1, 2. (a) Kaia e se fakauiga ei me e iloa tonu ne koe se tino takutakua faitalia me e iloa ne koe tena igoa? (e) Ne a mea koi ‵numi i ei a tino e uiga ki a Iesu?

E TOKOUKE ‵ki eiloa a tino takutakua i te lalolagi nei. E lauiloa a nisi tino i olotou fa‵kai, io me ko olotou fenua. E lauiloa a nisi tino i te lalolagi kātoa. Kae e tiga eiloa e iloa ne koe te igoa o se tino takutakua, e se fakauiga i ei me e iloa tonu ne koe te tino tenā. E se fakauiga foki i ei me e iloa ne koe a mea katoa e uiga ki tena tupuakaga mo ana uiga ‵tonu.

² E tiga eiloa ko oti ne ‵teka atu te 2,000 tausaga talu mai te taimi ne nofo ei Iesu Keliso i te lalolagi nei, ko lauiloa eiloa a ia i te lalolagi kātoa. Kae koi ‵numi eiloa a tino e tokouke i fakamatalaga ‵tonu e uiga ki a Iesu. E fai mai a nisi tino me i a ia se tagata ‵lei fua. Kae fai mai nisi tino me i a ia se pelofeta fua. Kae e tali‵tonu eiloa a nisi tino me i a Iesu ko te Atua kae e ‵tau o tapuaki atu ki a ia. E mata, e ‵tau eiloa o tapuaki atu tatou ki a ia?

3. Kaia e tāua ‵ki ei ke iloa ne koe te munatonu e uiga ki a Iesu Keliso?

³ Se mea tāua ‵ki ke iloa ne koe te munatonu e uiga ki a Iesu. Kaia? Me e fai mai te Tusi Tapu, penei: “Kae tenei te ola se gata mai: ke iloa ne tino i a koe ko te Atua tonu e tokotasi, kae ke iloa foki ne latou i a Iesu Keliso ne uga mai ne koe.” (Ioane 17:3) E tonu, e mafai eiloa o maua ne tatou te ola se-gata-mai i te lalolagi palataiso māfai ko iloa ne tatou te munatonu e uiga ki a Ieova te Atua mo Iesu Keliso.  (Ioane 14:6) E se gata i ei, ne tuku mai ne Iesu te ‵toe fakaakoakoga ‵lei katoatoa e uiga ki te auala e ‵tau o ola tatou i ei mo ‵tou faifaiga ki nisi tino. (Ioane 13:34, 35) I te mataupu muamua o te tusi tenei, ne suke‵suke tatou ki te munatonu e uiga ki te Atua. Nei la, ka mafau‵fau tatou ki mea kolā e akoako ‵tonu mai i te Tusi Tapu e uiga ki a Iesu Keliso.

4. Se a te mea e fakauiga ki ei a te ‵tofi ko te “Mesia,” io me ko te “Keliso”?

⁴ I te fia o tausaga a koi tuai o fanau mai a Iesu, ne folafola mai i te Tusi Tapu e uiga ki te tino telā ka uga mai ne te Atua e pelā me ko te Mesia, io me ko te Keliso. A te ‵tofi ko te “Mesia” (se pati Epelu) mo te “Keliso” (se  pati Eleni) e fakauiga eiloa ki te “Tino Fakaekegina.” E ‵tau o fakaekegina ne te Atua te Tino tenei ne folafola mai, ki se tulaga fakapito. Fakamuli loa, ka suke‵suke foki tatou ki nisi mataupu i te tusi tenei kolā e fakamatala likiliki mai i ei te tulaga tāua o te Mesia i te fakataunuga o folafolaga a te Atua. Ka onoono foki tatou ki fakamanuiaga kolā e mafai o aumai nei ne Iesu. A koi tuai o fanau mai a Iesu, kāti ne mafau‵fau a tino e tokouke, penei, ‘Ko oi ka fai mo fai te Mesia?’

5. Se a te mea ne tali‵tonu katoatoa ki ei a soko o Iesu e uiga ki a ia?

⁵ I aso o te kau apositolo, ne tali‵tonu katoatoa a soko o Iesu te Nasaleta me i a ia ko te Mesia telā ne folafola mai. (Ioane 1:41) Ne fai ‵tonu atu se tagata e igoa ki a Simona Petelu, se soko e tokotasi, penei: “A koe ko te Keliso.” (Mataio 16:16) Ne mafai pefea o fakamautinoa aka ne apositolo konā—mo tatou foki—me i a Iesu ko te Mesia eiloa telā ne folafola mai?

