NDIMA YA 3
Yehova u Dzumbulula Ndivho Yawe
1, 2. Yehova o dzumbulula hani ndivho yawe nga ha vhathu?
VHABEBI vha londaho vha katela vhana vhavho kha khaseledzo dza mafhungo a muṱa. Naho zwo ralo, a vha vha lemedzi nga mafhungo. Vha vha vhudza fhedzi zwidodombedzwa zwine vha vhona uri vha ḓo zwi pfesesa u ya nga murole wavho.
2 Yehova o ita zwi fanaho na zwenezwo nga u dzumbulula ndivho yawe kha vhathu nga zwiṱuku nga zwiṱuku. Fhedzi o i dzumbulula musi a tshi vhona uri tshifhinga tsho tea. Ṱhogomelani mvusuluso pfufhi ya nḓila ye Yehova a dzumbulula ngayo ngoho nga ha Muvhuso kha ḓivhazwakale yoṱhe ya vhathu.
Ndi Ngani Muvhuso U Tshi Ṱoḓea?
3, 4. Naa Yehova o dzula o dzudzanyela vhathu buḓo ḽa vhumatshelo? Ṱalutshedzani.
3 Mathomoni Muvhuso wa Vhumessia wo vha u si tshipiḓa tsha ndivho ya Yehova. Ndi ngani? Ngauri Yehova o vha a songo dzula o dzudzanyela vhathu buḓo ḽa vhumatshelo; hafhu o sika vhathu vhe na mbofholowo ya u ḓikhethela. Ndi ngazwo o vhudza Adamu na Eva ndivho yawe nga ha vhathu, a ri: “Bebani ni ande ni ḓadze shango, ni ḽi kunde.” (Gen. 1:28) Nahone Yehova o vha a tshi ṱoḓa uri vha ṱhonifhe zwilinganyo zwawe zwa zwivhuya na zwivhi. (Gen. 2:16, 17) Adamu na Eva vho vha vha tshi nga vha vho khetha u dzula vha tshi fulufhedzea. Arali Adamu, Eva na vhaḓuhulu vhavho vha ite zwenezwo, ro vha ri sa ḓo ṱoḓa Muvhuso u vhuswaho nga Kristo uri u ḓadzise ndivho ya Mudzimu. Zwa zwino shango ḽo vha ḽi tshi ḓo vha ḽo ḓala vhathu vho fhelelaho, vhoṱhe vha tshi khou gwadamela Yehova.
4 Vhushandukwa ha Sathane, Adamu na Eva a ho ngo ita uri Yehova a ṱutshele ndivho yawe ya u ḓadza ḽifhasi nga vhathu vho fhelelaho. Nṱhani hazwo, Yehova o shandula mulenzhe u itela u i khunyeledza. Ndivho yawe a i fani na tshidimela tshine tsha fanela u tshimbila tshiporoni tshatsho uri tshi swike hune tsha khou ya hone na tshine tsha nga bviswa tshiporoni nga zwiito zwa vhaṅwe vhathu. Arali Yehova a vhuya a vhekanya ndivho yawe, kha fhethu hoṱhe a hu na maṅwe maanḓa ane a nga thivhela uri i khunyelele. (Vhalani Yesaya 55:11.) Arali ha vha na khaedu kha tshiṅwe tshiporo, Yehova u shumisa tshiṅwe. a (Ek. 3:14, 15) Musi a tshi vhona zwo tea, u ḓivhadza vhashumeli vhawe vha fulufhedzeaho nga ha nḓila ntswa ine a ḓo i shumisa u itela u khunyeledza ndivho yawe.
5. Yehova o aravha hani vhushandukwa ha Edeni?
5 Malugana na vhushandukwa ho iteaho tsimuni ya Edeni, Yehova o mbo ḓi livha u vhumba Muvhuso. (Mat. 25:34) Nga tshenetsho tshifhinga musi vhathu vhe maswiswini, Yehova o mbo ḓi thoma u vhonetshela tshedza kha tshishumiswa tshine a ḓo tshi shumisa u itela u vhuyedzedza vhathu na u fhodza mafuvhalo o bveledzwaho nga vhuḓidini ha Sathane ha mahandana ha u phaga maanḓa a u vhusa. (Gen. 3:14-19) Naho zwo ralo, Yehova ho ngo dzumbulula nga kathihi zwidodombedzwa zwoṱhe zwa malugana na Muvhuso.
