1. Oseteko yipi Yosefe a liyaka layo kuenda wa iyula ndati?

 YOSEFE omõla a Yakoba, wa liyaka loseteko yimue ka ya lelukile. Ukãi umue wo sapuila hati: “Lipekela lame.” Ukãi waco wa kala wa cime caye, Potifara. Pole, Yosefe ka tavele. Omanu vamue koloneke vilo, citava okuti va li pula ndoco, ‘Momo lie Yosefe ka tavelele?’ Potifara ka kalepo. Yosefe wa kala lika upika wovonjo; nda eye wa likalele oku tẽlisa ovina ukãi o sapuila wa ponduile oku u kangisa. Pole, ndaño ndoco Yosefe wamamako oku likala epingilo lia lingiwa lukãi. Momo lie? Yosefe wa popia hati: “Ndinga ndati evĩho eli linene loku lingila ekandu Suku?”—Efet. 39:7-12.

2. Yosefe wa kũlĩhĩle ndati okuti evĩho liukahonga ekandu ku Suku?

² Yosefe wa kũlĩhĩle ndati okuti, Suku yaye wa tendele ukahokolo ‘ndevĩho linene’? Noke lioku pita ovita vivali kanyamo, va Isareli va tambuile Ocihandeleko ca eciwile ko Mose ca popele okuti, “Ku ka linge ukahokolo.” (Etu. 20:14) Omo liaco, Yosefe wa kũlĩhĩle okuti nda ka taviwile la Yehova nda wa lingile evĩho liukahonga. Ndeci, Yosefe wa kũlĩhĩle okuti Yehova wa sokiya eliangiliyo limue liatiamẽla lika kolohueli. Eye wa yevavo ulandu wa inakulu yaye Sara, ndomo Yehova o teyuila eci a kala kohele yoku putuiwa. Cimuamue haico Yehova a linga, eye wa teyuila ukãi wa Isake Rebeka. (Efet. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Kuenje Yosefe wa sokolola kovolandu aco, noke wa sokolola ndomo Suku a tenda esunga kuenda  eci hacesungako. Omo okuti Yosefe wa solele Yehova, eye wa solelevo olonumbi viesunga via Yehova loku nõlapo oku linga eci cu sanjuisa.

3. Nye tu konomuisa vocipama cilo?

³ Ove hẽ o sole esunga? Ka kuli atatahãi okuti o li sole. Pole, omo vosi yetu ka tua li puile, nda ka tua kuatele utate, tu ka yapuisiwa lonjila ndomo oluali lu tenda esunga. (Isa. 5:20; Va Rom. 12:2) Omo liaco, vocipama cilo, tu konomuisa eci ci lomboloka esunga kuenda ndomo tu kuatisiwa oku sola ocituwa caco. Noke tu kononumuisa ovina vitatu tu sukila oku linga oco tu pamise ocisola tu kuetele olonumbi via Yehova.

4. Ovisimĩlo vipi ka via sungulukile valua va kuete catiamẽla kesunga?

⁴ Eci omanu va sokolola omunu umue ukuesunga, valua va sima okuti omunu waco ukuepela, ukuakupisa vakuavo kuenda o litenda okuti wa velapo. Pole, Suku ka sanjukila ovituwa evi. Yesu eci a kala palo posi, wa pisa asongui vatavo vokoloneke viaye va litumbikilile olonumbi viavo muẽle vioku lekisa esunga. (Uku. 7:16; Luka 16:15) Omanu vana Yehova a tenda okuti vakuesunga ka va simi okuti va velapo vakuavo.

