1. Iyyoobi Yihoowa loytti eranaadan maaddida issibay aybee?

 IYYOOBI ba deꞌuwan haasayido haasaya ubbaappe I Xoossaa Yihoowaara haasayido haasayay keehi maalaalissiyaaba. He haasayan, Yihooway ba medhdhido keehi maalaalissiyaabatuppe amaridaageeta Iyyoobi beꞌanaadan yootiis. Hegee Iyyoobi Yihooway aadhdhida eranchcha gidiyoogaa eranaadaaninne ba ashkkaratussi koshshiya ubbabaa I kunttiyoogaa mintti ammananaadan maaddiis. Leemisuwawu, Xoossay mehiyawu doꞌawu koshshiyaabaa kunttiyo gishshawu, ayyookka koshshiyaabaa kunttana danddayiyoogaa Iyyooba hassayissiis. (Iyy. 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Iyyoobi meretatubaa loytti qoppiyoogan, ba Xoossaa eeshshatubaa darobaa tamaariis.

2. Nuuni Yihoowa meretaabaa akeekanawu issi issitoo metootana danddayiyoy aybissee?

² Nuunikka Xoossay medhdhidobata loyttidi akeekiyo wode, kaseppe aaruwan abaa erana danddayoos. SHin issi issitoo hegaadan oottiyoogee nuna metana danddayees. Nuuni kataman deꞌiyaaba gidikko, Yihooway medhdhido darobata ubba galla beꞌennan aggana danddayoos. Nuuni gaxariyan deꞌiyaaba gidikkonne, meretaabaa xannaꞌanawu nuuyyo wodee baynnabadan qoppana danddayoos. Hegaa gishshawu, meretaabaa akeekanawu wodiyaa bazziyoogeenne baaxetiyoogee goꞌꞌiyoy aybissakko ane beꞌoos. Yihoowaynne Yesuusi tamaarissanawu meretaa waati goꞌettidaakko, qassi nuuni meretaappe loyttidi tamaaranawu ay oottana danddayiyaakko beꞌana.

3. Addaamee meretan ufayttanaadan Yihooway koyidoogaa bessiyaabay aybee?

³ Yihooway koyro bitanee I medhdhidoban ufayttanaadan koyiis. Xoossay Addaama medhdhido wode, yan deꞌanaadan  oottanaadaaninne aassanaadan loꞌꞌiya gannatiyaa ayyo immiis. (Doo. 2:8, 9, 15) Addaamee zeridobay caariyoogaanne ciiyyiyoogaa beꞌidi ay keena ufayttidaakko qoppa. Edene ataakiltte sohuwaa naagiyoogee Addaameyyo gita maata! Yihooway dumma dumma mehiyawunne doꞌawu sunttaa kessanaadankka Addaamessi yootiis. (Doo. 2:19, 20) Yihooway ba huuphen mehiyawu doꞌawu sunttaa kessana danddayiiddi hegaa oottiyo maataa Addaamessi immiis. Addaamee etawu sunttaa kessanaappe kase he mehetu eeshshaanne hanotaa loytti xannaꞌidoogee aynne sirissenna. Addaamee hegaa oottidoogan keehi ufayttidoogee qoncce. Hegee Yihooway keehi eranchcha gidiyoogaanne I medhdhidobati ufayssiyaanne keehi loꞌꞌiyaageeta gidiyoogaa Addaamee akeekanaadan maaddidoogee qoncce.

4. (a) Nuuni meretaa akeekan xeellana koshshiyo issi gaasoy aybee? (b) Neeni keehi nashshiyo meretay aybee?

⁴ Nuuni meretata akeekan xeellana koshshiyo issi gaasoy, hegaadan oottanaadan Yihooway koyiyo gishshataassa. “Intte ayfiyaa xoqqu oottidi saluwaa xeellite” yaagidi nuna I shoobbees. Kaallidi I, “He xoolintteta medhdhiday oonee?” yaagidi nuna oychchees. Zaaroy qoncce. (Isi. 40:26) Yihooway saluwan, saꞌaaninne abban deꞌiya ubbabata medhdhiis; qassi he ubbabati nuna abaa tamaarissoosona. (Maz. 104:24, 25) Xoossay nuna medhdhido hanotaa ane qoppa. Loꞌꞌiya meretata beꞌidi ufayttanaadan oottidi nuna medhdhiis. Qassi, ichchashu bessi bollata, hegeetikka, beꞌiyoogaa, siyiyoogaa, bochchiyoogaa, laacciyoogaanne singgiyoogaa goꞌettidi I medhdhido dumma dummabatun nuuni ufayttanaadan oottidi nuna medhdhiis.

