1. Ndi ngani ri tshi nga fanyisa Saṱhane na muzwimi?

MUZWIMI u vha e na tshipikwa tshithihi tshine tsha vha u wana phukha na u i vhulaya. A nga shumisa zwikwekwe zwo fhambanaho samusi zwo ambiwa na nga iṅwe ya khonani tharu dze dza vha dzi tshi khou ḓiita u nga dzi khou khuthadza Yobo. (Yobo 18:8-10) Muzwimi a nga ita hani uri phukha i ḓe kha tshikwekwe tshawe? U thoma nga u sedza zwine yeneyo phukha ya zwi ita. U sedza uri i ya ngafhi, i takalela zwifhio na uri ndi tshikwekwe tshifhio tshavhuḓi tshine tsha nga i fasha. Saṱhane u fana na onoyo muzwimi. U sedza zwine ra zwi ita. U a vhona hune ra ya na zwine zwa ri takadza. Nga murahu, a ri itela tshikwekwe tshine a fhulufhela uri tshi ḓo ri fasha ri songo zwi lavhelela. Naho zwo ralo, Bivhili i ri vhudza uri naho ra fashwa, ri nga kona u ponyoka. I dovha ya ri gudisa uri ri nga iledza hani u fashwa.

2. Ndi zwikwekwe zwifhio zwivhili zwine zwa shuma zwine Saṱhane a zwi shumisa?

² Zwiṅwe zwa zwikwekwe zwi shumaho zwine Saṱhane a zwi shumisa ndi u ḓihudza na u vha na tseḓa. * Saṱhane o no fasha vhathu vhanzhi a tshi shumisa zwenezwi zwikwekwe zwivhili lwa miṅwaha minzhi. U nga murei wa zwiṋoni ane a ita uri zwiṋoni zwi ye kha tshikwekwe tshawe kana ane a shumisa lunethe u itela u zwi fasha. (Ps. 91:3) Fhedzi ri nga ponya ri si fashwe nga Saṱhane. Ri nga zwi kona hani? Yehova u ri vhudza nga ha zwikwekwe zwoṱhe zwine Saṱhane a zwi shumisa.—2 Vhakor. 2:11.

3. Ndi ngani Yehova o ita uri Bivhilini hu ṅwalwe tsumbo dza vhathu vhe vha ḓihudza na u vha na tseḓa?

 ³ Iṅwe nḓila ine Yehova a i shumisa u ri tsivhudza nga ha u ḓihudza na u vha na tseḓa ndi nga u ri gudisa a tshi shumisa tsumbo dza vhathu vhe zwa itea khavho. Kha tsumbo dzine ra ḓo amba nga hadzo, ri ḓo vhona uri Saṱhane o kona u fasha na vhathu vhe vha shumela Yehova lwa tshifhinga tshilapfu. Naa zwenezwi zwi amba uri na riṋe ri ḓo ḓihudza na u vha na tseḓa? Na khathihi! Yehova o ita uri dzenedzi tsumbo dzi ṅwalwe Bivhilini uri dzi ri “sevhe.” (1 Vhakor. 10:11) U a zwi ḓivha uri ri nga shumisa dzenedzo tsumbo u guda uri ri nga iledza hani kana u ponya kha zwikwekwe zwa Diabolo.

4. Hu nga itea mini kha riṋe arali ra ḓihudza?

⁴ Saṱhane u ṱoḓa uri ri ḓihudze. U a zwi ḓivha uri arali ra nga ḓihudza, ri ḓo xelelwa nga vhutshilo vhu sa fheli u fana nae. (Mir. 16:18) Ndi ngazwo Muapostola Paulo o ri tsivhudza uri muthu a nga “[ḓikukumusa], a haṱulwa nga nḓila ye Diabolo a haṱulwa ngayo.” (1 Tim. 3:6, 7) Zwenezwo zwi nga itea kha riṋe hu sa londwi uri ri na tshifhinga tshingafhani ri tshi khou shumela Yehova.

