1. Kay ano nga an pamilya nira Adan ngan Eva diri na puydi makasulod ha hardin han Eden, ngan ano gud an hingyap ni Abel?

 GINKIKINITA ni Abel an iya kakarnerohan nga murayaw nga nananabsab ha ligid han bungtod. Katapos, bangin nakikita niya ha hirayo nga may nag-iidlap. Maaram hiya nga aada dida hito an naglalaga nga espada nga nagbibirik-birik ngan nag-uulang ha entrada han hardin han Eden. Hadto, didto naukoy an iya mga kag-anak, kondi yana diri na hira puydi makasulod, pati an ira mga anak. Handurawa an hangin han kakurulpon nga nahuyop ha buhok ni Abel samtang nahangad hiya ngan naghuhunahuna ha iya Maglalarang. Maibabalik pa ba an maopay nga relasyon han tawo ngan han Dios? Ito gud an hingyap ni Abel.

2-4. Pinaagi han ano nagyayakan hi Abel ha aton yana?

² Yana, hi Abel nagyayakan pa gihapon ha imo. Nababatian mo ba hiya? Bangin hunahunaon mo nga imposible ito kay haros 6,000 ka tuig na nga patay inin ikaduha nga anak ni Adan. An iya lawas maiha na nga bumalik ha tapotapo. May kalabotan ha patay, an Biblia nasiring: “Diri [hira] maaram han bisan ano.” (Ekles. 9:​5, 10) Dugang pa, waray ginyakan hi Abel nga nakarekord ha Biblia. Salit paonan-o hiya makakagyakan ha aton?

³ Mahitungod kan Abel, hi apostol Pablo nagsurat: “Bisan kon patay na hiya, nagyayakan pa gihapon hiya tungod han iya pagtoo.” (Basaha an Hebreo 11:4.) Pinaagi han ano nagyayakan hi Abel? Pinaagi han pagtoo. Hi Abel an siyahan nga tawo nga may-ada hinin maopay hinduro nga kalidad. Daku gud an epekto han iya iginpakita nga pagtoo salit buhi an iya susbaranan. Kon mahibabaro kita ha iya pagtoo ngan mangangalimbasog nga subaron ito, sugad hin nababatian naton hiya nga nagyayakan ha aton.

⁴ Ano an aton hibabaroan kan Abel ngan ha iya pagtoo nga gutiay man la an asoy ha Biblia mahitungod ha iya? Aton kitaon.

5. Ano an kahulogan han ginsiring ni Jesus nga hi Abel nabuhi “ha tinikangan han kalibotan”? (Kitaa liwat an footnote.)

⁵ Natawo hi Abel ha tinikangan han kasaysayan han tawo.  Ha urhi, gin-unabi ni Jesus nga hi Abel nabuhi “ha tinikangan han kalibotan.” (Basaha an Lucas 11:​50, 51.) Matin-aw, an kalibotan nga ginhisgotan ni Jesus amo an katawohan nga may paglaom nga matubos ha sala. Hi Abel an ikaupat nga tawo nga nabuhi, kondi ha Dios, hiya an siyahan nga takos tubuson. a Karuyag sidngon, nagdaku hiya nga waray maopay nga susbaranan.

6. Ano nga klase hin mga kag-anak may-ada hi Abel?

⁶ Bisan kon diri pa la maiha an kalibotan, inatubang na an mga tawo hin makasurubo nga kahimtang. An mga kag-anak ni Abel, hira Adan ngan Eva, sigurado nga gwapo ngan mahusay, ngan mahimsog. Kondi nakasala hira hin seryoso, ngan maaram hira hito. Perpekto hira hadto ngan may paglaom nga mabuhi hin dayon. Pero nagrebelde hira kan Jehova nga Dios, salit ginpaiwas hira ha Paraiso, an hardin han Eden. Gin-una nira an ira hingyap kay ha bisan ano, bisan an panginahanglan han ira mga anak, salit nawara an ira pagkaperpekto ngan an kinabuhi nga dayon.​—Gen. 2:15–3:24.

7, 8. Ano an ginsiring ni Eva han natawo hi Cain, ngan ano an bangin ginhunahuna niya?

⁷ Ha gawas han hardin, nagkuri hira Adan ngan Eva. Han natawo an ira suhag, ginngaranan nira hin Cain, o “Usa nga Igin-anak,” ngan hi Eva nagsiring: “Ako nagkamay-ada lalaki tungod han tambulig ni Jehova.” Han ginsiring niya ito, bangin ginhunahuna niya an iginsaad ni Jehova ha hardin may kalabotan ha babaye nga mag-aanak hin “binhi” nga magbubungkag ha usa nga maraot nga nagsulay  ha ira ni Adan. (Gen. 3:​15, NW; 4:1) Ginhunahuna ba ni Eva nga hiya an babaye ha tagna ngan hi Cain an iginsaad nga “binhi”?