6. Fakamatala mai te auala ne fesoasoani atu ei a Ieova ke iloa tonu ne tino fakamaoni a te Mesia.

⁶ Ne ‵valo mai ne pelofeta a te Atua kolā ne ola mai mua o Iesu a fakamatalaga likiliki e uiga ki te Mesia. Ne fesoasoani atu a fakamatalaga konei ki nisi tino ke iloa ne latou a ia. E mafai o fai ne tatou se fakatusaga penei: Mafaufau la me ne fai atu ki a koe ke fano ki te uāfu io me ko te malae vakalele telā e tokouke ‵ki eiloa a tino i ei, o fakafetaui ki se tino telā e seki fetaui aka eiloa mo koe muamua. Ka fesoasoani atu eiloa ki a koe māfai e tuku mai ne se tino a nāi fakamatalaga e uiga ki te tino fou tenā, i ne? E penā foki loa, ne tuku mai ne Ieova e auala i ana pelofeta a fakamatalaga e lava kae ‵toe e uiga ki mea e ‵tau o fai ne te Mesia mo mea e ‵tau o fe‵paki mo ia. Ne tuku mai a fakamatalaga konā e auala i pelofeta kolā ne tusi ne latou te Tusi Tapu. A te fakataunuga o valoaga e uke konei ka fesoasoani atu ki tino fakamaoni ke iloa tonu ne latou te Mesia.

7. Ne a valoaga e lua kolā ne fakataunu mai e uiga ki a Iesu?

⁷ Mafaufau ki tala e lua konei. Muamua la, i te 700 tausaga mai mua atu i ei, ne ‵valo mai ne te pelofeta ko Mika me ka fanau mai te Tino telā ne folafola mai i Peteleema, se tamā  fa‵kai i Iuta. (Mika 5:2) Tefea tonu eiloa te koga ne fanau i ei a Iesu? I te fa‵kai eiloa tenā! (Mataio 2:1, 3-9) A te lua o tala, i te fia selau o tausaga mai mua atu i ei, ne fakasino atu a te valoaga i te Tanielu 9:25 ki te tausaga e ‵tau o sae mai i ei te Mesia—ko te 29 T.A. * A te fakataunuga o valoaga konei mo nisi valoaga aka foki, e fakamaoni mai i ei me i a Iesu ko te Mesia telā ne folafola mai.

8, 9. Ne a fakamaoniga ne matea faka‵lei atu i te papatisoga o Iesu me i a ia ko te Mesia?

⁸ Ne momea aka te manino ‵lei o nisi fakamaoniga me i a Iesu ko te Mesia i te taimi ko pili atu ei ki te fakaotiga o te 29 T.A. Tenā eiloa te tausaga ne fanatu ei a Iesu ki a Ioane te Papatiso ke papatiso a ia i te Vaitafe o Iolitana. Ne tauto atu a Ieova ki a Ioane me ka avatu ne ia se fakailoga ko te mea ke mafai o iloa ‵lei ne ia te Mesia. Ne lavea ne Ioane te fakailoga tenā i te papatisoga o Iesu. E fai mai te Tusi Tapu me tenei te mea ne tupu: “I te otiga o Iesu ne papatiso, fanake ei mai te vai. Ne matala te lagi ki a ia, kae ne matea foki ne ia a te Agaga o te Atua ko fanaifo, e tino mai e pelā mo se lupe, e fakape‵pepe i ona luga. Ne faipati mai a te leo mai te lagi, penei, ‘Tenei eiloa taku Tama fagasele e fiafia au ki ei.’” (Mataio 3:16, 17) Mai tua o te laveaga mo te lagonaga ne ia o mea konā, ne mautinoa eiloa i a Ioane me ne uga mai ne te Atua a Iesu. (Ioane 1:32-34) I te taimi eiloa ne ‵ligi atu ei te agaga, io me ko te malosi galue o te Atua ki luga i a ia i te aso tenā, ne fai ei a Iesu mo fai te Mesia, io me ko te Keliso, ko te tino telā ne fakaekegina mo fai te Takitaki, io me ko te Tupu.—Isaia 55:4.

⁹ A te fakataunuga o valoaga i te Tusi Tapu mo te molimau foki eiloa a Ieova te Atua, e fakaasi manino mai i ei me i a Iesu ko te Mesia telā ne folafola mai. Kae e tali mai ne te Tusi Tapu a nisi fesili tāua e lua e uiga ki a Iesu Keliso: Ne ola mai pefea a ia? A ia se vaegā tino pefea?

