Naa Vhurereli Vhu Na Ṱhuṱhuwedzo Yavhuḓi Kana Mmbi?

MAIPFI a u thoma a bugu ine ya pfi Two Thousand Years—The First Millennium: The Birth of Christianity to the Crusades a ri: “Ndi a livhuha Vhukriste nga zwe ha nnyitela zwone, nahone ndi humbula uri zwo tou ralo kha vhathu vho tshilaho miṅwahani ya 2000 yo fhiraho.”

Eneo maipfi a u tikedza “Vhukriste” a bva kha muṅwali na muhashi wa thelevishini wa Muisimane ane a pfi Melvyn Bragg. Maipfi awe a sumbedza maḓipfele a vhathu vhanzhi kha ḽifhasi vhane vha ḓipfa vhe na tshikolodo tshi fanaho na u fulufhedzea kha vhuṅwe vhurereli. Vha tenda uri honoho vhurereli ho ṱuṱuwedza vhukuma uri vhathu vha vhe na vhutshilo havhuḓi. Sa tsumbo, muṅwe muṅwali o amba uri Vhuislam “ho ḓi sa tshanduko khulwane . . . [ye ya] vhuyedza shango ḽoṱhe.”

Naa Mushumo Wa Vhurereli Ndi Wavhuḓi Kana Ndi Muvhi?

Naho zwo ralo, maipfi a tevhelaho a Bragg a ita uri hu takuwe mbudziso ya ndeme ya uri arali vhurereli nga u tou angaredza ho vha na ṱhuṱhuwedzo yavhuḓi. O engedza a ri: “Ndi dovha nda ṱoḓa Vhukriste vhu tshi nṋea iṅwe ṱhaluso.” O vha a tshi khou ṱoḓa ṱhaluso ifhio? U ri: “Ya tshiṱalula, vhuvhi, tshiṱuhu, na lunyadzo, zwithu zwe ha vhu ita kha ‘ḓivhazwakale’ yaho yoṱhe.”

Vhathu vhanzhi vha nga amba uri tshiṱalula, vhuvhi, tshiṱuhu, na lunyadzo zwo itwa nga vhurereli ha shango ḽoṱhe kha ḓivhazwakale yoṱhe. Vha dzhia vhurereli vhu tshithu tshine tsha sokou vhonala tshi tshi vhuyedzaho kha vhathu—zwine zwa amba uri nga nnḓa ha u vhonala ho luga nahone hu hukhethwa, ho ḓala tshimbevha na mazwifhi. (Mateo 23:27, 28) A Rationalist Encyclopædia i ri: “Mulaedza wo ḓoweleaho kha khandiso dzashu ndi wa uri vhurereli ndi ha ndeme musi zwi tshi ḓa kha tshanduko.” I bvela phanḓa ya ri: “Nahone zwi re zwone ndi uri wonoyo mubulo malugana na vhurereli wo vhonala u wa mazwifhi vhukuma nga zwe zwa bvelela kha ḓivhazwakale.”

Arali na vhala gurannḓa ṋamusi, ni ḓo wana tsumbo dzi sa fheli dza vharangaphanḓa vha vhurereli vhane vha funza lufuno, mulalo na u pfela vhuṱungu, fhedzi vha ṱuṱuwedza vengo na u shumisa dzina ḽa Mudzimu u vhuyafhedza khakhathi dzavho dza tshiṱuhu. Ndi ngazwo vhathu vhanzhi vha tshi vhona uri vhurereli ndi tshiṱuṱuwedzi tshi huvhadzaho tsha vhutshilo!

Naa Shango Ḽi Nga Vha Khwine Ḽi Si Na Vhurereli?

Vhaṅwe, u fana na muḓivhi wa pfunzo dza maṱali wa Muisimane ane a pfi Bertrand Russell, vho phetha nga uri zwi nga vha zwavhuḓi arali nga u ya  ha tshifhinga “thendo dzoṱhe dza vhurereli dza nga fa.” U ya nga mavhonele avho, u fheliswa ha vhurereli ndi tshone tshipiringululi tsho salaho tsha vhuleme hoṱhe ha vhathu. Naho zwo ralo, vha nga kha ḓi khetha u sa dzhiela nṱha uri vhane vha si ṱanganedze vhurereli vha nga bveledza vengo na tshiṱalula tshi fanaho vhukuma na tsha vhane vha vhu tikedza. Buguni ine ya pfi The Battle for God—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam ya Muṅwali wa zwa vhurereli ane a pfi Karen Armstrong i ri humbudza uri: “Dziedzi ḽo sumbedza uri tshigwada tsha vhathu vha sa ṱanganeli kha vhurereli tsho bveledza mpfu dzi fanaho na dza mabulayo naho e afhio a vhurereli.”

Ngauralo, naa vhurereli vhu na ṱhuṱhuwedzo yavhuḓi, kana ndi hone vhu bveledzaho vhuleme ha vhathu? Naa u fhelisa vhurereli hoṱhe ndi tshipiringululi tsha vhuleme? Ṱhogomelani zwine Bivhili ya zwi amba malugana na zwenezwi theroni i tevhelaho. Phindulo i nga kha ḓi ni mangadza.