Vhuawelo Ha Mudzimu Ndi Mini?
Vhuawelo Ha Mudzimu Ndi Mini?
“Hu kha ḓi vha na vhuawelo vhuṅwe vhune ha ḓo vha ha vhathu vha Mudzimu.”—VHA-HEB. 4:9.
1, 2. Ri guda mini kha Genesi 2:3, nahone ndi dzifhio mbudziso dzine ra ḓo dzi fhindula?
KHA ndima ya u thoma ya Genesi, ri guda uri Mudzimu o fhedza maḓuvha a rathi a lwa pfanyisedzo a tshi khou lugiselela ḽifhasi uri ḽi kone u dzulwa nga vhathu. Ho vha hu si maḓuvha a awara dza 24, fhedzi ho vha hu tshifhinga tshilapfu vhukuma. Naho zwo ralo, musi ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi tshi fhela, Bivhili i ri: “Ha vha madekwana, ha vha matsheloni.” (Gen. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Naho zwo ralo, malugana na ḓuvha ḽa vhusumbe, Bivhili i ri: “Ḓuvha ḽa vhuṱanu-na-vhuvhili a ḽi fhaṱutshedza a ḽi khetha, nga u’ a awela ngaḽo’ ó fhedza mishumo yawe yoṱhe, ya zwe Mudzimu a zwi sika a zwi ita.”—Gen. 2:3.
2 Musi bugu ya Genesi i tshi amba uri Mudzimu o “awela,” yo vha i tshi khou amba uri o vha a tshee o awela na nga tshenetsho tshifhinga. Nga zwenezwo, o vha a tshee o awela musi Mushe a tshi ṅwala bugu ya Genesi nga ṅwaha wa 1513 B.C.E. Zwiṅwe hafhu, ho dovha ha ambiwa Bivhilini uri vhathu vha nga dzhena vhuaweloni hawe. Naa Mudzimu u kha ḓi vha o awela na ṋamusi? Arali a tshi kha ḓi vha o awela, naa ri nga kona u dzhena vhuaweloni hawe? Phindulo dza mbudziso dzenedzi ndi dza ndeme vhukuma kha riṋe.
Naa Mudzimu U Kha Ḓi Vha O “Awela”?
3. Maipfi a Yesu a re kha Yohane 5:16, 17 a sumbedza hani uri Sabatha ya Mudzimu yo vha i tshi kha ḓi bvela phanḓa na misini ya Yesu?
3 Hu na zwiitisi zwivhili zwa u amba uri ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha misini ya Yesu ho vha hu tshi kha ḓi vha ḓuvha ḽa vhusumbe. Ri guda nga ha tshiitisi tsha u thoma kha zwe Yesu a zwi vhudza maswina awe e a mu sasaladza nge a fhodza vhathu nga ḓuvha ḽa Sabatha, samusi vho vha vha tshi zwi dzhia uri u khou ita mushumo. Vho humbula u nga u khou khakha nge a shuma nga ḓuvha ḽeneḽo samusi vhathu vho vha vha songo tea u shuma u ya nga Mulayo wa Mushe. Yesu o vha fhindula a ri: “Khotsi-anga u kha ḓi shuma na zwino, na nṋe ndi a shuma.” (Yoh. 5:16, 17) O vha a tshi khou amba uri mini? Zwi re zwone ndi uri o vha a tshi khou vhudza vhasasaladzi vhawe uri: “Nṋe na Khotsi anga ri khou ita mushumo muthihi. Samusi Khotsi anga vho bvela phanḓa vha tshi shuma nga Sabatha yavho ye ya fhedza miṅwaha ya zwigidi, na nṋe ndo tendelwa u bvela phanḓa ndi tshi shuma, na nga Sabatha.” Nga zwenezwo, Yesu o sumbedza uri malugana na ḽifhasi, Sabatha ya Mudzimu ine ya vha ḓuvha ḽawe ḽa u awela yo vha i sa athu fhela misini yawe. *
4. Ndi vhufhio vhuṅwe vhuṱanzi ho sumbedzwaho nga Paulo ha uri ḓuvha ḽa Sabatha ḽo vha ḽi tshi kha ḓi bvela phanḓa na misini yawe?
