Geeshsha Maxaafay Xoossaa Imota
SHEMPPUWAA NAAꞌꞌA
Geeshsha Maxaafay Xoossaa Imota
Geeshsha Maxaafay hara ay maxaafappenne dumma gididoy ay ogiyaanee?
Nena gakkiya metota xoona kiyanau Geeshsha Maxaafay waati maaddana danddayii?
Geeshsha Maxaafan deꞌiya hiraagatun neeni ammanettana danddayiyoy aybissee?
1, 2. Geeshsha Maxaafay, Xoossay immido keehippe ufayssiya imota gididoy ayba ogiyaanee?
ISSI siiqo dabboppe loꞌꞌo imota ekkido wodiyaa hassayay? He imotay neeni ufayttana xalla gidennan, wozanappe poocu gaanaadan oottiyoogau siree baawa. Imotay he immida uraabaa issibaa qonccissiyoogee tuma; hegeekka, i woykko a nenaara deꞌiya dabbotaa minttana koyiyoogaa. I qoppidi immidobaassi, ne dabbuwaa neeni galatidoogau siree baawa.
2 Geeshsha Maxaafay nuuni Xoossaa wozanappe galatana bessiyo a imota. Geeshsha Maxaafay, nuuni harasaappe demmana danddayennabata qonccissiya dumma maxaafa. Leemisuwau, Geeshsha Maxaafay xoolinttiyan kummida saluwaanne saꞌaa meretaabaa, qassi koyro bitaniyaanne maccaasee meretaabaakka yootees. Geeshsha Maxaafay, deꞌuwan gayttiya metotanne unꞌꞌota xooni kiyanau maaddiya ammanettiyo baaso siraatata oyqqiis. Geeshsha Maxaafay, Xoossay ba halchchuwaa waati polanaakkonne saꞌan loꞌꞌo hanotay deꞌanaadan waati oottanaakko qonccissees. Geeshsha Maxaafay ayba keehippe ufayssiya imotee!
3. Yihooway Geeshsha Maxaafaa immidoogee abaa ay qonccissii? Hegee wozanaa keehippe ufayssiyaagaa gididoy aybissee?
3 Geeshsha Maxaafay, bana Immidaagaa, Yihoowabaa yootiyo gishshau, wozanaa ufayssiya imota. I hegaa mala maxaafaa immidoogee, nuuni a loytti eranaadan i koyiyoogaa qonccissees. Tumukka Geeshsha Maxaafay, neeni Yihoowakko shiiqana mala maaddana danddayees.
4. Geeshsha Maxaafay asaa gakkido hanotaa xeelliyaagan, neena garamissiyaagee awugee?
4 Geeshsha Maxaafay neeyyo deꞌiyaaba gidikko, i deꞌiyoy ne xallaassa gidenna. Kumetta Geeshsha Maxaafay woykko a shaahoy 2,300u qaalan attamettiis; yaatiyo gishshau, alamiyan deꞌiya asaa xeetaappe 90u kushe gidi aadhdhiya asay a demmana danddayees. Issi saaminttaa giddon issi miilooniyaappe dariya Geeshsha Maxaafay asau gakkees. Hanno gakkanaashin, kumetta Geeshsha Maxaafay woykko a shaahoy, biilooniyan qoodettiyaagee attamettiis. Geeshsha Maxaafaara mise gidida hara maxaafi baynnaagee qoncce.
5. Geeshsha Maxaafay ‘Xoossaa ayyaanan xaafettidoy’ ayba ogiyaanee?
5 Hegaa bollan qassi, Geeshsha Maxaafay ‘Xoossaa ayyaanan xaafettiis.’ (2 Ximootiyoosa 3:16) Ayba ogiyan? Geeshsha Maxaafay ba huuphe zaariiddi: ‘Asati geeshsha ayyaanay kaalettin, Xoossaa qaalaa haasayidosona’ yaagees. (2 PHeexiroosa 1:21) Leemisuwau: Issi aaway ba naꞌaa dabdaabbiyaa xaafissana danddayees. Dabdaabbee he bitaniyaa qofaanne i gaana koyidobaa oyqqiis. Yaatiyo gishshau, dabdaabbee bitaniyaagaappe attin naꞌaagaa gidenna. Hegaara issi mala ogiyan, Geeshsha Maxaafaykka Xoossaa kiitaa oyqqiisippe attin, a xaafida asaa qofaa gidenna. Hegaa gishshau, kumetta Geeshsha Maxaafay tumuppe ‘Xoossaa qaala.’—1 Tasalonqqe 2:13.
