Yahvéh naari Yehova nsina na Muluku, neenno nintaphulela, weera “Owo oneeriha okhala itthu sootheene”. Aani, Yehova Muluku toowera sootheene, nave-tho, ti yoowo opattunxe itthu sootheene. Ni ookhalano owera woopaka itthu sootheene ontthuna awe.

Nuulumo na EHeeberi, nsina na Muluku nikhalanne ileetera ixexe. Vaahera nuulumo na Englexi, ninvariheliwa ni ileetera, YHWH naari JHVH. Nsina na Muluku ninnaphwanyaneya mu soolepa soopatxera ya munuulumoni mwa eHeeberi, opwaha ikwaha 7.000. Atthu a elapo yootheene annalepa moohiyana-hiyana moovarihana ni nuulumo naya.

▸ Muru 1, eparag. 15

Muneene Biblya ti Muluku, mene aarumme atthu weera emulepe. Ela enlikana ni paapa onamuruma mwaniye weera alepe ekarta. Tivaavo Muluku avarenlaawe muteko munepa wootteela weera alipa oomulepa Biblya elepe muupuwelo awe. Nto munepa wa Muluku waahakhavihera atthu omulepa Biblya ni mmikhaleloni moohiyanahiyana, ehuhu ekina, yannilepa etthu yoonaaya naari yaalohaaya mweeriloni ntoko yuupuxeriwa aya ni munepa woottela.

▸ Muru 2, eparag. 5

Sooxuttiha sa Biblya sinnahima ekhaikhai. Mwa ntakihero, sooruma ntoko “Mwaha woonanara onnatoloxa, makhalelo òrera” masu ala entaphulela weera hiyo pooti olipiha naari onanariha mikhalelo sahu sooreera mwaha wa asinthamwene ahu. (1 Akorinto 15:33) Nave miruku sooweera “yeyo mutthu ti mutthu onèlaiye, yeyo tho onahala ohepha” ennixuttiha weera hiyo  khaninwera osempa sookhumelela sa miteko sahu. — Agalata 6:7.

▸ Muru 2, eparag. 12

Mutthenka onkhuma wa Muluku. Nto pooti okhala mutthenka onihimexexa yootthuna ya Muluku, yooxuttiha, yooruma, naari tho olaka. Mene-tho, pooti okhala etthu enrowa okhumelela muhoolo. mBiblyani sookhala soolohera sintxipale sineereya mahuku ahu ala.

▸ Muru 2, eparag. 13

Soolohera sintxipale sa mBiblyani woohima sa Mesiya, sooheereya ni Yesu. Moone ekaaxa eneera: “ Soolohera woohima sa Mesiya.”

▸ Muru 2, eparag. 17, enoota

Yehova aapattunxe elapo weera ekhale eparadiso, ni ekhaleke atthu ensivelana. Mene naamwi itthu sipittikhunwe, yootthuna eyo khenootxeleya. Okaphila nuuweha, Muluku onoomaliha onanara wootheene ni waavaha akaporo awe ekumi yoohimala.

▸ Muru 3, eparag. 1

Satana nsina na nlaika nenno nimpittukuwenle Muluku. Nlaikanno, nneeriwa Satana, masu entaphulela “Mwiittani”, mwaha wooweera noovirelela onvaanyiha Yehova. Nave-tho, ninneeriwa Diyabo, masu entaphulela “Namootha”. Mweekhaikhai nsina nna nomphwanela, mwaha wooweera onnimoothera Muluku ni onniwoototha atthu.