5. Ndomo ca lomboluiwa Vembimbiliya esunga li lomboloka nye? Ci lombolola.

⁵ Esunga ocituwa cimue ciwa. Volondaka vikuavo, ci lomboloka oku linga ovina via sunguluka kovaso a Yehova Suku. Vembimbiliya ondaka ukuesunga, yeca ocisimĩlo coku ambata ekalo liomuenyo wetu ndomo ci likuata lolonumbi via Yehova. Ndeci, Yehova wa lunguile okuti vakualomĩlu va sukilile oku yonga ‘locilemo ca suapo.’ (Esin. 25:15) Kelimi lio Heveru ondaka oku “suapo,” ya pongoluiwavo okuti “ca sunguluka.” Ocili okuti, Ukristão o yongola oku kala ukuesunga kovaso a Suku, o sukila oku likolisilako oku kala ukuacili kovina viosi a linga. Omunu una ukuesunga o solevo esunga kuenda o suvuka eci a mola umue o tatiwa lekambo liesunga. Omunu una okuti ukuesunga, poku nõla onjila yimue, o sokolola ndomo a ‘sanjuisa calua [Yehova].’—Va Kol. 1:10.

6. Momo lie tu sukilila oku kolela kolonumbi via Yehova vieci ciwa leci cĩvi? (Isaya 55:8, 9)

⁶ Embimbiliya li tukula Yehova okuti, Ono yesunga. Omo liaco, eye o tukuiwa hati, ‘ocitumãlo cesunga.’ (Yer. 50:7) Omo okuti, Yehova eye Ululiki, eye lika o kuete omoko yoku tumbika eci ciwa leci cĩvi. Omo Yehova wa lipua, ovisimĩlo viaye viatiamẽla kueci ciwa leci cĩvi via velapo okuti vietu vi sule, momo tua piñala ekandu kuenda ka tua lipuile. (Olosap. 14:12; tanga Isaya 55:8, 9.) Etu tua lulikiwa lesetahãlo lia Suku kuenje tu pondola oku likolisilako oku tẽlisa olonumbi viaye. (Efet. 1:27) Kuenda tu sanjukila oku ci linga. Ocisola tu kuetele Isietu ci tu vetiya oku u setukula ndomo ci likuata lepondolo lietu.—Va Efe. 5:1.

7. Momo lie tu sukilila oku kuama olonumbi viakoleliwa? Ci lombolola.

⁷ Tu kuatisiwa poku kuama olonumbi via Yehova vieci ciwa leci cĩvi. Ndamupi? Sokolola ndomo nda ca kala, nda okuti ombango lombango yi panga olombongo viaye muẽle, ale vakuakutunga, omunu lomunu o kuama ocisimĩlo caye. Eci nda ca koka ovitangi. Kuenda nda olondotolo ka vi kuama olonumbi poku sakula, olombei vi fa. Kuenje nda omanu va kuama olonumbi via tumbikiwa, ci pondola oku va teyuila. Cimuamue haico okuti, olonumbi viesunga via Suku, vi pondola oku tu teyuila.

8. Vana va sole esunga asumũlũho api va lavoka?

 ⁸ Yehova o sumũlũisa vana va likolisilako oku kapako olonumbi viaye. Eye wa likuminya hati: “Vakuesunga va ka piñala ilu lieve, kuenda va ka kalamo otembo ka yi pui.” (Osa. 37:29) O pondola hẽ oku sokolola ndomo amanu va ka likuata omunga, va ka kuata ombembua kuenda esanju, omo lioku kuama olonumbi via Yehova? Yehova o yongola okuti tu kuata ekalo eli. Kuenje vosi yetu tu sukila oku sola esunga! Tu sola ndati esunga? Tu konomuisa ananga atatu ndomo tu ci linga.

9. Nye ci pondola oku tu kuatisa oku sola esunga?

⁹ Enanga 1: Sola Omunu wa tumbika olonumbi. Oco tu sole esunga, tu sukila oku sola Una wa tumbika olonumbi vieci ciwa leci cĩvi. Osimbu ocisola cetu ku Yehova ci li vokiya, tu ka sanjukila oku kuama olonumbi viaye viesunga. Ndocindekaise: Nda okuti Adama la Eva va solele Yehova, nda ka va sinĩlile ocihandeleko caye.—Efet. 3:1-6, 16-19.