4 Tshiitisi tsha vhuvhili ndi tshe tsha ambiwa nga muapostola Paulo. Musi a tshi redza Genesi 2:2 malugana na u awela ha Mudzimu, Paulo o hevhedzwa u ṅwala uri: “Riṋe-ha ri tendaho ri ya vhuaweloni honoho.” (Vha-Heb. 4:3, 4, 6, 9) Nga zwenezwo, ho vha hu tshee ḓuvha ḽa Sabatha na misini ya Paulo. Ḓuvha ḽeneḽo ḽo vha ḽi tshi ḓo bvela phanḓa u swika lini?
5. Ndi ifhio ndivho ya ḓuvha ḽa vhusumbe ḽa Sabatha, nahone i ḓo ḓadzea lini nga vhuḓalo?
5 U itela u fhindula mbudziso yeneyo, ri fanela u humbula uri ndivho ya ḓuvha ḽa vhusumbe ḽa Sabatha yo vha i ifhio. Genesi 2:3 i ri: “Ḓuvha ḽa vhuṱanu-na-vhuvhili a ḽi fhaṱutshedza a ḽi khetha.” Ḓuvha ḽeneḽo ‘ḽo itwa ḽikhethwa’—ḽo khethiwa nga Yehova—u itela uri ḽi vhe ḽone ḽine a ḓadzisa ngaḽo ndivho yawe malugana na ḽifhasi. Ndivho yawe ndi ya uri ḽifhasi ḽi dzulwe nga vhathu vha thetshelesaho vhane vha ḓo ḽi ṱhogomela na zwoṱhe zwi tshilaho khaḽo. (Gen. 1:28) U itela uri ndivho yeneyo i ḓadzee, ndi ngazwo Yehova Mudzimu na Yesu Kristo Murena wa “ḓuvha ḽa Sabatha” vha tshi khou bvela phanḓa vha tshi “kha ḓi shuma na zwino.” (Mat. 12:8) Vhuawelo ha Mudzimu vhu ḓo bvela phanḓa u swika musi ndivho yawe yo no ḓadzea. Zwenezwi zwi ḓo itea vhufheloni ha Miṅwaha ya Tshigidi ya u Vhusa ha Kristo.
Ni Songo “Edza Vhaḽa Vho Hanaho U Pfa”
6. Ndi tsumbo dzifhio dzine dza nga ri sevha, nahone ri guda mini kha tsumbo dzenedzo?
6 Mudzimu o ṱalutshedza Adamu na Eva ndivho yawe zwavhuḓi, fhedzi a vho ngo mu thetshelesa. Ndi ngoho uri Adamu na Eva ndi vhone vhathu vha u thoma vhe vha si thetshelese. Fhedzi u bva nga tshenetshiḽa tshifhinga ho vha na vhathu vhanzhi-vhanzhi vhe vha si thetshelese. Na vhathu vha lushaka lwa Isiraele lwo nangwaho nga Mudzimu a vho ngo thetshelesa. Paulo o sevha Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha uri na vhaṅwe vhavho vha ḓo fashwa nga tshikwekwe tshi fanaho na tshe tsha fasha Vhaisiraele vha kale. O ṅwala uri: “Kha ri ḓi-funge-ha u yo dzhena kha honoho vhuawelo, uri hu si vhe na ane a wa, a edza vhaḽa vho hanaho u pfa.” (Vha-Heb. 4:11) Ṱhogomelani uri Paulo o sumbedza uri vhathu vha sa thetshelesi vha nga si kone u dzhena vhuaweloni ha Mudzimu. Zwenezwi zwi amba mini kha riṋe? Naa zwi amba uri arali ra ita zwithu zwi sa tendelani na ndivho ya Mudzimu ri nga si dzhene vhuaweloni hawe? Zwi tou vha khagala uri phindulo ya mbudziso yeneyo ndi ya ndeme vhukuma kha riṋe, nahone ri ḓo i haseledza theroni yeneyi. Naho zwo ralo, kha ri vhone uri tsumbo mmbi ya Vhaisiraele i ri gudisa mini malugana na u dzhena vhuaweloni ha Mudzimu.
“A Vha Nga Dzheni Kha Vhuawelo Hanga”
7. Ndivho ya Yehova yo vha i ifhio musi a tshi vhofholola Vhaisiraele vhupulini ha Egipita, nahone o vha a tshi lavhelela uri vha ite mini?
