“Ko ka sakalali leteke liya, momo eteke liya li ka kuata asakalalo alio.”—MATEO 6:34.

Eci ci lomboloka nye? Asakalalo a panga onepa komuenyo. Pole, ku sukila oku vokiya kasakalalo ove etaili poku sokolola kovina vi ka pita hẽla. Seteka oku kuata lika esakalalo lieteke lietaili.

• Esakalalo li pondola oku koka ovitangi. Omo liaco, seteka ndoco: Catete, tava okuti ku pondola oku tutuiya esakalalo. Poku sokolola kovina ku pondola oku tutuiya, ci vokiya vali esakalalo liove. Cavali, ivaluka okuti pamue ovina o sakalala lavio calua ka vi ka pita.

“Olondunge vi tunda kilu . . . via sunguluka.”—TIAGO 3:17.

Eci ci lomboloka nye? Ku ka li kisike oku lipua. Yuvula oku lavoka oku linga ovina vialua ale komanu vakuavo.

• Kala ukuesuluviko, lavoka ovina lonjila ya sunguluka kuenda ivaluka okuti ci kaile ove, ale omanu vakuavo vu kuete olongave. Poku ci linga, ci tepulula esakalalo liove kuenda lia vakuene. Kuenje ci ka leluka kokuove kuenda komanu vakuavo oku kuata onima yiwa. Handi vali, amamako oku kuata ocituwa cesanju. Eci o yola, ndaño cimue ka ca tundile ciwa, o kavuluisa atesãu kuenje o liyeva ciwa.

“Omunu ukuelomboloko amamako oku tula utima.”—OLOSAPO 17:27.

Eci ci lomboloka nye? Ovisimĩlo ka via sungulukile vi pondola oku nyõla uloño wove woku sokolola. Omo liaco, seteka oku tula utima.

• Limbuka ovina vi ku kokela esakalalo kuenda tiamisila utima konjila ndomo o linga ovina. Ndeci, nda o yevite esakalalo kũlĩhĩsa ovisimĩlo viove, ndomo o liyevite kuenda ocituwa o lekisa. Citava okuti o ci soneha vopapelo yimue. Nda o lavulula ovilinga viove, o tẽla oku liyaka ciwa lesakalalo. Handi vali, sokolola ndomo nda wa malako ovina vi ku sakalaisa komuenyo wove. Nda ku tẽla oku malako ovina viaco, seteka oku vi tepulula, citava okuti ongotiya ciwa ovopange ove kuenda otembo yove.

• Tenda ovina lonjila yikuavo. Ocina ci ku sakalaisa, pamue ka ci sakalaisa vakuene. Oku pongolola ovisimĩlo viove ci pondola oku ku kuatisa. Kũlĩhĩsa olonumbi vi kuãimo:

  1. Ku ka sime lonjanga okuti omunu umue wa linga ocina cimue kocipango. Ndeci, nda o kasi kulala umue kuenje omunu umue oku pitila kovaso, noke o fetika oku sokolola okuti omunu waco ka kuete esumbilo, eci ci ku kokela esakalalo. Pamue omunu waco poku ci linga, ka ci limbukile kuenda ka yonguile oku ku kokela ovitangi.

  2. Limbuka onele yiwa yocitangi caco. Citava okuti, o sukila oku talamẽla otembo yalua kombutika yuhayele, ale kocitalamẽlo colombalãu. Osimbu o talamẽla nda o tanga ocina cimue, o linga ocina cimue coku yayuisako upange wove, ale oku tanga asapulo ove, ku kuata asakalalo alua.

  3. Kuata ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla kovina. Lipula ndoco: ‘Anga hẽ hẽla ale osemana yiya ocitangi eci handi ci ka kala cinene ndoco?’ Kuata uloño woku tepisa ovitangi vitito levi vinene.

“Ovina viosi vi sokiyiwe ciwa loku lingiwa lesumbilo.”—1 VA KORINDO 14:40.

Eci ci lomboloka nye? Seteka oku ongotiya omuenyo wove.

• Ciwa oku kuata ocituwa ca sunguluka komuenyo wetu. Ocina cimue ci koka ekambo lioku liongotiya kuenda esakalalo—oku lipañela. Kuenje o pondola oku kuata ovopange alua oku linga. Nye ku setekela oku kuama olonumbi vi kuãimo?

  1. Tete, linga esokiyo limue kuenda likolisilako oku li tẽlisa.

  2. Limbuka kuenda pengulula ocituwa cosi ci ku lingisa oku lipañela.

“Epupu limosi liepuyuko lia velapo okuti, apupu avali wupange walua a sule kuenda oku lupukila konyima yofela.”—UKUNDI 4:6.

Eci ci lomboloka nye? Omanu vana va tiamisila calua utima kupange, ka va tẽla oku mola onima ‘yapupu avali wupange wavo walua.’ Ovo ka va kuata otembo ndaño ongusu oco va sanjukile onima yupange wavo.

• Kuata ocituwa ca sunguluka catiamẽla kupange kuenda kolombongo. Oku kuata olombongo vialua, ka ci lomboloka oku kuata esanju lialua ale esakalalo litito. Ocili ceci okuti, ocina tu sima okuti oco, pamue hacoko. Ukundi 5:12 ku popia hati: “Ovina vialua via tiamẽla komunu ohuasi, ka vi u ecelela oku pekela.” Omo liaco, sanjukila ovina o kuete ale.