Yehova U Thoma U Dzumbulula Ngoho Nga Ha Muvhuso
6. Ndi mini zwe Yehova a zwi fulufhedzisa, fhedzi ho ngo dzumbulula mini?
6 Kha vhuporofita hawe ha u tou thoma, Yehova o fulufhedzisa uri hu ḓo vha na “mbeu” ine ya ḓo pwasha ṋowa. (Vhalani Genesi 3:15.) Naho zwo ralo, yeneyo mbeu na mbeu ya ṋowa a zwo ngo dzumbululwa nga tshenetsho tshifhinga. Zwi re zwone ndi uri lwa miṅwaha i ṱoḓaho u vha 2 000 Yehova ho ngo ṱavhisela tshedza kha zwenezwo zwidodombedzwa. b
7. Ndi ngani Abrahamu o khethwa nahone ndi ifhio ngudo ya ndeme ine ra i guda kha zwenezwi?
7 Mafheleloni, Yehova a khetha Abrahamu uri hu bve mbeu yo fulufhedziswaho khae. Abrahamu o khethwa nga nṱhani ha uri o ‘pfa ipfi ḽa [Yehova].’ (Gen. 22:18) Ri guda ngudo ya ndeme kha yeneyo mbuno—Yehova u dzumbulula ndivho yawe kha vhane vha sumbedza u mu ofha fhedzi.—Vhalani Psalme ya 25:14.
8, 9. Ndi mbuno dzifhio dza malugana na mbeu yo fulufhedziswaho dze Yehova a dzi dzumbululela Abrahamu na Yakobo?
8 Musi Yehova a tshi khou amba na khonani yawe Abrahamu a tshi shumisa muruṅwa, o dzumbulula lwa u tou thoma heyi mbuno ya ndeme ya malugana na mbeu yo fulufhedziswaho: Yo vha i tshi ḓo vha muthu. (Gen. 22:15-17; Yak. 2:23) Fhedzi onoyo muthu o vha a tshi ḓo pwasha hani ṋowa? Ṋowa yo vha i nnyi? Dzenedzo mbudziso dzo vha dzi tshi ḓo fhindulwa ngavhuya musi tshedza tshi tshi vhonetshela.
9 Yehova o amba uri mbeu yo fulufhedziswaho yo vha i tshi ḓo bva kha Yakobo muḓuhulu wa Abrahamu, munna we a sumbedza lutendo luhulwane kha Mudzimu. (Gen. 28:13-22) Yehova o shumisa Yakobo u dzumbulula uri Muthu o Fulufhedziswaho o vha a tshi ḓo vha muḓuhulu wa Yuda murwa wa Yakobo. Yakobo o porofita uri onoyu muḓuhulu wa Yuda o vha a tshi ḓo ṋewa “thonga ya vhuhosi,” na uri ‘onoyo dzitshakha dzo vha dzi tshi ḓo mu pfa.’ (Gen. 49:1, 10) Nga yeneyo nḓivhadzo, Yehova o sumbedza uri Muthu o Fulufhedziswaho o vha a tshi ḓo vha muvhusi, khosi.
10, 11. Ndi ngani Yehova o dzumbululela Davida na Daniele ndivho yawe?
10 Miṅwaha ya 650 nga murahu ha lushaka lwa Yuda, Yehova o dzumbululela Khosi Davida muḓuhulu wa Yuda, zwinzhi nga ha ndivho yawe. Yehova o amba uri Davida ndi “munna ane mbilu [yawe] ya mu takalela.” (1 Sam. 13:14; 17:12; Mish. 13:22) Nga nṱhani ha uri Davida o vha a tshi ofha Mudzimu, Yehova o khetha u vhofha mulanga nae, a mu fulufhedzisa uri muṅwe wa vhaḓuhulu vhawe o vha a tshi ḓo vhusa lwa tshoṱhe.—2 Sam. 7:8, 12-16.
