1, 2. (a) Anetshelani tshenzhelo ine ya sumbedza nḓila ine zwa vha zwa ndeme ngayo u vhudzisa mbudziso dzavhuḓi. (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Ndi ngani ri songo fanela u tshuwiswa nga mafhungo a konḓaho?

MIṄWAHANI minzhi yo fhiraho, muṅwe wahashu wa tshisadzini wa Mukriste o vha a tshi khou haseledza Bivhili na munna wawe ane a si vhe mutendi. Tshifhingani tsho fhiraho, munna wawe o vha e muraḓo wa iṅwe ya kereke dza ḽa Vhudzhagane. Musi vha tshi khou ḓi haseledza, munna wawe o amba uri u tenda kha Vhuraruthihi. A tshi ṱhogomela uri munna wawe a nga vha a sa ḓivhi zwine Vhuraruthihi ha amba zwone, a mu vhudzisa nga vhuṱali a ri: “Naa vha tenda uri Mudzimu ndi Mudzimu, uri Yesu ndi Mudzimu na uri muya mukhethwa ndi Mudzimu; fhedzi Mudzimu ndi muthihi, a si vhathu vhararu?” Munna wawe o fhindula o mangala a ri: “Hai, a thi tendi kha zwenezwo!” Nga murahu vha vha na nyambedzano yavhuḓi nga ha uri Mudzimu ndi nnyi zwa vhukuma.

² Yeneyo tshenzhelo i sumbedza uri ndi zwa ndeme u vhudzisa mbudziso dzavhuḓi nga vhuṱali. I dovha ya ombedzela mbuno ya ndeme: A ro ngo fanela u tshuwiswa nga mafhungo a konḓaho, a fanaho na Vhuraruthihi, mulilo wa hele kana u vha hone ha Musiki. Arali ra ḓitika nga Yehova na nga zwine a ri gudisa zwone, kanzhi ri nga kha ḓi ṋea phindulo dzi pfalaho, dzine dza nga kwama mbilu  dza vhathetshelesi vhashu. (Vhakol. 4:6) Zwino kha ri ṱolisise zwine vhaḓinḓa vha bvelelaho vha zwi ita musi vha tshi haseledza mafhungo o raloho. Ri ḓo ṱolisisa nḓila ine ra nga (1) vhudzisa ngayo mbudziso dzine dza nga ita uri muthu a bule maḓipfele awe, (2) ita uri muthu a pfesese Maṅwalo na (3) shumisa ngayo zwifanyiso u itela u bvisela mbuno yashu khagala.

3, 4. Ndi ngani zwi zwa ndeme u shumisa dzimbudziso u itela ḓivha zwine muthu a tenda khazwo? Ṋeani tsumbo.

³ Mbudziso dzi nga ri thusa u ḓivha zwine muthu a tenda khazwo. Ndi ngani zwenezwo zwi zwa ndeme? Mirero 18:13 i ri: “Mu-ṱavhanyedza-u-fhindula á songó pfa u ita zwa vhutsilu, u ḓo shona.” Vhukuma, ri sa athu u haseledza mavhonele a Bivhili nga ha maṅwe mafhungo, ndi zwavhuḓi uri ri lingedze u wana zwine vhathetshelesi vhashu vha tenda khazwo zwa vhukuma. Zwa sa ralo, ri nga kha ḓi fhedza tshifhinga tshinzhi ri tshi khou khakhulula mavhonele ane muthu a sa tende khao!—1 Vhakor. 9:26.

⁴ Kha ri zwi dzhie ri tshi khou haseledza nga ha hele na muṅwe muthu. A si vhathu vhoṱhe vhane vha tenda uri hele ndi fhethu ha vhukuma hune vhavhi vha shengedzwa hone nga mulilo. Nga zwenezwo, ri nga kha ḓi ri: “Samusi vhathu vhe na mavhonele a sa fani nga ha hele, inwi ni i dzhia hani?” Nga murahu ha u pfa phindulo yawe, ri ḓo kona u thusa onoyo muthu u pfesesa zwine Bivhili ya amba zwone nga ha eneo mafhungo.

