INTERBYU | WENLONG HE
Iginsaysay han Experimental Physicist an Iya Gintotoohan
HI Wenlong He siyahan nga nag-aram han physics ha Suzhou, Jiangsu Province, ha Tsina. Nabulig hiya ha pag-edit hin internasyonal nga magasin mahitungod ha teknolohiya ngan nagpublikar na hin damu nga barasahon mahitungod ha syensya. Ha pagkayana, nagtatrabaho hi Wenlong He ha University of Strathclyde ha Scotland. Han batan-on pa hiya, natoo hiya ha ebolusyon, pero ha urhi ginkarawat niya nga may naglarang han kinabuhi. Gin-interbyu hiya han Pagpamata! mahitungod han iya gintotoohan.
Alayon istoryahi kami mahitungod ha imo.
Natawo ako han 1963 ngan nagdaku ha Tsina, ha usa nga baryo ha sur han Yangtze River ha Jiangsu Province. Medyo tropikal ito nga lugar ngan sikat tungod han mga produkto nga pagkaon, salit agsob ito tawagon nga lugar han bugas ngan isda. Han bata pa ako, nakagpakiana ako: ‘Kay ano daw la nga damu nga magrasa nga pagkaon an nakukuha ha aton palibot? Basta la ba ito ineksister? Ano an nauna—manok o bonay?’ Ateyista an kadam-an ha Tsina, salit gintutdoan ako ha eskwelahan mahitungod han ebolusyon.
Puydi mo ba kami tagan hin impormasyon mahitungod han imo pamilya?
Ateyista an akon mga kag-anak. Parauma an akon nanay ngan arkitekto an akon tatay nga may kalugaringon nga kompanya ha konstruksyon. Ako an suhag han lima nga magburugto nga puro kalalakin-an. Duha han akon bugto an bata pa nga namatay. Nasubo gud ako hito salit nakagpakiana: ‘Kay ano nga namamatay an tawo? Makikita ko pa ba utro an akon kabugtoan?’
Kay ano nga syensya man an imo gin-eskwelahan?
Karuyag ko pag-adman an physics tungod kay nainteres ako ha kalibotan, ngan natoo ako nga mababaton hito an akon mga pakiana tikang pa ha kabata.
Ano nga kanataran han syensya an imo ginsasaliksik?
Namimiling ako hin mga paagi basi an mga charged particle magin malaksi pariho han kalaksihon han kalamrag. Ginhihimo ko ini basi pag-adman an istraktura
han atomo. Gin-aadman ko gihap kon paonan-o makakahimo hin high-power nga radyasyon nga an frequency aada ha butnga han frequency han microwave ngan infrared. Bisan kon pankomersyo an akon research, ito nga akon pangalimbasog tungod gihap han akon hingyap nga hisabtan kon paonan-o nagkaada uniberso.Kay ano nga nagin interesado ka ha Biblia?
Han 1998, may binisita ha amon nga duha nga Saksi ni Jehova. Nagtanyag hira nga ipakita ha akon an baton han Biblia ha akon mga pakiana. Hi Huabi, an akon asawa nga usa liwat nga research scientist, inapi ha amon pag-istorya. Hito pa la nga takna kami nakakita hin Biblia, pero naimpres kami han praktikal nga sagdon hito. Nakita namon kon paonan-o ini nga mag-asawa nga Saksi nagpahimulos ha pag-aplikar han mga prinsipyo ha Biblia. Malipayon hira ngan diri komplikado an kinabuhi. Kondi tungod han ginsisiring han Biblia mahitungod ha Dios, nahunahuna ko na liwat kon ginlarang gud ba an uniberso. Sugad nga physicist, trabaho ko nga hisabtan an palibot. Salit gin-usisa ko hin maopay an pipira nga kamatuoran mahitungod hini.
Sugad nga physicist, trabaho ko nga hisabtan an palibot. Salit gin-usisa ko hin maopay an pipira nga kamatuoran mahitungod hini
Ano nga mga kamatuoran an imo gin-usisa?
Siyahan, maaram ako nga an usa nga grupo han mga butang diri mahimo magin organisado o magpabilin nga organisado kon waray nagpapahinabo hito. Ito an ikaduha nga balaud han thermodynamics. Ngan tungod kay an uniberso ngan an kinabuhi ha tuna organisado gud, nakasiring ako nga may nagpapahinabo hini—usa nga Maglalarang. Ikaduha, an kamatuoran nga sugad hin gindisenyo gud an uniberso ngan tuna ha pagsuporta han kinabuhi.
Ano nga ebidensya han disenyo an imo nakita?
Haros ngatanan han kinabuhi ha tuna nadepende ha enerhiya tikang ha adlaw. Ini nga enerhiya nabiyahe ha kawanangan sugad nga radyasyon. Naabot ini ha tuna ha iba-iba nga wavelength. An pinakahalipot amo an nakakamatay nga gamma ray. Katapos an mga X-ray, ultraviolet ray, nakikita nga kalamrag, infrared, microwave, ngan an pinakahilaba, an radio wave. Urusahon nga ginpupugngan han atmospera an nakakadaot nga radyasyon samtang ginpapalusot hito an ginkikinahanglan nga radyasyon.
Kay ano nga interesado ka hito?
Nainteres ako ha introduksyon han Biblia mahitungod ha paglarang ngan ha pag-unabi hito nga asoy ha kalamrag. Ito nasiring: “An Dios nagsiring: Magkaada kalamragan: ngan nagkaada kalamragan.” a Gutiay gud la nga bahin han radyasyon tikang ha adlaw an nakikita nga kalamrag, kondi an kalamrag importante ha kinabuhi. Kinahanglan ito han tanom ha paghimo hin pagkaon, ngan kinahanglan naton ito basi makakita. An pagsulhog han kalamrag ha atmospera diri kay basta la nahitabo. Ngan mas urusahon pa gud nga gutiay la nga ultraviolet nga kalamrag an nakakaabot ha bawbaw han tuna.
Kay ano nga importante ito?
Importante gud an pipira nga ultraviolet nga radyasyon. Nagkikinahanglan hin gutiay la hito an aton panit basi makahimo hin bitamina D, nga importante ha kahimsog han aton tul-an ngan ha pag-ato kontra ha kanser ngan ha iba nga sakit. Kondi kon sobra, an usa mahimo magkaada kanser ha panit ngan katarata ha mata. Ha normal nga kahimtang, gutiay la nga ultraviolet nga radyasyon an ginpapasulhog han atmospera ha bawbaw han tuna—ngan ito la an igo nga kadamu. Para ha akon, ebidensya ini nga may-ada nagdisenyo han tuna ha pagsuporta han kinabuhi.
Hinay-hinay nga nakombinse kami ni Huabi nga may-ada Maglalarang ngan Iya gin-giyahan an Biblia. Han 2005, nagin Saksi ni Jehova kami, ngan yana nakikigbahin na kami ha pagtutdo han Biblia ha iba.