▸ Muru 3, eparag. 4

Ohinaaye ene Yehova waatala elapo, Owo aapattuxa malaika. Nto malaika yaapakeliwe weera ekhaleke wiirimu. Aakhala malaika imiliyau ni imiliyau sene. (Daniyeli 7:10) Aakhalano masina ni mikhalelo soovirikana, nto mwaha woowiyeviha, annikhootta okokhoreliwa ni atthu. Nave aakhalano soothanleliwa ni miritti soovirikana. Egrupu emoha ya malaika eri envarelaka Yehova, elaleyaka mitthenka enrummwa aya, ewaakiheraka ni waakhavihera akaporo a Muluku eri valaponi, ekhaviheraka ntoko alipa oowuuluma, ni ookhavihera muteko woolaleya. (Nsalmu 34:7; Apokalise 14:6; 22:8, 9) Nave muhoolo mu ninrowa ahu, enrowa omukhavihera Yesu ekhotto ya Harmagedoni. — Apokalise 16:14, 16; 19:14, 15.

▸ Muru 3, eparag. 5; Muru 10, eparag. 1

Yeele eri etthu nnoona ahu, naari opaka etthu envirikanyiha ni yootthuna ya Yehova, yoottheka. Mwaha wooweera yoottheka ennatapanya onthamwene ahu ni Muluku, nto oonivaha malamulo ni miruku weera nihuuluweke yoottheka. Woopatxerani vene itthu saapattuxiwe ni Yehova saari soowookowa ene, mene mwaha wooweera Adamu ni Heva yaathanla omurera ettuli Yehova, awo yaattheka ni enakhalano nikhurumela na yoottheka. Nto yaahuluvala ni okhwipi waya onaaphwanya okhwa, hiyo tho olelo va, ninnuuluvala ni ninnakhwa mwaha wooweera nikholo nahu Adamu.

▸ Muru 3, eparag. 7; Muru 5, eparag. 3

Ekhotto ya Muluku eneera etoloxe elapo ya Satana ni owiiva atthu ootheene oonanara murima.

▸ Muru 3, eparag. 13; Muru 8, eparag. 18

Omwene wa Muluku, eguvernu ya Yehova yeeyo enlamulela ereene wirimu. Nto mwene a eguvernu eyo, Yesu Kristu. Omwene ene yooyo sika Yehova oneera awe ovarihele muteko weera omalihe itthu soonanara sa valaponi. Nto muhoolo mu, omwene wa Muluku toneera olamuleleke elapo ya vathi.

▸ Muru 3, eparag. 14

Sihinaakuve ene opattuxiwa itthu ikina, Yehova ampattuxa Yesu. Yehova aamurumiha Yesu weera awe elapo ya vathi ni aakhwele atthu. Vano Yesu iiviwakaru, Yehova muneene aanvinyereriha. Vano Yesu ookilaathi veehitxeni ni annalamulela ntoko Mwene a Omwene wa Muluku.

▸ Muru 4, eparag. 2

Biblya aahima khalairu ehuhu eeraawe arwe Mesiya. Eyo yaakela opakeya okhwipi wa esemana ya 69, wapatxenre eyaakha ya 455 AEC enamala eyaakha ya 29 EC.

Ninsuwela hayi weera yaamanle eyaakha ya 29 EC? Ninnisuwela weera isemana 69, ipatxenre eyaakha ya 455 AEC, Nehemiya aatthikenlaawe oYerusalemu nto enapatxera otthikeliwa otekiwa ebooma ya oYerusalemu. (Daniyeli 9:25; Nehemiya 2:1, 5-8) Masu oowera “duzia” entaphulela nummero 12, vano masu ooweera “esemana” ennuupuxera, isemana 7. Isemana soolohera iya khohiyono isemana sikhalanne mahuku 7, mene iyaakha, antoko Biblya onoonihera awe eeraka: ‘nihiku nimosà kilikanxeraka eyakha emosà’. (Namalepela 14:34; Ezekiyeli 4:6) Ela entaphulela weera esemana emoha, ekhalanne iyaakha 7, tivaavonto iyaakha 483 sinthonyera isemana 69, neere (69 x 7). Nto naalikela 483 okhuma eyaakha ya 455 AEC, enooneya ti yooweera,  nimphwanya eyaakha ya 29 EC. Eyaakha yeeyo aabatiziwa awe Yesu ni anakhala Mesiya! — Luka 3:1, 2, 21, 22.