⁸ Kon oo, sayop hiya. Ngan kon ito an ira igintutdo kan Cain samtang nagtutubo, gintutdoan nira hiya nga magin mapahitas-on. Waray pag-iha, nanganak utro hi Eva kondi waray hiya gin-unabi nga ito an binhi. Ginngaranan nira ito hin Abel, nga bangin nangangahulogan hin “Alisngaw,” o “Waray-pulos.” (Gen. 4:2) Ito ba nga ira iginngaran nagpapakita nga waray hira ginlalaoman ha iya, nga baga hin mas importante hi Cain kay ha kan Abel? Posible ito, pero diri kita sigurado.

9. Ano an hibabaroan han mga kag-anak yana tikang ha aton siyahan nga mga kag-anak?

⁹ An mga kag-anak yana damu an mahibabaroan tikang ha siyahan nga mga kag-anak. An iyo ba mga pulong ngan buhat nagtututdo ha iyo mga anak nga magin mapahitas-on, ambisyoso, ngan makikalugaringon? O nagtututdo ha ira nga higugmaon hi Jehova nga Dios ngan makigsangkay ha iya? Makasurubo, an siyahan nga mga kag-anak napakyas ha ira responsabilidad. Kondi, may paglaom an ira mga anak.

10, 11. Ano an nagin trabaho nira Cain ngan Abel, ngan ano nga kalidad an nakultibar ni Abel?

¹⁰ Samtang nagtutubo hira Cain ngan Abel, posible nga gintutdoan hira ni Adan ha pagtrabaho para ha ira pamilya. Hi Cain nagin parauma; hi Abel nagin magbarantay hin karnero.

¹¹ Pero may mas importante nga ginbuhat hi Abel. Ha paglabay han panahon, nakultibar niya an pagtoo​—an maopay nga kalidad nga ginhisgotan ni Pablo ha urhi. Hunahunaa la, waray susbaranan hi Abel. Salit paonan-o niya nakultibar an pagtoo kan Jehova nga Dios? Tagda an tulo nga butang nga posible nakabulig ha iya.

12, 13. Paonan-o an pag-obserbar ha mga butang nga ginhimo ni Jehova posible nga nakabulig basi magrig-on an pagtoo ni Abel?

¹² Mga butang nga ginhimo ni Jehova. Ginpanhimaraot ni Jehova an tuna salit tumubo an mga tunok ngan niyotiyo nga nakapakuri ha pag-uma. Bisan pa hito, hura pa gihapon nga naghatag an tuna hin pagkaon para kan Abel ngan ha iya pamilya. Pero waray panhimaraota an mga hayop, upod na an mga tamsi ngan isda; pati an kabukiran, mga linaw, mga salog, ngan kadagatan; o an kalangitan, dampog, adlaw, bulan, ngan bitoon. Bisan diin sumiplat hi Abel, nakita niya an ebidensya han waray katupong nga gugma, kinaadman, ngan pagkamaopay ni Jehova nga Dios, an naghimo han ngatanan. (Basaha an Roma 1:20.) Sigurado nga an pagpamalandong hini nagparig-on ha pagtoo ni Abel.

 ¹³ Sigurado nga naggahin hin panahon hi Abel ha paghunahuna mahitungod kan Jehova. Handurawa hiya nga nag-aataman han iya panon. An magbarantay hin karnero kinahanglan maglinakat-lakat ha pagtugway han iya panon ha mga bungtod, mga walog, ngan ha pagtabok ha mga salog. Pirme liwat hiya namimiling hin pinakamaopay nga pasabsaban, tubigon nga burabod, ngan pinakatalwas nga pahuwayan. Ha ngatanan nga ginhimo han Dios, baga hin an karnero an pinakawaray mahihimo, sugad hin gindisenyo hira nga nagkikinahanglan hin giya ngan panalipod han tawo. Nasantop ba ni Abel nga kinahanglan liwat niya an giya, proteksyon, ngan pagmangno han Usa nga mas maaramon ngan mas gamhanan kay han bisan hin-o nga tawo? Sigurado nga igin-ampo niya ito, salit nagin mas marig-on an iya pagtoo.

14, 15. An mga saad ni Jehova naghatag kan Abel hin ano nga mga butang nga papamalandungon?

¹⁴ Mga saad ni Jehova. Posible nga iginsumat nira Adan ngan Eva ha ira mga anak kon kay ano nga ginpaiwas hira ha hardin han Eden. Salit damu gud an puydi pamalandungon ni Abel.