TUMANNE MAAYETTIYAAGAA
6, 7. Geeshsha Maxaafan deꞌiya qofati issoy issuwaara maayettiyo hanotay maalaalissiyaaba gidiyoy aybissee?
6 Geeshsha Maxaafay 1,600u layttappe dariya wode giddon xaafettiis. A xaafida asati dumma dumma wodiyan deꞌidaageeta; qassi dumma dumma wogaaninne ikkonomiyaa hanotan diccidaageeta. Amaridaageeti goshanchchata, moliyaa oyqqiyaageetanne henttanchchata. Harati qassi hananabaa yootiyaageeta, daannatanne kawota. Wonggeliyaa xaafida Luqaasi dottore. Geeshsha Maxaafaa xaafida asati diccido hanotay dumma dumma gidikkonne, Geeshsha Maxaafay doomettaappe biidi wurssettaa gakkanaashin maayettees. a
7 Geeshsha Maxaafan koyro maxaafay asaa naatu metoy waanidi doommidaakko yootees. Wurssetta maxaafay qassi, kumetta saꞌay gannate woykko ataakiltte soho gidanaagaa bessees. Geeshsha Maxaafan deꞌiya ubba maxaafati shaꞌan qoodettiya laytta taarikiyaa oyqqidosona; qassi Xoossaa halchchuwaabaanne i waani polettanaakko amarida ogiyan yootoosona. Geeshsha Maxaafay maayettiyo hanotay maalaalissiyaaba; qassi hegee nuuni Xoossay immido maxafaappe naagana bessiyaaba.
8. Geeshsha Maxaafay saynisiyaara gayttidaban yootiyoobay tuma gidiyoogaa bessiya leemisota yoota.
8 Geeshsha Maxaafay saynisiyaara gayttidabankka tuma. I ubba xaafettiyo wode asau deꞌiya qofaappe keehi aadhdhiya loꞌꞌo qofaa oyqqiis. Leemisuwau: beni Israaꞌeeletu higgiyaa oyqqida, Wogaabaa maxaafay, geeshshatettaabaanne asaappe asaa oyqqiya harggiyan oyqettida uray hara asaappe shaahettanaadan yootiyoobay, heera kawotettan deꞌiya asay hegaa xeelliyaagan aynne erenna wode odettidaba. Saꞌaa hanotaa xeelliyaagan bala qofay deꞌiyo wode, Geeshsha Maxaafay saꞌay irzzo mala gidiyoogaa yootiis. (Isiyaasa 40:22) Geeshsha Maxaafay saꞌay ‘aybinne baynnasan kaqettoogaa’ yootiyoogee tuma gididaba. (Iyyooba 26:7) Geeshsha Maxaafay saynisiyaa tamaariyo maxaafa gidennaagee qoncce. SHin i saynisiyaara gayttidabata denttidi yootiyo wode, i yootiyoobay tuma. Hagee nuuni Xoossaappe imettida maxaafappe naagana bessiyaaba gidennee?
9. (a) Geeshsha Maxaafay taarikiyaara gayttidaban yootiyoobay i tumanne ammanettiyaagaa gidiyoogaa waati bessii? (b) Geeshsha Maxaafaa xaafidaageetu tumatettay, Geeshsha Maxaafaabaa neessi ay qonccissii?
9 Geeshsha Maxaafay taarikiyaarakka gayttidaban yootiyoobay tumanne ammanettiyaaba. A giddon deꞌiya taariketi qoncciyan odettidaageeta. He taariketi asatu suntta xallaa gidennan, eta mayzza aawatu sunttaakka yootoosona. b Etinne eta asay xoonettidoogaa darotoo qottiya, taarikiyaa xaafiyaageetuppe dumma gidida ogiyan, Geeshsha Maxaafaa xaafidaageeti, banttaagaanne bantta asaa mooruwaa ubbaa xaafidosona. Leemisuwau, Geeshsha Maxaafan Qoodaabaa maxaafaa xaafida Muusee, keehippe seerettido iita balaa oottidoogaa ammaniis. (Qoodaabaa 20:2-12) Hegaa mala tumay Geeshsha Maxaafaanappe attin hara taarike maxaafatun deꞌenna. Hegeekka, Geeshsha Maxaafaa immidaagee Xoossaa gidiyo gishshataassa.