5. Roome 1:20y yootiyoogaadan, Yihoowa meretata akeekan xeelliyoogan nuuni waani goꞌettiyoo?

⁵ Nuuni meretaa akeekan xeellana koshshiyo hara gaasuwaa Geeshsha Maxaafay yootees. Geeshsha Maxaafay Yihoowa eeshshatubaa nuna tamaarissees. (Roome 1:20, nabbaba.) Leemisuwawu, Yihooway medhdhidobata beꞌa; I eta loꞌꞌiya hanotan waati giigissidaakko akeeka. Hegeeti Xoossay aadhdhida eranchcha gidiyoogaa nuna tamaarissoosona. Qassi nuuni miyo dumma dumma qumatubaa qoppa. Hegee I asaa ay keenaa siiqiyaakko bessiyaaba. Yihooway medhdhidobatuppe A eeshshaabaa nuuni akeekiyo wode, kaseppe aaruwan A eroos; qassi hegee nuuni akko shiiqanaadan oottees. Haꞌꞌi qassi asaa keehi koshshiyaabaa tamaarissanawu Yihooway meretaa goꞌettido amarida ogeta ane beꞌoos.

6. Issi biittaappe hara biittaa biya kafotuppe nuuni ay tamaarana danddayiyoo?

⁶ Yihooway issibay haniyo wodiyaa keerees. Israaꞌeelati layttan layttan Usuppuniyaa wurssettaappe  Uddufuniyaa baggaa gakkanaashin shimalaa giyo kafoti eta biittaara kanttidi huuphessa baggawu paallidi biyoogaa beꞌoosona. “SHimalaa giyo kafoti bantta wodiyaa eroosona,” yaagidi Xoossay Israaꞌeelatussi yootiis. (Erm. 8:7) Yihooway he kafoti issisaappe harasaa biyo wodiyaa keeridoogaadan, ba pirddaa polanawu wodiyaa keeriis. Ha wodiyan kafoti issisaappe harasaa paallidi biyoogaa nuuni beꞌiyo wode, hegee Yihooway ha iita alamiyaa xayssanawu ‘keerido wodee’ deꞌiyoogaa nuuni ammanettana danddayiyoogaa hassayissees.—Imb. 2:3.

7. Kafoy paalliyo hanotaa beꞌiyoogan nuuni ay tamaarana danddayiyoo? (Isiyaasa 40:31)

⁷ Yihooway ba ashkkaratussi wolqqaa immees. Yihooway Ba asay daafuriyo woy hidootaa qanxxiyo wode, ‘argganttaadan qefiyan pude kiyanawu’ wolqqaa immanaagaa Isiyaasa baggaara qaalaa geliis. (Isiyaasa 40:31, nabbaba.) Argganttay darin qefiyaa qaattennan carkkuwan pude kiyoogee Israaꞌeelati daroto beꞌiyooba. Yihooway he kafotussi wolqqaa immiyoogaadan, ba ashkkaratussi wolqqaa immana danddayiyoogaa hegee nuna hassayissees! Issi wolqqaama kafoy qefiyaa aynne qaattennan saluwaa pude xoqqi xoqqi biyoogaa neeni beꞌiyo wode, ne metuwaa xoonanaadan Yihooway neessi wolqqaa immana danddayiyoogaa hassaya.

8. Xoossaa meretata akeekan xeelliyoogan Iyyoobi ay tamaaridee, qassi nuuni ay tamaarana danddayiyoo?

⁸ Yihooway nuuni ammanettanawu bessiya Xoossa. Yihooway Iyyoobi kaseegaappe aaruwan an ammanettanaadan maaddiis. (Iyy 32:2; 40:6-8) Yihooway xoolintteta, shaaraanne wolqqanttaa gujjin, dumma dumma meretatubaa Iyyoobaara haasayiis. Yihooway menttaanne paraa mala mehetubaakka ayyo yootiis. (Iyy. 38:32-35; 39:9, 19, 20) Ha ubbabati maalaaliya Xoossaa wolqqaa xalla gidennan, A siiquwaanne A gita eraa qonccissoosona. Hegaadan haasayidoogee, Iyyoobi kaseegaappe aaruwan Yihoowan ammanettanaadan oottiis. (Iyy. 42:1-6) Nuunikka meretaabaa akeekan xeelliyo wode, Yihooway nuuppe aaruwan eranchchanne wolqqaama gidiyoogaa hassayoos. I nuna gakkiya meto ubbaa xayssana danddayees; qassi I xayssana. Hegaa eriyoogee nuuni Yihoowan ammanettanaadan maaddana danddayees.

