1, 2. Ndi mbudziso ifhio ine na fanela u ḓivhudzisa yone musi no no ṱutshela vhurereli ha mazwifhi, nahone ndi ngani ni tshi vhona zwi zwa ndeme u ḓivhudzisa yeneyi mbudziso?

KHA ri ri ni ṱhogomela uri vhupo vhune na dzula khaho ho tshikafhadzwa. Muṅwe muthu o ṋangavhedza a laṱa tshika i re na mulimo henefho fhethu, nahone zwino vhutshilo ha vhathu khomboni. Ni ḓo ita mini? A zwi timatimisi uri ni ḓo pfuluwa arali zwi tshi konadzea. Fhedzi na musi no no pfuluwa, ni kha ḓi ḓo ḓivhudzisa heyi mbudziso ya ndeme, ‘Naa ndo hambela wonoyo mulimo?’

² Hu takuwa mbudziso i fanaho na yeneyo malugana na vhurereli ha mazwifhi. Bivhili i funza uri vhurabeli ho raloho ho tshikafhadzwa nga pfunzo na mikhuvha i songo kunaho. (2 Vha-Korinta 6:17) Ndi ngazwo zwi zwa ndeme uri ni bve kha “Babele ḽihulu,” ḽine ḽa vha muvhuso wa shango wa vhurereli ha mazwifhi. (Ndzumbululo 18:2, 4) Naa no no bva? Ni a khoḓiwa arali no bva. Fhedzi ni fanela u ita zwiṅwe zwithu arali no no ḓifhambanya kana no no ṱutshela vhurereli ha mazwifhi. Ni fanela u ḓivhudzisa uri, ‘Naa hu tsheena mikhuvha ya vhurereli ha mazwifhi ine nda kha ḓi i tevhela?’ Ṱhogomelani dziṅwe tsumbo.

3. (a) Bivhili i ri mini nga ha u shumisa zwifanyiso, nahone ndi ngani vhaṅwe zwi tshi nga vha konḓela u ṱanganedza mavhonele a Mudzimu? (b) Ni fanela u ita mini nga zwithu zwine na vha nazwo, zwine zwa tshimbidzana na vhurabeli ha mazwifhi?

³ Vhaṅwe vho no fhedza miṅwaha minzhi vhe na zwifanyiso kana zwiḓu zwa u rabela mahayani avho. Naa ni muṅwe wavho? Arali zwo ralo, ni nga kha ḓi vhona zwi tshi konḓa kana zwo khakhea u rabela Mudzimu ni songo fara tshifanyiso kana ni songo dzhena kuḓuni kwa u rabela. Ni nga kha ḓi vha ni tshi funa vhukuma zwiṅwe zwa zwenezwo zwithu. Fhedzi Mudzimu ndi ene ane a ri vhudza nḓila ine a ṱoḓa u gwadamelwa ngayo, nahone Bivhili i ri vhudza uri ha ṱoḓi ri tshi shumisa zwifanyiso. (Ekisodo 20:4, 5; Psalme ya 115:4-8; Yesaya 42:8; 1 Yohane 5:21) Nga zwenezwo ni nga imela vhurabeli ha ngoho no khwaṱha nga u laṱa zwithu zwine zwa tshimbidzana na vhurabeli ha mazwifhi. Nga zwenezwo-ha, zwi dzhieni nga nḓila ine Yehova a zwi dzhia ngayo—sa zwithu zwi ‘nengisaho.’—Doiteronomio 27:15.

4. (a) Ri zwi ḓivha hani uri u gwadamela vhomakhulukuku ndi mahandana? (b) Ndi ngani Yehova o dzivhisa vhathu vhawe uri vha ṱanganele kha mufuda naho ufhio wa vhungome?