7 Nga ṅwaha wa 1513 B.C.E., Yehova o vhudza mushumeli wawe Mushe nga ha ndivho yawe malugana na Vhaisiraele. Mudzimu o ri: “Ndo ḓela zwone uri ndi vha tshidze zwanḓani zwa Vha-Egipita, uri ndi vha bvise kha shango heḽo, ndi vha ise kha shango ḽavhuḓi ḽo aṱamaho, ḽine ḽa ela mukhaha na ṋotshi.” (Ek. 3:8) Yehova Mudzimu o vhofholola Vhaisiraele “zwanḓani zwa Vha-Egipita” u itela u vha ita vhathu vhawe samusi o vha o fulufhedzisa makhulu-kuku wavho Abrahamu. (Gen. 22:17) Mudzimu o ṋea Vhaisiraele milayo ye ya vha i tshi ḓo ita uri vha kone u ḓiphina nga u vha na vhushaka havhuḓi nae. (Yes. 48:17, 18) O vhudza Vhaisiraele a ri: “Arali ná thetshelesa zwine nda amba, na khwaṱhisa mulanga [u re kha Mulayo] we nda u vhofha na inwi, ndi hone ni tshi ḓo vha thakha yanga kha tshakha dzoṱhe; ngauri mashango oṱhe ndi anga.” (Ek. 19:5, 6) Nga zwenezwo, Vhaisiraele vho vha vhe na ndugelo ya u vha na vhushaka na Mudzimu, tenda vha dzula vha tshi mu thetshelesa.
8. Vhaisiraele vho vha vha tshi ḓo ḓiphina nga vhutshilo-ḓe arali vha vhe vho thetshelese Mudzimu?
8 Edzani u humbula uri vhutshilo ho vha vhu tshi ḓo vha vhu hani arali Vhaisiraele vha vhe vho thetshelesa Mudzimu fhedzi. Yehova o vha a tshi ḓo fhaṱutshedza masimu avho, miṱokola yavho, na miṱambi yavho. O vha a tshi ḓo vha tsireledza kha maswina avho. (Vhalani 1 Dzikhosi 10:23-27.) Musi Messia a tshi bvelela, khamusi o vha a tshi ḓo wana Vhaisiraele vhe lushaka lu re na vhuḓilangi lu songo tsikeledzwaho nga muvhuso wa Roma. Muvhuso wa Isiraele wo vha u tshi ḓo vha tsumbo ya miṅwe mivhuso yo vha tangaho, nahone zwo vha zwi tshi ḓo ṋekedza vhuṱanzi ho ḓalaho ha uri u thetshelesa Mudzimu wa ngoho zwi ita uri a ri fhaṱutshedze nga lwa muya na siani ḽa zwithu zwi vhonalaho.
9, 10. (a) Ndi ngani zwo vha zwo khakhea uri Vhaisiraele vha ṱoḓe u vhuyelela Egipita? (b) Naa Vhaisiraele vho vha vha tshi ḓo kona u gwadamela Yehova nga nḓila ine a zwi ṱoḓa ngayo arali vha vhe vho vhuyelela ngei Egipita?
9 Vhaisiraele vho vha vhe na ndugelo yavhuḓi vhukuma ya u tenda u shumiswa nga Yehova u itela u ḓadzisa ndivho yawe, nahone zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo ita uri vha wane phaṱhutshedzo nnzhi, nahone phaṱhutshedzo dzenedzo dzo vha dzi tshi ḓo fheleledza dzo waniwa na nga miṱa yoṱhe i re kha ḽifhasi. (Gen. 22:18) Naho zwo ralo, lushaka lwoṱhe lwa Vhaisiraele a lwo ngo zwi dzhiela nṱha uri lwo nangwa nga Mudzimu nahone zwenezwo zwo ita uri lu si vhetshele dziṅwe tshaka tsumbo. Ndi ngani? Ngauri vho vha vha tshi ṱoḓa u vhuyelela Egipita! (Vhalani Numeri 14:2-4.) U vhuyelela havho Egipita zwo vha zwi tshi ḓo ḓadzisa hani ndivho ya Mudzimu ya u ita Vhaisiraele tsumbo kha dziṅwe tshaka? Zwo vha zwi sa ḓo ita uri vha gwadamele Yehova nga nḓila ine a ṱoḓa ngayo na u vha tsumbo kha dziṅwe tshaka. Zwi re zwone ndi uri arali Vhaisiraele vha vhe vho vhuyelela Egipita vho vha vha sa ḓo kona u tevhela Mulayo wa Mudzimu na u vhuyelwa nga ndugiselelo ya Yehova ya u hangwelwa zwivhi. Vho vha vha tshi khou humbulela vhone vhaṋe fhedzi. Vho vha vha sa khou humbula nga ha Mudzimu na ndivho yawe. Ndi ngazwo Yehova o ri: “Nda vhuya nda ṅaledza ulu lushaka, nda ri: Vha ḓi pambuwa nga dzimbilu; dzinḓila dzanga a vha dzi ḓivhi; Nda vhuya nda ana ndó sinyuwa nda ri: A vha nga dzheni kha vhuawelo hanga.”—Vha-Heb. 3:10, 11; Ps. 95:10, 11.
