TUMU PARAU HAAPIIRAA 25
HIMENE 96 E faufaa rahi to te Parau a te Atua
Ta tatou e haapii mai i te mau parau hopea a Iakoba (Tuhaa 2)
“Ua horoa oia i te haamaitairaa e tano no ratou tataitahi.”—GEN. 49:28.
MANAˈO FAUFAA
E ite mai tatou i te tahi mau haapiiraa e huti mai i te mau parau hopea a Iakoba ia Zebuluna, Isakara, Dana, Gada, Asera, Naphatali, Iosepha e Beniamina.
1. Eaha ta tatou e ite mai i roto i teie tumu parau?
UA AMUI mai te mau tamaiti a Iakoba i pihai iho ia ˈna. Te faaroo noa ra ratou i to ratou papa ruhiruhia e paraparau ra ia ratou tataitahi. Mai ta tatou i ite i to na mua ˈtu tumu parau, ua paraparau Iakoba ia Reubena, Simeona, Levi e Iuda. Peneiaˈe ua maere roa ratou i ta ˈna i parau. Ua uiui atoa paha ratou eaha râ ta to ratou papa e parau i te toea o ta ˈna mau tamaiti. E hiˈo mai ïa tatou i te tahi mau haapiiraa e huti mai i ta ˈna i parau ia Zebuluna, Isakara, Dana, Gada, Asera, Naphatali, Iosepha e Beniamina. a
ZEBULUNA
2. Eaha ta Iakoba i parau ia Zebuluna, e mea nafea ta ˈna mau parau i te tupuraa? (Genese 49:13) (A hiˈo atoa i te tumu parau tarenihia.)
2 A taio i te Genese 49:13. Ua parau Iakoba e parahi te opu o Zebuluna na tatahi, i te pae apatoerau o te Fenua tǎpǔhia. E 200 matahiti i muri mai to ratou fanaˈoraa i te hoê tuhaa fenua, i ropu i te miti o Galilea e te miti Mediteranea. Ua tohu hoi Mose: “A oaoa, e Zebuluna, i to oe mau tere.” (Deut. 33:18) Te faahitihia ra paha i ǒ nei te mau tere tapihooraa o te huaai o Zebuluna i tatahi o na miti e piti. E tumu iho â ïa e oaoa ˈi te huaai o Zebuluna.
3. Na te aha e tauturu mai ia oaoa noa tatou?
3 Eaha te haapiiraa no tatou? E tumu e oaoa ˈi tatou, noa ˈtu ihea tatou e faaea ˈi e eaha to tatou tupuraa. Ia oaoa noa tatou, e titauhia ia mauruuru tatou i ta tatou e fanaˈo nei. (Sal. 16:6; 24:5) Mai te peu to nia noa to tatou feruriraa i te mau mea aita e vai ra ia tatou, eita ïa tatou e oaoa. No reira, e tutava anaˈe i te hiˈo i te mau mea maitatai o to tatou tupuraa.—Gal. 6:4.
ISAKARA
4. Eaha ta Iakoba i parau ia Isakara, e mea nafea ta ˈna mau parau i te tupuraa? (Genese 49:14, 15) (A hiˈo atoa i te tumu parau tarenihia.)
4 A taio i te Genese 49:14, 15. Ua haapopou Iakoba ia Isakara, no te mea e taata itoito roa o ˈna. Inaha ua faaau to ˈna papa ia ˈna i te hoê asini ivi paari. E maraa hoi i teie animara ia taˈitaˈi i te mau mea teiaha. Ua parau atoa Iakoba e fanaˈo Isakara i te hoê fenua au maitai. Tera iho â tei tupu. E tâpû fenua hotu maitai tei horoahia no ratou i te pae anavai Ioridana. (Ios. 19:22) Papu, ua rohi ratou i te tanu i te maa i nia i to ratou fenua e i te tauturu ia vetahi ê. (Arii 1, 4:7, 17) Ei hiˈoraa, i to Baraka te tavana, e to Debora te peropheta vahine aniraa i te tauturu i te ati Iseraela no te aro ia Sisera, ua turu atu te opu o Isakara. Ua na reira atoa ratou i te tahi atu mau taime.—Tav. 5:15.