5. Mbudziso dzi nga ri thusa hani u ḓivha uri ndi ngani muthu a tshi tenda kha zwine a tenda khazwo?

⁵ Mbudziso dza vhuṱali dzi nga dovha dza ri thusa u ḓivha uri ndi ngani muthu a tshi tenda kha zwine a tenda khazwo. Sa tsumbo, ri nga fhindula hani muthu ane ra ṱangana nae vhuḓinḓani ane a amba uri ha tendi kha Mudzimu? Zwi nga leluwa u humbulela uri onoyo muthu o ṱuṱuwedzwa nga mavhonele a shango a ngaho pfunzo ya uri zwithu zwo sokou bvelela. (Ps. 10:4) Naho zwo ralo, vhaṅwe vhathu a vha na lutendo kha Mudzimu nga nṱhani ha tshengelo ye vha i vhona kana ye vha i tshenzhela. Zwi nga vha konḓela u tenda uri hu na Musiki wa lufuno nga nṱhani ha tshengelo ye vha sedzana nayo. Nga zwenezwo, arali ṋemuḓi a timatima nga ha u vha hone ha Mudzimu, ri nga vhudzisa uri, “Naa ndi kale ni tshi ḓipfa nga yeneyo nḓila?” Arali a ri hai, ri nga vhudzisa arali hu na zwiṅwe zwithu zwe zwa ita uri a timatime uri Mudzimu u hone. Phindulo yawe i nga ri thusa uri ri ḓivhe nḓila ya khwine ine ra nga mu thusa ngayo nga lwa muya.—Vhalani Mirero 20:5.

6. Ndi mini zwine ra fanela u zwi ita nga murahu ha u vhudzisa mbudziso?

⁶ Nga murahu ha u vhudzisa mbudziso, ri fanela u thetshelesa nga vhuronwane phindulo ya onoyo muthu nahone ri livhuhe mavhonele awe. Sa tsumbo, muṅwe a nga amba uri makhaulambilu o mu ita uri a timatime arali Musiki wa lufuno e hone zwa vhukuma. Musi ri sa athu u mu sumbedza uri Mudzimu u hone, ndi zwavhuḓi uri ri pfele onoyo muthu vhuṱungu nahone ri mu vhudze uri a zwo ngo khakhea u ḓivhudzisa uri ndi ngani ri tshi shengela. (Hab. 1:2, 3) U sa fhela mbilu hashu na nḓila ya lufuno ine ra amba ngayo, zwi nga mu sudzulusela uri a ṱoḓe u guda zwo engedzeaho. *

7. Vhukoni hashu ha u funza vhuḓinḓani vhu ḓitika nga mini?

⁷ Zwino kha ri ṱolisise nḓila ine ra nga ita ngayo uri a pfesese zwine Maṅwalo a amba zwone. Ndi zwa vhukuma uri Bivhili ndi tshishumiswa tshashu tsha ndeme vhuḓinḓani. I ri ita uri ri ‘fanelee nga vhuḓalo, ri lugele u ita mushumo muṅwe na muṅwe wavhuḓi.’ (2 Tim. 3:16, 17) Vhukoni hashu ha u funza vhuḓinḓani a vhu ḓitiki nga maṅwalo manzhi  ane ra a vhala, fhedzi vhu ḓitika nga nḓila ine ra ita ngayo uri a pfesese na u ṱalutshedza eneo maṅwalo. (Vhalani Mishumo 17:2, 3.) Sa tsumbo, ṱolisisani zwiitea zwiraru zwi tevhelaho.

8, 9. (a) Ri nga thusa hani muthu ane a tenda uri Yesu u lingana na Mudzimu? (b) Ndi dzifhio dziṅwe nḓila dze na wana dzi tshi shuma musi ni tshi khou haseledza nga enea mafhungo?

⁸ Tshiitea 1: Vhuḓinḓani hashu, ri ṱangana na muthu ane a tenda uri Yesu u lingana na Mudzimu. Ndi maṅwalo afhio ane ra nga a shumisa u itela uri a pfesese eneo mafhungo? Ri nga mu humbela uri a vhale Yohane 6:38, he Yesu a amba uri: “Ndo ḓa ndi tshi bva ṱaḓulu uri ndi si ite zwine nda zwi funa, fhedzi ndi ite zwi funwaho nga o nthumaho.” Musi ro no ṱolisisa yeneyo ndimana, ri nga mu vhudzisa uri: “Arali Yesu e Mudzimu, ndi nnyi o mu rumaho a tshi bva ṱaḓulu? Naa onoyo a si muhulwane kha Yesu? Nga zwenezwo, murumi ndi muhulwane kha murumiwa.”