Yoolohera emoharu yaahima esumana ekina, nere ha, iyaakha 7 ikina. Ehuhu eyo, Mesiya aakela wiiviwa eyaakha ya 33 EC, nto woopatxerani wa eyaakha 36 EC, mitthenka sooreera sa Omwene wa Muluku saamulaleeriwa maloko ootheene, ohiya wa ayuda paahi. — Daniyeli 9:24-27

▸ Muru 4, eparag. 7

Biblya onxuttiha weera Yehova Muluku, sika ori Mpattuxa. Nave Yesu sika aari yoopattuxiwa yoopatxera ya itthu soothesene. (Akolosi 1:15, 16) Yesu khaiyono Muluku Oowera sootheene. Neve Yesu khanuulume weera owo Muluku. Mene owo aahimme ha: “Atithi, ari atokwene okipwaha miyo.” (Yohani 14:28; 1 Akorinto 15:28) Mene ikerexa ikina, sinixuttiha weera Muluku ori atthu araru, neera ha, Tiithi, Mwaana, ni Munepa woottela. Masu ooweera “Amuluku araru” khiyaamomo mBiblyani. Nto yooxuttiha eyo ti yoowootha.

Munepa Wootteela ikuru soohooneya sa Muluku, seiyo onivarihela awe muteko weera apake yootthuna awe. Mene khohiyo mutthu. Mwa ntakihero, makristu oopatxera “yaasareya munepa wottela”, nto Yehova aahimme weera: “Kini kihelele sovaha sa Munep’aka sopattuxiwa sothene.” — Miteko 2:1-4, 17

▸ Muru 4, eparag. 12; Muru 15, eparag. 17

Ehuhu makristu eekhaikhai anamukokhorela aya Muluku, khanvarela muteko muttanda. Mwaha wa heeni?

1.  Ovinyera khalai muttanda onivareeliwa muteko ni ittiini soowoka. Khalai, muttanda waavareliwa muteko ni okokhorela itthu sa ephattu ni sookhovelela avarelaka muteko okonihana moohirerela. Etthu yoweeraka iyaakha 300 Yesu akhwiyeene, makristu khiyaavarela muteko muttanda ehuhu yookokhorela. Maxi noovira ehuhu eene yeele, Mutokweene aalamula ooRoma iitthaniwa Constantino, aapakiha muttanda ntoko ekanyero ya ekristu. Mene aavarela muteko muttanda atthunaaka weera ekristu etaawale. Maxi muttanda khoonivarihane ni Yesu kristu. Ebuukhu, Nova Enciclopédia Católica ya enkelexi enaathaliha weera: “Muttanda waavareliwa muteko ni atthu yaakhanle Yesu ahaakunve orwa ni atthu yaahakhanle makristu”.

2.  Yesu khaakhwiye vamuttanttani. Nulumo na ekriki nooweera “muttanda” nintaphulela “nttoro”, “nivatta”, naari “mwiri”.  Ni-tho A Bíblia companheira, a emkelexi, onnithaliha weera “Mwa nulumo na ekriki [wataana wa Naanano] khanikhanle nulumo nnonihera miri miili soottattarikiwa”. Yesu aakhwiiye vamwirini.

3.  Yehova khontthuna weera nivareleke muteko ilatarato naari ithoonyero ehuhu nimmukokhorela ahu. — Ottimula 20:4, 5; 1 Akorinto 10:14

▸ Muru 5, eparag. 12

Yesu ahaaruma oxuttera awe weera yupuweleleke nihiku na okhwa wawe. Awo yaanuupuwelela yeele eri eyaakha nihiku na 14 a nisani, ehuhu emoharu Israeli yaamupuwelela aya mpasika. Ephaawu ni eviinyu seiyo saathonyera erutthu ni ephome ya Yesu, yeeyo enavira wa atthu oottheene anrweela wupuwela okhwa wa Yesu. Nto, ale anrowa olamula ni Yesu wiirimu annikhuura ephaawu ni owura eviinyu. Maxi ale aniweherera okhala valaponi, anniwa ni nttittimiho wuupuwelela okhwa wa Yesu ntoko alipa-ooweha paahi, maxi khankhuura ephaawu nnakhala owura eviinyu.

