Асосий материалларга ўтиш

Мундарижага ўтиш

1918. Юз йил аввал

1918. Юз йил аввал

«Қўриқчи минораси»нинг 1918 йили 1 январь сонида шундай ёзилган эди: «1918 йили нималар юз беради?» Ўша пайтда Европада Биринчи жаҳон уруши авжига чиққан эди, лекин Муқаддас Китоб Тадқиқотчилари ва дунёдаги бошқа одамлар учун бу йилнинг бошида бўлган ишлар туфайли вазият яхши томонга ўзгарадигандай туюлган.

ТИНЧЛИК

1918 йили 8 январда АҚШ президенти Вудро Вильсон бўлиб ўтган АҚШ конгрессида маъруза сўзлаб, «адолат ва тинчлик» бўлиши учун 14 та принципга риоя қилиш муҳим эканини таъкидлаган. Президентнинг фикрича халқлар ўзаро очиқ мулоқотда бўлиши, қуролли кучларни қисқартириши ва «халқлар бирга ҳамкорлик қилиши» «озми-кўпми» фойда келтириши мумкин эди. Кейинчалик ушбу «14 та принцип» Миллатлар Иттифоқини ташкил этилишида ва Версаль сулҳ шартномасини тузишда қўл келган. Шундай қилиб, Биринчи жаҳон уруши якун топган.

ҚАРШИЛИКЛАР

1917 йили * нотинчликлар бўлганига қарамай, Муқаддас Китоб Тадқиқотчилари ҳам тинчлик бўлишига умид боғлашган. «Қўриқчи Минораси Муқаддас Китоб ва Адабиёт Жамияти»нинг йиллик мажлисида муайян воқеалар юз берган.

Байтилдан четлатилган бир нечта биродар 1918 йили 5 январда бўлиб ўтган бу мажлисда ташкилотимиздаги бошқарувни ўз қўлига олмоқчи бўлган. Туман нозири бўлган садоқатли биродаримиз Ричард Барбэр бу мажлиснинг бошида ибодат қилган. 1917 йилнинг ваъзгўйлик ҳисоботидан сўнг, ташкилотимизнинг бошқаруви кимнинг зиммасига ўтиши масаласида сайлов ўтказилган. Биродаримиз Барбэр номзод сифатида Жозеф Рутерфорд ва яна олтита акамизни таклиф қилган. Лекин қарши чиққанлар тарафидаги ҳимоячи бошқа еттита биродарни, жумладан, Байтилдан четлатилган ҳалиги кишиларни ҳам номзод сифатида таклиф қилган. Улар танланмади. Кўпчилик томонидан биродаримиз Рутерфорд ва яна олтита акамиз сайланди.

Бу мажлисда бўлган кўп биродарларимизнинг фикрича, «илгариги анжуманларга қараганда, айниқса бу сафар Яҳованинг кўмаги жуда сезилди». Бироқ уларнинг хурсандчилиги узоққа чўзилмади.

«ОЧИЛГАН СИР»

Муқаддас Китоб Тадқиқотчилари бир неча ой давомида «Очилган сир» китобини тарқатишди. Бу китобни ўқиган самимий кишилар Муқаддас Китобдаги ҳақиқатга қизиқиш билдиришди.

Канадада туман нозири бўлган Крист биродаримиз бир жуфтлик бу китобни ўқиб, беш ҳафта ўтгач ҳақиқатни қабул қилгани ҳақида сўзлаб берган. У: «Эри ва хотини ҳам қизиқиш кўрсатиб, тезда маънан ўсмоқда»,— деб айтган.

Бу китобни олган бошқа киши ҳам билиб олганларини шу заҳоти дўстларига айта бошлаган экан. Хушхабар унинг устига «тушган». У қуйидагича бўлишган: «Учинчи авенюда кетаётганимда, елкамга бир нарса келиб тушди, бу ғишт деб ўйладим. Аммо бу “Очилган сир” китоби эди. Уни олиб, уйимда ўқиб чиқдим... Кейин билишимча, бу китоб туфайли ғазабга минган бир руҳоний уни деразадан отиб юборган экан... Ушбу руҳоний айтган маърузалари ёки қилган бошқа ишларига қараганда, бу китобни деразадан отиб юборгани учун анчагина одамлар ҳақиқатни билиб олган... Бу руҳонийнинг ғазаби туфайли ҳозир Худони шарафлаяпмиз».