11 Nga murahu ha miṅwaha i ṱoḓaho u vha 500, Yehova o shumisa muporofita Daniele u bvisela khagala ṅwaha wo livhaho we onoyu Muḓodzwa kana Messia a vha a tshi ḓo vhonala ngawo kha ḽifhasi. (Dan. 9:25) Yehova o vha a tshi dzhia Daniele sa “mufuniwa.” Ndi ngani? Nga nṱhani ha uri Daniele o vha a tshi ṱhonifha Yehova zwi tshi bva mbiluni nahone o mu shumela tshifhinga tshoṱhe.—Dan. 6:17; 9:22, 23.
12. Daniele o vhudzwa uri a ite mini nahone ndi ngani?
12 Naho Yehova o shumisa vhenevho vhaporofita vha fulufhedzeaho vha ngaho Daniele u itela u ṅwala zwidodombedzwa zwinzhi zwa malugana na Messia, mbeu yo fulufhedziswaho, zwi vhonala uri tshifhinga tsha Yehova tsha uri vhashumeli vhawe vha pfesese nga vhuḓalo zwe a vha o vha hevhedza uri vha zwi ṅwale tsho vha tshi sa athu u swika. Sa tsumbo, nga murahu ha u ṋewa bono ḽa malugana na u tikwa ha Muvhuso wa Mudzimu, Daniele o vhudzwa uri a putele vhuporofita u swikela musi tshifhinga tsho vhewaho nga Yehova tshi tshi swika. Nga tshenetsho tshifhinga tshi ḓaho, nḓivho ya vhukuma yo vha i tshi ḓo “anda.”—Dan. 12:4.
Yesu U Vhonetshela Ndivho Ya Mudzimu
13. (a) Ndi nnyi we a vha e mbeu yo fulufhedziswaho? (b) Yesu o thusa hani vhathu uri vha pfesese vhuporofita ho ṅwalwaho kha Genesi 3:15?
13 Yehova o ṱalula Yesu nga hu pfalaho sa mbeu yo fulufhedziswaho, muḓuhulu wa Davida we a vha a tshi ḓo vhusa sa Khosi. (Luka 1:30-33; 3:21, 22) Musi Yesu a tshi thoma vhuḓinḓa hawe, zwo vha zwi tshi tou nga ḓuvha ḽo ṱavhisela vhathu nḓivho malugana na ndivho ya Mudzimu. (Mat. 4:13-17.) Sa tsumbo, Yesu o ita uri vhathu vha ḓivhe “ṋowa” yo bulwaho kha Genesi 3:14, 15, nga u vhidza Diabolo “muvhulahi wa vhathu” na “khotsi a vhadzia-u-zwifha.” (Yoh. 8:44) Kha nzumbululo ye a ṋea Yohane, Yesu o amba uri “ḽiṋowa ḽa kale na kale” ndi “ḽine ḽa vhidzwa u pfi Diabolo na Sathane.” c (Vhalani Nzumbululo 1:1; 12:9.) Kha yeneyo nzumbululo, Yesu o sumbedza nḓila ine ene—mbeu yo fulufhedziswaho—a ḓo khunyeledza ngayo vhuporofita ho ambiwaho tsimuni ya Edeni na u pwasha Sathane lwa tshoṱhe.—Nzumb. 20:7-10.
14-16. Naa tshifhinga tshoṱhe vhafunziwa vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho vha vha tshi pfesesa nga vhuḓalo ngoho ye ya dzumbululwa nga Yesu? Ṱalutshedzani.
14 Samusi ro zwi ṱhogomela kha Ndima ya 1 ya ino bugu, Yesu o amba zwithu zwinzhi nga ha Muvhuso. Naho zwo ralo, ho ngo dzumbulula zwidodombedzwa zwoṱhe zwe vhafunziwa vhawe vha vha vha tshi ṱoḓa u zwi ḓivha. Na musi a tshi ṋea zwidodombedzwa zwo livhaho, zwo dzhia tshifhinga—nga zwiṅwe zwifhinga maḓana manzhi a miṅwaha—uri vhatevheli vha Kristo vha thome u pfesesa nga vhuḓalo ngoho ye Muṋe wavho a i dzumbulula. Ṱhogomelani tsumbo dzi si gathi.