5. No te aha mea faufaa ia rohi tatou?
5 Eaha te haapiiraa no tatou? Mea faufaa roa na Iehova i to tatou itoito rahi i roto i ta ˈna taviniraa, mai ia ˈna i na reira no te opu o Isakara. (Koh. 2:24) A hiˈo na i te mau taeae e rohi nei no te aupuru i te amuiraa. (Tim. 1, 3:1) Te rohi nei ratou eiaha i roto i te mau aroraa i te pae tino, no te paruru râ i te mau tavini a Iehova i te pae varua. (Kor. 1, 5:1, 5; Iuda 17-23) Te rohi atoa nei ratou i te faaineine maitai i ta ratou mau oreroraa parau no te faaitoito i te amuiraa.—Tim. 1, 5:17.
DANA
6. Eaha te hopoia a te opu o Dana? (Genese 49:17, 18) (A hiˈo atoa i te tumu parau tarenihia.)
6 A taio i te Genese 49:17, 18. Ua faaau Iakoba ia Dana i te hoê ophi o te hohoni i te mau animara mea tiapai aˈe ia ˈna, mai te puaahorofenua no te tamaˈi. Te auraa ïa, mea itoito roa te opu o Dana. Ua ineine ratou i te aro i te mau enemi o te nunaa Iseraela. Inaha, i te roaraa o to ratou tere i te Fenua tǎpǔhia, na te opu o Dana e paruru i te mau puhapa atoa “na muri mai.” (Num. 10:25) E hopoia faufaa roa teie, noa ˈtu aita te nunaa i ite i ta ratou mau tutavaraa.
7. Eaha te huru feruriraa tano no nia i ta tatou e rave nei no Iehova?
7 Eaha te haapiiraa no tatou? I rave na paha oe i te tahi ohipa maitai aita vera ma i ite. Ua apiti paha oe i te tamâraa e te atuaturaa i te Piha a te Basileia, ua horoa oe i te rima tauturu i te tairururaa hoê mahana aore ra e toru mahana, aore ra e ohipa ê atu ta oe i rave. Mea maitai roa, e nehenehe oe e haapopouhia. A haamanaˈo, te ite mai ra Iehova i te mau mea atoa ta oe e rave ra no ˈna, e te haafaufaa ra o ˈna i te reira. E oaoa ˈtu â Iehova mai te peu na to oe here ia ˈna e turai ia oe, eiaha râ no te faatietie oe.—Mat. 6:1-4.
GADA
8. Eaha te tumu e aro ai te mau nunaa enemi i te opu o Gada? (Genese 49:19) (A hiˈo atoa i te tumu parau tarenihia.)
8 A taio i te Genese 49:19. Ua tohu Iakoba e aˈuaˈu te tahi pǔpǔ eiâ ia Gada. E 200 matahiti i muri mai te fanaˈoraa te opu o Gada i to ratou tuhaa fenua i te pae hitia o te râ o te anavai Ioridana. Teie râ, e nunaa enemi tei tera ˈtu pae o to ratou fenua. Mea ohie roa ïa no teie mau enemi ia aro mai ia ratou. Noa ˈtu râ, ua hinaaro iho â teie opu e faaea noa i taua vahi ra, no te mea e fenua maitai no ta ratou mau nǎnǎ animara. (Num. 32:1, 5) E nehenehe e parau e mea itoito roa te opu o Gada. Hau atu â, mea tiaturi roa ratou ia Iehova no te paruru i te tuhaa fenua ta ˈna i horoa no ratou i te mau pǔpǔ eiâ. E rave rahi matahiti, ua tono atoa ratou i ta ratou mau faehau e tauturu i te tahi atu mau opu ia haru i te Fenua tǎpǔhia i te pae tooa o te râ o Ioridana. (Num. 32:16-19) Ua papu ia ratou e paruru Iehova i ta ratou vahine e tamarii a haere ai te mau tane i te aroraa. Ua haamaitai Iehova ia ratou no to ratou itoito e te mau haapaeraa ta ratou i rave.—Ios. 22:1-4.