10 Nga u ṱoḓa u vhuyelela Egipita, lwonolwo lushaka lwa mashandukwa lwo sumbedza uri a lu dzhieli nṱha phaṱhutshedzo dza Yehova. Nṱhani hazwo vhenevha Vhaisiraele vha sa thetshelesi vho vha vha tshi ṱoḓa zwiḽiwa zwavhuḓi zwe vha vha vha tshi zwi wana Egipita. (Num. 11:5) U fana na Esau, eneo mashandukwa o vha o ḓiimisela u xelelwa nga ifa ḽa muya nga nṱhani ha zwiḽiwa.—Gen. 25:30-32; Vha-Heb. 12:16.
11. Naa u sa sumbedza lutendo ha Vhaisiraele vhe vha bva Egipita zwo ita uri ndivho ya Mudzimu i shanduke?
11 Naho Vhaisiraele vhe vha bva Egipita vha songo sumbedza lutendo kha Yehova, ho ngo shandula ndivho yawe malugana na lushaka lwonolwo. Vhana vhavho ndi vhone vhe vha thetshelesa u fhira vhabebi. Vho thetshelesa ndaela ya Mudzimu ya uri vha dzhene Shangoni ḽo Fulufhedziswaho na uri vha ḽi kunde. Yoshua 24:31 i ri: “Vha-Isiraele vhone vho shumela Yehova misi yoṱhe Yoshua á tshee hone, na misi yoṱhe vhahulwane vhe Yoshua a vha sia vhá tshee hone; ndi avho vhe vha vha vha tshi ḓivha zwoṱhe zwe Yehova a ita Isiraele.”
12. Ri zwi ḓivha hani uri zwi a konadzea u dzhena vhuaweloni ha Mudzimu ṋamusi?
12 Vhaisiraele vha wonoyo murafho vhe vha thetshelesa vho fheleledza vho vha vhalala nahone vha fa. Vha murafho we wa tevhela vho vha “vha sá ḓivhi Yehova, na mishumo yawe ye a itela Isiraele.” Nga nṱhani ha zwenezwo vho “ita zwe zwa vhifhela Yehova nga u vha shumela vho-Baali.” (Vhahaṱ. 2:10, 11) Nge vha si thetshelese, a vho ngo tsha vha na mulalo wa tshoṱhe na Mudzimu. Nga zwenezwo, Shango ḽo Fulufhedziswaho ḽo vha ḽi si “vhuawelo” ha vhukuma kha vho. Paulo o ṅwala nga havho a ri: “Ngauri ngavhe Yoshua ó vha awedza [Vhaisiraele], ndi misi Mudzimu á songo dovha a amba ḽiṅwe ḓuvha ḽa u dzhena kha vhuawelo. Asizwo-ha, hu kha ḓi vha na vhuawelo vhuṅwe vhune ha ḓo vha ha vhathu vha Mudzimu.” (Vha-Heb. 4:8, 9) Musi a tshi amba nga “vhathu vha Mudzimu” Paulo o vha a tshi khou ambela kha Vhakriste. Naa zwenezwi zwi amba uri Vhakriste vho vha vha tshi nga dzhena vhuaweloni ha Mudzimu? I ngoho, vho vha vha tshi ḓo dzhena nahone ho vha hu tshi katelwa Vhakriste vha Vhayuda na vha si Vhayuda.