10. Nye Avirahama a linga oco a kuate elomboloko liovisimĩlo via Yehova?

¹⁰ Etu ka tu yongola oku linga ocina cimuamue ndeci Adama la Eva va linga. Tu yuvula oku linga ovina viaco poku amamako oku lilongisa catiamẽla ku Yehova, oku sanjukila ovituwa viaye kuenda oku likolisilako oku kuata elomboloko lionjila ndomo a tenda ovina. Poku ci linga, ocisola cetu ku Yehova ci ka li vokiya. Kũlĩhĩsa ulandu wa Avirahama. Eye wa solele calua Yehova. Ndaño okuti kokuaye ca tĩlile oku kuata elomboloko liovisimĩlo via Yehova, pole eye wa pokola. Eye wa likolisilakovo oku kũlĩha ciwa Yehova. Ndeci: Avirahama eci a yeva okuti Yehova wa laikele oku nyõla o Sodoma lo Gomora, tete wa kuata usumba omo wa simĩle okuti “Onganji yongongo yosi” o ponda ukuesunga kumue londingaĩvi. Ku Avirahama ca molẽhele okuti ka ci tẽliwa oku yovola ukuesunga kuenje lumbombe wa linga apulilo alua ku Yehova. Yehova lepandi wo tambulula. Noke Avirahama wa kuata elomboloko liokuti Yehova o kũlĩhĩsa utima womanu lomunu kuenda Eye ka pondi ukuesunga kumue londingaĩvi.—Efet. 18:20-32.

11. Avirahama wa lekisa ndati okuti wa solele Yehova kuenda wo kolelele?

¹¹ Avirahama wa komõha calua ombangulo va kuata la Yehova yatiamẽla kolupale luo Sodoma lo Gomora. Ocisola caye kuenda esumbilo ku Isiaye wokilu ceya oku livokiya okuti kotete ci sule. Pole, vokuenda kuanyamo, Avirahama ekalo liomuenyo waye lieya oku kapiwa voseteko. Yehova wo sapuila oco a ece ndocilumba omõlaye una a solele calua, okuti Isake. Avirahama omo lioku kũlĩha ciwa Suku yaye, vepuluvi liaco ka kuatele vali epulilo lioku linga Kokuaye. Avirahama wa linga lika eci Yehova o pingile. Pole, sokolola evalo eye a yeva osimbu a kala oku lipongiyila oku tẽlisa eci vo pinga! Citava okuti Avirahama wa kala oku sokolola calua kueci a lilongisile catiamẽla ku Yehova. Eye wa kũlĩhĩle okuti Yehova lalimue eteke a linga cimue ka ca sungulukile, ale ci sumuisa. Ndeci upostolo Paulu a lombolola, Avirahama wa kolelele okuti Yehova wa ponduile oku pindula omõlaye o soliwe Isake. (Va Hev. 11:17-19) Handi vali, Yehova wa likuminyile okuti Isake wa laikele oku kala isia yofeka yimue, pole, kotembo yaco Isake ka kuatele handi omõla. Avirahama wa solele calua Yehova kuenje wa kolelele okuti Eye olonjanja viosi o linga eci cesunga. Ndaño okuti ka ca lelukile oku ci linga, ekolelo Avirahama a kuata lio vetiya oku pokola.—Efet. 22:1-12.

12. Tu setukula ndati Avirahama? (Olosamo 73:28)

 ¹² Tu setukula ndati Avirahama? Ndeci eye a linga, tu sukila oku amamako oku lilongisa catiamẽla ku Yehova. Nda tua ci linga tu pamisa ukamba wetu laye kuenda tu ko sola vali calua. (Tanga Olosamo 73:28.) Olondunge vietu vi ka pindisiwa okuti tu kuata ovisimĩlo ndevi via Suku. (Va Hev. 5:14) Kuenje eci umue a ka seteka oku tu vetiya oku linga cimue cĩvi, tu ka likala. Tu ka suvuka oku linga ovina viosi vi pondola oku sumuisa Isietu kuenda vi nyõla ukamba tu kuete laye. Kolonepa vipi vikuavo tu ka lekisa okuti tu sole esunga?