Ушбу руҳонийнинг муносабатидан ҳайрон эмасмиз. Бу китоб исёнкорона руҳда ва урушга қарши фикрлардан иборат деган айблов билан Канадада 1918 йили 12 февралда ман этилди. Кўп вақт ўтмай, Қўшма Штатлар ҳам шундай йўл тутди. Ташкилотимизни бошқараётган биродарларга қарши далиллар топиш мақсадида ҳукумат томонидан Байтилда ва Пенсильвания (Нью-Йорк) ҳамда Калифорниядаги офисларда тинтув ўтказилди. «Очилган сир» китоби урушга қарши фикрлардан иборат ва «Айғоқчилик акти»га мувофиқ эмас деган таъкидлов билан 1918 йили 14 мартда АҚШ Адлия вазирлиги томонидан ман этилди.

ҚАМОҚ

1918 йили 7 майда Адлия вазирлиги томонидан Жованни Дечекка, Жорж Фишер, Александр Макмиллан, Роберт Мартин, Фрэдерик Робисон, Жозеф Рутерфорд, Уильям ван Амбург ва Клейтон Вудворт биродарларимиз ҳибсга олинди. Улар «қонунбузарлик, жиноятчилик, қонунга бўйсунмаслик, хоинлик, Қўшма Штатларнинг ҳарбий ва денгиз кучларида хизмат қилишдан бош тортганликда» айбланди. 1918 йили 3 июнда уларнинг иши бўйича суд бошланди, лекин бу айбловларнинг барида улар айбдор деб тан олиниш эҳтимоли кам эди. Нима учун?

Қўшма Штатлар ҳукумати бу биродарларни «Айғоқчилик акти»ни бузишда айблаб, уни «тарғиботга қарши яхши қурол» деб атади. «Айғоқчилик акти» «адолатни кўзлаб, яхши ният ила ҳақиқатни» ёзганларни ҳимоя қилиши мумкин эди. Лекин 1918 йили 16 майда АҚШ конгресси унга ўзгариш киритишни рад этди. «Очилган сир» китоби баҳсларнинг муҳим қисмига айланди. Бу масала бўйича АҚШ конгресси расмий равишда қуйидагиларни тан олди: «Тарғиботларнинг энг хавфлиси “Очилган сир” китобидир... Асосий мақсади аскарларнинг назарида ҳурматимизни пасайтириш,.. ҳарбий хизматда иштирок этишдан тўхтатишга қаратилган».

1918 йили 20 июнда маслаҳатчилар иштирокидаги суд мажлиси бу саккизта биродарни айбдор деб тан олди. 21 июнда эса судья қарорни эълон қилди. У шундай деди: «Бу кишилар томонидан шиддат ила тарқатилган диний тарғиботлар немис қўшинининг бўлинишидан ҳам анча хавфлироқ... Улар оғир жазога тортилсин». Икки ҳафта ўтгач, бу саккизта биродар Жоржия штатининг Атланта шаҳридаги қамоқхонага юборилиб, 10–20 йилгача бўлган муддатга озодликдан маҳрум этилди.

ВАЪЗГЎЙЛИК ФАОЛИЯТИ ДАВОМ ЭТАДИ

Ўшанда Муқаддас Китоб Тадқиқотчилари шиддатли қаршиликлар остида эди. АҚШ Федерал тергов бюроси фаолиятимизни синчковлик ила ўрганиб чиқди ва минглаб ҳужжатларни нашр этди. Уларга биноан биродарларимиз ваъз қилишни тўхтатмасликка қатъий қарор қилган.