Vhaṅwe Vha Kundwa U Dzhena Vhuaweloni Ha Mudzimu
13, 14. Vhaisiraele vho vha vha tshi fanela u ita mini u itela u dzhena vhuaweloni ha Mudzimu? (a) misini ya Mushe? (b) ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha?
13 Musi Paulo a tshi ṅwalela Vhakriste vha Vhaheberu, o vha a tshi khou vhilaedziswa ngauri vhaṅwe vho vha vha sa khou ita zwithu u tendelana na ndivho ya Mudzimu ine ya kha ḓi bvela phanḓa. (Vhalani Vha-Heberu 4:1.) Nga nḓila-ḓe? Vho vha vha tshi kha ḓi tevhedza maṅwe maitele a Mulayo wa Mushe. Ndi ngoho uri lwa miṅwaha ya 1 500, Vhaisiraele vha ṱoḓaho u tshila u tendelana na ndivho ya Mudzimu vho vha vha tshi fanela u tevhedza Mulayo wa Mushe. Naho zwo ralo, u fa ha Yesu zwo ita uri Mulayo u si tsha shuma. Vhaṅwe Vhakriste vho kundwa u pfesesa zwenezwo, ndi ngazwo vho kombetshedza u bvela phanḓa vha tshi tevhedza maṅwe maitele a Mulayo. *
14 Paulo o ṱalutshedza vhenevha Vhakriste vhe vha vha vho ḓiimisela u bvela phanḓa vha tshi tevhedza maitele a Mulayo uri Yesu ndi ene tshifhe muhulu a re khwine u fhira muthu naho e ufhio a songo fhelelaho. O sumbedza uri mulanga muswa wo vha u khwine u fhira mulanga we wa vhoxwa na Vhaisiraele. O dovha a sumbedza uri thembele khulwane ya Yehova yo vha i “i fhiraho iḽa nga u hula na nga u sa ṱáhela tshithu, i songo fhaṱwaho nga zwanḓa zwa vhathu.” (Vha-Heb. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Paulo o shumisa tsumbo ya Sabatha ya vhege iṅwe na iṅwe ya kha Mulayo wa Mushe u itela u sumbedza uri Vhakriste vha nga dzhena vhuaweloni ha Yehova. O ṅwala u ri: “Hu kha ḓi vha na vhuawelo vhuṅwe vhune ha ḓo vha ha vhathu vha Mudzimu. Huno ané a dzhena kha vhuawelo hawe, na ene u awela ó shuma mishumo yawe, vhunga Mudzimu ó awela ó shuma yawe.” (Vha-Heb. 4:8-10) Vhenevho Vhakriste vha Vhaheberu vho vha vha tshi fanela u litsha u humbula uri Yehova u ḓo vha takalela nga nṱhani ha u tevhedza Mulayo wa Mushe. U bva nga Pentekoste ya 33 C.E., Yehova o vha a tshi takalela vhathu vhane vha sumbedza lutendo kha Yesu Kristo.
15. Ndi ngani u thetshelesa zwi zwa ndeme arali ri tshi ṱoḓa u dzhena vhuaweloni ha Mudzimu?
15 Ndi mini zwe zwa thivhela Vhaisiraele misini ya Mushe uri vha si dzhene Shangoni ḽo Fulufhedziswaho? Ndi u sa thetshelesa havho. Ndi mini zwe zwa thivhela vhaṅwe Vhakriste misini ya Paulo uri vha si dzhene vhuaweloni ha Mudzimu? Ndi u sa thetshelesa havho. Vho kundelwa u ṱhogomela uri ndivho ya Mulayo yo vha yo no ḓadzea na uri ho vha hu na iṅwe nḓila ine Yehova a khou livhisa ngayo vhathu vhawe.
U Dzhena Vhuaweloni Ha Mudzimu Musalauno
16, 17. (a) Zwi amba mini u dzhena vhuaweloni ha Mudzimu ṋamusi? (b) Ri ḓo haseledza mini theroni i tevhelaho?