¹⁵ Hi Jehova nagsiring nga panhihimarauton an tuna. Nakita ni Abel an mga tunok ngan niyotiyo nga ebidensya han katumanan hito. Gintagna liwat ni Jehova nga makukurian hi Eva ha pagburod ngan pag-anak. Han igin-anak an kabugtoan ni Abel, sigurado nga nakita niya an katuman hito. Igintagna ni Jehova nga hi Eva duro nga mag-uungara han gugma ngan atensyon han iya bana, ngan hi Adan magdudominar ha iya. Nakita mismo ni Abel iton makasurubo nga reyalidad. Ha tagsa nga kahimtang, napamatud-an niya nga masasarigan gud an mga pulong ni Jehova. Salit, may marig-on nga mga rason hiya basi tumoo ha iginsaad han Dios nga “binhi,” o anak, nga magtatadong han mga sayop nga nagtikang ha Eden.​—Gen. 3:​15-19.

16, 17. Ano an posible nga hinbaroan ni Abel tikang ha mga kerubin ni Jehova?

¹⁶ Mga surugoon ni Jehova. Waray nakita hi Abel nga maopay  nga susbaranan ha iya pamilya. Kondi diri la an mga tawo an intelihente nga linarang ha tuna hito nga panahon. Han ginpaiwas hira Adan ngan Eva ha hardin, ginsiguro ni Jehova nga diri na hira makakasulod utro, pati an ira mga anak. Basi mabantayan an entrada, nagtoka hi Jehova hin mga kerubin​—mga anghel nga hitaas gud an katungdanan. Nagbutang liwat hiya hin naglalaga nga espada nga padayon nga nagbibirik-birik.​—Basaha an Genesis 3:24.

¹⁷ Handurawa an gin-abat ni Abel han makita niya ito nga mga kerubin han bata pa hiya. Makikita ha ira tawhanon nga lawas nga gamhanan gud hira. Ngan urusahon liwat ito nga “espada” nga pirme naglalaga ngan nagbibirik-birik. Samtang nagtutubo hi Abel, nakita ba niya nga nauyam an mga kerubin ngan binaya ha ira toka? Waray. Adlaw ngan gab-i, iton intelihente ngan gamhanan nga mga kerubin nagpabilin ha ira toka bisan pa han paglabay han mga dekada. Salit hinbaroan ni Abel nga hi Jehova nga Dios may matadong ngan maunungon nga mga surugoon. Nakita niya hito nga mga kerubin an pagkamaunungon ngan pagkamasinugtanon kan Jehova, nga waray niya makita ha iya pamilya. An susbaranan hito nga mga anghel posible nga nagparig-on han iya pagtoo.

18. Ano an mga hinungdan basi maparig-on an aton pagtoo yana?

¹⁸ An pagpamalandong han ngatanan nga iginpahayag ni Jehova mahitungod ha iya pinaagi han mga butang nga iya ginhimo, mga saad, ngan mga susbaranan han iya mga anghel, mas nagparig-on han pagtoo ni Abel. Damu gud an aton mahibabaroan ha iya susbaranan. An mga batan-on labi nga mapaparig-on ha paghibaro nga  puydi nira makultibar an tinuod nga pagtoo kan Jehova nga Dios bisan kon waray maopay nga susbaranan ha ira pamilya. Yana, damu gud an hinungdan nga maparig-on an aton pagtoo​—an urusahon nga mga linarang, an bug-os nga Biblia, ngan an mga tawo nga may marig-on nga pagtoo.

19. Paglabay han panahon, ano nga importante nga kamatuoran an hinsabtan ni Abel?

¹⁹ Samtang nagririg-on an pagtoo ni Abel kan Jehova, karuyag niya ipakita ito ha buhat. Kondi, ano an maihahatag han minos nga tawo ha Maglalarang han uniberso? Matin-aw, an Dios diri nagkikinahanglan hin bisan ano nga regalo o bulig tikang ha mga tawo. Ha paglabay han panahon, hinsabtan ni Abel an importante nga kamatuoran: Kon​—ha husto nga motibo​—ihalad niya kan Jehova an gimaopayi, malilipay an iya mahigugmaon nga Amay.

20, 21. Ano an mga iginhalad nira Cain ngan Abel kan Jehova, ngan ano an iya reaksyon?

²⁰ Hi Abel nag-andam hin mga karnero nga ighahalad tikang ha iya panon. Ginpili niya an pinakamaopay, an mga suhag, ngan an gimaopayi nga mga parti hito. Ha luyo nga bahin, naghingyap liwat hi Cain nga bendisyonan ngan uyonan han Dios. Salit nag-andam hiya hin halad tikang ha iya mga tanom. Kondi an iya motibo iba han kan Abel. Ito nga kaibahan nakita han naghalad hira nga duha.