⁴ U gwadamela vhomakhulukuku na zwone zwo ḓowelea kha  vhurereli vhunzhi ha mazwifhi. Musi vhaṅwe vha sa athu guda mafhungo-ngoho a Bivhili, vho vha vha tshi tenda uri vhafu vha bvela phanḓa vha tshi tshila fhethu ha muya na uri vha nga thusa kana u vhaisa vha tshilaho. Khamusi no vha ni tshi ḓidina vhukuma u itela u ladza vhomakhulukuku waṋu vho faho. Fhedzi samusi no zwi guda kha Ndima ya 6 ya yeneyi bugu, vhafu a vha khou tshila huṅwe fhethu. Nga zwenezwo, u lingedza u davhidzana navho ndi mahandana. Milaedza naho i ifhio ine ya pfala i tshi nga i bva kha vhafu, i vha i tshi khou bva kha madimoni. Ndi ngazwo Yehova o dzivhisa Vhaisiraele uri vha si lingedze u amba na vhafu kana u ṱanganela kha mufuda naho u ifhio wa vhungome.—Doiteronomio 18:10-12.

5. Ni nga ita mini arali kha vhurereli haṋu ha u thoma no vha ni tshi shumisa zwifanyiso kana u gwadamela vhomakhulukuku?

⁵ Ni nga ita mini arali kha vhurereli haṋu ha u thoma no vha ni tshi shumisa zwifanyiso kana ni tshi gwadamela vhomakhulukuku? Vhalani nahone ni elekanye nga ha ndimana dza Bivhili dzine dza sumbedza nḓila ine Mudzimu a dzhia ngayo zwenezwi zwithu. Rabelani Yehova ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ni mu vhudze uri ni tama u imela vhurabeli ha ngoho no khwaṱha, nahone ni mu humbele uri a ni thuse u humbula nga nḓila ine a humbula ngayo.—Yesaya 55:9.

6, 7. (a) Hu ambiwa uri Khirisimusi ndi ḓuvha ḽa u pembelela mini, nahone naa vhatevheli vha Yesu vha ḓana ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho i pembelela? (b) Vhuṱambo ha ḓuvha ḽa mabebo ho vha vhu tshi tshimbidzana na mini tshifhingani tsha vhafunziwa vha Yesu vha u thoma?

⁶ Vhurabeli vhune muthu a vha khaho vhu nga tshikafhadzwa nga vhurereli ha mazwifhi musi zwi tshi ḓa kha u pembelelwa ha holodei dzi re na bvumo. Sa tsumbo, ṱhogomelani Khirisimusi. Hu ambiwa uri Khirisimusi ndi ḓuvha ḽa u pembelela u bebwa ha Yesu Kristo, nahone i pembelelwa nga vhurereli vhunzhi vhune ha amba uri ndi ha Vhukriste. Fhedzi a huna vhuṱanzi vhune ha sumbedza uri vhafunziwa vha Yesu vha ḓana ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho pembelela yeneyi holodei. Bugu ine ya pfi Sacred Origins of Profound Things i ri: “Maḓanani mavhili a miṅwaha nga murahu ha u bebiwa ha Kristo, ho vha hu si na ane a ḓivha  uri o bebwa lini, nahone ndi vha si gathi vhe vha vha vha tshi ṱoḓa u ḓivha uri o bebiwa lini.”

⁷ Naho arali vhafunziwa vha Yesu vho vha vha tshi ḓivha kokotolo ḓuvha ḽe a bebwa ngaḽo, vho vha vha tshi ḓo vha vha songo ḽi pembelela. Ndi ngani? Nga ṅwambo wa uri u ya nga The World Book Encyclopedia, Vhakriste vha u thoma “vho dzhia u pembelela u bebwa ha naho e nnyi hu mukhuvha wa vhuhedeni.” Vhuṱambo ha ḓuvha ḽa mabebo ho bulwaho Bivhilini ndi ha vhavhusi vhavhili vhe vha vha vha sa gwadameli Yehova. (Genesi 40:20; Marko 6:21) Nahone vhuṱambo ha ḓuvha ḽa mabebo ho vha vhu tshi farwa u itela u hulisa midzimu ya vhuhedeni. Sa tsumbo, nga ḽa 24 May Vharoma vho vha vha tshi pembelela u bebwa ha mudzimukadzi Diana. Nga ḓuvha ḽi tevhelaho, vha pembelela u bebwa ha Apollo, mudzimu wavho wa ḓuvha. Nga zwenezwo, vhuṱambo ha ḓuvha ḽa mabebo ho vha vhu tshi tshimbidzana na vhuhedeni, hu si Vhukriste.