13. Tu pondola oku sanda ndati esunga? (Olosapo 15:9)

¹³ Enanga 2: Likolisilako oku sola esunga eteke leteke. Nda tu yongola oku pama ketimba, tu sukila oku likolisilako oku li pindisa eteke leteke. Cimuamue haico okuti, tu sukila oku likolisilako oku vokiya ocisola cetu kueci Yehova a popia okuti cesunga. Eci ka ca tĩlile calua kokuetu oku ci tẽlisa. Yehova wa sunguluka, eye lalimue eteke a ka tu kisika oku linga cina ka ci kasi vepondolo lietu. (Osa. 103:14) Eye o tu sapuila hati, “o sole omunu o sanda esunga.” (Tanga Olosapo 15:9.) Nda tu kasi oku sanda ocimãho cimue kupange wa Yehova, tu likolisilako oku ci tẽlisa. Cimuamue haico tu linga, poku sanda esunga. Kuenje Yehova lepandi o ka tu kuatisa oku ci tẽlisa kuenda oku mioñoloha vokuenda kuotembo.—Osa. 84:5, 7.

14. Nye ci lomboloka ‘ociteyuilo covonete cesunga’ kuenda momo lie tu ci sukilila?

¹⁴ Yehova locisola o tu sapuila hati, oku linga esunga ka ci lemi. (1 Yoa. 5:3) Olio li tu teyuila kuenda tu li sukila eteke leteke. Ivaluka uwalo wovimalẽho viespiritu upostolo Paulu a tukula. (Va Efe. 6:14-18) Onepa yipi ya teyuila onete yesualali? “Ociteyuilo covonete cesunga,” oco ci lomboloka olonumbi via Yehova viesunga. Ndeci ociteyuilo ci pondola oku teyuila onete, olonumbi via Yehova viesunga vi teyuila utima wove wocindekaise okuti, ceci ove wa tuwa vokati kutima. Kuenje ci kuete esilivilo okuti, vuwalo  wovimalẽho viove mu kongela, ociteyuilo cesunga.—Olosap. 4:23.

15. Owala ndati esunga, ndociteyuilo covonete?

¹⁵ Owala ndati esunga, ndociteyuilo covonete? O pondola oku ci linga poku sokolola kueci Suku a ku yonguila, eci o nõla onjila yimue o yongola oku kuama. Omo liaco, poku nõla eci tu popia, ovisikilo tu yeva, ovitalukilo tu linga, ale alivulu tu tanga, tete tu sukila oku lipula ndoco: ‘Nye ndi yongola oku yukisa vutima wange? Eci hẽ ci taviwa la Yehova? Ale ci vetiya evĩho liukahonga, ungangala, ocipululu kuenda oku lisokolola lika ame muẽle okuti ovina Yehova a tenda okuti haviesungako? (Va Fil. 4:8) Nda onjila o nõla yi likuata locipango ca Yehova, ove o kasi oku ecelela okuti olonumbi via Yehova viesunga, vi teyuila utima wove.

16-17. Elivulu lia Isaya 48:18, ekolelo lipi li tu ĩha liokuti tu pondola oku ambata omuenyo umue u likuata lolonumbi viesunga via Yehova otembo ka yi pui?

¹⁶ Anga hẽ wa lekisile ale esakalalo nda o ka amamako oku endela volonumbi viesunga via Yehova eteke olio eteke kuenda unyamo lunyamo? Konomuisa ocindekaise Yehova a tukula ci sangiwa ku Isaya 48:18 (Tanga.) Yehova wa tu likuminya okuti, esunga lietu lia laikele oku kala “ndakimba okalunga.” Sokolola okuti otãi konele yokalunga oku tala oku tumoha kuakimba, okuti ka a liwekapo. Pocitumãlo caco o kasi, anga hẽ nda wa sakalala okuti eteke limue akimba aco a liwekapo oku tumoha? Sio! Momo ove wa kũlĩha okuti akimba aco a kasi ale oku tumoha vokuenda kuanyamo alua kuenda o-o a ka amamako oku tumoha.

¹⁷ Esunga liove li pondola oku kala ndakimba okalunga! Ndamupi? Eci o nõla onjila yimue o yongola oku kuama, tete kũlĩhĩsa eci Yehova a ku yonguila okuti oco o linga. Kuenje ci linga. Ndaño ka ca lelukile oku nõla onjila yimue, Isiove ukuacisola olonjanja viosi o kasi konele yove oco a ku kuatise oku ambata omuenyo umue u likuata lolonumbi Viaye viesunga eteke leteke.—Isa. 40:29-31.