15 Nga 33 C.E., Yesu o zwi bvisela khagala uri vhavhusi vhane vha ḓo thusa Khosi ya Muvhuso wa Mudzimu vho vha vha tshi ḓo dzhiiwa kha ḽifhasi vha vuselwa ṱaḓulu sa zwivhumbiwa zwa muya. Vhafunziwa vhawe a vho ngo ṱavhanya u pfesesa yeneyi nzumbululo nga tshenetsho tshifhinga. (Dan. 7:18; Yoh. 14:2-5) Nga wonoyo ṅwaha, Yesu o sumbedza nga zwifanyiso uri Muvhuso wo vha u tshi ḓo tikwa nga murahu ha tshifhinga tshilapfu o no gonya ṱaḓulu. (Mat. 25:14, 19; Luka 19:11, 12) Vhafunziwa vha Yesu a vho ngo pfesesa yeneyi mbuno ya ndeme nahone nga murahu vho vhudzisa Yesu o vuswaho vha ri: “Naa u ḓo vusulusa muvhuso wa Isiraele nga tshenetshi tshifhinga?” Naho zwo ralo, Yesu o khetha u sa dzumbulula zwidodombedzwa zwo engedzeaho nga tshenetsho tshifhinga. (Mish. 1:6, 7) Yesu o dovha a funza uri ho vha hu tshi ḓo vha na vha “dziṅwe nngu” vhe vha vha vha sa ḓo vha tshipiḓa tsha “sambi ḽiṱuku” ḽa vhavhusi nae. (Yoh. 10:16; Luka 12:32) Vhatevheli vha Kristo a vho ngo pfesesa zwavhuḓi zwenezwo zwigwada zwivhili u swikela nga murahu ha tshifhinga tshilapfu Muvhuso wo no tikwa nga 1914.
16 Yesu o vha a tshi nga vha o vhudza vhafunziwa vhawe zwithu zwinzhi musi e navho kha ḽifhasi, fhedzi o vha a tshi zwi ḓivha uri zwo vha zwi tshi ḓo vha lemela. (Yoh. 16:12) A zwi timatimisi uri yeneyo nḓivho nnzhi ya malugana na Muvhuso yo dzumbululwa ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha. Naho zwo ralo, tshenetsho tsho vha tshi sa athu u vha tshifhinga tsha uri yeneyo nḓivho i ande.
Nḓivho Ya Vhukuma I Thoma U Anda ‘Tshifhingani Tsha Vhufhelo’
17. Ndi mini zwine ra fanela u zwi ita u itela uri ri pfesese ngoho ya malugana na Muvhuso, fhedzi ndi zwifhio zwiṅwe zwine zwa ṱoḓea?
17 Yehova o fulufhedzisa Daniele uri ‘tshifhingani tsha vhufhelo,’ vhathu vhanzhi vha ḓo ‘fhenḓafhenḓa nahone nḓivho ya vhukuma’ malugana na ndivho ya Mudzimu ya kona u anda. (Dan. 12:4) Vhane vha ṱoḓa nḓivho yeneyo vha fanela u shisha biko u itela uri vha i wane. Iṅwe ṱhaluso i amba uri ḽiiti ḽa Luheberu ‘u fhenḓafhenḓa’ ḽi ṋea muhumbulo wa uri muthu u tea u ṱolisisa bugu nga vhuronwane na nga vhuḓalo. Naho ra ṱolisisa Bivhili nga vhuronwane, ri nga si kone u pfesesa nga nḓila yo teaho ngoho ya malugana na Muvhuso arali Yehova a sa ri thusa uri ri i pfesese.—Vhalani Mateo 13:11.