OOSUWAN PEEꞌANA DANDDAYIYA AADHDHIDA ERAA OYQQIDA MAXAAFAA
10. Geeshsha Maxaafay keehippe goꞌꞌiya maxaafa gidiyoogee garamissennay aybissee?
10 Geeshsha Maxaafay Xoossaa ayyaanan xaafettido gishshau, “tamaarissanau, balaa seeranau, mooruwaa suurissanau” maaddees. (2 Ximootiyoosa 3:16) Ee, Geeshsha Maxaafay keehi goꞌꞌiya maxaafa. Geeshsha Maxaafay, asaa naatu meretaabaa ciimma qofaa qonccissees. Geeshsha Maxaafay xaafettanaadan oottidaagee, Medhdhidaagaa, Xoossaa Yihoowa gidiyo gishshau, hegee garamissiyaaba gidenna! I nu qofaanne nuussi siyettiyaabaa nuugaappe aaruwaa akeekees. Hegaa bollan qassi, Yihooway nuuni ufayttanaadan koshshiyaabay aybakko erees. Nuuni ay mala deꞌo maaratuppe haakkana bessiyaakkokka erees.
11, 12. (a) Yesuusi Deriyaa Bolla Timirttiyan ay denttidi tamaarissidee? (b) Oosuwan peeꞌana danddayiya hara ay allaalleti Geeshsha Maxaafan deꞌiyoonaa? Geeshsha Maxaafan deꞌiya zoree ubba wodessa gididoy aybissee?
11 Maatiyoosa shemppuwaa 5ppe biidi 7 gakkanaashin deꞌiya, Deriyaa Bolla Timirttiyaa geetettiya Yesuusa timirittiyaa qoppa. Ha aadhdhida eratettay deꞌiyo timirttiyan, Yesuusi tumu ufayssaa demmiyo ogiyaa, sigaa medhdhiyo ogiyaa, woossiyo ogiyaanne aquwau deꞌana bessiya xeelaa gujjidi darobaa tamaarissiis. Yesuusa qaalati i tamaarissido wodiyaadan, hachchikka wolqqaamanne oosuwan peeꞌana danddayiyaabata.
12 Geeshsha Maxaafan deꞌiya issi issi siraatati so asaa deꞌuwaa, ooso hanotaanne haratuura deꞌiya gaytotettaa xeelliyaagan zoriyaa immoosona. Geeshsha Maxaafaa siraatati ubba asau haniyaageeta; qassi appe demmiyo zoree ubbatoo goꞌꞌiyaagaa. Hananabaa yootiya Isiyaasa baggaara Xoossaa qaalay, Geeshsha Maxaafan deꞌiya aadhdhida eratettaa goꞌꞌaa: “Taani GODAI, ne Xoossai, nena maaddiyaabaa tamaarissiyaagaa” yaagidi qonccissees.—Isiyaasa 48:17.
HANANABAA YOOTIYA MAXAAFA
13. Yihooway hananabaa yootiya Isiyaasi Baabiloone xeelliyaagan ay qonccissidi xaafanaadan oottidee?
13 Geeshsha Maxaafay hananabaa darobaa yootees; he yootiyoobatuppe daroti polettidosona. Issi leemisuwaa beꞌa. Hosppuntta xeetu layttan K.K. deꞌida, hananabaa yootiya Isiyaasa baggaara, Baabiloone katamay xayanaagaa Yihooway yootiis. (Isiyaasa 13:19; 14:22, 23) Katamay waanidi giidoogaadan oyqettanaakko bessanau ubbabay qonccidi odettiis. Katamaa oyqqanau yiya olanchchati Baabiloone shaafay melanaadan oottana; qassi oli baynnan katamaa salppiyan gelana. Hegaa xallakka gidenna. Isiyaasa hiraagay, Baabiloone katamaa xooni oyqqana kawuwaa, Qiiroosa sunttaara ubbaa yootees.—Isiyaasa 44:27–45:2.
14, 15. Baabiloona xeelliyaagan Isiyaasa hiraagan qoncciyan odettida amarida hiraagati waani polettidonaa?