• Sanda otembo yoku puyuka. Ove o pondola oku tepulula esakalalo poku linga ocina o sole. Pole, kuata utate momo ocitalukilo coku tala otelevisãu, pamue ka ci ku kuatisa oku kavuluisa esakalalo.

• Talavaya lovimalẽho viuloño lonjila ya sunguluka. Yuvula oku tala asapulo ale oku iñila vo Internet otembo yosi. Nda ka ci sukiliwa, ku ka tale ovina viupange velivala ku kasi oku talavaya.

“Oku pokuisa etimba ku kuete esilivilo”—1 TIMOTEO 4:8.

Eci ci lomboloka nye? Oku pindisa etimba olonjanja viosi ci pondola oku ku kuatisa oku kuata uhayele uwa.

• Kuata ovituwa vi kuatisa uhayele. Oku pindisa etimba, ci pondola oku vokiya esanju liove kuenda ci kuatisa etimba liove oku liyaka lesakalalo. Lia okulia ku kuatisa kuenda yuvula oku kala otembo yalua okuti ku li. Ci kuetevo esilivilo oku puyuka otembo yi sukiliwa.

• Yuvula olonjila vi koka ohele o pondola oku sima okuti vi malako esakalalo ndeci, oku sipa, oku nyua olodroga kuenda oku nyua ovina vi koluisa. Vokuenda kuotembo ovituwa viaco vi vokiya esakalalo liove, momo vi nyõla uhayele wove kuenda vi mala olombongo viove.

• Nda o liyevite okuti wa lemẽlelua lesakalalo, sandiliya ondotolo yimue. Ku ka kuate osõi yoku sanda ekuatiso lionoño yimue.

“Kũlĩha ovina via velapo vali.”—VA FILIPOI 1:10.

Eci ci lomboloka nye? Kũlĩhĩsa ovina o pitisa kovaso.

• Poku linga ulala wovopange ove, pitisa kovaso ana a velapo vali. Eci ci ka ku kuatisa oku tiamisila utima kovina o sukila oku linga tete. Handi vali, o ka tẽla oku limbuka ovina vi sukila oku lingiwa vepuluvi likuavo, ovina o pondola oku pinga oco omunu umue a ku lingileko kuenda ana wimũla.

• Vokuenda kuosemana, soneha ndomo o talavaya lotembo yove. Kuenje sandiliya olonjila vioku talavaya ciwa lotembo. Nda o talavaya ciwa lotembo, ku sakalala calua.

• Sokiya otembo yoku puyuka. Ndaño o ci linga votembo yitito, ci pondola oku ku kuatisa oku liyeva ciwa loku tepulula esakalalo.

“Asakalalo a honguisa utima womunu, pole, ondaka yiwa yi petula utima.”—OLOSAPO 12:25.

Eci ci lomboloka nye? Olondaka viwa viomunu umue wa sunguluka, vi pondola oku ku kuatisa oku liyeva ciwa.

• Sapela lomunu umue wa koleliwa okuti o kuete elomboloko lionjila ndomo o liyevite. Omunu waco o pondola oku ku kuatisa oku tenda ovina lonjila yikuavo, ale oku tetulula ovina lonjila yimue kua limbukile. Oku sapuilako omunu umue ndomo o liyevite, ci ku kuatisa oku liyeva ciwa.

• Ku ka linge ovina viosi lika liove. Nye o sima catiamẽla koku tepelako upange wove omanu vakuavo?

• Omunu vu talavayela kumosi nda o ku sumuisa, sokolola ndomo o potolola ocitangi caco. Lombolola lumbombe ndomo o liyevite. (Olosapo 17:27) Nda ka ca ecele onima yiwa, citava okuti o tepulula ukamba lomunu waco.

“Va sumũlũha vana va kuete enyona liukũlĩhĩso wa Suku.”—MATEO 5:3.

Eci ci lomboloka nye? Etu ka tu sukila lika uwalo, okulia kuenda ocitumãlo coku kala. Vosi yetu tu kuete enyona liukũlĩhĩso wa Suku. Oco tu kuate esanju, tu sukila oku limbuka okuti tu kuete esukila liaco kuenda oku ci kapako.

• Ohutililo yi pondola oku kuatisa calua. Suku oku laleka oku ‘yeka kokuaye asakalalo ove osi, momo eye o ku tata.’ (1 Petulu 5:7) Oku likutilila loku sokolola kovina viwa, ci ku kuatisa oku kuata ombembua yo vutima.—Va Filipoi 4:6, 7.

• Tanga ovina vi ku kuatisa oku amela ku Suku. Olonumbi vi sangiwa vo revista yilo, via kunamẽla Vembimbiliya okuti, elivulu limue lia sonehiwa oco li tu kuatise oku kuata ukũlĩhĩso wa Suku. Embimbiliya li tu kuatisavo oku kuata “olondunge kuenda uloño woku sokolola.” (Olosapo 3:21) Momo lie ku setekela oku tanga Embimbiliya? Elivulu Liolosapo liwa calua oco o fetike.