8. Ṱalutshedzani vhushaka vhukati ha vhuṱambo ha ḓuvha ḽa mabebo na u tenda zwi siho.

⁸ Hu na tshiṅwe tshiitisi tsho itaho uri Vhakriste vha ḓana ḽa thoma ḽa miṅwaha vha sa pembelele ḓuvha ḽa u bebwa ha Yesu. Zwi vhonala uri vhafunziwa vhawe vho vha vha tshi zwi ḓivha uri vhuṱambo ha ḓuvha ḽa mabebo ho vha vhu tshi tshimbidzana na u tenda zwi siho. Sa tsumbo, Vhagerika na Vharoma vhanzhi vha zwifhingani zwa kale vho vha vha tshi tenda uri musi muthu muṅwe na muṅwe a tshi bebwa hu na tshivhumbiwa tsha muya tshine tsha ḓa nahone tshi tsireledza onoyo muthu vhutshiloni hawe hoṱhe. Bugu ine ya pfi The Lore of Birthdays i ri: “Tshenetshi tshivhumbiwa tsha muya tshi na vhushaka ha tshiphiri na mudzimu ane ḓuvha ḽawe ḽa mabebo ḽa fana na ḽa onoyo muthu.” Vhukuma Yehova o vha a sa ḓo takadzwa nga vhuṱambo naho vhu vhufhio vhune ha ṱumanya Yesu na u tenda zwi siho. (Yesaya 65:11, 12) Nga zwenezwo-ha, zwo ḓa hani uri vhathu vhanzhi vha pembelele Khirisimusi?

9. Zwo ḓa hani uri ḽa 25 December ḽi dzhiiwe ḽi ḓuvha ḽa u pembelela u bebwa ha Yesu?

⁹ Vhathu vho thoma u pembelela u bebwa ha Yesu nga ḽa  25 December nga murahu ha miṅwaha ya maḓana o vhalaho o no ṱuwa kha ḽifhasi. Fhedzi ḽeneḽo ḽo vha ḽi si ḓuvha ḽe Yesu a bebwa ngaḽo, ngauri zwi vhonala uri o bebwa nga October. * Nga zwenezwo, ndi ngani ho khethiwa ḽa 25 December? Zwi vhonala uri vhaṅwe vhe nga murahu vha ḓiamba uri vha Vhakriste “vho ṱoḓa ḽeneḽo ḓuvha ḽi tshi tshimbidzana na vhuṱambo ha vhuhedeni ha Vharoma vhu swayaho u ‘bebwa ha ḓuvha ḽi sa kundwi.’” (The New Encyclopædia Britannica) Nga vhuriha musi ḓuvha ḽi sa fhisesi, vhahedeni vho vha vha tshi ita vhuṱambo u itela uri tshenetshi tshisima tsha vhududo na tshedza tshi vhuye lwendoni lwatsho lwa kule. Ho vha hu tshi humbulwa uri ḓuvha ḽi thoma u vhuya nga ḽa 25 December. U itela u rembulusa vhahedeni, vharangaphanḓa vha vhurereli vho ṱanganedza honovhu vhuṱambo nahone vha lingedza u vhu ita uri vhu vhonale vhu tshi nga ndi ha “Vhukriste.” *