9-10. Awaynne iray Yihoowaabaa nuna ay akeekissii?

⁹ Yesuusi meretaabaa loyttidi erees. I “waanna oosanchcha” gidiyoogaadan, A Aaway saluwaa saꞌaa medhdhido wode issippe oottiis. (Lee. 8:30) Guyyeppe, Yesuusi saꞌan deꞌiyo wode, ba erissiyo ashkkarata meretaa goꞌettidi ba Aawaabaa tamaarissiis. I tamaarissido amarida timirtteta akeeka.

¹⁰ Yihooway ubba asaa siiqees. Maatiyoosa 5-7n Yesuusi tamaarissidoban, daro asay keehi koshshiyaabadan qoppenna, awaanne iraa xeelliyaagan ba erissiyo ashkkarata tamaarissiis. Ha naaꞌꞌubatikka nuuni deꞌuwan deꞌanawu keehi koshshiyaabata. Yihooway bawu goynnenna asati awaappenne iraappe goꞌettennaadan diggana danddayees. SHin, I siiqoy denttettin ubba asawu awaanne iraa immees. (Maa. 5:43-45) Nuuni ubba asaa siiqanaadan Yihooway koyiyoogaa Yesuusi ba erissiyo ashkkarata tamaarissanawu awaanne iraa goꞌettiis. Nuuni awa ayfee wulliyoogaa woy iray bukkiyoogaa beꞌidi ufayttiyo wode ubban, Yihooway ubba asaa siiqiyoogaa qoppana danddayoos. A leemisoy, ubba asawu mishiraachchuwaa yootiyoogan nuunikka aagaa mala siiquwaa bessanaadan nuna maaddees.

11. Kafota beꞌiyoogee nuna waati minttettana danddayii?

¹¹ Nuuni deꞌanawu koshshiyaabaa Yihooway  nuussi immees. Yesuusi tamaarissiiddi hagaadan giis: “Paalliya kafota xeellite; eti zerokkona; cakkokkona; gootarankka qolokkona; shin saluwan de7iya intte Aawai eta mizees.” Geella, ezggiya asay banttappe bollaara paalliya kafota xeellishin Yesuusi eta hagaadan oychchiis: “Intte etappe keehi aadhdhekketii?” (Maa. 6:26) Siiquwaa qonccissiya hanotan yootiyoogan, Yihooway nuussi koshshiyaabaa kunttiyoogaa akeekanaadan Yesuusi nuna maaddiis! (Maa. 6:31, 32) Meretaappe tamaariyoobay ammanettida ashkkarati minnidi deꞌanaadan maaddees. Isppeene biittan deꞌiya aqinye michchiyaa deꞌanawu injjetiya sohuwaa demmabeenna gishshawu hidootaa qanxxaasu. SHin kafoti kattaanne mittaa ayfeta miyoogaa beꞌada A minettaasu. A hagaadan gaasu, “Yihooway etawu koshshiyaabaa kunttiyoogaanne I tawukka koshshiyaabaa kunttanaagaa he kafoti tana hassayissidosona.” Hegaappe simmin daro takkennan he michchiyaa deꞌiyo keettaa demmaasu.

12. Maatiyoosa 10:29-31 yootiyoogaadan, siine kafoti Yihoowa xeelliyaagan nuna ay tamaarissiyoonaa?

¹² Yihooway nuna ubbaa xoqqu ootti xeellees. Yesuusi ba erissiyo ashkkarata mishiraachchuwaa yootanawu kiittanaappe kase, eqettiya asawu eti yayyennaadan maaddiis. (Maatiyoosa 10:29-31 nabbaba.) I eta minttettanawu Israaꞌeela biittan keehi erettiya siine kafotubaa etawu yootiis. Yesuusi saꞌan deꞌiyo wode he kafoti keehi hirayso. SHin I ba erissiyo ashkkarata hagaadan giis: “Intte Aawai gaana xayikko, he siine kafotuppe issinniyaakka sa7an wodhdhukku.” I gujjidikka hagaadan giis: “Daro siine kafotuppe intte aadhdheeta.” Yihooway ubbaakka xoqqu ootti xeelliyo gishshawu eti yedetaa yayyiyo gaasoy baynnaagaa Yesuusi etawu yootiis. Erissiyo ashkkarati katamaaninne gaxariyan mishiraachchuwaa yootiyo wode siine kafota beꞌidi Yesuusi etawu yootidobaa hassayidoogee qoncce. Yihooway nuna ubbaa xoqqu ootti xeelliyoogaanne neenikka “daro siine kafotuppe” aadhdhiyoogaa guutta kafota beꞌiyo wode ubban hassaya. Yihooway maaddin neeni yedetaa genccanaagaa ammanettana danddayaasa.—Maz. 118:6.