5. Samusi zwo sumbedzwa kha Muhuweleli 7:16, 20, muthu a nga sumbedza hani uri u a ḓihudza?

⁵ Vhathu vhane vha ḓihudza vha humbulela vhone vhaṋe fhedzi. Saṱhane u lingedza u ita uri ri humbulele riṋe vhaṋe fhedzi na uri ri si humbule nga ha Yehova, zwihuluhulu musi ri tshi khou sedzana na mulingo. Sa tsumbo, naa no no vhuya na pomokwa zwithu zwe ni si zwi ite? Kana naa no no vhuya na farwa nga nḓila i si yavhuḓi? Saṱhane a nga zwi takalela arali na nga sinyutshela Yehova na vhahaṋu. Nahone Diabolo u ṱoḓa ni tshi humbula uri ni nga si kone u tandulula yeneyo thaidzo arali na sa ita zwithu nga nḓila yaṋu na u litsha u tevhela vhulivhisi ha Yehova vhu wanalaho Bivhilini.—Vhalani Muhuweleli 7:16, 20.

6. Ni nga guda mini kha zwe zwa itea kha muṅwe wahashu wa tshifumakadzini wa ngei Netherlands?

⁶ Kha ri ambe nga ha zwe zwa itea kha muṅwe wahashu wa tshifumakadzini wa ngei Netherlands we a sinyuswa nga vhukhakhi ha  vhaṅwe. O vha a si tsha ṱoḓa u pfa tshithu nga havho. U ri: “Ndo ḓipfa ndi na vhuludu nahone ndi sa koni u shandula nḓila ine nda dzhia ngayo vhahashu. Ndo vhudza munna wanga uri ri tea u pfulutshela kha tshiṅwe tshivhidzo.” Nga murahu, a ṱalela JW Broadcasting^® ya ṅwedzi wa March 2016. Kha yeneyo mbekanyamushumo, ho ambiwa zwithu zwine muthu a nga zwi ita uri a si sinyuswe nga vhukhakhi ha vhaṅwe vhathu. Onoyo wahashu u ri: “Ndo zwi vhona uri ndi tea u ḓiṱukufhadza ndi humbule nga ha vhukhakhi hanga nṱhani ha u lingedza u shandula vhahashu tshivhidzoni. Yeneyo mbekanyamushumo yo nthusa uri ndi livhise ṱhogomelo kha Yehova na kha uri ndi ene e eṱhe o tewaho nga u vhusa.” Ri guda mini? Musi ni tshi khou sedzana na mulingo, dzulani no livhisa ṱhogomelo kha Yehova. Mu humbeleni uri a ni thuse u dzhia vhaṅwe nga nḓila ine ene a vha dzhia ngayo. Khotsi aṋu wa ṱaḓulu u a vhona vhukhakhi havho, fhedzi o ḓiimisela u vha hangwela. U ṱoḓa na inwi ni tshi vha hangwela.—1 Yoh. 4:20.

7. Ho itea mini kha Khosi Usia?

⁷ Nge Khosi Usia a thoma u ḓihudza, ho ngo thetshelesa musi a tshi kaidzwa nahone a ita zwithu zwe a vha a songo tendelwa u zwi ita. Usia o ita zwithu zwinzhi zwavhuḓi. O kunda kha nndwa nnzhi, a fhaṱa miḓi minzhi nahone o vha e na masimu manzhi. “Mudzimu wa ngoho o mu fhaṱutshedza.” (2 Koron. 26:3-7, 10) Bivhili i ri: “Naho zwo ralo, musi a tshi tou vha na maanḓa, a thoma u ḓihudza u swika a tshi ḓitshinya.” Yehova o vha o laya uri vhotshifhe ndi vhone vhe vhoṱhe vho tendelwaho u fhisa zwioro thembeleni. Fhedzi Khosi Usia o ḓihudza nahone a ya a dzhena thembeleni u itela u fhisa zwioro. Zwenezwo a zwo ngo takadza Yehova nahone a mu rwa nga mapele. Usia o vha na mapele u swika a tshi fa.—2 Koron. 26:16-21.