▸ Muru 5, eparag. 21

Bibliya a Tradução do Novo Mundo a ekunya, masu oweera “Alma” entaphulela (1) mutthu, (2) enama naari (3) Yeele etthu enamumula. Biibliya a Tradução do Novo Mundo oovarela muteko sootaphulela iyo. Nweehe malikanyiho vakhani:

• Mutthu. Mahuku a Nowa, ‘atthu vakhani, eyo tiiyo, athanu orwa araru yavuluxiwe mmahini’. (1 Pedru 3:20, enoota). Atthu awo yaari Nowa naamwaariye ni anamwaane awe araru wamoha naasaraya.

• Enama. “Muluku àhèra tho: ‘Mahi wettetta waya yèttetteke ni itthu ikumi, ni ipalame sivave valaponi ya vathi vanipathoni va erimu. Muluku àhèra tho: Etthaya ekumihe itthu sikumi mwa ekhapira aya: inama sa vate ni iye sìnipurula ni inama soluwa mwa  ekhapira aya. Khweli’ yàphattuwa sawasawa” — Ephattuwelo 1:20, 24, enoota.

• Ekumi ya mutthu naari ya mwaamunama. Yehova aamulela Mose weera: “Àhokhwa alopwana othene yàsasa munep’á” [naari yàsasa ekumaa”] ahookhwa”. (Ottimula 4:19, enoota) Yesu enre “Miyo kà mukukhuli òrera murima. Mukukhuli òrera murima onnavelela okum’awe [naari “alma”] nthowa na iputtiputthi.” — Yohani 10:11, enoota.

  Opwaha mwa yeeyo, mutthu emaara ompaka awe etthu ‘ni murimaawe wootheene,’ enataphulela weera ompaka mootaphuwa. (Matheyo 22:37; Olaleya 6:5) Masu oweera “alma” annavareliwa muteko etthunaka othalihiwa otthuna naari otthuna okhalannaaya yeele eri yoopattuxiwa ekhalanne ekumi. Mutthu ookhwiiye naari mwaamunama okhwiiye aarowa wiitthaniwaka erutthu yookhwa — Namalepela 6:6; Miruku 23:2; Yesaya 56:11; Hagayo 2:13.

▸ Muru 6, eparag. 5; Muru 15, eparag. 17

Nuulumo na eheeberi ni egregu noweera “munepa” Biblya a Tradução do Novo Mundo pooti otaphulela itthu sintxipale. Mwaha weera munepa khonooniwa naatthu, ntoko epheyo naari omumula wa atthu ni axinama. Mene-tho masu mamoharu, pooti otaphulela malaika ni munepa woottela, eye tiiyo, ikuru soowera sa Muluku. Bibliya khanixuttiha weera, mutthu akhwa vale yookha etthu empwaherera okhala nipuro nikina. — Ottimula 35:21; Nsalmu 104:29; Matheyo 12:43; Luka 11:13.

▸ Muru 6, eparag. 5; Muru 15, eparag. 17

Jehena nsina nri mBiblyani nitthunaka ohimmwa nipuro nenno nakhala wattamela Oyerusalemu, nipuro nenno nahisiwa ikokhola ni khayahala etthu. Khekhanle etthu enooniheera weera emaara ya Yesu naavareliwa muteko weera ehisiwe atthu naari ohasuliwa. Yesu emaara ulumawe sa Jehena, khaatthuna ohima  nipuro nohooniwa weera ehasuliwe ni ohisiwa atthu akhwiiye ehuhu yootheene. Yesu aatthuna ohima okhwa woohikhalano yooweherera. — Matheyo 5:22; 10:28.

