Mbudziso Dzi Bvaho Ha Vhavhali
Ndi ngani mafhungo a re kha bugu ya Mateo na Luka a ambaho nga ha vhutshilo ha Yesu musi a tshee kha ḽifhasi a sa fani?
Mafhungo a re kha bugu ya Mateo a ambaho nga ha u bebwa ha Yesu na musi a tshee muswa, ha fani na mafhungo a re kha bugu ya Luka ngauri vhaṅwali vha Evangeli vho ṅwala eneo mafhungo vhe na mavhonele o fhambanaho.
Mafhungo a re kha bugu ya Mateo a livhisa ṱhogomelo kha zwiitea zwe zwa vha zwi tshi katela na Yosefa. A amba nga ha nḓila ye Yosefa a aravha ngayo musi a tshi thoma u pfa uri Maria o vhifha muvhilini, musi muruṅwa a tshi mu ṱalutshedza nga ha honoho vhuimo kha muḽoro wawe na nḓila ye a tevhedza ngayo vhulivhisi he a ṋewa nga muruṅwa. (Mat. 1:19-25) Eneo mafhungo a dovha a amba nga ha muḽoro wa Yosefa we khawo muruṅwa a mu vhudza uri a shavhele Egipita na muṱa wawe, Yosefa o dovha a ḽora muruṅwa a tshi khou mu vhudza uri a humele shangoni ḽa Isiraele, o humela henefho nahone a dzhia phetho ya u dzula na muṱa wawe Nazareta. (Mat. 2:13, 14, 19-23) Kha ndima mbili dza u thoma dza bugu ya Evangeli ya Mateo, dzina ḽa Yosefa ḽo bulwa lwa sumbe ngeno ḽa Maria ḽo bulwa luṋa fhedzi.
Kha ḽiṅwe sia, mafhungo a re kha bugu ya Luka a livhisa ṱhogomelo vhukuma kha Maria. A amba nga ha musi muruṅwa Gabriele a tshi dalela Maria, musi Maria a tshi dalela Elisabetha we a vha e shaka ḽawe na nḓila ye Maria a renda ngayo Yehova. (Luka 1:26-56) Eneo mafhungo a dovha a sumbedza zwe Simeoni a zwi vhudza Maria nga ha nḓila ye Yesu a vha a tshi ḓo pfa ngayo vhuṱungu tshifhingani tshi ḓaho. Musi muṱa wa Maria u tshi ya thembeleni Yesu e na miṅwaha ya 12, Luka o redza maipfi a Maria, hu si a Yosefa. Eneo mafhungo a dovha a amba uri Maria o kwamea vhukuma nga zwenezwi zwiitea zwoṱhe. (Luka 2:19, 34, 35, 48, 51) Kha ndima mbili dza u thoma dza bugu ya Evangeli ya Luka, dzina ḽa Maria ḽo bulwa lwa 13 ngeno ḽa Yosefa ḽo bulwa luraru fhedzi. Nga zwenezwo, mafhungo a Mateo a amba lunzhi nga ha mbilaelo dza Yosefa na zwe a vha a tshi zwi ita ngeno mafhungo a Luka a tshi ṋea zwidodombedzwa zwinzhi nga ha Maria na zwe a zwi ita.
Mutevhe wa lushaka lwa Yesu wo ṱaluswa nga nḓila dzi sa fani kha dzenedzo Evangeli mbili. Mafhungo a re kha bugu ya Mateo a sumbedza mutevhe wa vhubvo ha lushaka lwa Yosefa nahone a sumbedza uri Yesu sa murwa wa Yosefa a si wa malofhani o vha e na ndugelo ya u vha muḽaifa wa vhuhosi ha Davida. Ndi ngani? Ndi nga nṱhani ha uri Yosefa o vha e muḓuhulu wa Khosi Davida u bva kha mutevhe wa lushaka lwa Salomo murwa wa Davida. (Mat. 1:6, 16) Naho zwo ralo, mafhungo a re kha bugu ya Luka a sumbedza mutevhe wa vhubvo ha lushaka lwa Maria nahone a sumbedza uri Yesu o vha e na ndugelo ya u vha muḽaifa, “nga lwa ṋama” kha vhuhosi ha Davida. (Vharoma 1:3) Ndi ngani? Ndi nga nṱhani ha uri Maria o vha e muḓuhulu wa Khosi Davida u bva kha mutevhe wa lushaka lwa Nathani murwa wa Davida. (Luka 3:31) Ndi ngani mafhungo a re kha bugu ya Luka a songo amba nga ha mutevhe wa lushaka lwa Maria sa ṅwananyana wa Eli we a vha e khotsi awe? Ngauri mutevhe wa lushaka wo vha u tshi livhisa ṱhogomelo kha vhanna. Nga zwenezwo, musi mafhungo a re kha bugu ya Luka a tshi amba nga ha mutevhe wa lushaka lwa Yosefa na u mu ṱalusa sa murwa wa Eli, zwo vha zwi tshi pfesesea uri Yosefa o vha e mukwasha wa Eli.—Luka 3:23.
Mutevhe wa lushaka lwa Yesu wo ṅwalwaho kha Mateo na Luka u sumbedza uri Yesu o vha e Messia o fulufhedziswaho. Zwi re zwone ndi uri mutevhe wa lushaka lwa Yesu wo vha u tshi ḓivhea vhukuma nahone Vhafarisei na Vhasadukei a vho ngo kona u zwi hanedza. Ṋamusi, mutevhe wa lushaka une wa vha kha bugu ya Mateo na Luka u khwaṱhisa lutendo lwashu nahone zwi ita uri ri vhe na vhungoho ha uri mafulufhedziso oṱhe a Mudzimu a ḓo ḓadzea.