18. Vhane vha ofha Yehova vho sumbedza hani lutendo na u ḓiṱukufhadza?
18 Samusi Yehova o bvela phanḓa u dzumbulula ngoho nga zwiṱuku nga zwiṱuku malugana na Muvhuso kha miṅwaha ya nga phanḓa ha 1914, u bvela phanḓa a tshi ita nga u ralo tshifhingani tsha vhufhelo. Samusi Ndima ya 4 na ya 5 dza ino bugu dzi tshi ḓo sumbedza, miṅwahani i fhiraho 100 yo fhelaho, zwo ṱoḓea uri vhathu vha Mudzimu vha ite tshanduko lwo vhalaho kha nḓila ine vha pfesesa ngayo zwiṅwe zwithu. Naa zwenezwo zwi amba uri Yehova ha khou vha tikedza? A zwo ngo ralo! U a vha tikedza. Ndi ngani? Nga nṱhani ha uri vhane vha ofha Yehova vho sumbedza pfaneleo mbili dza ndeme dzine a dzi funa—lutendo na u ḓiṱukufhadza. (Vhaheb. 11:6; Yak. 4:6) Vhashumeli vha Yehova vha tenda uri mafulufhedziso oṱhe a Ipfi ḽa Mudzimu a ḓo ḓadzea. Vha sumbedza u ḓiṱukufhadza musi vha tshi tenda uri a vho ngo pfesesa zwavhuḓi nḓila ine mafulufhedziso eneo a ḓo ḓadzea ngayo. Wonoyo muya wa u ḓiṱukufhadza u vhonala kha magazini une wa pfi The Watch Tower, wa ḽa 1 March, 1925, we wa ri: “Ri a zwi ḓivha uri Murena ndi ene muṱalutshedzi wa zwe a amba, na uri u ḓo ṱalutshedza vhathu vhawe Ipfi ḽawe nga nḓila yawe yo teaho na nga tshifhinga tshawe.”
“Murena . . . u ḓo ṱalutshedza vhathu vhawe Ipfi ḽawe nga nḓila yawe yo teaho na nga tshifhinga tshawe”
19. Ndi mini zwe zwino Yehova a tenda uri ri zwi pfesese nahone ndi ngani?
19 Musi Muvhuso u tshi tikwa nga 1914, vhathu vha Mudzimu vho vha vha tshi ḓivha zwithu zwi si gathi nga ha nḓila ine vhuporofita ha malugana na Muvhuso ha ḓo ḓadzea ngayo. (1 Vhakor. 13:9, 10, 12) Nga nṱhani ha u fhisetshela hashu u vhona mafulufhedziso a Mudzimu a tshi ḓadzea, nga zwiṅwe zwifhinga ro swikelela phetho dzo khakheaho. Musi miṅwaha i tshi khou ḓi ṱanḓulukana i tshi ya, zwo vhonala zwi vhuṱali u tevhela maipfi o ambiwaho kha magazini une wa pfi The Watch Tower wo redziwaho kha phara yo fhiraho. Yeneyo thero yo ri: “Zwi vhonala zwi tshi pfala u tevhela mulayo une wa amba uri ri nga si kone u pfesesa vhuporofita u swika vhu tshi ḓadzea kana musi vhu tshi khou ḓadzea.” Zwino ngauri ri ngomu ha tshifhinga tsha vhufhelo, vhuporofita vhunzhi ha Muvhuso ho no ḓadzea kana vhu khou ḓadzea. Nga ṅwambo wa uri vhathu vha Mudzimu vha a ḓiṱukufhadza nahone vho ḓiimisela u khakhululwa, Yehova o tenda uri ri pfesese ndivho yawe nga vhuḓalo. Nḓivho ya ngoho yo anda!
U Khwiniswa Ha Pfeseso Hu Linga Vhathu Vha Mudzimu
20, 21. Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho kwamea hani musi hu tshi itwa tshanduko kha nḓila ine vha pfesesa ngayo zwithu?
20 Musi Yehova a tshi khwinisa nḓila ine ra pfesesa ngayo ngoho, vhuimo ha mbilu dzashu vhu a lingwa. Naa lutendo na u ḓiṱukufhadza zwi ḓo ri sudzulusela uri ri ṱanganedze tshanduko? Vhakriste vhe vha vha vha tshi tshila vhukati ha ḓana ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho sedzana na mulingo wo raloho. Sa tsumbo, kha ri ri ni Mukriste wa Muyuda nga tshenetsho tshifhinga. Ni ṱhonifha nga ho dzikaho Mulayo wa Mushe nahone ni tshi ḓirwa khana nga ifa ḽa lushaka lwaṋu. Zwino ni wana marifhi o hevhedzwaho o ṅwalwaho nga muapostola Paulo ane a amba uri a zwi tsha vhofha uri hu tevhelwe Mulayo na uri Yehova o landula lushaka lwa ṋama lwa Vhaisiraele nahone u khou kuvhanganya lushaka lwa Vhaisiraele vha muya vho vhumbwaho nga Vhayuda na Vhannḓa. (Vharoma 10:12; 11:17-24; Vhagal. 6:15, 16; Vhakol. 2:13, 14) No vha ni tshi nga vha no aravha hani?