8. U ita zwo ṅwalwaho kha 1 Vhakorinta 4:6, 7 zwi nga ri thusa hani u sa ḓihudza?

⁸ Naa ri nga wela tshikwekweni tsha u ḓihudza ra ita tshivhi u fana na Usia? Kha ri ambe nga tsumbo ya José. O vha e ramabindu a bvelelaho nahone o vha e muhulwane tshivhidzoni, a tshi ṱhonifhiwa. O vha a tshi ṋekedza nyambo maguvhanganoni na mabuthanoni nahone vhalavhelesi vha ḽiisela vho vha vha tshi humbela nyeletshedzo khae. U ri: “Fhedzi ndo fhulufhela vhukoni hanga na tshenzhelo yanga. A tho ngo ḓitika nga Yehova. Ndo vha ndi tshi vhona u nga ndi na lutendo lwo khwaṱhaho, zwa ita uri ndi sa thetshelese musi Yehova a tshi ntsivhudza na u  nkaidza.” José o fhedzisela o ita tshivhi tshihulwane nahone a bviswa tshivhidzoni. O vhuyedzedzwa miṅwahani i si gathi yo fhiraho. Zwino u ri: “Yehova o ngudisa uri tshithu tsha ndeme a si u vha na vhuimo ha nṱha, fhedzi ndi u ita zwine a ri vhudza uri ri zwi ite.” Ri tea u humbula uri vhukoni vhuṅwe na vhuṅwe vhune ra nga vha ri naho na ndugelo dzine ra nga dzi wana tshivhidzoni zwi bva kha Yehova. (Vhalani 1 Vhakorinta 4:6, 7.) Yehova a nga si ri shumise arali ri tshi ḓihudza.

9. U vha na tseḓa zwo ita uri Saṱhane na Eva vha ite mini?

⁹ Muthu ane ra humbula nga hae musi ri tshi humbula nga ha tseḓa ndi Saṱhane. Khamusi Saṱhane o vha e na ndugelo nnzhi dzavhuḓi ngauri o vha e muṅwe wa vharuṅwa. Fhedzi ho ngo fushea. O vha a tshi ṱoḓa u gwadamelwa naho e Yehova fhedzi ane a tea u gwadamelwa. Saṱhane u ṱoḓa ri tshi fana nae, nga zwenezwo, u ita uri ri sa fushee nga zwine ra vha nazwo. O thoma u zwi ita musi a tshi amba na Eva. Yehova o vha o ṋea Eva na munna wawe zwiḽiwa zwinzhi zwine vha nga zwi ḽa kha “miri yoṱhe ya tsimuni” nga nnḓa ha muthihi fhedzi. (Gen. 2:16) Naho zwo ralo, Saṱhane o fhura Eva a ita uri a humbule uri u khou tea u ḽa muri we ha pfi a songo u ḽa. Eva ho ngo fushea nga zwe a vha e nazwo, o ṱoḓa zwo engedzeaho. Ho itea mini nga murahu ha zwenezwo? Eva o ita tshivhi nahone nga u ya ha tshifhinga a fa.—Gen. 3:6, 19.

10. Ho itea mini musi Khosi Davida a tshi vha na tseḓa?

¹⁰ Tseḓa yo ita uri Davida a hangwe zwoṱhe zwe Yehova a mu ṋea zwone zwi ngaho lupfumo, u bvelela na u kunda musi a tshi lwa na maswina awe. Davida o vha a tshi zwi ḓivha uri Mudzimu u ṋea zwifhiwa “zwinzhi vhukuma.” (Ps. 40:5) Nga tshiṅwe tshifhinga, Davida o hangwa zwe Yehova a mu ṋea zwone. O vha a songo tsha fushea, a tshi khou ṱoḓa zwo engedzeaho. Naho Davida o vha e na vhafumakadzi vhanzhi, o tama mufumakadzi wa muṅwe munna naho Yehova o vha o amba uri zwo khakhea. Onoyo mufumakadzi o vha e Batseba nahone munna wawe o vha e Uria wa Muhethe. Davida o ita zwa vhudzekani na Batseba a vhifha muvhilini. Zwe Davida a zwi ita zwo vha zwi zwivhi, fhedzi o dovha a ita zwi fhiraho na zwenezwo. O ita uri Uria a vhulawe! (2 Sam. 11:2-15) O vha a tshi khou humbula mini? Naa o vha a tshi khou vhona u nga Yehova ha mu vhoni? Naho Davida o shumela Yehova tshifhinga tshilapfu, o vha na tseḓa nahone zwenezwo zwa mu ḓisela  maṱungu manzhi. Nga murahu, Davida o bula zwivhi zwawe a rembuluwa. A takala ngauri Yehova o mu hangwela.—2 Sam. 12:7-13.