9. Ia tiaturi tatou ia Iehova, eaha ïa ta tatou e rave?
9 Eaha te haapiiraa no tatou? No te tavini ia Iehova noa ˈtu te fifi, mea faufaa roa ia tamau tatou i te tiaturi ia ˈna. (Sal. 37:3) Mea rahi i teie mahana e faaite nei e te tiaturi ra ratou ia Iehova. Te rave nei hoi ratou i te mau haapaeraa no te turu i te mau paturaa a te faanahonahoraa a Iehova, no te poro na te mau vahi e hinaarohia te tauturu, aore ra no te rave i te tahi atu â mau ohipa faufaa. Inaha, ua papu ia ratou e aupuru iho â Iehova ia ratou.—Sal. 23:1.
ASERA
10. Eaha ta te opu o Asera i ore i rave? (Genese 49:20) (A hiˈo atoa i te tumu parau tarenihia.)
10 A taio i te Genese 49:20. Ua tohu Iakoba e rahi mai te faufaa a te opu o Asera, e tera iho â tei tupu. Ua fanaˈo hoi te opu o Asera hoê o te mau tuhaa fenua hotu maitai roa. (Deut. 33:24) Hau atu â, tei te pae miti Mediteranea to ˈna tuhaa fenua, e te vai atoa ra te uahu tapihooraa o Sidona i Phoinikia. Tera noa râ, aita te opu o Asera i tiahi pauroa te ati Kanaana mai te tuhaa fenua. (Tav. 1:31, 32) No to ratou vaiiho-noa-raa i te ati Kanaana e te rahiraa mai ta ratou faufaa, ua iti roa mai ïa to ratou itoito no te haamoriraa mau. Aita atoa ratou i tauturu atu i to te tavana Baraka aniraa i te faehau no te aro i te ati Kanaana. Te faahopearaa, aita ïa ratou i ite i te mau mea faahiahia roa ta Iehova i rave “na te pape o Megido.” (Tav. 5:19-21) Papu, ua oti roa ratou i te haama i to ratou faarooraa ia Baraka e ia Debora i te himeneraa: “Ua parahi Asera i tatahi ma te ohipa ore.”—Tav. 5:17.
11. No te aha eiaha te moni ia riro ei mea faufaa roa ˈˈe i roto i to tatou oraraa?
11 Eaha te haapiiraa no tatou? E hinaaro iho â tatou e horoa i te mea maitai roa ˈˈe na Iehova. E ara ïa tatou ia ore tatou ia peehia i te huru feruriraa o teie nei ao, o te moni hoi te mea faufaa roa ˈˈe i roto i to ratou oraraa. (Mas. 18:11) Parau mau, mea faufaa te moni, tera râ, mea faufaa aˈe ta tatou taviniraa ia Iehova. (Koh. 7:12; Heb. 13:5) Eita ïa tatou e haamâuˈa i to tatou taime e itoito i te haapueraa i te mau taoˈa e ere i te mea faufaa roa. No reira, e tutava tatou i te horoa na Iehova i te mea maitai roa ˈˈe. Ua papu hoi ia tatou i roto noa i te ao apî tatou e fanaˈo ai i te oraraa faahiahia.—Sal. 4:8.
