TSHIGWADA tsha vhaswa vha Vhakriste tsho ya u vhona muvi. Vho pfa uri vhunzhi ha thangana dzavho tshikoloni vho u takalela vhukuma. Musi vha tshi swika sietha, vho vhona zwifanyiso zwo anḓadzwaho zwa zwihali zwi re na khombo na vhafumakadzi vho ambaraho nga nḓila i songo kunaho. Vha ḓo ita mini? Naa vha ḓo dzhena sietha vha vhona wonoyu muvi?

Honovhu vhuimo vhu sumbedza uri ri sedzana na phetho dzo vhalaho dzine dza nga kwama vhumuya hashu na vhushaka hashu na Yehova nga nḓila yavhuḓi kana i si yavhuḓi. Nga zwiṅwe zwifhinga ni nga ṱoḓa u ita zwiṅwe zwithu, fhedzi na humbulisisa nga ha honoho vhuimo nahone zwenezwo zwa ita uri ni shandule muhumbulo waṋu. Naa zwenezwi zwi amba uri a ni koni u dzhia phetho, kana no ita zwo teaho?

U funa hashu Yehova zwo ri sudzulusela u ṋekedza vhutshilo hashu khae nahone ra lovhedzwa. Ndi lutamo lwashu lu bvaho mbiluni u dzula ri tshi fulufhedzea kha Mudzimu. Naho zwo ralo, swina ḽashu Sathane Diabolo o ḓiimisela u ita uri ri sa fulufhedzee. (Nzumb. 12:17) Ro dzhia phetho ya u shumela Yehova na u tevhedza ndaela dzawe. Samusi ro ḓiṋekedzela kha Yehova, zwi ḓo ṱungufhadza lungafhani arali ra shandula mihumbulo yashu! Zwi nga ita uri ri fe.

Miṅwahani ya maḓana a 26 yo fhiraho, Khosi ya Babele Nebukadanetsara o ita tshifanyiso tshihulu tsha musuku nahone a amba uri vhathu vhoṱhe vha tshi gwadamele. Ane a sa ḓo ita nga u ralo u ḓo poswa ṋanḓoni ya mulilo. Vhagwadameli vha Yehova vhararu vhane vha mu ofha—Sadaraka, Mesaka na Abedenego—a vho ngo tshi gwadamela. Ngauri a vho ngo gwadamela tshenetsho tshifanyiso, vho poswa ṋanḓoni ya mulilo. Yehova o vha tshidza nga lwa vhuṱolo, fhedzi vhone vho vha vho ḓiimisela u vhea vhutshilo havho khomboni, nṱhani ha u shandula phetho yavho ya u shumela Mudzimu.—Dan. 3:1-27.

 Nga murahu, muporofita Daniele o bvela phanḓa a tshi rabela, hu sa londwi u shushedzwa uri u ḓo poswa bakoni ḽa dzindau. Vhukuma, o bvela phanḓa a tshi rabela Yehova luraru nga ḓuvha. Daniele ho ngo shanduka kha u ḓiimisela hawe u gwadamela Mudzimu wa ngoho. Nga zwenezwo, muporofita a tshidzwa “dziṋala[ni] dza dzindau.”—Dan. 6:1-28.

Vhashumeli vha Mudzimu vha musalauno, na vhone vha tshila u tendelana na u ḓiṋekedzela havho khae. Tshikoloni tsha ngei Afurika, tshigwada tsha vhagudiswa tsha Ṱhanzi dza Yehova tsho hana u ṱanganela kha tshiitea tsha u gwadamela fulaga ya lushaka. Vho shushedzwa nga u pandelwa tshikoloni arali vha sa ṱanganela na vhaṅwe vhagudiswa. Nga murahunyana, minisita wa zwa pfunzo o dalela yeneyo ḓorobo nahone a amba na vhaṅwe vhagudiswa vha Dziṱhanzi. Nga u ḓiṱukufhadza nahone vha sa ofhi, vhenevho vhaswa vha Dziṱhanzi vho ṱalutshedza zwine vha tenda khazwo. U bva tsheetsho, a ho ngo tsha dovha ha ambiwa nga ha eneo mafhungo. Vhahashu vhaswa vha tshinnani na vha tshisadzini vha vho kona u ya tshikoloni vhe siho nga fhasi ha mutsiko wa u tshinya vhushaka havho na Yehova.