⁹ Ri nga dovha ra vhala Vhafilipi 2:9, he muapostola Paulo a ṱalusa zwe Mudzimu a zwi ita nga murahu ha u fa na u vuswa ha Yesu. Yeneyi ndimana i ri: “Mudzimu o dovha a mu hulisa [Yesu] a mu ṋea vhuimo ha nṱha nahone nga vhuthu a mu ṋea dzina ḽi fhiraho madzina oṱhe.” U itela u thusa muthu uri a pfesese lwonolo luṅwalo, ri nga vhudzisa uri: “Arali Yesu o vha a tshi lingana na Mudzimu musi a sa athu u fa nahone nga murahu Mudzimu a mu hulisa a mu ṋea vhuimo ha nṱha, naa zwenezwo a zwi nga ḓo ita uri Yesu a vhe muhulwane kha Mudzimu? Fhedzi zwi konadzea hani uri muthu naho e ufhio a vhe muhulwane kha Mudzimu?” Arali muthu a tshi ṱhonifha Ipfi ḽa Mudzimu nahone a tshi fulufhedzea nga mbilu yoṱhe, zwenezwi zwi nga mu ita uri a ṱoḓe u ṱolisisa eneo mafhungo nga vhuḓalo.—Mish. 17:11.

10. (a) Ri nga thusa hani muthu ane a tenda kha mulilo wa hele? (b) Ndi ifhio nḓila ye na wana i tshi shuma musi ni tshi khou haseledza nga ha mulilo wa hele?

¹⁰ Tshiitea 2: Ṋemuḓi ane a dzhena kereke u wana zwi tshi mu konḓela u tenda uri vhathu vhavhi a vha nga ḓo shengedzwa lwa tshoṱhe muliloni wa hele. A nga vha a tshi tenda kha mulilo wa hele nga ṅwambo wa u tama u vhona vhathu vhavhi vha tshi shengedzelwa zwivhi zwe vha zwi ita. Ri nga ita hani uri muthu ane a ḓipfa nga yeneyo nḓila a pfesese? Tsha u thoma, ri nga mu khwaṱhisedza uri vhavhi vha ḓo haṱulwa. (2 Vhathes. 1:9) Nga zwenezwo, ri nga mu humbela uri a vhale Genesi 2:16, 17, ine ya sumbedza uri khaṱulo ya tshivhi ndi lufu. Ri nga ṱalutshedza uri tshivhi tsha Adamu tsho ita uri vhathu vhoṱhe vha bebwe vhe na tshivhi. (Vharoma 5:12) Ri nga mu sumbedza uri Mudzimu ho ngo amba tshithu nga ha u haṱula vhathu heleni ya mulilo. Nga murahu ri nga mu vhudzisa uri: “Arali Adamu na Eva vho vha vhe khomboni ya u shengedzwa lwa tshoṱhe muliloni, naa zwo vha zwi sa ḓo vha zwavhuḓi u vha tsivhudza  nga hazwo?” Nga murahu ri nga vhala Genesi 3:19, he khaṱulo ya ḓivhadzwa musi vho no ita tshivhi, fhedzi a hu na zwe zwa ambiwa nga ha mulilo wa hele. Nṱhani hazwo, Adamu o vhudzwa uri u ḓo vhuyelela buseni. Ri nga vhudzisa uri: “Naa zwo vha zwi tshi ḓo vha zwi tshi pfala u vhudza Adamu uri u ḓo vhuyelela mavuni ngeno a tshi ḓo ya muliloni wa hele?” Arali muthu e na muhumbulo wo tshaho, mbudziso dzenedzo dzi nga mu ita uri a humbule nga ho dzikaho nga ha enea mafhungo.

11. (a) Ndi ifhio nḓila ine ra nga thusa ngayo muthu ane a tenda uri vhathu vhoṱhe vho lugaho vha ya ṱaḓulu? (b) Ndi ifhio nḓila ye na wana i tshi shuma musi ni tshi khou haseledza nga ha u ya ṱaḓulu?