11. U ya nga Vhaefesa 5:3, 4, ndi mini zwine zwa nga ri thusa uri ri si tsha vha na tseḓa?

¹¹ Ri guda mini kha tsumbo ya Davida? Ri guda uri arali ra dzula ri tshi livhuwa zwoṱhe zwe Yehova a ri ṋea zwone, zwi nga ri thusa u lwisana na tseḓa. (Vhalani Vhaefesa 5:3, 4.) Ri tea u fushea nga zwine ra vha nazwo. Musi ri tshi thoma u guda na vhathu Bivhili, ri nga vha gudisa uri vha humbule nga ha tshithu tshithihi tshe Yehova a vha ṋea tshone na uri vha mu livhuwe. Arali muthu a ita zwenezwo ḓuvha na ḓuvha lwa vhege yoṱhe, zwi amba uri musi vhege i tshi fhela, u ḓo vha o rabela nga ha zwithu zwa sumbe zwo fhambanaho. (1 Vhathes. 5:18) Naa na inwi ni a ita zwi fanaho na zwenezwo? Arali na elekanya nga ha zwoṱhe zwe Yehova a ni itela zwone, zwi ḓo ni thusa uri ni vhe na muya wa u livhuwa. Musi ni tshi livhuwa, ni a fushea nga zwine na vha nazwo. Musi no fushea, ni nga si vhe na tseḓa.

12. Yudasi o ita mini nge a vha na tseḓa?

¹² Tseḓa yo ita uri Yudasi Iskariote a fheṱe Yesu. Fhedzi mathomoni o vha a songo tou ralo. (Luka 6:13, 16) Yesu o mu khetha uri a vhe muapostola. Yesu o vha a tshi mu fhulufhela, ndi ngazwo ho vha hu ene we a vha a tshi ṱhogomela tshelede. Yesu na vhaapostola vhawe vho vha vha tshi shumisa yeneyo tshelede u renga zwine vha zwi ṱoḓa musi vha tshi khou ita mushumo wa u huwelela. Yeneyo tshelede ri nga i fanyisa na miṋeelo i yaho kha mushumo wa shango ḽoṱhe ṋamusi. Fhedzi nga murahu Yudasi o mbo ḓi thoma u vha na gunwe naho o zwi pfa musi Yesu a tshi tsivhudza vhathu lunzhi-lunzhi uri vha songo vha na tseḓa. (Marko 7:22, 23; Luka 11:39; 12:15) Yudasi ho ngo thetshelesa.

13. Zwo vhonala lini uri Yudasi o vha e na tseḓa?

¹³ Musi Yesu e tsini na u vhulawa, Yudasi o sumbedza uri o vha e na tseḓa. Yesu na vhafunziwa vhawe, u katela na Maria na mukomana wawe Marita, vho vha vho dalela Simoni we kale a vha e na mapele. Musi hu tshi khou ḽiwa, Maria o takuwa a ḓodza ṱhoho ya Yesu mapfura a nukhelelaho e a vha a tshi ḓura vhukuma. Yudasi na vhaṅwe vhafunziwa vho vha vho sinyuwa. Vhaṅwe vhafunziwa vho vha vha tshi vhona u nga yeneyo tshelede yo vha i tshi nga shumiswa u itela u renga zwithu zwine vha zwi ṱoḓa vhuḓinḓani. Fhedzi Yudasi o vha o sinyutshela zwiṅwe. “O vha a tshi tswa” nahone o vha a tshi khou ṱoḓa u tswa yeneyo tshelede. Nga murahu, Yudasi o fheṱa Yesu a tshi khou itela u wana tshelede ngauri o vha e na tseḓa.—Yoh. 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luka 22:3-6.