14 Naaꞌꞌu xeetu layttappe guyyiyan, Xiqimita 5/6, 539n K.K., olanchchati Baabiloone matidi kambbidosona. Eta ola gadaaway oonee? Parsse kawuwaa Qiiroosa. Hegaa gishshau, ha hanotay, maalaalissiya hiraagay polettanaadan injjiyaa medhdhiis. SHin Qiiroosa olanchchati hiraagan odettidaagaadan, oli baynnan Baabiloone katamaa oyqqidonaa?
15 He galla qammi Baabiloonati, bantta gita dirssa gimbbiyaa yuushoy saro gi qoppidi, baalaa bonchchoosona. Hegee hegaadan deꞌishin, Qiiroosi katamaakko goggiya shaafaa haattay hiillan harasaa gogganaadan oottiis. Sohuwaara Qiiroosa asay katamaa gimbbiyaakko shiiqanau, haattay hemettidi pinnanau metennaagaa gidiis. SHin Qiiroosa olanchchati Baabiloone dirssa gimbbiyaa kanttidi waani gelanee? He galla qammi erettenna gaasuwan, katamaa penggeti dogettidi dooya deꞌoosona!
16. (a) Baabiloona wurssettaa xeelliyaagan Isiyaasi ay kaseti yootidee? (b) Isiyaasi Baabiloonee asi baynnasa gidanaagaa yootido hiraagay ay keenaa polettidee?
16 Baabiloona xeelliyaagan kasetidi hagaattuwaa geetettiis: “He biittan mulekka asi uttenna; woikko yeletaappe yeletaa gakkanaassikka yan asi de7enna; Araba asikka yan ba dunkkaaniyaa tolenna; dorssaa wudiyaa heemmiyaageetikka yan bantta wudiyaa allaxxissokkona.” (Isiyaasa 13:20) Ha hiraagay katama kunddetta xalla gidennan, hegaappekka aadhdhidi harabaa yootees. Ha hiraagay, Baabiloonee ubba wodiyaassi asi baynnasa gidanaagaa yootees. He qaalati polettidoogau naqaashaa beꞌana danddayaasa. Iiraaqe katamaa Baagidaadappe tohossa baggaara 80 kilo mitire gidiyaagaa haakkidi deꞌiya, asi deꞌenna baysa sohoy Baabiloonee, Yihooway Isiyaasa baggaara: “Bashshaa puxan taani a pittana” yaagidi haasayidoogau polo.—Isiyaasa 14:22, 23. c
17. Geeshsha Maxaafaa hiraagay polettiyoogee ammanuwaa minttettiyaagaa gididoy ayba ogiyaanee?
17 Geeshsha Maxaafay ammanettiyo hiraagaa oyqqidoogaa eriyoogee, ammanuwaa minttettiyaagaa gidennee? Yihooway ba kase hiraagata polidaba gidikko, saꞌaa gannate oottanau gelido qaalaakka poliyoogaa nuuni tumuppe ammanettanaadan oottiya gaasoy deꞌees. (Qoodaabaa 23:19) “Worddotenna Xoossai nuuyyo ha merinaa de7uwaa daro wodiyaappe kase immana” giido hidootay deꞌiyoogee tuma.—Tiitu 1:2. d
‘XOOSAA QAALAY PAXA DEꞌEES’
18. Yesuusi kiittido Kiristtaanee, PHauloosi ‘Xoossaa qaalaa’ xeelliyaagan woygi mintti yootidee?
18 Ha shemppuwan akeekidoogaadan, Geeshsha Maxaafay tumuppe dumma maxaafa gidiyoogee qoncce. Geeshsha Maxaafay ba giddon deꞌiya qofaara maayettiyaagaa, saynisiyaanne taarikiyaa xeelliyaagan tuma gididabaa odiyaagaa, oosuwan peeꞌana danddayiya aadhdhida eraanne ammanettiyo hiraagaa oyqqidaagaa; shin a goꞌꞌay hegaappekka aadhdhidi bees. Yesuusi kiittido Kiristtaanee, PHauloosi: “Xoossaa qaalai paxa de7eesinne oottees; naa77u zoozee de7iyo bisuwaappekka aadhdhidi qarattees. He qaalai shemppoinne ayyaanai, kureenne kolzzee issippe gaittiyoosaa shaakkana gakkanaassi caddees. Qassi asa wozanan de7iya koshshaanne qofaa i shaakkees” yaagidi xaafiis.—Ibraawe 4:12.