10. Se a te mea e akoako mai i te Tusi Tapu e uiga ki te olaga o Iesu a koi tuai o vau ki te lalolagi?

¹⁰ E akoako mai te Tusi Tapu me ne ola Iesu i te lagi a koi tuai o vau ki te lalolagi nei. Ne ‵valo mai ne Mika me ka fanau mai te Mesia i Peteleema kae ne fai mai foki me i “tena gafa e vau mai aso mua eiloa.” (Mika 5:2) Ne fai mai fakafia Iesu me ne ola a ia i te lagi a koi tuai o fanau mai a ia e pelā me se tino. (Ioane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Ona ko te mea ne ola a ia e pelā me se agaga i te lagi, ne maua eiloa ne Iesu se fesokotakiga fakapito mo Ieova.

11. E fakaasi mai pefea ne te Tusi Tapu me i a Iesu ko te ‵toe Tama tafasili eiloa i te tāua a Ieova?

¹¹ A Iesu ko te ‵toe Tama tafasili eiloa i te tāua a Ieova—kae e tāua foki a pogai e fai ei a ia penā. E taku a ia ko “te uluaki o mea katoa ne faite,” me i a ia ko te tino muamua telā ne faite ne te Atua. * (Kolose 1:15) E isi foki se mea telā ne fai ei te Tama tenei ke tu ‵kese. A ia ko te “Tama e tokotasi” eiloa. (Ioane 3:16) E fakauiga i ei, me ko Iesu fua ne faite tokotasi ne te Atua. A Iesu foki ko te tino e tokotasi ne fakaaogā ne te Atua i te taimi ne faite ei ne Ia a nisi mea katoa. (Kolose 1:16) E se gata i ei, e fakaigoa foki a Iesu ki te “Muna.” (Ioane 1:14) E fakaasi mai i ei me e faipati a ia mō te Atua, mai te fakaokoatuga o fekau mo fakatonuga ki nisi tama a tena Tamana, ko tama faka-te-agaga mo tama faka-te-foitino.

12. E iloa pefea ne tatou me e se ‵pau te Tama toekimua mo te Atua?

¹² E mata, e ‵pau te Tama toekimua mo te Atua, e pelā mo te mea e tali‵tonu ki ei a nisi tino? E se tenā eiloa te mea e akoako mai i te Tusi Tapu. E pelā mo te mea ne lavea atu ne tatou i te palakalafa mai mua, ne faite ne te Atua te Tama. E manino ‵lei i ei, me ne isi sena kamataga. Kae ko Ieova e seai sena kamataga kae e seai foki sena fakaotiga. (Salamo 90:2)  Ne seki mafaufau lele eiloa te Tama fagasele e tokotasi tenei o taumafai ke ‵pau laua mo tena Tamana. E akoako tonu mai eiloa te Tusi Tapu me e sili atu te Tamana i te Tama. (Faitau te Ioane 14:28; 1 Kolinito 11:3) Ko Ieova tokotasi eiloa te “Atua Tafasili i te Malosi.” (Kenese 17:1) Tela la, e seai eiloa sena nafa. *

13. Se a te uiga o muna i te Tusi Tapu me i te Tama ko “te fakatusa o te Atua telā e se matea ki mata”?

¹³ Ne māfuta fakatasi a Ieova mo tena Tama toekimua i te fia piliona o tausaga—a koi tuai eiloa o faite a te lagi telā e ‵fonu i fetu mo te lalolagi. Ko se faka‵tau eiloa i te fealofani o laua! (Ioane 3:35; 14:31) E fai eiloa te Tama fagasele tenei pelā mo tena Tamana. Tenā eiloa te pogai e fakasino atu ei te Tusi Tapu ki te Tama e pelā me ko “te fakatusa o te Atua telā e se matea ki mata.” (Kolose 1:15) E tonu, e pelā me se tama telā e mafai o soko matemate eiloa ki tena tamana i auala kese‵kese, a te Tama faka-te-lagi tenei e soko matemate eiloa ki uiga mo faifaiga a tena Tamana.

14. Ne fanau mai pefea te Tama fagasele e tokotasi a Ieova e pelā me se tino?

¹⁴ Ne loto fiafia eiloa te Tama fagasele e tokotasi a Ieova o tiaki te lagi kae vau ki te lalolagi ke ola e pelā me se tino. Kae kāti ko mafaufau koe, penei, ‘E mafai pefea o fanau mai se agaga e pelā me se tino?’ Ne fai eiloa ne Ieova se vavega, ko te mea ke fakataunu ei te mea tenei. Ne tuku ne ia te ola o tena Tama toekimua mai te lagi ki te moegātama o se tamāfine Iutaia e igoa ki a Malia. Ne seki aofia eiloa i ei se tamana faka-te-foitino. Ne fanau mai ei ne Malia se tama ‵lei katoatoa kae ne fakaigoa ne ia ki a Iesu.—Luka 1:30-35.