²¹ Inin duha nga anak ni Adan posible nga pariho naghalad gamit an halaran ngan kalayo, ngan bangin nakikita hira han mga kerubin nga amo la an representante ni Jehova ha tuna hito nga panahon. Ano an reaksyon ni Jehova? Aton mababasa: “Ginpakamahal ni Jehova hi Abel ngan an iya halad.” (Gen. 4:4) An Biblia waray magsumat kon paonan-o iginpakita han Dios an iya pag-uyon.

22, 23. Kay ano nga gin-uyonan ni Jehova an halad ni Abel?

²² Kay ano nga ginpaboran han Dios hi Abel? Tungod ba ito han iya halad? Naghalad hiya hin buhi nga hayop, ngan iya iginbubo an dugo nga nagsisimbolo han kinabuhi hito. Maaram ba hiya kon mationan-o kabirilhon an sugad nga halad? Paglabay hin damu ka siglo katapos mamatay hi Abel, gin-gamit han Dios an waray depekto nga karnero ha pagrepresentar han halad han iya hingpit nga Anak, “an Kordero han Dios,” nga magbububo han iya waray sala nga dugo. (Juan 1:29; Eks. 12:​5-7) Kondi posible nga diri maaram hito hi Abel.

²³ Pero ini an sigurado: Iginhalad ni Abel an gimaopayi nga iya maihahatag. Hi Jehova nagpakita hin pag-uyon, diri la ha halad, kondi pati ha naghalad. An gugma kan Jehova ngan an tinuod nga pagtoo an nagpagios kan Abel nga buhaton ito.

24. (a) Kay ano nga makakasiring kita nga diri sayop an halad ni Cain? (b) Ha ano nga paagi hi Cain pariho ha damu yana?

 ²⁴ Kondi iba an sitwasyon ni Cain. “Hi Cain ngan an iya halad waray niya [Jehova] pakamahala.” (Gen. 4:5) Diri man sayop an halad ni Cain; ha urhi igintugot han Balaud han Dios an paghalad hin gin-ani. (Leb. 6:​14, 15) Kondi mahitungod kan Cain, an Biblia nasiring nga “an iya mga buhat maraot.” (Basaha an 1 Juan 3:12.) Pariho han damu yana, bangin naghunahuna hiya nga puydi na an diri sinsero nga pagpakita hin debosyon ha Dios. An iya diri tinuod nga pagtoo ngan gugma kan Jehova nakita ha iya mga buhat.

25, 26. Ano an iginpahamangno ni Jehova kan Cain, kondi ano an ginbuhat ni Cain?

²⁵ Han hinbaroan ni Cain nga waray hiya uyuni ni Jehova, nangalimbasog ba hiya nga mahibaro ha susbaranan ni Abel? Waray. Lugod, nangalas hiya ha iya bugto. Nabasa ni Jehova an iya kasingkasing ngan mapailubon nga ginpahamangnoan hiya nga mahimo ito magresulta hin seryoso nga sala. Ngan hi Jehova nagpasarig nga ‘kakarawaton’ hiya kon magbabag-o.​—Gen. 4:​6, 7.

²⁶ Waray mamati hi Cain ha pahamangno han Dios. Lugod, iya igin-upod an iya manghod ha uma. Didto, iya ginpatay hi Abel. (Gen. 4:8) Nagpapakita ini nga hi Abel an siyahan nga biktima han paglutos, an siyahan nga martir. Patay na hiya, kondi an iya istorya nagpapadayon pa.

27. (a) Kay ano nga makakasiguro kita nga babanhawon hi Abel? (b) Ano an aton bubuhaton basi makita hi Abel ha paraiso?

²⁷ An dugo ni Abel sugad hin nagsisinggit ngadto kan Jehova nga Dios para hin hustisya. Salit ginsiguro han Dios nga matagan hiya hin hustisya ngan masirotan hi Cain. (Gen. 4:​9-12) Labaw ha ngatanan, an rekord han pagtoo ni Abel nagyayakan pa gihapon tubtob yana. An iya kinabuhi​—nga bangin inabot hin usa ka gatos la​—halipot kon itanding ha kahilawig han kinabuhi han tawo hadto, kondi gin-gamit niya ito ha pagpalipay ha Dios. Namatay hiya nga maaram nga hinigugma ngan inuuyonan hiya han iya langitnon nga Amay, hi Jehova. (Heb. 11:4) Salit makakasiguro kita nga nagpapabilin hiya ha waray tubtoban nga memorya ni Jehova ngan babanhawon ha paraiso nga tuna. (Juan 5:​28, 29) Aadto ka ba basi makita hiya? Posible ito kon mamamati ka ha ginyayakan ni Abel ngan susubaron an iya daku nga pagtoo.