero nalilipay gud kami nga isangyaw an pulong ni Jehova ha mga purô!​—Jer. 31:10.

Kon naduong an amon lantsa, nahipapausa an mga taga-baryo, ngan napakadto hira ha may pantalan basi mag-usyuso. An iba ha ira waray pa gud makakita hin lantsa o hin busag nga tawo. Makisangkayon, relihiyoso, ngan pamilyar ha Biblia an mga taga-isla. Agsob nga gintatagan nira kami hin isda, abokado, ngan mani. Bisan kon gutiay la an amon lantsa, dida kami nakaturog, nagluluto, ngan naglalaba.

Nagsasangyaw kami ha mga taga-baryo ha bug-os nga adlaw. Ginsusumatan namon hira nga magkakaada pahayag nga basado ha Biblia. Ngan antes magsirom, amon ginpapatunog an bagtingan han lantsa. Makalilipay gud nga makita an nagkakaabot nga mga taga-baryo. An ira mga lampara sugad hin nag-uuroidlap nga mga bitoon nga nalusad tikang ha kabungtoran. Usahay mga 100 ka tawo an natambong, ngan naaabtan  kami hin katutnga han gab-i tungod han ira mga pakiana. Karuyag gud nira magkanta, salit ginmakinilya namon an mga liriko han pipira nga kanta han Ginhadian ngan ginpanhatag ito ha ira. Samtang nagkakanta kami nga upat, naduyog liwat hira, ngan maopay gud pamation an ira tingog. Makalilipay gud ito nga okasyon!

May mga estudyante kami nga katapos namon mag-Bible study, naupod hira ha amon basi umapi liwat ha pag-aram ha sunod nga pamilya nga amon bibisitahon. Bisan kon kinahanglan namon bumaya ha lugar katapos hin pipira ka semana, kasagaran nga ginhahangyo namon adton interesado gud nga padayon nga mag-aram kaupod han iba nga interesado tubtob ha amon pagbalik. Makalilipay gud nga damu ha ira an nagtuman hito.

Yana, damu hito nga mga isla an gindadayo hin mga turista, pero hadto mamingaw ito ngan napapalibotan la hin asul nga mga danaw, mga baybayon, ngan mga kahoy nga palma. Kasagaran nga gab-i kami nalarga tipakadto ha mga isla. An mga lumod nadungan ha amon lantsa nga sugad hin nag-uuyag, ngan an amon la nababatian amo an tunog han tubig nga naiigo han proa. An sanag han bulan dida ha tubig sugad hin nagraranggat nga kalsada nga makikita tubtob ha pinakasidsid han dagat.

Paglabay hin lima ka tuig nga pagsangyaw ha mga isla, nagbiyahe kami ngadto ha Puerto Rico basi saliwnan an amon lantsa nga de-layag hin lantsa nga de-makina. Pag-abot namon didto, nakilala ko an mahusay nga misyonera nga hi Maxine Boyd, ngan naruyag ako ha iya. Bata pa hiya, madasigon na hiya nga nagsasangyaw han maopay nga sumat. Ha urhi, nagin misyonera hiya ha Dominican Republic tubtob han 1950 han ginpaiwas hiya han Katoliko nga gobyerno hito nga nasud. Sugad nga tripulante, usa la ka bulan an akon permiso nga magpabilin ha Puerto Rico. Diri mag-iiha, mabiyahe na liwat ako ha mga isla ha sulod hin pipira ka tuig. Salit ginsidngan ko an akon kalugaringon, ‘Ronald, kon karuyag mo hiya, ayaw na paglangan.’ Paglabay hin tulo ka semana ginpakianhan ko hiya kon karuyag ba niya magpakasal ha akon, ngan paglabay hin unom ka semana nagpakasal kami. Igintoka kami ni Maxine sugad nga misyonero ha Puerto Rico, salit waray na ako makasakay ha bag-o nga lantsa.

Han 1956, nagin paramangno ako han sirkito, ngan nalilipay gud kami pagbisita ha kabugtoan. Damu ha ira an mga pobre. Pananglitan, ha baryo han Potala Pastillo may duha nga pamilya nga Saksi nga damu an anak, ngan kasagaran na nga nagpaplawta ako para ha ira. Ginpakianhan ko an babayihay nga hi Hilda kon karuyag niya nga umupod ha pagsangyaw. Hiya nagsiring: “Karuyag ko unta, pero waray ako sapatos.” Ginpalitan namon hiya, ngan inupod hiya ha amon ha pagsangyaw. Paglabay hin mga tuig, han binisita kami ni Maxine ha Brooklyn Bethel han 1972, may sister nga naggradwar pa la ha Gilead School nga dumaop ha amon. Tilakat na hiya ngadto ha iya toka ha Ecuador, hiya nagsiring: “Nahinunumdoman pa ba niyo ako? Ako an babayihay ha Pastillo nga waray sapatos.” Hiya ngay-an hi Hilda! Nakatangis gud kami tungod han duro nga kalipay!