16 A hu na Mukriste ṋamusi ane a tenda uri u fanela u thetshelesa Mulayo wa Mushe u itela uri a tshidzwe. Maipfi a Paulo o hevhedzwaho e a ṅwalela Vhaefesa a tou vha khagala: “Ngauri no tshidzwa nga tshilidzi, zwi tshi bva u tendani, a no ngo tou ḓi-ita, no tou fhiwa nga Mudzimu. A zwo ngo bva kha mishumo yaṋu uri hu sa ḓo vha na ané a ḓo zuwa.” (Vha-Ef. 2:8, 9) Nga zwenezwo, ṋamusi Vhakriste vha nga dzhena hani vhuaweloni ha Mudzimu? Yehova o vha o vhetshela thungo ḓuvha ḽa vhusumbe—ḓuvha ḽawe ḽa u awela—u itela uri a kone u ḓadzisa ndivho yawe malugana na ḽifhasi na vhathu vha thetshelesaho. Yehova u shumisa ndangulo yawe u itela u ri vhudza nga ha ndivho yawe na zwine a zwi lavhelela kha riṋe. Ri nga dzhena vhuaweloni ha Yehova nga u mu thetshelesa na u ita zwithu u tendelana na ndivho yawe ine ya khou bvela phanḓa samusi ro i dzumbululelwa nga ndangulo yawe.
17 Kha ḽiṅwe sia, arali ri sa thetshelesi nyeletshedzo i bvaho Bivhilini ine ra i ṋewa nga tshigwada tsha mukoma a fulufhedzeaho na wa vhuṱali, nahone ra khetha u ḓivhusa, ri ḓo vha ri sa khou tikedza ndivho ya Mudzimu. Zwenezwo zwi nga tshinya vhushaka hashu na Yehova. Theroni i tevhelaho, ri ḓo haseledza nga ha zwiimo zwo fhamba-fhambanaho zwine zwa nga ri ṋea zwibuli zwa u sumbedza arali ri tshi thetshelesa. Phetho dzine ra dzi ita nga fhasi ha zwiimo zwenezwo dzi ḓo sumbedza arali zwa vhukuma ro no dzhena kana ri sa athu dzhena vhuaweloni ha Mudzimu.
[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]
^ phar. 3 Vhotshifhe na Vhalevi vho vha vha tshi ita mishumo i tshimbidzanaho na thembele nga Sabatha, nahone zwo vha zwi sa ambi uri vha khou pfuka Mulayo wa Mushe. Samusi Yesu e Tshifhe Muhulu wa thembele ya lwa muya ya Mudzimu, o vha a songo khakha musi a tshi ita mushumo we a ṋewa nga Yehova nga ḓuvha ḽa Sabatha.—Mat. 12:5, 6.
^ phar. 13 A ri ḓivhi arali hu na vhaṅwe Vhakriste vha Vhayuda vhe vha bvela phanḓa vha tshi tikedza ndugiselelo dza Ḓuvha ḽa u Pfumelelwa na nga murahu ha Pentekoste ya 33 C.E. Arali vho ita nga u ralo zwo vha zwi tshi ḓo sumbedza u sa ṱhonifha tshiṱhavhelo tsha Yesu. Naho zwo ralo, vhaṅwe Vhakriste vha Vhayuda vho vha vha tshi kha ḓi tevhedza maṅwe maitele a Mulayo wa Mushe.—Vha-Gal. 4:9-11.
Mbudziso Dza U Elekanya
• Ndi ifhio ndivho ya ḓuvha ḽa Mudzimu ḽa vhusumbe ḽa u awela?
• Ri zwi ḓivha hani uri ḓuvha ḽa vhusumbe ḽi kha ḓi bvela phanḓa na ṋamusi?
• Ndi mini zwe zwa thivhela Vhaisiraele misini ya Mushe kathihi na vhaṅwe Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha u dzhena vhuaweloni ha Mudzimu?
• Zwi amba mini u dzhena vhuaweloni ha Mudzimu ṋamusi?
[Mbudziso dza Pfunzo]
[Maipfi o ṱumbulwaho kha siaṱari 27]
Ri nga dzhena vhuaweloni ha Yehova ṋamusi nga u thetshelesa na u ita zwithu u tendelana na ndivho yawe samusi ro i dzumbululelwa nga ndangulo yawe
[Zwifanyiso kha masiaṱari 26, 27]
Ndi mini zwine zwa vha zwa ndeme u itela uri vhathu vha Mudzimu vha dzhene vhuaweloni hawe?