▸ Muru 7, eparag. 20

Yesu avarela muteko nivekelo nene nenla atthunaka waaxuttiha ooxutterawe ovekela. Mwa nlikanyiho, ahaxuttiha oxutterawe ovekela:

• “Nsina ná nttelihiwe”

  Ninnanvekela Yehova weera omalihe wootheriwa ori wootheene naari aatteelihe nsina nawe. Weera-tho atthu ootheene eri wirimu naari elapo yavathi ettittimiheke ni evuwiheke nsina na Muluku.

• “Omwen’á orwe”

  Ninvekela weera eguvernu ya Yehova emalihe elapo ya Satana, nave elamuleleke elapo weera ekhale eparadiso.

• “otthuna wá opankiwe. . . ntoko vathi vava”

  Ela eri yoovekela yeeyo Yehova aatthunaawe weera yeereye ni elapo ela. Yehova ontthuna weera atthu oowiwelela ni oomalela ekhaleke mahiku ootheene mparadiso.

▸ Muru 8, eparag. 2

Adamu ni Heeva etthekakaru, yaahiya okhala ookwanela ni yaayeleela ekumi yoorera. Tiyeeyo tho hiyo nraahu oohikwanela ni nikhwaahu, nave khaninwera okhalano onthamweene wookwaneela ni Yehova. Mwa yeeyo, aatthuneya mutthu mmoha ookwanela akhwe weera anoopole hiyo mwa yoottheka eyo. Biblya onnitthana yeeyo okhala nliivo. Nto Yehova aamuruma Yesu orwa elapo ya vathi weera avahe ekumaawe ntoko yowoopola. Okhwa wa Yesu onnanivaha yooweherera ya okhala ni okumi wa mahiku ootheene.

▸ Muru 8, eparag. 21; Muru 9, eparag. 13

Yoolohera ya Daniyeli muru wa 4, ennoonihera weera Omwene wa Muluku opatxenre olamulela mwaakha wa 1914.

Yoolohera eyo, eneera hai? Yehova ampakiha mwene Nabukhodonosori olohera yoweeraneya ya muholo. Mwene oonne mwiri mmosa mutokotoko wuuhiwaka. Ni aalohera tho nlaikha nimosa nimurumaka otthuka nikotto na mwiri ole ni mukuhu wa eyuuma,eyo teeyo,otthuka ni thxeeni. Mwaha wa otthukiwa iwo, nikotto nle khinaahala ophuwela tho ophiyera sivinreene ihuhu “ithanu ni pili”. Nto vano,noovira iiyaakha iye,mwiri ole waarowa ohokoleela ophuwela. — Daniyeli 4:1, 10-16.

Yoolohereene yeela, enitaphulela eheeni? Mwiri ole, ontaphulela Omwene wa Muluku. Mwa iyaakha sintxipale, Muluku ahavarihela muteko atthu oYerusaleemu weera ekhale mamwene a nihimo na aisarayeli. (1 Sowereya 29:23) Mene mamwene ale, khaiyono yaari oororomeleya ihuhu sootheene. Nto vano, Muluku aahiya waavarihela muteko mamwene ale. Eyo yaakhala ntoko wuuha mwiri ni ohimphuwa-tho mpaka ihuhu “ithanu ni piili” ihuhu “ithanu ni piili” iye, saapatxenre vaavale yaamutuphenlaaya Yerusalemu ni ohisa impa sootheene mu iyaakha 607 AEC. (2 Mamwene 25:1,8-10; Ezekiyeli 21:30-32 [21:25-27 NM] Vaavo Yesu uulumma awe eeraka, “Yerusalemu ananyikaliwe ni amalapo mpaka okwaniheriwa ehuhu aya” owo aatthuna wuuluma sa ihuhu “ithanu ni piili” (Luka 21:24) Mwayeeyo, ihuhu “ithanu ni piili” khasakwaniheriwe Yesu araane elapo ya vathi. Mene Yehova aahima weera amuthanla Mwene omamaliheroni wa ihuhu “ithanu ni piili.” Olamulelo ola munyoowani wa Yesu, amwaawiihera mareeliho atthu a Muluku elapo yootheene. — Luka 1:30-33.