Han 1960, igintoka kami ha sanga nga opisina ha Puerto Rico, nga nahimumutang ha gutiay nga duha ka andana nga balay ha Santurce, San Juan. Ha tinikangan, kami ni Lennart Johnson an nagbubuhat han kadam-an han mga trabaho didto. Hiya ngan an iya asawa an siyahan nga mga Saksi ni Jehova ha Dominican Republic, ngan binalhin hira ha Puerto Rico han 1957. Ha urhi, hi Maxine an nagpapadara han sobra usa ka yukot nga subskripsyon han magasin kada semana. Nalilipay gud hiya ha pagbuhat hito kay ginhuhunahuna niya an mga tawo nga nakakakarawat han espirituwal nga pagkaon.

Nalilipay ako ha pag-alagad ha Bethel kay damu an akon naihahatag. Pero diri ito masayon. Pananglitan, durante han siyahan nga internasyonal nga asembleya ha Puerto Rico han 1967, inabat ko nga mabug-at gud an akon responsabilidad. Bumisita ha Puerto Rico hi Nathan Knorr, an nangunguna ha mga Saksi ni Jehova hito nga panahon. Kahuna niya nga waray ako maghikay hin transportasyon para ha delegado nga mga misyonero, bisan kon ginhimo ko adto. Marig-on nga ginsagdonan niya ako may kalabotan ha pagin organisado ngan nagsiring nga diskontento hiya ha akon trabaho. Waray ako makiglantugi ha iya, pero inabat ko nga diri makatadunganon an iya pagtratar ha akon ngan nasina gud ako hin pipira ka panahon. Pero han nagkirigta kami utro nira Brother Knorr, gin-imbitar niya kami ni Maxine ha iya kwarto ngan nagluto para ha amon.

Tikang ha Puerto Rico, ginburobisita namon an akon pamilya ha Inglatera. Waray karawata ni Tatay an kamatuoran han ginkarawat namon ito ni Nanay. Pero kon may nabisita nga mga mamumulong tikang ha Bethel, kasagaran nga ginpapaukoy hira ni Nanay ha  amon balay. Nakita ni Tatay an pagkamapainubsanon hini nga mga paramangno nga Bethelite nga kabaliktaran ha mga klero nga nakapasina ha iya. Ha urhi, han 1962 nabawtismohan hiya sugad nga usa han mga Saksi ni Jehova.

Han 2011, namatay an akon hinigugma nga asawa nga hi Maxine. Ginpapamulat ko gud nga makita hiya utro ha pagkabanhaw. Makalilipay gud ito hunahunaon! Durante han amon 58 ka tuig nga pag-alagad ni Maxine, nakita namon an pagtikadamu han mga Saksi ni Jehova ha Puerto Rico, tikang ha mga 650 tubtob ha 26,000! Han 2013, gintampo an sanga nga opisina han Puerto Rico ha sanga nga opisina han Estados Unidos, ngan igintoka ako ha Wallkill, New York. Tungod kay 60 ka tuig ako nga nag-alagad ha isla, inabat ko nga baga hin taga-Puerto Rico na ako pariho han coquí, usa nga popular nga pakla ha Puerto Rico nga naukoy ha puno nga nagkakanta hin ko-kee, ko-kee kon nagsisirom na. Pero kinahanglan ko magpahiuyon ha bag-o nga toka.

Malipayon gud ako ha pag-alagad ha Bethel. Yana, sobra 90 anyos na ako, ngan pribilehiyo ko nga dasigon an mga Bethelite sugad nga espirituwal nga paraataman. Ginsidngan ako nga sobra 600 na an akon nabisita tikang han inabot ako ha Wallkill. An pipira nga nadaop ha akon naghihisgot han ira personal nga problema o problema ha pamilya. An iba naman nangangaro hin sagdon kon paonan-o magigin malampuson ha ira pag-alagad ha Bethel. An iba liwat nga bag-o la nga ginkasal nangangaro hin sagdon may kalabotan ha pag-asawa. May mga nadaop liwat ha akon nga igintoka ha iba nga klase hin bug-os-panahon nga pag-alagad. Namamati ako ha ngatanan nga nakikiistorya ha akon, ngan kon angayan, ginsisidngan ko hira: “‘An Dios nahigugma ha malipayon nga nahatag.’ Salit padayon nga magin malipayon ha imo trabaho. Para ito kan Jehova.”​—2 Cor. 9:7.

Basi makapabilin nga malipayon ha pag-alagad ha Bethel pariho ha iba nga pribilehiyo, kinahanglan mo magpokus kon kay ano nga importante an imo ginbubuhat. An ngatanan nga aton ginbubuhat ha Bethel sagrado nga pag-alagad. Nabulig ito ha “matinumanon ngan maaramon nga uripon” ha pagtagana hin espirituwal nga pagkaon para ha kabugtoan ha bug-os nga kalibotan. (Mat. 24:45) Anoman an aton pribilehiyo o diin man kita nag-aalagad, may-ada kita higayon nga dayawon hi Jehova. Salit sadang kita magin malipayon ha pagbuhat han iya iginsusugo ha aton, kay “an Dios nahigugma ha malipayon nga nahatag.”