15. Kaia e momea aka ei te masani ‵lei o tatou mo Ieova e auala i a Iesu?

¹⁵ A pati mo faifaiga a Iesu i tena nofoga i te lalolagi nei, ka fesoasoani mai ke mafai ne tatou o fakamasani faka‵lei atu ki a ia. E sili atu i ei, ka momea aka te masani ‵lei o tatou mo Ieova e auala i a Iesu. Kaia e fai ei penā? Masaua la, me i te  Tama tenei e soko matemate eiloa ki tena Tamana. Tenā eiloa te pogai ne fai atu ei a Iesu ki se tokotasi o ana soko, penei: “Ko te tino ko kilo ki a au, ko kilo foki ki te Tamana.” (Ioane 14:9) A tusi e fa i te Tusi Tapu kolā e lauiloa e pelā me ko Tusi Evagelia—ko Mataio, Maleko, Luka, mo Ioane—e fakaasi mai i ei a mea e uke atu e uiga ki te olaga, galuega, mo uiga totino o Iesu Keliso.

16. Se a te fekau tāua a Iesu, kae ne maua mai i a ai ana akoakoga?

¹⁶ Ne lauiloa a Iesu e pelā me ko te “Faiakoga.” (Ioane 1:38; 13:13) Ne a mea ne akoako mai ne ia? Muamua la, tena fekau ko “te Tala ‵Lei o te Malo”—telā ko te Malo o te Atua. Ko te pulega faka-te-lagi telā ka pule mai ki te lalolagi kātoa kae ka aumai i ei a fakamanuiaga se-gata-mai ki tino faka‵logo. (Mataio 4:23) I a ai te fekau tenei? Ne fai mai eiloa Iesu, penei: “A akoakoga e fai atu ne au e se e a aku, kae e a ia telā ne uga mai ne ia au,” ko Ieova tenā. (Ioane 7:16) Ne iloa ne Iesu me e manako tena Tamana ke iloa ne tino te tala ‵lei o te Malo. I te Mataupu e 8, ka suke‵suke tatou ki mea e uke atu e uiga ki te Malo o te Atua mo mea kolā ka fai ne ia.

17. Ne akoako atu i fea a Iesu, kae kaia ne galue malosi katoa ei penā tou tagata o akoako atu ki nisi tino?

¹⁷ Ne akoako atu i fea a Iesu? I so se koga ne maua ei ne ia a tino—i te vao, penā foki loa mo fa‵kai, maketi, mo fale o tino. Ne seki faka‵tali fua Iesu ke olo atu a tino ki a ia. Ne fanatu eiloa a ia ki a latou. (Maleko 6:56; Luka 19:5, 6) Kaia ne galue malosi katoa ei penā a Iesu kae fakamāumāu a te lasiga o ana taimi ki te talai mo te akoako atu? Me tenā eiloa te loto o te Atua mō ia. Ne fai faeloa ne Iesu te loto o tena Tamana. (Ioane 8:28, 29) Kae e isi aka foki se pogai ne talai atu ei a ia. Ne alofa a ia ki te vaitino kolā ne olo atu ki a ia. (Faitau te Mataio 9:35, 36) Ne fakata‵mala a takitaki lotu o tausi atu ki tino konā, me ne ‵tau o akoako atu ne latou te munatonu e uiga ki te Atua mo ana fuafuaga, kae ne seki fai ne latou. Ne maina ‵lei a Iesu me e tāua ‵ki eiloa ke lagona ne tino te fekau e uiga ki te Malo.

18. Ne a uiga o Iesu e ‵gali ki a koe?

 ¹⁸ A Iesu se tagata telā e lasi tena alofa. Ne faigofie ki nisi tino ke olo atu o sau‵tala mo ia ona ko ana uiga kaimalie. Ne seki sōna ma‵taku valevale foki a tama‵liki i a ia. (Maleko 10:13-16) Ne seki fakailoga tino a Iesu. Ne takalialia a ia ki amioga ma‵sei mo faifaiga sē fakamaoni. (Mataio 21:12, 13) E tiga eiloa ne seki āva malosi sāle a tino i aso konā ki fāfine, kae e se uke foki olotou saolotoga mo tofiga taulia, ne fakaāva atu eiloa a Iesu ki a latou. (Ioane 4:9, 27) Ne loto maulalo tonu eiloa a Iesu. I te taimi e tasi, ne ‵fulu ne ia a vae o ana apositolo. Se galuega telā e fai sāle ne se tavini fātauvā.