18. Momo lie tu sukilila oku yuvula oku sombisa vakuetu?

¹⁸ Enanga 3: Ecelela Yehova oku linga esombiso. Osimbu tu likolisilako oku ambata omuenyo umue u likuata lolonumbi viesunga via Yehova, tu sukila oku yuvula oku sombisa vakuetu loku yuvula oku litenda okuti tua kuesunga. Ka tu kuete omoko yoku sombisa omanu nda ka va kasi oku linga eci Yehova a va yonguila, pole, tu sukila oku ivaluka okuti Yehova eye “Onganji yongongo yosi.” (Efet. 18:25) Yehova ka tu ĩhile omoko yoku sombisa. Eli olio esunga lieci Yesu a handelekela hati: “Liwekipo oku pisa, oco ka vu ka pisiwi.”—Mat. 7:1. *

19. Yosefe wa lekisa ndati okuti wa kolelele kesombiso lia Yehova?

¹⁹ Tu konomuisi vali ulandu wulume ukuesunga Yosefe. Eye wa yuvula oku sombisa vakuavo, ndaño omanu vaco votata lãvi. Vahuvaye, vo tipula, vo landisa ndupika kuenda vakemba isiavo okuti Yosefe wa fa. Noke lianyamo amue Yosefe wa lisanga lepata liaye. Cilo, omo okuti Yosefe wa linga onguluvulu yofeka, eye wa ponduile oku sombisa vahuvaye loku va fetuluinya. Vahuva a Yosefe va kala lusumba wokuti eye wa ponduile oku va fetuluinya ndaño vo pingile ongecelo lieci ovo vo lingile. Pole, Yosefe wa va sapuila hati: “Ko ka kuati usumba. Anga hẽ ame Suku oco  ndu ku pisi?” (Efet. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) Yosefe lumbombe wa limbuka okuti Yehova eye lika wa kuatele omoko yoku sombisa vamanjaye.

20-21. Tu yuvula ndati ekambo liesunga?

²⁰ Ndeci ca linga Yosefe, tu sukila oku ecelela okuti Yehova eye o sombisa. Ndeci, ka tu ka kuati onjanga yoku sima okuti eci manji umue a kasi oku linga cĩvi. Etu ka tu pondola oku kũlĩha eci ci kasi vutima; te lika “Yehova o kũlĩhĩsa ovisimĩlo.” (Olosap. 16:2) Eye o sole omanu vosi vakuafeka via litepa kuenda vakuapata alitepa. Kuenda eye o tu vetiya oco tu ‘sanjavalise apito ovitima vietu.’ (2 Va Kor. 6:13) Omo liaco, tu sukila oku likolisilako oku sola vamanji vosi loku yuvula oku va sombisa.

²¹ Eci ci lekisa okuti tu yuvulavo oku pisa vana okuti ka va fendela Yehova. (1 Tim. 2:3, 4) Ove hẽ wa sombisile ale umue ukuepata okuti ka kasi vocili loku popia okuti, “Omunu u lalimue eteke a ka tava ocili?” Oku ci linga, ci lomboloka epela kuenda oku lipanda. Yehova handi o kasi oku eca ‘komanu vosi vo kolonepa viosi’ epuluvi lioku likekembela. (Ovil. 17:30) Ivaluka okuti vana va litenda okuti ovo lika vakuesunga vakuavo sio, ci lomboloka ekambo liesunga.

22. Momo lie wa nõlelapo oku sola esunga?

²² Ocisola tu kuetele olonumbi viesunga via Yehova ci koka ombembua loku vetiya omanu vakuavo oku amẽla kokuetu kuenda ku Suku yetu. Lalimue eteke ka tu ka liwekipo oku kuata “onjala lenyona liesunga.” (Mat. 5:6) Ivaluka okuti Yehova wa kapako alikolisilo ove oku linga esunga. Osimbu omanu voluali vamamako oku lekisa ekambo liesunga, ove ku ka liwekepo! Olonjanja viosi ivaluka okuti “Yehova o sole vakuesunga.”—Osa. 146:8.