14. Vhaṅwe vhavhingani vho shumisa hani zwi re kha Luka 16:13?

¹⁴ Yesu o humbudza vhafunziwa vhawe uri: “Ni nga si kone u shumela Mudzimu na Lupfumo.” (Vhalani Luka 16:13.) Zwenezwo zwi kha ḓi shuma na ṋamusi. Sa tsumbo, kha ri vhone nḓila ye vhaṅwe vhavhingani vha ngei Romania vha shumisa ngayo zwe Yesu a zwi amba. Vho vha vho wana mushumo wa tshifhinganyana kha ḽiṅwe shango ḽo bvelelaho vhukuma. Vha ri: “Ro vha ri na tshikolodo tshihulwane vhukuma tshe ra vha ri tshi tea u tshi badela, nga zwenezwo, ro vhona u nga Yehova u khou ri fhaṱutshedza nga wonoyu mushumo.” Fhedzi ho vha hu na thaidzo. Wonoyu mushumo wo vha u tshi ḓo fhungudza tshifhinga tshine vha tshi fhedza vha tshi khou shumela Yehova. Musi vho no vhala thero ine ya ri “Dzulani Ni Tshi Fulufhedzea Ni Na Mbilu I Re Na Vhuthihi” kha Tshiingamo tsha 15 August 2008 vho mbo ḓi ita phetho. Vho ri: “Arali ra pfulutshela kha ḽiṅwe shango u itela u wana tshelede nnzhi, zwo vha zwi tshi ḓo amba uri a ri khou dzhia vhushaka hashu na Yehova vhu ha ndeme vhutshiloni hashu. Ro vha ri na vhungoho ha uri zwenezwo zwi ḓo ita uri ri si tsha vha na vhushaka havhuḓi na Yehova.” Nga  zwenezwo, vho hana wonoyo mushumo. Ha itea mini? Wa munna o mbo ḓi wana mushumo kha ḽeneḽo shango ḽine vha dzula khaḽo we wa vha holela tshelede ine vha i ṱoḓa. Wa mufumakadzi u ri: “Yehova u dzula a tshi thusa vhashumeli vhawe.” Vhenevha vhavhingani vho takala ngauri vho khetha Yehova uri a vhe Muṋe wavho nṱhani ha tshelede.

15. Ndi ngani ri tshi nga vha na vhungoho ha uri zwi a konadzea u ponyoka zwikwekwe zwa Saṱhane?

¹⁵ Ri tea u ita mini arali ra vhona uri ri khou ḓihudza kana ri na tseḓa? Ri nga shanduka. Paulo o ri vhe Diabolo “a vha fasha” vha nga ponyoka kha zwenezwo zwikwekwe. (2 Tim. 2:26) Davida o kona u ponyoka. O thetshelesa musi Nathani a tshi mu kaidza, a rembuluwa nahone a dovha a vha na vhushaka havhuḓi na Yehova. Ni songo hangwa uri Yehova u na maanḓa u fhira Saṱhane. Ri nga kona u ponyoka zwikwekwe zwoṱhe zwa Saṱhane arali ra tendela Yehova a tshi ri thusa.

16. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa uri ri si fashwe nga zwikwekwe zwa Saṱhane?

¹⁶ Zwi tou pfala uri ndi khwiṋe uri ri si fashwe nga zwikwekwe zwa Saṱhane. Ri nga zwi kona ri tshi thuswa nga Yehova. Fhedzi a ro ngo tea u humbula uri ri na lutendo lwo khwaṱhaho lune ri nga si vhuye ra vuwa ro ḓihudza kana u vha na tseḓa. Na vhathu vhe vha shumela Yehova tshifhinga tshilapfu vho no vhuya vha ḓihudza na u vha na tseḓa. Nga zwenezwo, ni humbele Yehova ḓuvha na ḓuvha uri a ni thuse u vhona arali u ḓihudza na u vha na tseḓa zwi tshi khou thoma u ṱuṱuwedza nḓila ine na humbula ngayo na zwine na zwi ita. (Ps. 139:23, 24) Itani zwoṱhe zwine na nga kona uri ni si ḓihudze kana u vha na tseḓa.

17. Hu ḓo itea mini kha swina ḽashu Saṱhane hu si kale?

¹⁷ Ndi kale Saṱhane e muzwimi. Fhedzi hu si kale, u ḓo vhofhiwa nahone a fheliswa. (Nzumb. 20:1-3, 10) Ri tou ri ḽeneḽo ḓuvha ḽi swika lini. Musi ḽeneḽo ḓuvha ḽi sa athu u swika, iledzani u fashwa nga zwikwekwe zwa Saṱhane. Itani zwoṱhe zwine na nga kona uri ni si ḓikukumuse kana u vha na tseḓa. Ḓiimiseleni u lwa “na Diabolo, u ḓo ni shavha.”—Yak. 4:7.