Handurawa ini nga sitwasyon: Nadiri pag-eskwela hi Thomas yana, buwas, o bisan san-o pa man. Nagtikang la ito tulo ka bulan an naglabay han an iya mga kaeskwela nagpasarang hin maraot nga sumat mahitungod ha iya. Katapos, gintawag hiya ha maraot nga mga ngaran. Usahay may nagtatabig han iya mga libro ha iya kamot nga sugad hin aksidente la, o may nagduduso ha iya kondi paglingi niya, diri niya makita kon hin-o an nagbuhat hito. Ngan mas nagtikagrabe an pan-bully ha iya kakulop han nakakarawat hiya hin online nga panarhog . . .

Kon ikaw hi Thomas, ano an imo bubuhaton?

May-ada ka mahihimo. Ngani, maaatohan mo an mga bully bisan kon diri ka gumamit hin kusog. Paonan-o?

•   KONTROLA AN IMO REAKSYON. An Biblia nasiring: “An lurong nagyayakan han bug-os niya nga kasina; kondi an tawo nga makinaadmananon nagpapaisol hini ngan nagpapahadong hini.” (Proberbios 29:11) Kon magpapabilin ka nga kalmado tubtob han imo mahihimo​—bisan la ha hitsura—​bangin mawad-an hin gana adton nanbu-bully ha imo.

• AYAW PAGBULOS. An Biblia nasiring: “Ayaw pagbulos hin maraot ha maraot.” (Roma 12:17) An pagbulos mas makakaraot la han sitwasyon.

• LIKYI AN SUGAD NGA SITWASYON. An Biblia nasiring: “An tawo nga mainalam-agamon nakita han karaotan, ngan naluok.” (Proberbios 22:3) Likyi an mga nanbu-bully ngan an mga sitwasyon nga mahimo magresulta ha pan-bully tubtob ha imo mahihimo.

• BATON HA PAAGI NGA DIRI GINLALAOMAN. An Biblia nasiring: “An malumo nga baton nakakapaiway [o, nakakawara] han kapungot.” (Proberbios 15:1) Mahimo mo pa ngani sarihan nga magpatawa. Pananglitan, kon sunlugon ka han bully nga matambok ka hinduro, mahimo ka magpatawa ngan sumiring, “Okey la, mapagasa na la ako!”

• PAHIRAYO. “An diri paggagad nagpapakita nga hamtong ka ngan mas marig-on kay han nanbu-bully ha imo,” siring han 19 anyos nga hi Nora. Nagpapakita ito hin pagpugong ha kalugaringon​—usa nga butang nga waray ha bully.​—2 Timoteo 2:24.

• PAUSWAGA AN IMO KOMPYANSA HA KALUGARINGON. Agsob nga naaabat han nanbu-bully adton waray kompyansa ngan diri makaato. Ha kabaliktaran, kon nakikita nira nga diri mo hira gintatagan hin awtoridad, diri hira magpapadayon ha pagtarhog ha imo.

• PAGSUMAT. Usa nga titser hadto an nagsiring: “Gin-aaghat ko an mga ginbu-bully nga magsumat. Ito an husto buhaton, ngan makakapugong ito nga an usa ma-bully.”