10. Ndi ngani vhaṅwe vhathu vha songo pembelela Khirisimusi zwifhingani zwo fhiraho?

¹⁰ Zwo ṱhogomelwa u bva kale uri Khirisimusi yo thoma kha vhuhedeni. Nga ṅwambo wa uri a i bvi maṅwaloni, Khirisimusi yo vha yo thivhelwa ngei England na kha dziṅwe koloni dza Amerika ḓanani ḽa vhu-17 ḽa miṅwaha. Muṅwe na muṅwe we a vha a sa yi mushumoni nga ḓuvha ḽa Khirisimusi o vha a tshi tea u lifha tshiṱarafu. Naho zwo ralo, a zwo ngo dzhia tshifhinga tshilapfu uri mikhuvha ya kale i dovhe i ṱanganedzee nahone hu engedzwe miṅwe. Khirisimusi yo dovha ya vha holodei i re  na bvumo, nahone zwi tshee zwo tou ralo mashangoni manzhi. Naho zwo ralo, nga ṅwambo wa uri Khirisimusi i tshimbidzana na vhurereli ha mazwifhi, vhane vha ṱoḓa u takadza Mudzimu a vha i pembeleli kana u pembelela holodei naho i ifhio ine ya bva kha vhurabeli ha vhuhedeni. *

11. Ndi ngani vhaṅwe vhathu vha tshi pembelela dziholodei, fhedzi ndi mini zwine ra fanela u zwi dzhia zwi zwa ndeme vhukuma kha riṋe?

¹¹ Vhaṅwe vhathu vha tenda uri holodei dzi ngaho Khirisimusi dzi bva kha vhuhedeni, fhedzi vha vhona zwi songo khakhea u dzi pembelela. Zwi re zwone ndi uri vhathu vhanzhi a vha humbuli nga ha vhurabeli ha mazwifhi musi vha tshi pembelela dziholodei. Zwenezwi zwiitea zwi dovha zwa ṋea miṱa tshibuli tsha u ṱangana. Naa ni ḓipfa nga yeneyi nḓila? Arali zwo ralo, zwi vhonala uri u funa muṱa, hu si vhurereli ha mazwifhi, ndi zwone zwine zwa ita uri u imela vhurabeli ha ngoho wo khwaṱha zwi vhonale zwi tshi konḓa. Ni khwaṱhisedzwa uri Yehova, muthomi wa muṱa, u ṱoḓa uri ni vhe na vhushaka havhuḓi na mashaka aṋu. (Vha-Efesa 3:14, 15) Fhedzi ni nga khwaṱhisa dzenedzo mbofho nga nḓila dzine Mudzimu a dzi ṱanganedza. Musi Paulo a tshi ṅwala malugana na zwine zwa fanela u vha zwa ndeme kha riṋe o ri: “Ni dzule ni tshi elekanya zwauri tshi takadzaho Murena ndi tshifhio.”—Vha-Efesa 5:10.

12. Fanyisani uri ndi ngani ri tshi tea u iledza mikhuvha na vhuṱambo zwine zwa bva fhethu hu songo kunaho.

¹² Khamusi ni vhona u nga vhubvo ha dziholodei a vhu kwami nḓila ine dza pembelelwa ngayo ṋamusi. Naa ndi zwa ndeme u ḓivha vhubvo hadzo? Ee! Sa tsumbo: Kha ri ri ni vhona ḽegere mathukhwini. Naa ni nga mbo ḓi ḽi dzhia na thoma u ḽi muṋa? Na kathihi! Ḽeneḽo ḽegere ḽi na tshika. U fana na ḽeneḽo ḽegere, holodei dzi nga vhonala dzi dzavhuḓi, fhedzi dzi bva fhethu hu re na tshika. U itela u imela vhurabeli ho kunaho ro khwaṱha, ri fanela u vha na mavhonele a fanaho na a muporofita Yesaya, we a  vhudza vhagwadameli vha ngoho a ri: “Ni songo fara tshikha.”—Yesaya 52:11.

13. Hu nga vha na khaedu dzifhio arali na sa ṱanganela kha dziholodei?

¹³ Hu nga vha na khaedu arali na sa ṱanganela kha dziholodei. Sa tsumbo, vhashumi nga inwi vha nga ḓivhudzisa uri ndi ngani ni sa ṱanganeli kha dziṅwe holodei dzine dza pembelelwa mushumoni. Ni ḓo ita mini arali na ṋewa tshifhiwa tsha Khirisimusi? Naa zwi ḓo vha zwo khakhea u tshi ṱanganedza? Ni ḓo ita mini arali mufarisi waṋu wa mbingano e wa vhuṅwe vhurereli? Ni nga ita hani vhungoho ha uri vhana vhaṋu vha sa ḓipfe vha tshi nga vha khou ṱahela zwiṅwe zwithu nga ṅwambo wa uri a vha pembeleli dziholodei?