13. Meretaappe tamaaranawu nuna aybi maaddana danddayii?

¹³ Meretaappe Yihoowa xeelliyaagan hara darobaa tamaarana danddayoos. Waatidi? Koyruwan, meretaa akeekan xeellanawu nuuni wodiyaa bazzana koshshees. Naaꞌꞌanttuwan, meretay Yihoowabaa nuna ay tamaarissiyaakko qoppana koshshees. Hegaadan ubbatoo oottiyoogee nuna metana danddayees. Kaameruunen deꞌiya Jeraldino giyo michchiyaa hagaadan gaasu: “Taani kataman diccido gishshawu, meretaabaa akeekanawu daro baaxetana koshshiyoogaa akeekaas.” Alfonsa giyo cimay hagaadan giis: “Yihooway medhdhidobata beꞌanawunne hegee abaa tana ay tamaarissiyaakko asi baynnasan wotta dentta qoppanawu wodiyaa bazzana koshshiyoogaa akeekaas.”

14. Xoossay medhdhidobata loytti qoppiyoogan Daawiti ay tamaaridee?

 ¹⁴ Daawiti Xoossay medhdhidobata loytti qoppiis. I Yihoowawu hagaadan giis: “Neeni ne biradhdhetun medhdhido ne salota, sohuwan sohuwan neeni wottido aginaanne xoolintteta taani be7iyo wode, neeni asabaa qoppanau asi aibee?” (Maz. 8:3, 4) Ee, Daawiti qammi saluwan xoolintteta xeelliiddi ufayttiyoogaappe aarobaa oottiis. Xoolintteti Xoossaabaa ay tamaarissiyaakko I loytti qoppiis. Yihooway keehi gita gidiyoogaa I akeekiis. Hara wode qassi, Daawiti I ba aayee uluwan waani merettidaakko wotti dentti qoppiis. I maalaaliya hanotan merettida ba bollaabaa loytti qoppidoogee Yihoowa A aadhdhida eratettawu keehi galatanaadan oottiis.—Maz. 139:14-17.

15. Meretatuppe Yihoowa eeshshaa neeni waata akeekidaakko leemisota yoota. (Mazamure 148:7-10)

¹⁵ Daawitaagaadan, meretaabaa loytti qoppanawu metootennan aggana danddayoos. Nuuni Yihoowabaa loytti eranaadan maaddiya daro meretati deꞌoosona. Leemisuwawu, away ne bollaa hoꞌettiyo wode Yihoowa wolqqaa qoppa. (Erm. 31:35) Kafoy ba keettaa keexxiyoogaa beꞌiyo wode Xoossaa aadhdhida eratettaabaa qoppa. Kana maray ba goynaa qaattiiddi kaaꞌiyoogaa beꞌiyo wode Yihooway ufayttiya Xoossa gidiyoogaa qoppa. Qassi issi aayyiyaa ba guutta naꞌaara kaaꞌiyoogaa beꞌiyo wode ubban Yihoowa A siiquwaa gishshawu galata. I medhdhido gitabata, guuttabata, haahuwan deꞌiyaabata woy matan deꞌiyaabata gidin Yihoowa sabbiya daro meretatuppe abaa tamaarana danddayoos.—Mazamure 148:7-10, nabbaba.

16. Nuuni ay oottanawu murttana koshshii?

¹⁶ Nu Xoossay aadhdhida eranchcha, siiqiyaagaa, wolqqaamanne I medhdhido ubbabay loꞌꞌiyaagaa. Nuuni nu yuushuwan deꞌiya meretata akeekan xeellikko, hageetanne hara Yihoowa eeshshata xeelliyaagan darobaa tamaarana danddayoos. Meretan ufayttanawunne hegee Yihoowabaa nuna ay tamaarissiyaakko qoppanawu nuuni ubbatoo wodiyaa bazzana koshshees. Yaatiyoogan, kaseegaappe aaruwan Yihoowakko shiiqana danddayoos. (Yaaq. 4:8) Yelidaageeti bantta naati Yihoowakko shiiqanaadan maaddanawu meretaa waati goꞌettana danddayiyaakko kaalliya huuphe yohuwan beꞌana.