NAPHATALI
12. Mea nafea ta Iakoba i parau ia Naphatali i te tupuraa? (Genese 49:21) (A hiˈo atoa i te tumu parau tarenihia.)
12 A taio i te Genese 49:21. Ua tohu Iakoba e faahiti Naphatali i “te mau parau faahiahia.” Ua tupu te reira i nia ia Iesu i te roaraa o ta ˈna taviniraa. Ua matauhia Iesu ei taata aravihi i te haapii i te taata. No te mea ua parahi o ˈna i Kaperenaumi i te fenua o te opu o Naphatali, ua piihia o Kaperenaumi “to ˈna oire.” (Mat. 4:13; 9:1; Ioa. 7:46) Ua tupu ïa ta Isaia i tohu no nia ia Iesu, oia hoi e ite to Zebuluna e to Naphatali i te “maramarama rahi.” (Isa. 9:1, 2) O Iesu “te maramarama mau, o te turama i te mau huru taata atoa” na roto i ta ˈna mau haapiiraa.—Ioa. 1:9.
13. E nafea ia faahiti i te mau parau o te faaoaoa ia Iehova?
13 Eaha te haapiiraa no tatou? Mea faufaa roa no Iehova ta tatou e parau e ta tatou huru paraparau. E nafea ïa ia faahiti i “te mau parau faahiahia” e oaoa ˈi Iehova? E faaite tatou i te parau mau. (Sal. 15:1, 2) E faaitoito atoa tatou ia vetahi ê, ma te haapopou anei ia ratou no te tahi ohipa maitai ta ratou i rave. Eiaha ïa tatou e faaino ia ratou aore ra e amuamu. (Eph. 4:29) E tutava atoa ïa tatou ia aravihi atu â no te haamata i te mau aparauraa e te taata, a nehenehe atu ai e faaite i te parau apî oaoa.
IOSEPHA
14. Mea nafea tei tohuhia no Iosepha i te tupuraa? (Genese 49:22, 26) (A hiˈo atoa i te tumu parau tarenihia.)
14 A taio i te Genese 49:22, 26. Papu, ua haapeu roa Iakoba i ta ˈna tamaiti o Iosepha i parau ai o ˈna e ua “taa ê [Iosepha] i to ˈna mau taeae.” Ua parau atoa o ˈna “e amaa o Iosepha no te hoê tumu raau hotu.” O Iakoba noa iho â te tumu raau e o Iosepha te amaa. O Iosepha te matahiapo a Rahela, te vahine here-roa-hia e Iakoba. Ua tohu Iakoba e fanaˈo Iosepha i na tuhaa e piti tei erehia e Reubena, te matahiapo a Lea te tahi atu vahine a Iakoba. (Gen. 48:5, 6; Par. 1, 5:1, 2) Ua tupu teie parau tohu i te riroraa mai na tamaiti a Iosepha, oia hoi o Epheraima raua Manase, ei piti opu o Iseraela. E ua fanaˈo na opu tataitahi i to raua iho tuhaa fenua.—Gen. 49:25; Ios. 14:4.
15. Eaha to Iosepha huru i mua i ta ˈna i faaruru?
15 Ua parau atoa Iakoba e “teˈa” te feia teˈa ia Iosepha e “e inoino noa ratou ia ˈna.” (Gen. 49:23) O to ˈna noa iho â mau tuaana tera e parauhia ra. Ua rave ino ratou ia ˈna no to ratou pohehae ia ˈna. O Iosepha râ, aita ïa i inoino noa ˈˈe i to ˈna mau tuaana, aita atoa i faahapa ia Iehova. Mai ta Iakoba i parau, ‘e vai noa ta Iosepha fana i to ˈna vairaa, e vai puai noa to ˈna rima e te vitiviti.’ (Gen. 49:24) Ua turui noa Iosepha i nia ia Iehova i te roaraa o to ˈna mau fifi. Ua faaore o ˈna i te hara a to ˈna mau tuaana e ua hamani maitai oia ia ratou. (Gen. 47:11, 12) Na roto i ta ˈna i faaruru, ua riro mai o ˈna ei taata maitai aˈe. (Sal. 105:17-19) I muri mai, ua nehenehe Iehova e faaohipa ia ˈna no te rave i te mau mea faahiahia roa.