¹¹ Tshiitea 3: Vhuḓinḓani hashu, ri ṱangana na muthu ane a tenda uri vhathu vhoṱhe vho lugaho vha ya ṱaḓulu. U tenda zwenezwo zwi nga kwama nḓila ine ṋemuḓi a dzhia ngayo Bivhili. Sa tsumbo, kha ri zwi dzhie ri tshi khou haseledza nae Nzumbululo 21:4. (Vhalani.) Muthu a nga vhona u nga phaṱhutshedzo dzo ṅwalwaho kha yeneyi ndimana dzi ambela kha vhutshilo vhu re ṱaḓulu. Ri nga ita hani uri a pfesese? Nṱhani ha u dovha ra vhala maṅwe maṅwalo, ri nga livhisa ṱhogomelo kha tshidodombedzwa tshi re kha lwonolwo luṅwalo. Lu ri “lufu a lu tsha ḓo vha hone.” Ri nga vhudzisa onoyo muthu arali a tshi tenda uri u itela uri tshithu tshi si tsha vha hone, tshi fanela u vha tsho thoma tsha vha hone. Khamusi a nga ri ee. Nga murahu ha zwenezwo, ri nga mu vhudza uri ṱaḓulu a hu athu u vhuya ha vha na lufu; vhathu vha fa fhano kha ḽifhasi fhedzi. Nga zwenezwo, zwi a pfala uri Nzumbululo 21:4 i khou ambela kha phaṱhutshedzo dza tshifhingani tshi ḓaho fhano kha ḽifhasi.—Ps. 37:29.

12. Ndi ngani Yesu o shumisa zwifanyiso?

¹² Nga nnḓa ha dzimbudziso, Yesu o shumisa zwifanyiso musi a tshi huwelela. (Vhalani Mateo 13:34, 35.) Zwifanyiso zwo thusa Yesu uri a vhone zwiṱuṱuwedzi zwa vhe vha vha vho mu thetshelesa musi a tshi khou amba. (Mat. 13:10-15) Zwifanyiso zwo dovha zwa ita uri pfunzo ya Yesu i kunge nahone i dzule i mihumbuloni. Ri nga shumisa hani zwifanyiso musi ri tshi khou funza?

13. Ri nga sumbedza hani uri Mudzimu ndi muhulwane kha Yesu?

¹³ Kanzhi ndi khwine u shumisa zwifanyiso zwi leluwaho. Sa tsumbo, musi ri tshi khou ṱalutshedza uri Mudzimu ndi muhulwane kha Yesu, khamusi ri nga lingedza nḓila i tevhelaho. Ri nga amba uri Mudzimu na Yesu vho vhambedza vhushaka havho na ha muṱa. Mudzimu o amba uri Yesu ndi Murwa wawe, nahone Yesu o amba uri Mudzimu ndi Khotsi awe. (Luka 3:21, 22; Yoh. 14:28) Nga murahu ha zwenezwo, ri nga vhudzisa ṋemuḓi uri: “Arali ni tshi khou ṱoḓa u ngudisa uri vhathu vhavhili vha a lingana, ndi vhushaka vhufhio ha muṱa vhune na nga vhu shumisa u itela u bvisela mbuno khagala?” Muthu a nga amba nga ha vhana vha mme—u katela na mafhaṱa. Arali a ita nga u ralo, ri nga mu vhudza uri honoho u vhambedza hu a pfala. Nga zwenezwo, ri nga mu vhudzisa uri: “Arali nṋe na inwi ri tshi kona u shumisa tshenetshi tshifanyiso nga hu leluwaho, naa Yesu sa Mufunzi Muhulwane o vha a nga si kone u humbula nga ha honoho u vhambedza? Nṱhani hazwo, o amba uri Mudzimu ndi Khotsi awe. Nga zwenezwo, Yesu o amba uri Mudzimu ndi muhulwane nahone u na maanḓa u mu fhira.”

14. Ndi tshifanyiso tshifhio tshine tsha sumbedza uri zwi nga si pfale uri Mudzimu a shumise Diabolo uri a shengedze vhathu muliloni wa hele?