19, 20. (a) Neeni ne huuphiyaa pilggana mala Geeshsha Maxaafay waati maaddana danddayii? (b) Xoossaa dumma imota gidida Geeshsha Maxaafaa nashshiyoogaa waata bessana danddayay?
19 Geeshsha Maxaafan deꞌiya Xoossaa ‘qaalaa’ woykko kiitaa nabbabiyoogee nu deꞌuwaa laammana danddayees. Nuuni nu huuphiyaa dumma gidida ogiyan loytti pilgganau i maaddana danddyees. Xoossaa siiqoos gaana danddayoos; shin nu deꞌoy giishin, nu wozanan tumuppe qoppiyoobaynne siyettiyaabay, a ayyaanan xaafettida, Geeshsha Maxaafaa timirttiyaara maayettidi deꞌiyoogaa bessii?
20 Geeshsha Maxaafay tumuppe Xoossaappe imettidaagaa. Nuuni a nabbabana, xannaꞌananne alꞌꞌobadan xeellana bessiya maxaafa. Xoossaappe imettida ha imotaa nashshiyoogaa, a giddon deꞌiyaabaa ubbatoo akeekan xeelliyoogan bessa. Neeni hegaadan oottiyoogan, Xoossay asaa naatussi halchchidobaa loytta erana danddayaasa. He halchchoy aybakko, qassi i waani polettanaakkokka kaalliya shemppuwan tamaarana.
[Tohossa qofaa]
a Issi issi asay Geeshsha Maxaafan deꞌiya issi qofay haraara palqqettees giyaba gidikkonne, hegee tuma gidenna. Yihoowa Markkatun attamettida Geeshsha Maxaafay—Xoossaa Qaaleeyye Asabee? (Wolayttattuwan birshshettibeenna) yaagiya maxaafaa shemppuwaa 7 xeella.
b Leemisuwau, Luqaasa 3:23-38n Yesuusa yeletaa turaa beꞌa.
c Geeshsha Maxaafaa hiraagaabaa gujo qonccissuwaa koyiyaaba gidikko, Yihoowa markkatun attamettida Asa Ubbau Haniya Maxaafaa (Wolayttattuwan birshshettibeenna) yaagiya brooshuriyaa Sinttaa 27-9 xeella.
d Baabiloone xayoy, polettida Geeshsha Maxaafaa hiraagatuppe issuwaa xalaala. Hara leemisoti Xiiroosanne Nanawe xayuwaa gujjoosona. (Hizqqeela 26:1-5; Sofonaasa 2:13-15) Qassi Daaneela hiraagaykka, Baabilooneppe simmidi, kasiya kaallidi alamiyaa haariyo wolqqay deꞌiyo aysota odiis. Hegee Meedo-Parssenne Giriike gujjees. (Daaneela 8:5-7, 20-22) Yesuus Kiristtoosa bolli polettida, Masiyaa xeelliyaagan odettida daro hiraagatu qonccissuwaa gujjada koyikko, Gujo Timirittiyaa, sinttaa 199-201 xeella.
GEESHSHA MAXAAFAY TAMAARISSIYOOBAA
▪ Geeshsha Maxaafay Xoossaa ayyaanan xaafettido gishshau, tumanne ammanettiyaagaa. —2 Ximootiyoosa 3:16.
▪ Xoossaa Qaalaa giddon deꞌiya qofay ubba galla deꞌuwan oosuwan peeꞌana danddayiyaagaa. —Isiyaasa 48:17.
▪ Geeshsha Maxaafaa giddon deꞌiya, Xoossay qaalaa gelidobati polettiyoogee attenna. —Qoodaabaa 23:19.
[Oyshaa]
[Sinttaa 19n diya misiliyaa]
“Ooratta Alamiyaa Geeshsha Maxaafaa Xuufetu Birshshettaa” daro qaalan demmana danddayoos
[Sinttaa 22n diya misiliyaa]
Geeshsha Maxaafaa xaafida Isiyaasi, Baabiloone kunddettaabaa kaseti yootiis
[Sinttaa 25n diya misiliyaa]
Baabiloonee laalettidaagaa