16. E nafea ia pee i te hiˈoraa o Iosepha ia faaruru tatou i te mau tupuraa fifi?
16 Eaha te haapiiraa no tatou? Eiaha roa ˈtu tatou e faarue ia Iehova e to tatou mau taeae e tuahine no te mau tupuraa fifi ta tatou e faaruru ra. E haamanaˈo anaˈe e vaiiho Iehova i te tahi mau tupuraa no te tamata i to tatou faaroo ei haapiiraa, aore ra ei faaineineraa ia tatou. (Heb. 12:7) Maoti teie faaineineraa e faatupu atu â ˈi tatou i te mau huru maitatai, mai te aroha hamani maitai e te faaoreraa i te hapa. (Heb. 12:11) Na Iehova e haamaitai ia tatou no to tatou faaoromai tamau, mai ta ˈna i na reira no Iosepha.
BENIAMINA
17. Mea nafea tei tohuhia no Beniamina i te tupuraa? (Genese 49:27) (A hiˈo atoa i te tumu parau tarenihia.)
17 A taio i te Genese 49:27. Ua tohu Iakoba e riro te opu o Beniamina mai te hoê luko. Te auraa, mea puai roa ratou i roto i te aroraa. (Tav. 20:15, 16; Par. 1, 12:2) “I te poipoi,” oia hoi i te haamataraa te faatereraa arii a Iseraela, o Saula te arii matamua. No roto mai o ˈna i te opu o Beniamina. Mea puai roa o ˈna i roto i ta ratou aroraa i te mau Philiseti. (Sam. 1, 9:15-17, 21) “I te ahiahi,” oia hoi i te pae hopea o te Faatereraa arii a Iseraela, na te arii vahine Esetera e o Moredekai i faaora i te nunaa Iseraela tei opuahia e haapohe. No roto atoa mai raua i te opu o Beniamina.—Ese. 2:5-7; 8:3; 10:3.
18. E nafea tatou e pee ai i te hiˈoraa o te opu o Beniamina?
18 Eaha te haapiiraa no tatou? Eita e ore e ua haapeu roa te opu o Beniamina i to Saula riroraa mai ei arii, inaha e ati Beniamina o ˈna. I muri mai râ, ua maiti Iehova ia Davida ei arii. No roto mai hoi o ˈna i te opu o Iuda. Ua turu noa te opu o Beniamina i ta Iehova faaotiraa. (Sam. 2, 3:17-19) I muri aˈe atoa, i te orure-hau-raa te tahi atu mau opu, ua turu noa iho â te opu o Beniamina i te opu o Iuda e ia Davida te arii ta Iehova i maiti. (Arii 1, 11:31, 32; 12:19, 21) No reira, mai ia ratou atoa, e turu noa tatou i te feia ta Iehova e maiti no te aratai i to ˈna nunaa i teie mahana.—Tes. 1, 5:12.
19. Eaha ta tatou e apo mai i te mau parau hopea a Iakoba?
19 Mea rahi ta tatou e apo mai i te mau parau hopea a Iakoba hou o ˈna a pohe ai. Ia hiˈo faahou tatou mea nafea ta ˈna mau parau i te tupuraa, e puai atu â ïa to tatou faaroo ia Iehova o te tapea noa i ta ˈna parau. Oia atoa e taa ˈtu â ia tatou e nafea tatou e faaoaoa ˈi ia Iehova.
HIMENE 128 Faaoromai tamau e tae noa ˈtu i te hopea
a Ua haamaitai na mua Iakoba i ta ˈna matahiapo o Reubena, haere mai nei te teina o Simeona, i muri mai, ia Levi e ia Iuda. Area no te toea o ta ˈna mau tamaiti, aita o ˈna i na reira.