Olekela wa ihuhu “ithanu ni piili”: ihuhu “ithanu ni piili” sinlikana ni iyaakha 2.520. Napatxera okontarela eyaakha ya 2.520,  okhuma eyaakha 67 AEC, enrowa okotela eyaakha ya 1914. Ela eyaakha Yehova aamuthanliya awe Yesu okhala Mwene a Omwene wa wirimu.

Nipanke eheeni weera niphwanye nummero 2520? Biblya onahima weera , ihuhu ttharu ni emeya, entaphulela mahuku 1.260. (Apokalise 12:6, 14) Mahuku 2.520 enthoonyera iyaakha 2.520, mwaha wooweera Biblya onihima ha: ‘eyakha emosá kinnilikanxera nihiku nimosá’ — Namalepela 14:34; Ezekiyeli 4:6.

▸ Muru 8, eparag. 23

Masu ooweera “ntxelo mutokweene” entaphulela okhala “xeefi a malaika”. Biblya onuuluma sa ntxelo mmoha mutokweene, mene nsina nawe Mikhayeli. — Daniyeli 12:1; Yuda 9.

Mikhayeli tori muhooleli a malaika oororomeleya a Muluku. Apokalise 12:7 oneera: “Mikhayeli vamosá ni antxelo awe awanaka ekhotto ni Edrakoni”. Noosuwela weera Mikhayeli nsina nikina na Yesu, mwaha wooweera Apokalise tho onihima weera, Yesu muhooleli a malaika oororomeleya a Muluku. — Apokalise 19:14-16

▸ Muru 9, eparag. 4

Ehuhu yeera ephiye ohaakunve Omwene wa Muluku onyaanya mikhalelo sa Satana. Mpuwa mwa ehuhu ene yeeyo, elapo ya vathi saamukhumelela itthu Yesu aathalinhaawe. Nave Biblya onnahima okhala mahiku oomalihera, ahimaka “emalihero ya olumwenku [elapo]” ni “orwa wa Mwana a mutthu.” (Matheyo 24:3, 27, 37) “Mahiku oomalihera” epatxenre eyaakha ya 1914, Yesu akhalakaru Mwene, ni anrowa omala vaavo elapo ela enlamuleliwa ni Satana enrowaaya onyaanyiwa ni ekhotto ya Harmagedoni. — 2 Timotheyo 3:1; 2 Pedru 3:3

▸ Muru 9, eparag. 5

Onvenxa mutthu aakhwiiye weera atthikele okhalano ekumi.  Ovinyerera oonkhumelela ni oweera wa Muluku. Eliya, Eliseyo, Yesu, Pedru ni Paulo, yannaavinyereriha atthu evarelaka muteko owera wa Muluku. Yehova Muluku onnaroromeliha weera “enekhale envinyerero ya alipa òloka ni òhiloka” yaawo anrowa otthikela okhala elapo ya vathi. (Miteko 24:15) Mene Biblya tho, onnahima moota mukina wa ovinyerera. Ovinyerera wa atthu ale athanliwe ni Muluku weera yakhaleke wiirimu ni olamulela vamoha ni Yesu. — Yohani 5:28, 29; 11:25; Afilipi 3:11; Apokalise 20:5, 6.