Dovhani ni ṱhogomele tsumbo ya Joseph, we mufumakadzi wawe a vha e na Khentsara nahone a fa nga u ṱavhanya. Muṱa wa Joseph wo pfesesa na u ṱhonifha nḓila ye mbulungo ya vha i tshi fanela u vha ngayo. Naho zwo ralo, vha muṱa wa mufumakadzi wawe vho vha vhe siho ngohoni nahone vho vha vha tshi ṱoḓa hu tshi itwa miṅwe mikhuvha ya mbulungo i katelaho zwithu zwi sa takadzi Mudzimu. Joseph o ri: “Nga nṱhani ha uri ndo vha ndi sa ṱoḓi u shandula muhumbulo wanga, vho lingedza u ṱuṱuwedza vhana vhanga, fhedzi vhoṱhe vho dzula vho khwaṱha. Mashaka o dovha a lingedza u dzudzanya mushumo muḓini wanga samusi hu mukhuvha, fhedzi ndo vha vhudza uri arali vha tshi ṱoḓa u ita wonoyo mukhuvha a vho ngo fanela u u ita muḓini wanga. Vho vha vha tshi zwi ḓivha uri zwenezwo a zwi tshimbidzani na zwine nṋe na mufumakadzi wanga ra zwi tenda, nga murahu ha u haseledza navho vho mbo ḓi zwi ita huṅwe fhethu.

“Tshifhingani tshenetshi tshi konḓaho, ndo humbela Yehova uri a nthuse na muṱa wanga uri ri si pfuke mulayo wawe. O pfa thabelo yanga nahone a ri thusa uri ri dzule ro khwaṱha hu sa londwi mutsiko.” Kha Joseph na vhana vhawe, musi zwi tshi ḓa kha vhurabeli havho, a vho ngo vhuya vha humbula nga ha u shandula mihumbulo yavho.

Nga murahunyana ha Paseka ya 32 C.E., mufumakadzi wa lushaka lwa Sirofenike o ya kha Yesu Kristo ngei Sidoni. O mu humbela lunzhi-lunzhi uri a bvise dimoni kha ṅwananyana wawe. Mathomoni Yesu ho ngo mu fhindula. O vhudza vhafunziwa vhawe uri: “Ndo rumiwa uri ndi ye ha nngu dzo xelaho dza nnḓu ya Isiraele fhedzi.” Musi a tshi bvela phanḓa na u mu humbela, Yesu o ri: “A zwo ngo tea uri ndi dzhie tshinkwa tsha vhana nahone ndi tshi posele zwibwanana.” Musi a tshi sumbedza u vha na lutendo luhulwane, o ri: “Ndi ngoho Murena, huufha na zwibwanana zwi tshi ḽa matshakatshaka ane a wela fhasi a tshi bva ṱafulani ḽa vhaṋe vhazwo.” Yesu o pfa khumbelo yawe nahone a fhodza ṅwananyana wawe.—Mat. 15:21-28.

Musi a tshi ita nga u ralo, Yesu o vha a tshi khou edzisa Yehova nga u sumbedza u ḓiimisela hawe u shandula muhumbulo musi zwiimo zwi tshi mu tendela u ita nga u ralo. Sa tsumbo, Mudzimu o vha a tshi ṱoḓa u fhelisa Vhaisiraele ngauri vho ita ṋamana ya musuku, fhedzi o pfa Mushe a tshi mu humbela uri a shandule phetho yawe.—Ek. 32:7-14.

Muapostola Paulo o edzisa Yehova na Yesu. Lwa tshifhinganyana, Paulo o pfa u nga zwo vha zwi songo tea u ṱuwa na Yohane ane a pfi Marko, musi a tshi fara lwendo lwa vhurumiwa ngauri o vha o ṱutshela Paulo na Baranaba kha lwendo lwavho lwa u thoma. Nga murahu, Paulo o ṱhogomela uri Marko o no aluwa nahone u ḓo kona u shumisea. Ngauralo Paulo o amba na Timotheo uri: “U ḓe na Marko, ngauri u a nthusa vhuḓinḓani.”—2 Tim. 4:11.

Hu pfi mini nga riṋe? Nga u edzisa Khotsi ashu wa ṱaḓulu ane a vha na khathutshelo, u sa fhela mbilu na lufuno, ri nga wana zwo tea u  shandula mihumbulo yashu. Sa tsumbo, ri nga shandula mavhonele ashu nga ha vhaṅwe. A ri fani na Yehova na Yesu ngauri a ro ngo fhelela. Arali vho vha vho ḓiimisela u shanduka, naa ri nga si dzhiele nṱha vhuimo ha vhaṅwe vhathu, khamusi ra shandula mihumbulo yashu?