21 Vhakriste vha ḓiṱukufhadzaho vho ṱanganedza ṱhalutshedzo ya Paulo yo hevhedzwaho nahone Yehova a vha fhaṱutshedza. (Mish. 13:48) Vhaṅwe vho lwisana na tshanduko nahone vha omelela kha mapfesesele avho. (Vhagal. 5:7-12) Arali vhenevho vhathu vha si shandule mavhonele avho, vho vha vha tshi ḓo xelelwa nga tshibuli tsha u vhusa na Kristo.—2 Pet. 2:1.
22. Ni ḓipfa hani nga ha tshanduko dzine dza itwa malugana na nḓila ine ra pfesesa ngayo ndivho ya Mudzimu?
22 Mahumini a zwenezwino a miṅwaha, Yehova o khwinisa nḓila ine ra pfesesa ngayo Muvhuso. Sa tsumbo, o ri thusa u vhona zwavhuḓi tshifhinga tshine vhane vha ḓo vhuswa nga Muvhuso vha ḓo fhandekanywa ngatsho na vha sa thetshelesi, u fana na musi hu tshi fhandekanywa nngu kha mbudzi. O dovha a ri funza uri ri ḓivhe tshifhinga tshine tshivhalo tsha vha 144 000 tsha ḓo vha tsho fhelela ngatsho, zwine zwa ambiwa nga zwifanyiso zwa Muvhuso zwo anetshelwaho nga Yesu, na tshifhinga tshine muraḓo wa u fhedza wa vho ḓodzwaho wa ḓo vuselwa u tshila ṱaḓulu ngatsho. d Ni dzhia hani pfeseso dzo raloho? Naa dzi khwaṱhisa lutendo lwaṋu? Naa ni dzi dzhia dzi vhuṱanzi ha uri Yehova u bvela phanḓa a tshi gudisa vhathu vhawe vha ḓiṱukufhadzaho? Mafhungo a tevhelaho kha ino bugu a ḓo khwaṱhisa lutendo lwaṋu uri Yehova u khou bvela phanḓa a tshi dzumbululela ndivho yawe vhane vha mu ofha.
a Dzina ḽa Mudzimu ndi mufuda wa ḽiiti ḽa Luheberu ḽine ḽa amba “u vha.” Dzina Yehova ḽi amba uri ndi Muḓadzisi wa mafulufhedziso awe. Sedzani bogisi “Zwine Dzina Ḽa Mudzimu Ḽa Amba Zwone,” kha siaṱari 43.
b Naho tshenetshi tshifhinga tshi tshi nga vhonala tshi tshilapfu ṋamusi, ri songo hangwa uri vhathu vho vha vha tshi lalama vhukuma; ndi vhathu vhaṋa fhedzi vha mirole i sa fani vhe vha tshila vhoṱhe u bva kha Adamu u ya kha Abrahamu. Adamu o tshila a vhonwa nga Lamexe, khotsi a Noaxe. Lamexe o tshila a vhonwa nga Semu, murwa wa Noaxe. Semu o tshila a vhonwa nga Abrahamu.—Gen. 5:5, 31; 9:29; 11:10, 11; 25:7.
c Dzina “Sathane,” musi ḽi tshi shumiselwa u ṱalusa muthu ḽo ṅwalwa lwa 18 kha Maṅwalo a Luheberu. Naho zwo ralo, dzina “Sathane” ḽi bvelela lu fhiraho 30 kha Maṅwalo a Tshikriste a Lugerika. Maṅwalo a Luheberu ho ngo livhisa ṱhogomelo khulwane kha Sathane, fhedzi o i livhisa kha u ṱalula Messia. Musi Messia a tshi swika, o bvukulula Sathane nga vhuḓalo, yeneyo mbuno yo ṅwalwa kha Maṅwalo a Tshikriste a Lugerika.
d U itela khaseledzo yo engedzeaho nga ha pfeseso yo khwiniswaho, sedzani thero dzi tevhelaho dza Tshiingamo: tsha ḽa 15 October, 1995, masiaṱari 23-28; tsha ḽa 15 January, 2008, masiaṱari 20-24; tsha ḽa 15 July, 2008, masiaṱari 17-21; tsha ḽa 15 July, 2013, masiaṱari 9-14.