19. Se a te tala telā e fakaasi mai i ei me ne alofa malosi Iesu ki tino?

¹⁹ Ne fakatāua tonu ne Iesu a manakoga o nisi tino. Ne lavea faka‵lei atu te mea tenei, i te taimi ne fai ei ne ia a vavega ki te faka‵leiga o ma‵saki, e auala i te ‵mana o te agaga o te Atua. (Mataio 14:14) E pelā mo te tagata lepela telā ne fanatu ki a Iesu kae ne fai atu, penei: “E mafai ne koe o faka‵ma mai au, māfai e loto koe ki ei.” Ne lagona eiloa ne Iesu te tigāina mo te logo‵mae o te tagata tenei. Ona ko tena alofa, ne ‵kapa  atu ei tena lima kae ne fakapatele atu ki te tagata tenā, ana muna: “Au e loto ke ‵ma koe!” Kae ne ‵lei ei te tagata masaki! (Maleko 1:40-42) E a, e mafai o fakaataata ne koe i tou mafaufau a te fiafia o te tagata tenā?

20, 21. Ne tuku mai pefea ne Iesu te ‵toe fakaakoakoga ‵lei o te fakalogo mo te fakamaoni ki te Atua?

²⁰ Ne tuku mai ne Iesu te ‵toe fakaakoakoga ‵lei o te fakalogo mo te fakamaoni ki te Atua. Faitalia eiloa a vaegā ‵tekemaiga mo logo‵maega katoa, ne tumau eiloa a ia i te fakamaoni ki tena Tamana faka-te-lagi mai lalo i vaegā tulaga kese‵kese katoa. Ne manuia foki a Iesu i te ‵teke malosi atu ki fakaosoosoga a Satani. (Mataio 4:1-11) I se taimi e tasi, ne seki tali‵tonu a kāiga o Iesu ki a ia, kae ne fai atu foki me i a “ia ko fakavalevale!” (Maleko 3:21) Kae ne seki talia ne Iesu ke faka‵tuka atu a manatu konā ki a ia. Ne tumau eiloa a ia i te faiga o te galuega a te Atua. Faitalia a taku fakamaseiga mo fakasauāga, ne loto pulea faeloa Iesu, kae ne seki taumafai eiloa  a ia o fakalogo‵mae atu ki ana tino ‵teke.—1 Petelu 2:21-23.

²¹ Ne tumau eiloa a Iesu i te fakamaoni ke oko ki te mate—ko te vaegā mate telā ne logo‵mae malosi a ia i ei i amioga fakasauā o ana fili. (Faitau te Filipi 2:8) Mafaufau la ki mea ne kufaki a ia i ei i te ‵toe aso o tena olaga e pelā me se tino. Ne puke fakapagota a ia, ne ‵losi atu mai te faiga o molimau ‵pelo, ne fakamasino ne fāmasino faitogafiti, ne fakatauemu ne te vaitino, kae fakapuapuagatia ne sotia. I te otiga ne ‵tuki ki luga i te sataulo, ne tagi atu ei a ia i tena toe manavaga eiloa, penei: “Ko oti!” (Ioane 19:30) Kae i te tolu o aso mai tua ifo o tena mate, ne toe fakatu mai ei ne tena Tamana faka-te-lagi a Iesu ki te ola faka-te-agaga. (1 Petelu 3:18) Mai tua ifo o nāi vaiaso, ne foki atu ei a ia ki te lagi. I konā ne “nofo ei a ia i te koga tāua ko te feitu fakaatamai o te Atua” kae ne faka‵tali i ei ke fai fakamuli a ia mo fai te tupu.—Epelu 10:12, 13.

22. Se a te aogā o te tumau o Iesu i te fakamaoni ke oko ki te mate?

²² Se a te aogā o te tumau o Iesu i te fakamaoni ke oko ki te mate? Ne ‵tala mai ne te mate o Iesu a te avanoaga ke maua ei ne tatou te ola se-gata-mai i te lalolagi palataiso, e ‵tusa mo te fuafuaga muamua a Ieova. Ka sau‵tala tatou i te suā mataupu e uiga ki te auala e mafai ei ne te mate o Iesu o fai te mea tenā.