Орландодаги (Флорида штати) почтада ишлаган бир киши Федерал тергов бюросига шундай хат ёзган: «[Муқаддас Китоб Тадқиқотчилари] асосан кечки пайт уйма-уй ваъз қилиб юришади. [...] Улар барча қаршиликларга қарамай, ваъзгўйликни тўхтатмаяпти».

Қуролли кучларда юқори лавозимли ходим Етакчи кенгаш аъзоси Фредерик Френцнинг фаолияти ҳақида бюрога ҳисобот йўллаб: «Фредерик Френц “Очилган сир” китобининг бир неча минг нусхаларини сотишда иштирок этмоқда»,— деб ёзган.

Кейинчалик Етакчи кенгашда хизмат қилган Чарлз Фэкел ҳам шиддатли таъқибга дуч келган. У ҳам бу китобни тарқатгани учун ҳибсга олинган ва ҳукумат шахсий хатларини текширарди. У Балтимордаги (Мэриленд штати) қамоққа бир ойга юборилиб, «австриялик душман» деб тан олинди. Биродаримиз терговчиларга ғайрат ила шоҳидлик бераётганда Павлуснинг 1 Коринфликларга 9:16 даги сўзларини эслаган. У ерда: «Хушхабарни эълон этмасам, менинг ҳолимга вой!» — дейилган *.

Ғайрат ила ваъз қилишдан ташқари имондошларимиз Атлантадаги қамоқхонада ўтирган биродарларни озод этишсин деб илтимоснома ёзишган. Анна Гарднер шуларни эслайди: «Барчамиз муайян иш билан банд эдик. Биродарларимиз қамоқда бўлганда, имзолар йиғишга киришдик. Уйма-уй юриб, минглаб имзолар олдик. Биз одамларга бу садоқатли масиҳийлар адолатсизларча озодликдан маҳрум этилган деб айтардик».

АНЖУМАНЛАР

Ўша оғир замонда ўтказилган анжуманлар биродарларимизни маънан мустаҳкамлаб турарди. «Қўриқчи минораси»да шундай ёзилган: «Бир йил ичида 40 дан зиёд анжуман ўтказилган... Ўша пайтдаги ҳамма анжумандан ажойиб ҳисоботлар келарди. Илгари ҳамма анжуманлар ёзнинг охирида ёки кузнинг бошида бўларди; ҳозир эса йил давомида ҳар ой ўтказилади».

Самимий кишилар хушхабарни қабул қилишган. Кливлендда (Огайо штати) ўтган бир анжуманга тахминан 1 200 та одам келган ва 42 та киши сувга чўмган. Улардан бири ёш бола эди. «Бу дунёдаги одамлардан фарқли равишда, у Худодан миннатдор бўлиб, ўзини Унга бағишлаган эди».

КЕЙИН НИМА БЎЛАДИ?

1918 йилнинг охирида Муқаддас Китоб Тадқиқотчилари олдинда уларни нима кутаётганини билишмасди. Бруклиндаги баъзи биноларимиз сотилди ва Бош идорамиз Питтсбургга (Пенсильвания штати) кўчирилди. Масъулиятли биродарларимиз қамоқда бўлган пайтда, 1919 йили 4 январда йилги мажлис ўтказилиши режалаштирилди. Қизиқ, нималар юз берди?

Биродарларимиз фаолиятини тўхтатмаган. Уларнинг имони шунчалик мустаҳкам бўлганки, 1919 йил учун Ишаё 54:17 даги: «Сенга қарши ясалган ҳеч бир қурол ғалаба қозонмайди»,— деб айтилган сўзларни танлашган. Биродарларимиз вазият кутилмаганда ўзгаришига тайёргарлик кўришган. Бу уларнинг имони кучли бўлишига ва келажакдаги буюк ишлар учун тайёр туришига ҳисса қўшарди.

^ абз. 6 2017 йилги «Яҳова Шоҳидларининг йилномаси»нинг (рус) 172–176- саҳифаларидаги «1917. Юз йил аввал» номли мақолага қаранг.

^ абз. 22 Чарлз Фэкелнинг таржимаи ҳоли «Қўриқчи минораси»нинг 1969 йили 1 март сонида (ингл.) келтирилган.