14, 15. Ni nga ita mini arali na lumeliswa nga ndumeliso ya holodei kana arali muṅwe muthu a ni ṋea tshifhiwa?

¹⁴ Hu ṱoḓea vhuṱali u itela u vhona nḓila ya u dzudzanya vhuimo vhuṅwe na vhuṅwe. Arali muthu a ni lumelisa nga ndumeliso ya holodei, ni nga kha ḓi sokou mu fhindula zwavhuḓi na sa ambe tshithu. Fhedzi kha ri ri ni lumeliswa nga muthu ane na mu vhona ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe kana ane na shuma nae. Arali zwo ralo, ni nga kha ḓi amba zwo engedzeaho. Shumisani vhuṱali kha zwiimo zwoṱhe. Bivhili i a eletshedza: “Ḽiné na amba nga ḽi ḓi dzula ḽí ḽa tshilidzi, ḽo lungiwaho muṋo, ḽa u ḓivha kufhindulele kwo linganaho ufhio na ufhio.” (Vha-Kolosa 4:6) Ni ṱhogomele uri ni sa fhindule vhaṅwe nga lunyadzo. Nṱhani hazwo, ṱalutshedzani vhuimo haṋu nga vhuṱali. Ṱalutshedzani zwavhuḓi uri a ni lwisani na u ṋeana zwifhiwa na vhuṱambo, fhedzi ni takalela u ita zwenezwi zwithu nga ḽiṅwe ḓuvha.

¹⁵ Ni ḓo ita mini arali muṅwe muthu a tshi ṱoḓa u ni ṋea tshifhiwa? Zwi ḓo ya nga zwiimo. Onoyo muthu a nga kha ḓi ri: “Ndi a zwi ḓivha uri a ni pembeleli holodei. Fhedzi ndi ṱoḓa u ni ṋea hetshi tshifhiwa.” Ni nga kha ḓi phetha nga ḽa uri u ṱanganedza tshifhiwa nga fhasi ha zwiimo zwo raloho a zwi fani na u ṱanganela kha yeneyo holodei. Fhedzi arali muthu ane a khou ni ṋea tshifhiwa a sa ḓivhi zwine na zwi tenda, ni nga kha ḓi mu vhudza uri a ni pembeleli yeneyo holodei. Hezwi zwi ḓo mu thusa uri a pfesese zwi itaho uri ni ṱanganedze tshifhiwa tshawe,  fhedzi inwi ni sa mu ṋee tshithu nga tshenetsho tshifhinga. Kha ḽiṅwe sia, zwi ḓo vha vhuṱali u sa ṱanganedza tshifhiwa arali tshi tshi khou ṋewa nga ndivho ya u sumbedza uri a ni fareleli kha zwine na zwi tenda kana hu u itela u sumbedza uri ni ṱoḓa u vhuyelwa nga zwithu zwi vhonalaho.

16. Ni nga shumisa hani vhuṱali musi no sedzana na mafhungo ane a tshimbidzana na dziholodei?

¹⁶ Hu pfi mini arali miraḓo ya muṱa i ya vhuṅwe vhurereli? Na henefho, ni fanela u shumisa vhuṱali. A zwi ṱoḓei uri ni lwisane na mukhuvha kana vhuṱambo naho vhu vhufhio vhune ha pembelelwa nga mashaka aṋu. Nṱhani hazwo, ṱhonifhani mavhonele avho samusi ni tshi ṱoḓa uri na vhone vha ṱhonifhe aṋu. (Mateo 7:12) Iledzani naho tshi tshini tshine tsha nga ni ita uri ni vhonale ni tshi nga ni khou ṱanganela kha yeneyo holodei. Fhedzi ni vhe a humbulelaho musi zwi tshi ḓa kha zwithu zwi sa tshimbidzani na u pembelela yeneyo holodei. Fhedzi misi yoṱhe ni fanela u ita zwithu nga nḓila ine na ḓo sala ni na luvalo lwavhuḓi.—1 Timotheo 1:18, 19.