¹⁴ Ṱhogomelani iṅwe tsumbo. Vhaṅwe vha tenda uri Sathane u khou langa mulilo wa hele. Tshifanyiso tshi nga thusa mubebi u vhona nḓila ine zwa si pfale ngayo uri Mudzimu a shumise Diabolo uri a shengedze vhathu muliloni wa hele. Ri nga kha ḓi ri: “Kha ri ri ṅwana waṋu o no vha ḽishandukwa ḽihulwane nahone u ita zwithu zwinzhi zwivhi. Ni nga ita mini?” Khamusi mubebi a nga kha  ḓi amba uri u ḓo kaidza ṅwana wawe. A nga kha ḓi lingedza u thusa onoyo ṅwana lunzhi-lunzhi uri a litshe u ita zwithu zwivhi. (Mir. 22:15) Ri nga vhudzisa mubebi uri u ḓo ita mini arali ṅwana a landula vhuḓidini hoṱhe ha u mu thusa. Vhabebi vhanzhi vha nga amba uri mafheleloni vha ḓo kombetshedzea u ṱarafa onoyo ṅwana. Nga murahu ri nga vhudzisa uri: “Ni nga ita mini arali na wana uri ṅwana waṋu o ṱuṱuwedzwa nga muthu muvhi uri a vhe ḽishandukwa?” A zwi timatimisi uri mubebi u ḓo sinyutshela onoyo muthu. U itela u bvisela mbuno ya tshenetsho tshifanyiso khagala, ri nga vhudzisa mubebi uri, “Arali na pfa uri ṅwana waṋu o ṱuṱuwedzwa nga muthu muvhi, naa ni nga humbela onoyo muthu uri a ṱarafe ṅwana waṋu?” Vhukuma, phindulo i ḓo vha hai. Nga zwenezwo-ha, zwi a pfala uri Mudzimu a nga si shumise Sathane Diabolo u itela u ṱarafa vhathu vhe vha ṱuṱuwedzwa ngae u ita zwithu zwivhi!

15, 16. (a) Ndi ngani ri songo fanela u lavhelela uri muṅwe na muṅwe ane ra huwelela khae u ḓo ṱanganedza mulaedza wa Muvhuso? (b) Naa ri fanela u vha na vhukoni ho khetheaho uri ri huwelele nga hu bvelelaho? Ṱalutshedzani. (Sedzani na bogisi “ Tshishumiswa Tshine Tsha Ri Thusa U Ri Ṋea Phindulo.”)

¹⁵ Ri a zwi ṱhogomela uri a si vhoṱhe vhane ra huwelela khavho vhane vha ṱanganedza mulaedza wa Muvhuso. (Mat. 10:11-14) Zwenezwi zwo tou ralo naho arali ra nga vhudzisa mbudziso dzo teaho, ra shumisa nḓila ine ya pfesesea khwine na zwifanyiso zwavhuḓi. Ndi vhathu vha si gathi vho aravhaho zwavhuḓi pfunzo ya Yesu—nahone o vha e Mufunzi muhulu u fhira vhoṱhe vhe vha vhuya vha tshila kha ḽifhasi!—Yoh. 6:66; 7:45-48.

¹⁶ kha ḽiṅwe sia, naho ri tshi vhona u nga a ri na vhukoni ho khetheaho, ri nga bvelela vhuḓinḓani hashu. (Vhalani Mishumo 4:13.) Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri ṋea tshiitisi tshi pfalaho tsha uri ‘vhoṱhe vhane vha vha na mavhonele o teaho a uri vha wane vhutshilo vhu sa fheli’ vha ḓo ṱanganedza mafhungo maḓifha. (Mish. 13:48) Ngauralo, kha ri vhe na mavhonele avhuḓi nga ha riṋe na vhane ra ṱoḓa u vha ḓivhadza mafhungo maḓifha a Muvhuso. U nga ri ri nga shumisa nḓila ine Yehova a ri gudisa yone, ri na vhungoho ha uri zwi ḓo vhuyedza riṋe na vhane vha ri thetshelesa. (1 Tim. 4:16) Yehova a nga ri thusa u vhona nḓila ine ra nga “fhindula ngayo muthu muṅwe na muṅwe.” Samusi ri tshi ḓo zwi vhona lu tevhelaho, iṅwe nḓila ine ra nga bvelela ngayo vhuḓinḓani ndi u tevhela zwine kanzhi ra anzela u zwi vhidza Mulayo Muhulwane.