▸ Muru 9, eparag. 13

Onammunepani mukhalelo atthu anvarelaaya muteko weera elokolole ni minepa soonanara. Olokolola iwo pooti okhala wooluluwana naari ovarela muteko ihako. Nto, atthu anpaka itthu iyo, anniroromela weera alipa ookhwa aakhala arayawo ni ekumi, kapena athatunwe minepa soowera. Mene etthu eyo ethiru. Mademooniyu thooni, anivarela muteko onammunepani weera ewoototheke atthu. Onammunepani onhela mpuwa osoma ithenyeri, waasa ihako, maxitta, okhwiri, ni omukoha oraakulu. Ifilme, ibuukhu, ni itxipo sintxipale sookhala sinihima mukhalelo ene yoowo wa onammunepani. Nto pooti weera inyaha iyo ti sooreera oweha naari wiiwa, nto saavarihanaka ni onammunepani khaiyono sooreera. Nave munookhwani sookhala sookhovelela anxuttihiwaya atthu. Enahimmwa weera alipa ookhwa akhala ni okumi nipuro nikina, mene yooxuttiha eyo ti yeethiru. Mwa ntakihero, yookhovelela yeele ya opattiha eveela okhaburini, ovelawo ni opaka yootxa, eyo tiiyo, esataka. Itthu sootheene iyo sinvarihana ni onammunepani. Emaara ekina, atthu annatxa mirette soohapala weera yeerere wuuluma ni akayaya. — Agalata 5:20; Apokalise 21:8.

▸ Muru 10, eparag. 10; Muru 16, eparag. 4

Otokweene wa Yehova, oneethi oraaweno wa olamulela itthu  sootheesene, mwaha wooweera owo opattuntxe. Owo ookhalano oweera wootheene. (Nsalmu 24:1; Yesaya 40:21-23; Apokalise 4:11) Nto itthu sootheene sikhanle mulaponi mootheene ti sa Yehova. Owo Muluku oowera sootheesene. (Apokalise 15:3) Yehova oopakela malamulo itthu sootheene opattunxa awe. Yehova tho, ookhalano oneethi wa omuthanla ole aneera alamulelake mwa nsina nawe. Hiyo nnoowera woonihera weera ninnattittimiha otokweene wa Yehova, nimwiiwelelaka ni nsivelo. — 1 Sowereya 29:11

▸ Muru 11, eparag. 10

Oyeeha erukulu, wiiva ekumi ya mwaana moolakelela ahaakunvene oyariwa. Nto etthu eyo ti yoonanara opaka. Mwaha wooweera emaara maaye onrupalaawe, ekumi ya mwaana ennipatxera okhala, nave-tho owo onnakhala mutthu mukina.

▸ Muru 13, eparag. 5

Okumiha naari oheleliwa ephome etthu empakiwa otxipattaala, nto eyo, pooti okhala ephome ya mutthu mwanene yaasukiwe mmurupani naari ephome ya mutthu mukina. Nto sookhala impari ixexe sa okumiha ni oheleliwa ephome, impari sene tiiya: eplasma, ikulobu sooxeera, ikulobu sootteela ni iplaqueta.

▸ Muru  13, eparag. 13

MBiblyani masu oowera “olaka”, khantaphulela “ohasula”. Olaka oxuttiha ni wookolela, nto Yehova onnavaha ntakihero nooreera wa asitiithi. Yehova alakaka, khankhalano emwaano-mwaano naari khanoopopiha. (Miruku 4:1, 2) Olaka wa Yahova, onnaakhaliha atthu nnene sene. Mwaha wa yeeyo, atthu antxipale onnasivela yaalakiwaka. (Miruku 12:1) Yehova onnalaka ni waaxuttiha atthu onaasivela awe. Owo onnaxuttiha muloko awe wookolela miyuupuwelo sihikhanle nnene, weera yuupuweleke ni epakeke itthu sinamusivela. Emaara asitiithi anaalakaaya anamwane aya, eheleke mpuwa waaxittiha weera yakhala oowiiwelela, anoophwanya mareeliho. Asitiithi nave, onnatthuneya waaxuttiha anamwane aya omusivela Yehova ni masu awe, ori Biblya, nave yaakhavihereke wiiwexexa malamulo a mBiblyani.

▸ Muru 14, eparag. 13

Malaika owera yaawo athatunwe enakhala oonanara murima. Awo ahiittana ni Muluku mwaha wa ohimwiiwelela. (Ephattuwelo 6:2; Yuda 6) Aathanla okhala empari ya Satana emurukunuwelaka Yehova. — Olaleya 32:17; Luka 8:30; Miteko 16:16; Yakobe 2:19.

▸ Muru 16, eparag. 4