17. Ni nga thusa hani vhana vhaṋu uri vha sa ḓipfe vha tshi nga vha khou ṱahela zwiṅwe zwithu musi vha tshi vhona vhaṅwe vha tshi khou pembelela dziholodei?

¹⁷ Ni nga ita mini u itela uri vhana vhaṋu vha sa ḓipfe vha tshi nga vha khou ṱahela zwiṅwe zwithu nga ṅwambo wa uri a vha pembeleli holodei dzi si dza maṅwalo? Zwi ḓo ḓisendeka nga maanḓa nga zwine na zwi ita nga zwiṅwe zwifhinga zwa vhukati ha ṅwaha. Vhaṅwe vhabebi vha vhetshela thungo zwifhinga zwa u ṋea vhana vhavho zwifhiwa. Tshiṅwe tsha zwifhiwa zwa ndeme zwine na nga zwi ṋea vhana vhaṋu ndi tshifhinga na ṱhogomelo ya lufuno.

18. U ya miṱanganoni ya Vhukriste zwi nga ni thusa hani uri ni imele vhurabeli ha ngoho no khwaṱha?

¹⁸ Arali ni tshi ṱoḓa u takadza Mudzimu, ni fanela u furalela vhurabeli ha mazwifhi nahone ni imele vhurabeli ha ngoho no khwaṱha. Zwenezwi zwi katela na mini? Bivhili i ri: “Kha ri sedzane nga tshashu, ri ṱuṱuwedzane lufunoni na kha mishumo  mivhuya. Ri songo bvafha u ya huné ra kuvhangana; ndi zwiné vhaṅwe vha ita. Ri fhembeledzane; zwihulwane, ri ralo ngauri na inwi ni a zwi vhona zwauri ḓuvha ḽi vho tsha.” (Vha-Heberu 10:24, 25) Miṱangano ya Vhukriste ndi zwifhinga zwi takadzaho zwa u gwadamela Mudzimu nga nḓila ine a i ṱanganedza. (Psalme ya 22:22; 122:1) Vhakriste vha fulufhedzeaho vha a ‘khuthadzana’ miṱanganoni yo raloho.—Vha-Roma 1:12.

19. Ndi ngani zwi zwa ndeme uri ni vhudze vhaṅwe vhathu zwithu zwe na zwi guda Bivhilini?

¹⁹ Iṅwe nḓila ine na nga imela ngayo vhurabeli ha ngoho no khwaṱha ndi nga u vhudza vhaṅwe zwithu zwe na zwi wana Bivhilini musi ni tshi khou guda na Ṱhanzi dza Yehova. Ndi ngoho uri vhathu vhanzhi vha khou ‘lila na u ṱungufhalela’ vhuvhi vhune ha khou itea shangoni ṋamusi. (Hesekiele 9:4) Khamusi hu na vhaṅwe vhathu vhane na vha ḓivha vhane vha ḓipfa nga yeneyo nḓila. Ndi ngani ni sa vha vhudzi nga ha fulufhelo ḽaṋu ḽa vhumatshelo ḽo thewaho Bivhilini? Musi ni tshi khou ḓi ṱanganela na Vhakriste vha ngoho nahone ni tshi khou vhudza vhaṅwe mafhungo-ngoho a takadzaho a re Bivhilini, ni ḓo ṱhogomela uri lutamo lwa mikhuvha ya vhurabeli ha mazwifhi lune lwa nga kha ḓi vha lwo salela mbiluni yaṋu lu ḓo fhungudzea nga zwiṱuku nga zwiṱuku. Ni khwaṱhisedzwa uri ni ḓo takala vhukuma nahone ni ḓo fhaṱutshedzwa zwihulu arali na imela vhurabeli ha ngoho no khwaṱha.—Maleaxi 3:10.