Ri nga kha ḓishandula mihumbulo yashu nga ha zwipikwa zwa ṱaḓulu. Vhaṅwe vhane vha khou guda Bivhili na vhane vha khou ṱanganela miṱanganoni ya tshivhidzo lwa tshifhinga tshilapfu vha nga timatima u lovhedzwa. Kana vhaṅwe vhahashu vha nga timatima u vha vhavulanḓila, naho vhuimo havho vhu tshi vha tendela u engedza vhuḓinḓa havho nga yeneyo nḓila. Vhaṅwe vhahashu vha nga kha ḓi timatima u swikelela vhuḓifhinduleli tshivhidzoni. (1 Tim. 3:1) Naa no no vhuya na ḓipfa nga yeneyo nḓila? Nga lufuno, Yehova u ṱoḓa uri na inwi ni tshenzhele yeneyo ndugelo. Nga zwenezwo, ndi ngani ni sa shanduli muhumbulo waṋu na shumela Mudzimu na vhaṅwe?

Ella o amba zwi tevhelaho nga ha tshumelo yawe ofisini ya davhi ya Ṱhanzi dza Yehova ngei Afurika: “Musi ndi tshi thoma u swika Bethele, ndo vha ndi sa zwi ḓivhi uri ndi ḓo dzula tshifhinga tshilapfu. Ndo vha ndi na dzangalelo ḽa u shumela Yehova nga mbilu yanga yoṱhe, fhedzi ndo vha ndi tshi ḓipfa ndi tsini vhukuma na muṱa wanga. Mathomoni ndo vha ndi tshi ṱuvha muṱa wanga vhukuma! Naho zwo ralo, muthu we nda vha ndi tshi dzula kamarani nthihi nae o nṱuṱuwedza uri ndi dzule. Musi ndo no fhedza miṅwaha ya fumi ndi Bethele, ndo ḓipfa u nga ndi khou ṱoḓa u bvela phanḓa nga hune zwa nga konadzea ngaho ndi tshi shumela vhahashu vha tshinnani na tshisadzini nga u dzula ndi tshumeloni ya Bethele.”

Naa ni a humbula zwe zwa itea kha Kaini musi a tshi vha na vivho kha murathu wawe  nahone a mu sinyutshela vhukuma? Mudzimu o vhudza onoyo munna ane a vha na mbiti uri u ḓo mu takalela arali a shanduka a ita zwo lugaho. Mudzimu o eletshedza Kaini uri a ṱhogomele tshivhi tshine tsha vha “vothini.” Kaini o vha a tshi nga shandula mavhonele awe na muhumbulo wawe, fhedzi a khetha u nyadza nyeletshedzo ya Mudzimu. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri Kaini o vhulaha murathu wawe nahone a vha muvhulahi wa u thoma wa vhathu!—Gen. 4:2-8.

Ṱhogomelani iṅwe tsumbo ya Khosi Usia. Mathomoni, o vha a tshi khou ita zwo lugaho phanḓa ha Yehova nahone a bvela phanḓa a tshi ṱoḓa Mudzimu. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri Usia o tshinya bvumo ḽawe ḽavhuḓi nga u ḓikukumusa. O dzhena thembeleni u itela u ṋekedza zwioro, naho o vha e si tshifhe. Musi vhotshifhe vha tshi mu sevha uri a songo ita honoho vhukhakhi, naa o shandula muhumbulo wawe? Hai. Usia “a mbo sinyuwa” nahone a si thetshelese tsevho yavho. Nga zwenezwo, Yehova a mu rwa nga mapele.—2 Koron. 26:3-5, 16-20.

Vhukuma, hu na zwifhinga zwine ra fanela u shandula muhumbulo washu. Kha ri ṱhogomele iṅwe tsumbo ya musalauno. Joachim o lovhedzwa nga 1955, fhedzi nga 1978 a bviswa tshivhidzoni. Miṅwahani ya 20 yo fhiraho, o shanduka nahone a vhuyedzedzwa sa muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova. Zwenezwino, muhulwane o mu vhudzisa uri ndi ngani o lindela tshifhinga tshilapfu a sa athu u vhuyedzedzwa. Joachim o ri: “Ndo vha ndo sinyuwa nahone ndi tshi ḓikukumusa. Ndi a ḓisola ngauri ndo dzhia tshifhinga tshilapfu. Musi ndi tshee ndo bviswa tshivhidzoni ndo vha ndi tshi ḓivha uri Ṱhanzi dza Yehova dzi funza ngoho.” O vha a tshi fanela u shandula mavhonele awe nahone a shanduka.

Ri nga ḓi wana ri kha vhuimo vhune ha nga ṱoḓa uri ri shandule muhumbulo washu na nḓila dzashu. U nga ri ri nga ḓiimisela u ita nga u ralo, u itela u takadza Yehova.—Ps. 34:8.